КОДЕКСИ АНДОЗИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН
(Қонуни ҶТ аз 26.12.2005 № 114, аз 28.07.2006 № 193, 22.12.2006 № 219, 5.03.2007 № 239, аз 30.07.2007 № 306, аз 20.03.2008 № 376, аз 18.06.2008 № 397, аз 26.03.2009 № 493, аз 19.05.2009 № 525, аз 3.12.2009 № 571, аз 21.07.2010 № 627, аз 29.12.2010 № 665, аз 29.12.2010 № 667, аз 16.04.2012 № 813, аз 03.07.2012 № 852)
ҚИСМИ I. ҚИСМИ УМУМИ
ФАСЛИ I. МУҚАРРАРОТИ УМУМИ
БОБИ I. СИСТЕМАИ АНДОЗИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН
Моддаи 1. Муносибатҳое, ки ҳамин Кодекс танзим менамояд
Кодекси мазкур принсипҳои ташкил намудан ва фаъолияти системаи андози Ҷумҳурии Тоҷикистонро муқаррар намуда, муносибатҳои омиронаро оид ба муқаррар намудан, тағйир додан, бекор кардан ва ҷамъ овардани андозҳо танзим менамояд, вазъи ҳуқуқии мақомоти андоз, андозсупорандагон, агентҳои андоз ва дигар иштирокчиёни муносибатҳои бо қонунгузории андоз танзимшаванда ва муқарраротро оид ба муайян намудани манбаҳои андоз банди, иҷрои ӯҳдадориҳои андоз ва андешидани тадбирҳои таъминкунандаи иҷрои ин ӯҳдадориҳо, пешбурди баҳисобгирии бақайдгирии андозсупорандагон, объектҳои андозбанди ва баҳисобгирии андоз, кашидан ба ҷавобгари барои ҳуқуқвайронкуниҳои андози ва шикоят кардан аз амали (беамалии) мақоми андоз ва шахсони мансабдори он муайян мекунад .
2. Мафҳум ва меъёрҳои муқаррарнамудаи ҳамин Кодекс ва дигар санадҳои қонунгузории андоз (агар қонунгузори тартиби дигарро муқаррар накарда бошад) танҳо ҳангоми танзим намудани муносибатҳо вобаста ба андозбанди истифода бурда мешаванд.
3. Ситонидани боҷи гумруки ва дигар пардохтҳои гумруки тибқи қонунгузории гумруки, ҳамин Кодекс ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқи, боҷи давлати бошад - тибқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи боҷи давлати" ба танзим дароварда мешаванд. Ситонидани дигар пардохтҳои ҳатми ба буҷет, ки ҳамин Кодекс муқаррар накардааст, тибқи қонунгузори оид ба дигар пардохтҳои ҳатми танзим мегардад.
Моддаи 2. Қонунгузории андози Ҷумҳурии Тоҷикистон ва амали он
1. Қонунгузории андози Ҷумҳурии Тоҷикистон ба Конститутсияи (Сарқонуни) Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз ҳамин Кодекс, санадҳои меъёрии ҳуқуқии дар асоси он ва мутобиқи он қабулшуда ва шартномаҳои байналмилалие, ки Ҷумҳурии Тоҷикистон эътироф намудааст, иборат мебошад.
2. Ҳангоми андозбанди санадҳои расман нашршудаи қонунгузории андоз, ки дар санаи ба миён омадани (ҷой доштани) ҳолатҳои марбут ба иҷрои ӯҳдадориҳои андоз амал мекунанд, истифода мешаванд.
Санадҳои қонунгузории андоз, ки дар давоми моҳҳои якум ва (ё) дуюми семоҳа расман нашр мешаванд, аз санаи 1-уми моҳи якуми семоҳае, ки мустақиман баъди семоҳаи расман нашршудаи онҳо фаро мерасад, мавриди амал қарор дода мешаванд.
Агар санадҳои қонунгузории андоз дар ҷараёни моҳи сеюми семоҳа расман нашр шаванд, онҳо аз санаи 1-уми моҳи дуюми семоҳае, ки мустақиман баъди семоҳаи расман нашршудаи онҳо фаро мерасад, мавриди амал қарор дода мешаванд.
Муқаррароти сархатҳои дуюм ва сеюми ҳамин қисм дар ҳолате мавриди амал қарор дода мешаванд, агар бевосита дар худи санади қонунгузории андоз мӯҳлати дигар оид ба эътибор пайдо кардани он пешбини нашуда бошад.
3. Меъёру муқаррароти ҳамин Кодексро бо пешниҳоди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар шакли қарори дахлдори Маҷлиси намояндагон тафсир дода, тафсири меъёру муқаррароти дигар санади қонунгузории андозро, агар дар худи санад тартиби дигаре пешбини нашуда бошад, дар шакли санади меъёрии ҳуқуқии дахлдор мақоме анҷом медиҳад, ки ин санадро қабул намудааст. Чунин тафсир бояд расман нашр карда шавад. Чопи санадхои конунгузории андоз, аз чумла тафсири онхо хангрме расми ба хисоб мераванд, агар онхо дар нашрияхои чопии расмии Мачлиси Олии Чумхурии Точикистон, Ҳукумати Чумиурш Точикистон ва макоми ваколатдори давлатй нашр шуда бошанд.
4. Муқаррароти санадҳои меъёрии ҳуқуқии дар асоси ҳамин Кодекс ва мутобиқи он қабулшуда наметавонанд хилофи муқаррароти ҳамин Кодекс бошанд. Ҳангоми ҷой доштани чунин ихтилофот муқаррароти ҳамин Кодекс татбиқ мегардад.
Санади меъёрии ҳуқуқи оид ба андоз дар ҳолате ба ҳамин Кодекс номутобиқ шуморида мешавад, агар чунин санад то дараҷае ба принсипҳои (асосҳои) умуми ва (ё) маънои аслии муқаррароти мушаххаси ҳамин Кодекс мухолиф бошад.
5. Институтҳо, мафҳумҳо ва ибораҳои қонунгузории граждани, оилави ва дигар соҳаҳои қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки дар ҳамин Кодекс истифода шудаанд, агар дар ҳамин Кодекс тартиби дигаре пешбини нашуда бошад, бо ҳамон маъное истифода мегарданд, ки дар ин соҳаҳои қонунгузори истифода шудаанд. Ҳангоми мавҷудияти ихтилофот байни муқаррароти ҳамин Кодекс ва санадҳои меъёрии ҳуқуқии марбут ба дигар соҳаҳои қонунгузори, ба мақсади андозбанди муқаррароти ҳамин Кодекс истифода бурда мешаванд.
6. Санадҳои қонунгузории андоз дар ҳолатҳои мутобиқат ба муқаррароти моддаи 45 Конститутсияи (Сарқонуни) Ҷумҳурии Тоҷикистон метавонанд қувваи бозгашт дошта бошанд.
Санадҳои қонунгузории андоз, ки андозҳои навро муқаррар мекунанд, меъёрҳои андозро зиёд менамоянд, барои ҳуқуқвайронкунии андоз ҷавобгариро муқаррар ё вазнинтар месозанд, ӯҳдадории нави андозсупорандагон, инчунин дигар иштирокчиёни муносибатҳоеро, ки қонунгузории андоз танзим менамояд, муайян мекунанд, қувваи бозгашт надоранд.
Санадҳои қонунгузории андоз, ки ҷавобгариро барои вайрон кардани қонунгузории андоз бартараф ё сабуктар мегардонанд ё барои ҳимояи ҳуқуқҳои андозсупорандагон, агентҳои андоз ва намояндагони онҳо кафолати иловаги фароҳам меоранд, агар дар худи санади қонунгузории андоз тартиби дигаре пешбини нашуда бошад, қувваи бозгашт доранд.
Муқаррароти пешбининамудаи ҳамин қисм нисбати санадҳои меъёрии ҳуқуқие, ки тартиби ситонидани андози пардохтшавандаро вобаста ба гузаронидани мол аз сарҳади гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон танзим менамоянд, низ татбиқ мегарданд.
7. Ба қонунгузории ғайриандоз ворид намудани масъалаҳои вобаста ба андозбанди манъ аст, ба истиснои:
1) муқаррарот дар бораи ҳуқуқвайронкуниҳои маъмури, ки ба қонунгузории маъмури дохил карда шудаанд;
2) муқаррарот оид ба ҷиноятҳои андоз, ки ба қонунгузории ҷинояти дохил шудаанд;
3) муқаррарот оид ба афзалияти ӯҳдадориҳои андоз, ки ба қонунгузори оид ба муфлисшави дохил шудаанд;
4) муқаррароте, ки ба қонунгузории гумрук дохил шудаанд;
5) муқаррароте, ки ба қонунгузори оид ба боҷи давлати дохил шудаанд;
6) муқаррароте, ки ба қонунгузори оид ба суғуртаи давлатии иҷтимои дохил шуда, истифодаи мақсадноки маблағи андози иҷтимоиро аз ҷониби андозсупорандагон танзим менамоянд;
7) муқаррароте, ки ба қонунгузори дар бораи буҷети давлати барои солҳои молиявии дахлдор дохил шудаанд;
8) муқаррароти андоз, ки мутобиқи қонунгузори оид ба таъсиси минтақаҳои озоди иқтисоди қабул шудаанд;
9) муқаррароте, ки ба қонунгузори оид ба дигар пардохтҳои ҳатми дохил шуда, Кодекси андози Ҷумҳурии Тоҷикистон онҳоро муқаррар накардааст;
10) муқаррарот оид ба пардохти фоидаи воқеии Бонки миллии Тоҷикистон ба буҷети давлатӣ, ки бо қонунгузорӣ оид ба Бонки миллии Тоҷикистон дохил карда шудаанд .
11) муқаррарот оид ба андоз, ки ба санадҳои ҳуқуқии байналмилалии эътирофнамудаи Ҷумҳурии Тоҷикистон ворид шудаанд.
8. Агар дар шартномаи байналмилалии эътирофнамудаи Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки дорои муқаррароти марбут ба андозбанди мебошад, нисбати тартиб ва меъёрҳои муқаррарнамудаи ҳамин Кодекс ва санадҳои меъёрии ҳуқуқии дар асос ва мутобиқи он қабулгардида тартиб ё меъёрҳои дигар пешбини шуда бошад, пас тартибу меъёрҳои шартномаи байналмилалии эътирофнамудаи Ҷумҳурии Тоҷикистон татбиқ мегарданд.
9. Имтиёзҳои пешбининамудаи шартномаи байналмилали дар бораи пешгирии андозбандии дукарата нисбати резиденти давлати иштирокчии шартнома татбиқ намегарданд, агар ин резидентро дигар шахсе, ки резиденти чунин давлат нест, барои ба даст овардани имтиёзот истифода барад.
10. Барои давлату ҳукуматҳои хориҷи, ташкилотҳои байналмилали, намояндагиҳои дипломатию консулгарии давлату ҳукуматҳои хориҷи ва кормандони дипломатию консулгари, инчунин намояндагиҳои ташкилотҳои байналмилали, кормандони онҳо ва аъзои оилаи шахсони дар боло зикршуда озод намудан аз андозҳо ва дигар имтиёзоти мувофиқи ҳамин Кодекс ё шартномаҳои эътирофнамудаи Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинишуда, тибқи расмиёти муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон таъмин карда мешаванд. Озодкуни аз андоз ва додани дигар имтиёзҳои андози бояд дар доира ва шартҳои муқаррарнамудаи ҳамин Кодекс ва шартномаҳои байналмилалии эътирофнамудаи Ҷумҳурии Тоҷикистон амали карда шавад.
11. Дастуруламалҳои оид ба тартиби ҳисоб ва пардохти андозу пардохтҳои зеринро мақоми ваколатдори давлати дар мувофиқа бо Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, ва ҳангоми зарурат, бо дигар мақомоти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳия, тасдиқ ва расман нашр менамояд:
1) андози даромад аз шахсони воқеи (андоз аз даромади шахсони воқеи);
2) андоз аз фоидаи шахсони ҳуқуқи;
3) андоз аз арзиши иловашуда;
4) аксизҳо;
5) андози замин;
6) андозҳо аз истифодабарандагони қаъри замин ;
7) андоз аз истифодабарандагони роҳҳои автомобилгард;
8) андозе, ки тибқи низоми соддакардашуда пардохта мешавад;
9) андози ягона барои истеҳсолкунандагони маҳсулоти кишоварзи;
10) андоз аз фурӯш (нахи пахта ва алюминийи аввалия);
11) андози ҳадди ақал аз даромадҳо ;
12) боҷи гумруки ва дигар пардохтҳои гумруки;
13) андози иҷтимои;
14) боҷи давлати;
15) андоз аз маҳсулоти коркарди молҳо ;
16) роялти барои об ;
17) дигар пардохтҳои ҳатми .
Ҳеҷ як муқаррароти дастуруламалҳо, ки хилофи ҳамин Кодекс ва шартномаҳои байналмилалии эътирофнамудаи Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошанд, эътибори ҳуқуқи надоранд.
12. Санадҳои меъёрии ҳуқуқии умумиҳатмӣ оид ба андоз, ки мақоми ваколатдори давлатӣ мутобиқи ҳамин Кодекс қабул кардааст, барои санҷиши мутобиқат ба қонунгузорӣ ва бақайдгирии давлатӣ ба Вазорати адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ирсол карда мешаванд ва пас аз санҷиш, бақайдгирӣ ва нашри расмӣ мутобиқи қисми 3 ҳамин модда мавриди амал карор дода мешаванд .
Моддаи 3. Системаи андози Ҷумҳурии Тоҷикистон
Системаи андози Ҷумҳурии Тоҷикистон аз маҷмӯи дар ҳамин Кодекс пешбинишудаи андозҳо, принсипҳо, шаклу усулҳои муқаррар намудан, тағйир додан ва бекор кардан, пардохтан ва андешидани тадбирҳо ҷиҳати пардохти онҳо, инчунин шаклу усулҳои назорати андоз ва ҷавобгари барои вайрон кардани қонунгузории андоз иборат аст.
Моддаи 4. Асосҳои ҳуқуқии андозбанди
1. Ҳамаи шахсони воқеи ва ҳуқуқи вазифадоранд тамоми андозҳоеро, ки нисбати ин андозҳо мувофиқи ҳамин Кодекс андозсупоранда ба ҳисоб мераванд, пардозанд.
2. Ҳеҷ касро дастур додан мумкин нест, ки андозҳои дар ҳамин Кодекс пешбининашударо пардозад.
3. Андозе, ки мутобиқи ҳамин Кодекс ҳисоб карда щудааст, аз ӯҳдадори дар назди давлат иборат буда, бояд ба буҷети давлати пардохта шавад.
Моддаи 5. Андоз
Андоз пардохти муқаррарнамудаи ҳамин Кодекс ба буҷети давлати (минбаъд "буҷет") ба ҳисоб рафта, дорои хусусияти ҳатми ва инфиродии ғайриэквиваленти мебошад.
Моддаи 6. Андозҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон
1. Андозҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон аз андозҳои умумидавлати ва андозҳои маҳалли иборатанд.
Ба андозҳои умумидавлати инҳо дохил мешаванд:
1) андози даромад аз шахсони воқеи (андоз аз даромади шахсони воқеи);
2) андоз аз фоидаи шахсони ҳуқуқи;
3) андоз аз арзиши иловашуда;
4) аксизҳо;
5) андози иҷтимои;
6) андози замин;
7) андозҳо аз истифодабарандагони қаъри замин ;
8) андоз аз истифодабарандагони роҳҳои автомобилгард;
9) андозе, ки тибқи низоми соддакардашуда пардохта мешавад;
10) андози ягона барои истеҳсолкунандагони маҳсулоти кишоварзи;
11) боҷи гумруки ва дигар пардохтҳои гумруки;
12) боҷи давлати;
13) андоз аз фурӯш (нахи пахта ва алюминийи аввалия);
14) андози ҳадди ақал аз даромадҳо ;
15) андоз аз маҳсулоти коркарди молҳо ;
16) роялти барои об ;
17) дигар пардохтҳои ҳатмии умумиҷумҳурияви .
2. Ба андозҳои маҳалли инҳо дохил мешаванд:
1) андоз аз молу мулки ғайриманқул ;
2) андоз аз соҳибони воситаҳои нақлиёт;
3) андоз аз фурӯши чакана;
4) дигар пардохтҳои ҳатмии маҳалли.
3. Маблағи аз ҳисоби андозҳои умумидавлати воридгардида байни буҷети ҷумҳурияви ва буҷетҳои маҳалли мутобиқи қонунгузории буҷетии Ҷумҳурии Тоҷикистон тақсим карда мешавад. Маблағҳои аз андози маҳалли воридгардида ба буҷетҳои маҳаллии дахлдор ворид карда мешаванд.
4. Агар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиби дигаре муқаррар накарда бошад, андозҳо бо воҳиди пули ҳисоб карда шуда, бо асъори милли супорида мешаванд.
5. Ҷамъоварии андозе, ки дар қисми махсуси ҳамин Кодекс зикр шудааст, ба истиснои андоз аз соҳибони воситаҳои нақлиёт, аз ҷониби мақомоти андоз таъмин карда мешавад. Ҷамъоварии андоз аз соҳибони воситаҳои нақлиёт аз ҷониби Бозрасии давлатии автомобилии Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон анҷом дода мешавад.
6. Агар дар ҳамин Кодекс тартиби дигаре пешбинӣ нашуда бошад, бо дарназардошти қисми 7 моддаи 2 ҳамин Кодекс, озодкуни аз ҳама гуна андоз ё тағйир додани меъёри андози пешбининамудаи ҳамин Кодекс метавонад бо роҳи ворид намудани тағйиру иловаҳо ба ҳамин Кодекс анҷом дода шавад .
Моддаи 7. Тартиби муқаррар намудан, тағйир додан ва бекор кардани андозҳо
1. Ба ғайр аз андозҳои пешбининамудаи ҳамин Кодекс муқаррар намудани андозҳои нав, инчунин тағйир додан ё бекор кардани андозҳои амалкунанда бо пешниҳоди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон танҳо ҳангоми қабул намудани Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи ворид намудани тағйиру иловаҳо ба ҳамин Кодекс анҷом дода мешавад.
Ҳангоми муқаррар намудани андозҳо бояд ҳамаи омилҳои андозбанди, аз ҷумла: андозсупорандагон; объекти андозбанди; манбаи андоз; меъёри андоз; давраи андоз; тартиби ҳисоб кардани андоз; тартиб ва мӯҳлати пардохти андоз; дар ҳолатҳои пешбининамудаи ҳамин Кодекс - имтиёзҳои андоз ва асосҳо барои ба даст овардани (истифодаи) онҳо аз ҷониби андозсупоранда муайян карда шаванд .
2. Таклифҳо оид ба ворид намудани тағйиру иловаҳо ба Кодекси андози Ҷумҳурии Тоҷикистон бо назардошти нишондиҳандаҳои пешгӯии даромади буҷети давлатӣ аз тарафи мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи молия ва (ё) мақоми ваколатдори давлатӣ дар якҷояги бо асосноксозии иқтисоди ва дигар асосҳо пешниҳод карда мешаванд .
БОБИ 2. МУАЙЯН НАМУДАНИ ИСТИЛОҲОТЕ, КИ ДАР ҲАМИН КОДЕКС ИСТИФОДА ШУДААНД
Моддаи 8. Андозсупорандагон (мафҳуми умуми)
Шахсони воқеи ва (ё) ҳуқуқи, ки ба зиммаашон мутобиқи ҳамин Кодекс ӯҳдадории пардохти андоз гузошта щудааст, ҳамчун андозсупоранда эътироф мешаванд.
Мувофиқи тартиби муқаррарнамудаи ҳамин Кодекс воҳидҳои махсуси шахсони ҳуқуқи ӯҳдадориҳои ин шахсонро оид ба пардохти андозҳо (ҳамчун андозсупоранда эътироф мешаванд) дар маҳали (воқеии, аслии) ҷойгиршавии ин воҳидҳои махсуси шахсони ҳуқуқи иҷро менамоянд.
Моддаи 9. Объекти андозбанди ва (ё) объекте, ки бо андозбанди алоқаманд аст
Объекти андозбанди ва (ё) объекте, ки бо андозбанди алоқаманд аст, объекте мебошад, ки дорои тавсифи арзиши, миқдори ё физики буда, ҳангоми мавҷудияти он (объект) қонунгузории андоз нисбати андозсупоранда (субъект) ӯҳдадориҳоро доир ба пардохти андоз муайян менамояд.
Объекти андозбанди ва (ё) объекте, ки бо андозбанди алоқаманд аст, метавонад аз молу мулк, даромад, фоида, амалиёт доир ба таҳвили мол (кор, хизматрасони), арзиши молҳои таҳвилшуда (иҷрои корҳо, хизматрасониҳо), воридоти (содироти) мол ба (аз) қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон ва ё дигар объекте, ки ҳамин Кодекс муқаррар намудааст, иборат бошад .
Ҳар кадом андоз объекти мустақили ба худ хос дорад.
Моддаи 10. Манбаи андоз
Манбаи андоз аз баҳои арзиши, физики ё дигар шакли арзёбии объекти андозбанди ва (ё) объекти ба андозбанди алоқаманд иборат буда, дар асоси он маблағи андозе, ки бояд ба буҷет пардохта шавад, муайян мегардад.
Моддаи 11. Меъёри (ставкаи) андоз
Меъёри андоз ин бузургии ҳисобкардашудаи маблағи андозҳо мебошад, ки нисбати воҳиди ченаки манбаи андозбанди истифода бурда мешавад.
Меъёри андоз бо фоиз ё (ва) маблағи мутлақ нисбати воҳиди ченаки манбаи андозбанди муқаррар карда мешавад.
Моддаи 12. Давраи андоз
Таҳти мафҳуми давраи андоз муддате дар назар дошта шудааст (соли тақвими, семоҳа, моҳ, даҳрӯза ё дигар мӯҳлат), ки нисбати андозҳои алоҳида мутобиқи ҳамин Кодекс муқаррар гардидааст ва ҳангоми гузаштани он (ба охир расидани он) манбаи андоз муайян ва маблағи андози ба буҷет супоридашаванда ҳисоб карда мешавад. Давраи андоз метавонад аз як ё якчанд давраҳои ҳисоботи (семоҳаҳо, моҳҳо, даҳрӯзаҳо ва дигар мӯҳлатҳо) иборат бошад, ки бо гузаштани (ҷамъбасти) онҳо пешпардохтҳо (пардохтҳои ҷори) сурат мегиранд.
Моддаи 13. Мӯҳлати пардохт
Мӯҳлати пардохти андоз санаи тақвимие мебошад, ки мутобиқи ҳамин Кодекс муайян шудааст ва то ё дар лаҳзаи фарорасии он маблағи ҳисобшудаи андоз бояд ба буҷет супорида шавад, яъне ӯҳдадории андоз бояд иҷро гардад.
Моддаи 14. Имтиёзҳои андоз
Имтиёзҳои андоз афзалиятҳое, ки мутобиқи ҳамин Кодекс ё шартномаҳои байналмилалии эътирофнамудаи Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки дорои муқаррароти вобаста ба андозбанди мебошанд, ба гурӯҳҳои алоҳидаи андозсупорандагон нисбат ба дигар андозсупорандагон фароҳам оварда шудаанд, аз ҷумла бе ягон таъсири манфи ба андозсупорандаи имтиёздор додани имконияти напардохтан, ё дар ҳаҷми камтар, ё дар мӯҳлати нисбатан дертар супоридани андоз, эътироф карда мешаванд.
Моддаи 15. Фаъолияти соҳибкори ва ғайрисоҳибкори
1. Агар дар ҳамин модда тартиби дигаре пешбини нашуда бошад, фаъолияти соҳибкори ҳама гуна фаъолиятест, ки сарфи назар аз натаҷаи чунин фаъолият, барои ба даст овардани фоида, даромад ё ҷубронпули равона гардидааст ва мутобиқи ҳамин модда фаъолияти ғайрисоҳибкори ба ҳисоб намеравад.
2. Фаъолияти марбут ба хариду фурӯш, супоридан ё иҷораи молу мулк дар ҳолати риоя кардани ақаллан яке аз шартҳои зерин фаъолияти соҳибкори ба ҳисоб меравад :
1) чунин фаъолият мунтазам сурат гирифта, барои шахсе, ки муомилоти дар боло зикргардидаро иҷро менамояд, фаъолияти муқаррари мебошад;
2) молҳои (корҳои, хизматрасониҳои) истеҳсолнамудаи (иҷрокардаи, расонидаи) фурӯшанда пешниҳод карда мешаванд;
3) чунин амалиётҳо дар доираи фаъолияти савдо, савдою миёнарави (аз ҷумла дилери) ё фаъолияти миёнарави анҷом дода мешаванд.
3. Фаъолияти ғайрисоҳибкори фаъолиятро дар шакли аз ҷониби як шахс дар асоси подош, муваққатан ба соҳибият, истифода ё ихтиёрдории ин ё он шахси дигар додани молу мулк (аз ҷумла маблағҳои пули) бе гузаштани ҳуқуқи моликият ба ин молу мулк ё қисми он ва минбаъд ҷудо карда додани он дар бар мегирад, агар чунин тарзи додани молу мулк ба хизматрасонии молияви вобаста набошад ва боиси ба зиммаи шахси қабулкунандаи ин молу мулк гузоштани ӯҳдадориҳои иловаги, ба истиснои ӯҳдадориҳои вобаста ба истифодаи мақсадноки молу мулки супурдашаванда ё бо пардохти подоши соҳиби, истифода ё ихтиёрдории ин молу мулк нагардад ва агар дар ҳамин модда тартиби дигаре пешбини нашуда бошад .
4. Фаъолияти ғайрисоҳибкори инҳоро дар бар мегирад:
1) дар бонкҳо ё дигар муассисаҳои молиявию кредити ҷойгир намудани маблағҳои пули;
2) ба иҷора додани молу мулк, аз ҷониби шахси воқеӣ , ;
3) ба идоракунии боэътимод супоридани молу мулк ;
4) харидани (фурӯш ё супоридани) ҳисса дар сармояи оинномавии корхона ё қоғазҳои қиматноки он; харидани (фурӯш ё супоридани) вомбаргҳо ё ҳама гуна дигар векселҳо; харидани (фурӯш ё супоридани) ҳисса дар фонди саҳҳомии инвеститсиони ё ҳуқуқи муаллифи ва ҳама гуна ҳуқуқҳои шабеҳи ба фурӯшанда тааллуқдошта, ки эквиваленти фаъолияти ғайрисоҳибкори мебошад, агар дар қисми 2 ҳамин модда тартиби дигаре пешбини нашуда бошад;
5) аз ҷониби шахси воқеи иҷро кардани кори кироя.
5. Шаклҳои зайли фаъолият фаъолияти ғайрисоҳибкори ҳисобида мешаванд:
1) фаъолияти мақомоте, ки ба системаи мақомоти ҳокимияти давлатии тамоми соҳаю сатҳҳо ва мақомоти худидоракуни дохил шуда, фаъолияташон бевосита ба иҷрои вазифаҳои давлатии ба зиммаашон гузошташуда вобаста мебошад, ба истиснои хизматрасониҳо, ки дар асоси шартномави маблағгузори мешаванд ва дигар фаъолияти соҳибкори;
2) фаъолияти эҳсонкори;
3) фаъолияти дини.
Моддаи 16. Кори кироя
1. Барои мақсадҳои ҳамин Кодекс "кори кироя" маънои зеринро дорад:
1) аз ҷониби шахси воқеи иҷро шудани ӯҳдадориҳо дар доираи муносибатҳои тибқи Кодекси граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон, қонунгузории меҳнат ё хизмати давлати танзимшаванда;
2) аз ҷониби шахси воқеи иҷро шудани ӯҳдадориҳое, ки бевосита бо хизмат дар сафҳои қувваҳои мусаллаҳ мақомоти ҳифзи ҳуқуқ ё мақомоти (муассисаҳои) ба онҳо монанд алоқаманданд;
3) кор дар мансаби роҳбарикунандаи корхона ва ташкилот.
2. Шахси воқеие, ки кори кирояро иҷро карда буд, кор карда истодааст ё минбаъд кор мекунад, дар ҳамин Кодекс "корманд" номида мешавад.
Шахсе, ки ҳаққи хизматрасонии чунин шахсро мепардозад, "корфармо" ва чунин пардохт - "музди меҳнат" номида мешавад.
Моддаи 17. Фаъолияти эҳсонкори
1. Эҳсонкори, агар ҳамин модда муқаррароти дигаре пешбини накарда бошад, фаъолиятест, ки онро шахсони ҳуқуқи амали намуда, бевосита аз расонидани кӯмаки (дастгирии) модди ё дигар шакли кӯмак, аз ҷумла дар шакли маблағгузаронии ройгон ба шахсони воқеии мӯҳтоҷи чунин кӯмак ё ба ташкилотҳои ғайритиҷоратие, ки мустақиман чунин кӯмак мерасонанд, аз ҷумла ташкилотҳои ғайритиҷоратии эҳсонкори (моддаи 26) иборат мебошад .
2. Агар қисми 3 ҳамин модда тартиби дигаре пешбини накарда бошад, фаъолияти эҳсонкори тибқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи фаъолияти эҳсонкори" муайян карда мешавад.
3. Расонидани кӯмак (дастгири) ба шахсон фаъолияти эҳсонкори ба ҳисоб намеравад, агар яке аз шартҳои зерин ҷой дошта бошад:
1) шахси қабулкунандаи чунин кӯмак (дастгири) дар назди шахси кӯмакрасон ӯҳдадории дорои хусусияти молу мулки ё ғайриамволиро қабул кунад (ба истиснои ӯҳдадориҳои истифодаи мақсадноки маблағ ё молу мулки гирифташуда) ;
2) шахси кӯмакгиранда (дастгириёбанда) ва шахси кӯмакрасон (дасгирикунанда) шахсони бо ҳам алоқаманд ҳисобида шаванд (моддаи 29 ҳамин Кодекс);
3) агар чунин кӯмак (дастгири) ба ҳама гуна шахси вокеи ё ҳуқуқи барои иштирок дар маъракаи интихоботии сатҳҳои гуногун расонида шавад.
Моддаи 18. Фаъолияти дини
Фаъолияти дини аз фаъолияти ташкилоту иттиҳодияҳои дини, ки тибқи тартиби муқарраргардида ба қайд гирифта шуда, аз ҷумла бо усули зайл ба ибодат ва тарғиби дин машғуланд, иборат мебошад:
1) ташкил ва гузаронидани маросиму оинҳои дини, ҷамъомадҳои ибодати;
2) ба диндорон фароҳам овардани имконияти доштан ва (ё) истифода бурдани биноҳои намозхони ё иморатҳои маросими барои ба таври якҷоя ё инфироди қонеъгардонии эҳтиёҷоти дини;
3) қабул ва фиристодани зиёраткунандагон, ҳайатҳои дини, намояндагони мазҳабҳои гуногун, гузаронидани вохӯриҳои милли ва байналмилалии дини, конгрессҳо, семинарҳо ва таъмин намудани иштирокчиёни чорабиниҳои номбаршуда бо манзил, нақлиёт, маводи ғизои ва хизматрасонии мадани;
4) нигоҳдории биною иншооти дини, муассисаҳои таълимии дини ва гирду атрофи онҳо, таълими хонандагон ё шунавандагони чунин муассисаҳои таълими, инчунин фаъолияти дигари шабеҳи оинномавии дини.
Моддаи 19. Корхонаҳо
Барои мақсадҳои ҳамин Кодекс ташкилотҳои зайле, ки фаъолияти соҳибкориро анҷом медиҳанд ё барои чунин фаъолият таъсис шудаанд, корхона (ташкилотҳои тиҷорати) ба ҳисоб мераванд:
1) шахсони ҳуқуқи, воҳидҳои махсуси таъсисдодаи онҳо, ки мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ташкил шуда, дорои баланс (тавозун) ё сметаи мустақил мебошанд;
2) корпоратсияҳо, ширкатҳ, фирмаҳ ва дигар сохторҳи шабеҳи онҳо, ки мутобиқи қонунгузории давлатҳои хориҷи ташкил шудаанд.
Моддаи 20. Корхонаи резиденти ва хориҷи
1. Корхонаи резиденти корхонаест, ки маҳали таъсисёби ё идоракунии он Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошад (моддаҳои 21 ва 22 ҳамин Кодекс).
2. Корхонаи хориҷи корхонаест, ки мутобиқи ҳамин модда корхонаи резиденти ба ҳисоб намеравад.
Моддаи 21. Маҳали таъсисёбии корхона
Маҳали таъсисёбии корхона маҳали бақайдгирии давлатии корхона ё ҳангоми набудани он - суроғаи ҳуқуқии корхона ба ҳисоб меравад, ки дар ҳуҷҷатҳои таъсиси (оиннома, қарордод, низомнома) сабт шудааст.
Моддаи 22. Маҳали идоракунии корхона
Маҳали идоракунии корхона маҳали дар асл идора намудани он, яъне ҷоест, ки мақоми иҷроияи роҳбарикунандаи он вазифаҳои ҳаррӯзаи идоракуниро анҷом медиҳад.
Моддаи 23. Муассисаи доимии ғайрирезидент (корхонаи хориҷи ё шахси воқеии ғайрирезиденти)
1. Таҳти мафҳуми муассисаи доимии ғайрирезидент (корхонаи хориҷи ё шахси воқеии ғайрирезидент) (минбаъд - "муассисаи доими") дар Ҷумҳурии Тоҷикистон, агар ҳамин модда тартиби дигаре муқаррар накарда бошад, маҳали муқимие фаҳмида мешавад, ки тавассути он ғайрирезидент фаъолияти соҳибкориашро, аз ҷумла тавассути шахси ваколатдор, пурра ё қисман анҷом медиҳад.
2. Муассисаҳои доими хусусан инҳо ба ҳисоб мераванд:
1) ҳама гуна маҳали иҷрои фаъолияти марбут ба истеҳсол, коркард, комплекткуни, борҷомакуни, басту банд, таҳвили мол, новобаста аз мӯҳлати иҷрои чунин фаъолият;
2) ҳама гуна маҳали идоракунии ғайрирезидент (аз ҷумла, филиал, шӯъба, намояндаги, бюро, идора, офис, ҳуҷраи кори, агенти, фабрика, устохона, сех, лаборатория, мағоза, анбор), новобаста аз мӯҳлати иҷрои чунин фаъолият;
3) ҳама гуна маҳали фаъолият, аз ҷумла дастгоҳ ё майдонча, таҷҳизоти пармакуни ё киштиҳо барои ҷустуҷӯи боигариҳои табий, кон, чоҳи нафт ва (ё) газ, карер, манораҳои рӯизамини ё рӯиоби ва (ё) чоҳҳо, новобаста аз мӯҳлати иҷрои чунин фаъолият;
4) ҳама гуна маҳали фаъолият (аз ҷумла фаъолияти назоратию нозироти ё мушоҳидакуни) вобаста ба хати қубурҳои газу нафт, ҷустуҷӯ ва (ё) коркарди боигариҳои табий, насб, васл, ҷамъкуни, танзим, баистифодадиҳи ва (ё) хизматрасонии таҷҳизот, новобаста аз мӯҳлати иҷрои чунин фаъолият;
5) ҳама гуна маҳали дигари фаъолият вобаста ба истифодаи автоматҳои бози (аз ҷумла воситаҳои иловагии онҳо), шабакаҳои компютери ва алоқа, аттраксионҳо, инфраструктураи нақлиёти ва ғайра, новобаста аз давомнокии истифодабарии онҳо;
6) базаи доимие, ки шахси воқеи-ғайрирезидент барои иҷрои фаъолияти соҳибкори истифода мебарад.
3. Майдончаи сохтмон, объектҳои васл ё ҷамъкуни, иҷрои фаъолияти назорати вобаста ба ин объектҳо, гузаронидани корҳои лоиҳакаши, новобаста аз давомнокии иҷрои ин корҳо, муассисаи доимиро ташкил мекунанд.
Ҳамзамон таҳти мафҳуми майдончаи сохтмони (объект), хусусан маҳали фаъолият оид ба сохтмон ва (ё) азнавсозии молу мулки ғайриманқул, аз ҷумла сохтмони бино, иншоот ва (ё) иҷрои корҳои васлкуни, сохтмон ва (ё) азнавсозии кӯпрукҳо, роҳҳо, каналҳо, ҷойгиронии қубурҳо, васли таҷҳизоти барқи, технологи ё дигар таҷҳизот ва (ё) иҷрои корҳои дигари шабеҳ дар назар дошта мешаванд .
Майдончаи сохтмони (объект) аз рӯзи дуюми баъди рӯзи имзо шудани санад оиди ба истифодабари қабул намудани сохтмон (ҳаҷми корҳои иҷрошуда) ва пардохти пурраи арзиши сохтмон мавҷудияташро қатъ менамояд.
4. Гайрирезидент дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамчунин дорои муассисаи доими ҳисобида мешавад, агар:
1) тавассути агенти ваколатдор дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷамъоварии подоши суғуртави ва (ё) суғуртакуни ё аз нав суғуртакунии таваккалро (риск) анҷом диҳад;
2) тавассути хизматчиён ё кормандони барои ин мақсадҳо кирояшуда зиёда аз навад рӯзи тақвими дар тамоми муддати муттасили дувоздаҳмоҳае, ки дар ҳамин давраи андоз хотима меёбад, дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон пайваста хизмат расонад;
3) иштирокчии ширкати одди (шартнома оид ба фаъолияти якҷоя) бошад, ки мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ташкил ёфта, дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон фаъолият мекунад;
4) дар Ҷумҳурии Тоҷикистон намоишгоҳҳои пулаки гузаронад ва (ё) дар онҳо таҳвили (фурӯши) молро анҷом диҳад;
5) дар асоси муносибатҳои шартномави ба резидент ё ғайрирезидент ҳуқуқи манфиатҳои худро дар Ҷумҳурии Тоҷикистон намояндаги кардан, аз номи ӯ амал намудан ва ё қарордодҳо (шартномаҳо, созишномаҳо) бастанро диҳад.
5. Танаффусҳои муваққати ё мавсими ҳангоми фаъолияти дар ҳамин модда зикршуда боиси барҳам додани муассисаи доими намегарданд.
6. Гайрирезиденте, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон фаъолияти соҳибкориро тавассути миёнарави мустақиле (брокер ва (ё) дигар агенти мустақил, ки дар асоси шартномаи супориши, комиссияги, консигнатсияги ё дигар шартномаи шабеҳ амал мекунад), ки вай салоҳияти аз номи ин ғайрирезидент имзо намудани шартномаҳоро (қарордодҳоро) надорад, анҷом медиҳад, муассисаи доими ба ҳисоб намеравад.
Таҳти мафҳуми миёнарави мустақил шахсе фаҳмида мешавад, ки дар доираи фаъолияти муқаррарии (асосии) худаш вазифаи миёнаравиро бо мақсади ҳамкории тарафҳо амали намуда, аз нигоҳи ҳам ҳуқуқи ва ҳам иқтисоди аз ғайрирезидент вобаста намебошад.
7. Корхонаи фаръии шахси ҳуқуқи-ғайрирезидент, ки мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ташкил ёфтааст, ҳамчун муассисаи доимии корхонаи асоси-ғайрирезидент ба ҳисоб намеравад, агар байни корхонаҳои фаръи ва асоси муносибатҳое ба миён наоянд, ки ҷавобгӯи муқаррароти банди 5) қисми 4 ҳамин модда мебошанд.
8. Чунин ҷойҳои истифодашаванда (новобаста аз он ки, онҳоро ки истифода мебарад) муассисаи доимии корхонаи хориҷи дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҳисоб намераванд, агар онҳо барои чунин мақсадҳо истифода шаванд:
1) нигоҳ доштани мол ё маҳсулоти марбути корхонаи хориҷи;
2) харидани мол ё маҳсулот, ҷамъоварии маълумот барои корхонаи хориҷи;
3) иҷрои ҳама гуна дигар фаъолияте, ки дорои хусусияти омодасози ё ёрирасон ба манфиатҳои корхонаи хориҷи мебошад;
4) омодаги барои бастан ё ба, таври муқаррари имзо намудани шартномаҳо аз номи корхонаи хориҷи оид ба масъалаҳои кредитҳо (қарзҳо), таҳвили мол ё маҳсулот, ё иҷрои корҳо (хизматрасониҳо);
5) иҷрои ҳама гуна шаклҳои фаъолияте, ки дар бандҳои 1)-4) ҳамин қисм зикр шудаанд.
9. Намояндагии корхонаи хориҷии ба қайд гирифташудае, ки шахси алоҳидаи ҳуқуқи нест, муассисаи доимии корхонаи хориҷи ба ҳисоб меравад.
10. Хизматрасониҳои тобеи шахси (кори кироя), ки шахси воқеи-ғайрирезидент анҷом медиҳад, боиси ташкилёбии муассисаи доимии чунин шахс намегарданд.
11. Фаъолияти ғайрирезидент мутобиқи муқаррароти ҳамин модда, сарфи назар аз он ки он дар мақомоти андоз ба қайд гирифта шудааст ё на, маънои таъсиси муассисаи доимиро дорад.
Моддаи 24. Ташкилотҳои ғайритиҷорати
1. Мақомоти ҳокимияти қонунгузор, иҷроия ва суди, ташкилотҳои (иттиҳодияҳои) ҷамъияти ва (ё) дини, фондҳо, муассисаҳо, ассотсиатсияҳо (иттифоқҳо), ташкилотҳои байнидавлати, байниҳукумати ва дигар ташкилотҳое, ки ба фаъолияти ғайритиҷорати машғуланд, яъне субъектҳо - шахсони ҳуқуқие, ки мақсади гирифтани фоида, даромад ё ҷубронро надоранд ва фоида, даромад ва ҷуброни гирифтаашонро (ҳангоми гирифтан) байни иштирокчиён (муассисон) тақсим намекунанд, ташкилотҳои ғайритиҷорати ба ҳисоб мераванд.
2. Маҳали таъсисёби ва маҳали идоракунии ташкилоти ғайритиҷорати мувофиқи тартиби барои корхона муқарраргардидаи моддаҳои 21 ва 22 ҳамин Кодекс муайян карда мешаванд.
3. Ташкилоти ғайритиҷорати мувофиқи тартиби барои корхона муқарраргардида ташкилоти ғайритиҷоратии резиденти ё хориҷи эътироф карда мешавад (моддаи 20 ҳамин Кодекс).
4. Дар он қисмате, ки ташкилоти ғайритиҷорати фаъолияти соҳибкори менамояд, активҳо ва фаъолияти он, ки бевосита ба иҷрои фаъолияти соҳибкори алоқаманд аст, ҳамчунин корхона ба ҳисоб рафта, бояд алоҳида (аз фаъолияти асоси алоҳида) ба ҳисоб гирифта шавад.
Моддаи 25. Ташкилоти буҷети
Ташкилоти ғайритиҷоратие, ки фаъолияташ на камтар аз 70 фоиз аз ҳисоби буҷет дар асоси сметаи буҷетии даромаду хароҷоти он маблағгузори мешавад, ташкилоти буҷети мебошад.
Моддаи 26. Ташкилоти эҳсонкори
1. Ташкилоти эҳсонкори чунин ташкилоти ғайритиҷоратие мебошад, ки:
1) бо мақсади фаъолияти эҳсонкори таъсис дода мешавад;
2) чун ташкилоти эҳсонкори мутобиқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба қайд гирифта шудааст ва ҷавобгӯи талаботи муқаррарнамудаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи фаъолияти эҳсонкори" мебошад.
2. Ташкилоти ғайритиҷорати (новобаста аз вазъи ҳуқуқи, ташкили ё ном) ташкилоти эҳсонкори ба ҳисоб намеравад, агар:
1) чунин ташкилоти ғайритиҷорати мустақим ё ғайримустақим дар маъракаи интихоботии ҳама гуна сатҳи ҳама гуна ҳизби сиёси, ташкилоти (ҳаракати) ҷамъияти ё шахси воқеии алоҳида иштирок намояд; ё
2) маблағҳо ё активҳои ташкилоти ғайритиҷорати ба ҳама гуна шахс нафъ оранд ё метавонанд нафъ оваранд, ба истиснои нафъе, ки дар натиҷаи фаъолияти эҳсонкори ё пардохти оқилона барои молу мулк ва хизматрасони ба даст омадааст .
Моддаи 27. Ташкилоти дини
Ташкилоти дини ташкилоти ғайритиҷоратие мебошад, ки бо мақсади иҷрои фаъолияти дини таъсис дода шуда, тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонун чун ташкилоти дини ба қайд гирифта шудааст.
Моддаи 28. Агенти андоз
1. Ҳама гуна шахсе (воқеи ё ҳуқуқие), ки корманди мақомоти андоз набуда, мутобиқи ҳамин Кодекс ё дигар санади қонунгузории андоз ба зиммааш вазифаи ҳисоб намудани андоз, аз андозсупоранда (ё аз манбаи пардохт) нигоҳ доштан ва ба буҷети дахлдор гузаронидани он гузошта шудааст, агенти андоз мебошад.
2. Агенти андоз, агар дар ҳамин Кодес тартиби дигаре муқаррар нашуда бошад, нисбати ҳуқуқ ва ӯҳдадориҳояш дорои ҳамон вазъе мебошад, ки андозсупоранда дорад.
3. Агенти андоз вазифадор аст:
1) андозҳои дахлдорро дуруст ва сари вақт ҳисоб намояд, аз андозсупоранда (ё манбаи пардохт) нигоҳ дорад ва ба буҷети дахлдор гузаронад;
2) даромадҳои ба андозсупорандагон пардохташуда, андозҳои аз андозсупорандагон (ё манбаи пардохт) нигоҳдошташуда ва ба буҷети дахлдор гузаронидашударо ба ҳисоб гирад, аз ҷумла оид ба ҳар як андозсупоранда ҳисоби ҷудогона барад;
3) ба мақомоти андоз барои назорати дурустии ҳисоб кардан, нигоҳ доштан ва пардохтани андозҳо ҳуҷҷатҳои заруриро пешниҳод намояд; ва
4) дигар вазифаҳоеро, ки қонунгузории аидоз ба зиммааш гузоштааст, иҷро намояд.
4. Агенти андоз барои иҷро накардан ё иҷрои номатлуби ӯҳдадориҳое, ки қонунгузории андоз ба зиммааш гузоштааст, мутобиқи тартиби муқаррарнамудаи ҳамин Кодекс ё дигар санадҳои қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷавобгар мебошад.
Моддаи 29. Шахсони мутақобилан вобаста
1. Шахсони мутақобилан вобаста шахсони дорои муносибатҳои махсуси мутақобила мебошанд, ки метавонанд ба шароит ва натиҷаи иқтисодии муомилоти байни онҳо таъсири бевосита расонанд.
2. Чунин муносибатҳои махсуси мутақобила аз ҷумла муносибати байниҳамдигариеро дар бар мегиранд, ки ҳангоми он:
1) шахсон муассисони (иштирокчиёни) ҳамон як корхона мебошанд, агар ҳиссаи ҳар яки онҳо на камтар аз 20 фоизро ташкил намояд;
2) як шахс мустақим ё ғайримустақим дар шахси дигаре, ки корхона мебошад, иштирок намояд ва агар ҳиссаи чунин иштирок на камтар аз 20 фоизро ташкил диҳад;
3) як шахс ба шахси дигар мувофиқи вазъи вазифави тобеъ мебошад ё як шахс таҳти назорати (мустақим е ғайримустақими) дигар шахс қарор гирифтааст;
4) шахсон корхонаҳои фаръии ҳамон як шахси ҳуқуқи мебошанд ё таҳти назорати мустақим ё ғайримустақими шахси сеюм қарор доранд;
5) шахсон мустақим ё ғайримустақим шахси сеюмро назорат мекунанд, агар ҳуқуқи овози ҳар кадом дар он на камтар аз 20 фоизро ташкил намояд;
6) шахсон дар қайди никоҳ мебошанд ё муносибатҳои хешу табори доранд (қисми 48 моддаи 34 ҳамин Кодекс).
Моддаи 30. Шахсони воқеи-резидентҳо
1. Шахсони воқеӣ, агар онҳо дар давоми ҳар давраи гузаштаи 12-моҳаи пай дар пай, ки дар ҳамин соли тақвимии ҷорӣ ба охир мерасад, дар ҳақиқат дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон бештар аз 182 рӯз бошанд ё дар давоми ҳамин соли тақвимии ҷорӣ дар хизмати давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон берун аз қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон бошанд, новобаста ба давомнокии чунин хизмат дар ҳамин соли тақвимии ҷорӣ, нисбат ба тамоми соли тақвимии ҷорӣ резидент ба ҳисоб мераванд .
2. Шахсони воқеие, ки сарфи назар аз мӯҳлати дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон буданашон ва дигар омилҳои муайяннамудаи ҳамин модда, шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошанд, шахсони воқеие, ки барои қабул шудан ба шаҳрвандии Ҷумҳурии Тоҷикистон ё барои бе шаҳрвандии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷиҳати зисти муқими дар Ҷумҳурии Тоҷикистон гирифтани иҷозат ариза додаанд, ҳамчун шахсони воқеи-резидент эътироф мешаванд, ки:
1) аз ҷониби мақомоти ҳокимияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба хориҷа ба сафари хизмати фиристода шудаанд, аз ҷумла кормандони муассисаҳои дипломатию консули ва намояндагиҳои ба онҳо баробаркардашуда, намояндагиҳои тиҷоратии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ташкилотҳои байналмилали ё байниҳукумати, инчунин аъзои оилаи чунин шахсони воқеи;
2) аъзои экипажҳои воситаҳои нақлиётии ба шахсони ҳуқуқи ё шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон тааллуқдошта, ки боркашонии байналмилалиро анҷом медиҳанд;
3) хизматчиёни ҳарби ва кормандони ғайринизомии дар пойгоҳҳои ҳарби, қисмҳои ҳарби, гурӯҳҳо, қисмҳо ва ҷузъу томҳои ҳарбии берун аз қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷойгир шудаанд;
4) дар объектҳои воқеъ берун аз қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки моликияти Ҷумҳурии Тоҷикистон ё резидентҳо, ё субъектҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошанд (аз ҷумла; дар асоси шартномаҳои консессиони), кор мекунанд;
5) хонандагон, донишҷӯён, касбгирандагон ва таҷрибаомӯзон, ки бо мақсади таҳсил ва гузаштани таҷриба дар давоми тамоми мӯҳлати таълим ва таҷрибаомӯзи берун аз қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон қарор доранд;
6) муаллимон ва кормандони илми дар давоми тамоми мӯҳлати таълим ё иҷрои корҳои номбаршуда, ки бо мақсади таълимдиҳи, машварат ё иҷрои корҳои илми берун аз қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон қарор доранд.
3. Барои мақсади қисми 1 ҳамин модда мӯҳлате, ки дар ҷараёни он шахси воқеии хориҷи дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон истиқомат дошт, вақти воқеии дар Ҷумҳурии Тоҷикистон қарордошта ба ҳисоб намеравад, агар чунин шахс:
1) ба сифати шахси дорои мақоми дипломати ё консулгари (ё аъзои оилаи чунин шахс) омада бошад;
2) ба сифати корманди ташкилоти байналмилали ё ба сифати шахсе, ки дар хизмати давлатии кишвари хориҷи кор мекунад (ё аъзои оилаи чунин шахс), омада бошад;
3) танҳо барои гузаштан аз як давлати хориҷи ба давлати хориҷии дигар тавассути қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон омада бошад.
4. Ҳама гуна рӯзе, ки дар давоми он шахси воқеи ҳақиқатан дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон новобаста аз давомнокии истиқомат ҳозир буд, рӯзи дар Ҷумҳурии Тоҷикистон будан ҳисобида мешавад.
5. Шахси воқеие, ки мутобиқи ҳамин модда резиденти Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҳисоб намеравад, ғайрирезиденти Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошад.
6. Шахси воқеи дар давраи аз рӯзи охирини буданаш дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ҳамин соли андоз то охири ҳамин соли андоз ғайрирезиденти Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҳисоб меравад, агар чунин шахс дар соли мустақиман минбаъдаи андоз низ ғайрирезиденти Ҷумҳурии Тоҷикистон бошад.
Моддаи 31. Соҳибкори инфироди
1. Шахси воқеи, резидент ё ғайрирезидент, соҳибкори инфироди ҳисобида мешавад, агар он бе таъсиси шахси ҳуқуқи, аз номи худ, таҳти таваккал (риск) ва масъулияти амволии худ ба фаъолияти соҳибкори (моддаи 15 ҳамин Кодекс) машғул шавад.
2. Бар хилофи тартиби муқаррарнамудаи бақайдгири ва гирифтани иҷозатнома ё дигар ҳуҷҷат ба фаъолияти соҳибкори машғул шудани шахси воқеи боиси ҳамчун соҳибкори инфироди эътироф накардани чунин шахси воқеи бо мақсади андозбанди асос шуда наметавонад.
Моддаи 32. Нархҳои бозори
1. Нархи бозори нархи озоди бозор ба мол (кор, хизматрасони) мебошад, ки дар натиҷаи алоқамандии дархосту пешниҳод ва манфиатҳои тарафайни аҳд, ки мутобиқи моддаи 29 ҳамин Кодекс шахсони мутақобилан вобаста намебошанд, инчунин дар шароити қиёспазири иқтисоди (тиҷорати) ташаккул меёбад.
2. Агар ҳамин Кодекс тартиби дигаре пешбини накарда бошад, барои мақсадҳои андозбанди ба сифати нархи мол (кор, хизматрасони) нархи воқеие қабул карда мешавад, ки тарафайни аҳд (бо ҳуҷҷатҳои асли тасдиқшуда) нишон додаанд. Агар мақоми андоз акси онро собит накарда бошад, тасмим гирифта мешавад, ки ин нарх ба нархи бозори мутобиқ аст.
3. Мақомоти андоз ҳангоми назорат оид ба пуррагии ҳисобкунии андоз ҳуқуқ доранд ба нархҳои бозори мутобиқ будани нархҳои истифодашударо танҳо дар ҳолатҳои зайл вобаста ба аҳдҳо санҷанд:
1) байни шахсони мутақобилан вобаста;
2) мубодилаи молҳо, кор ё хизматрасони (амалиёти бартери);
3) ҳангоми иҷрои амалиётҳои тиҷоратии хориҷи (иқтисодии хориҷи);
4) ҳангоме, ки тамоюли баланд ё пастшавии нархи истифодабурдаи андозсупоранда дар давоми мӯҳлати начандон зиёд (на зиёда аз 30 рӯзи тақвими то лаҳзаи таҳвили молҳо, корҳо, хизматрасониҳо ё баъди он) аз нархи бозории молҳои (корҳои, хизматрасониҳои) шабеҳ (якхела) зиёда аз 30 фоизро ташкил намояд.
Дар ҳолатҳои дар бандҳои 3) ва 4) ҳамин қисм зикргардида чунин ҳисобида мешавад, ки аҳд воқеан тибқи нархҳои бозори сурат гирифтааст, агар андозсупоранда собит насозад, ки аҳд воқеан тибқи нархҳои дар ҳуҷҷатҳои асли зикршуда анҷом дода шудааст.
4. Танҳо дар ҳолатҳои мукаррарнамудаи қисми 3 ҳамин модда хангоме, ки нархи молҳо (корхо, хизматрасониҳо) ба тарафи зиёдшавӣ ё ба тарафи камшавӣ зиёда аз 30 фоиз нархи бозории молҳо (корҳои, хизматрасониҳои) шабеҳ (якхела) майл кунад, мақоми андоз ҳуқуқ дорад оид ба азнавҳисобкунии андоз бо назардошти нархи бозории молҳои (корҳои, хизматрасониҳои) дахлдор, ки мутобиқи ҳамин модда муайян гаштааст, қарори асоснок қабул намояд.
Нархи бозорӣ бо назардошти мукаррароти пешбининамудаи кисмҳои 5-1 ва 14 ҳамин модда муайян карда мешавад. Ҳамзамон иловахо с тахфифхои муқаррарӣ ба нарх ҳангоми бастани аҳдҳо байни шахсони мутақобилан вобаста набуда низ ба назар гирифта мешаванд. Аз ҷумла, тахфифҳое, ки дар натиҷаи омилҳои зерин ба миён омадаанд, ба назар гирифта мешаванд:
1) тағйирёбии мавсимӣ ва дигар тағйирёбии талабот нисбат ба молҳо (корҳо, хизматрасониҳо);
2) гум шудани сифат ё дигар хусусиятҳои истеъмолии молҳо;
3) гузаштани (наздик шудани санаи гузаштани) мӯхлати коршоямӣ ё фурӯши (таҳвили, рӯхсат додани) молҳо;
4) сиёсати маркетингии тарафҳои аҳд, аз ҷумла ҳангоми баровардани молҳои (корҳои, хизматрасониҳои) нав ба бозор, ки монанди худро надоранд, инчунин ҳангоми баровардани молҳо (корҳо, хизматрасониҳо) ба бозорҳои нав;
5) фурӯши (таҳвили) навъҳо ва намунаҳои таҷрибавии молҳо бо мақсади шиносоии истеъмолкунандагон бо онҳо .
5. Нархи бозории мол (кор, хизматрасони) дар асоси маълумот оид ба амалиёти анҷомдодашуда нисбати моли (кори, хизматрасонии) шабеҳ (якхела) дар лаҳзаи таҳвили мол (кор, хизматрасони), аз ҷумла дар асоси нархҳои биржаҳои байналмилали ва дигар биржаҳо, муайян карда мешавад.
6. Ба молҳои шабеҳ молҳое мансуб дониста мешаванд, ки аломатҳои асосии онҳо дорои хусусиятҳои якхелаанд.
Ҳангоми муайянсозии шабеҳии молҳо, аз ҷумла аломатҳои физики, сифат ва моҳияти он дар бозор, мамлакати пайдоиши мол ва истеҳсолкунандаи он ба инобат гирифта мешаванд. Ҳангоми муайянсозии шабеҳии молҳо фарқи начандон назарраси шакли берунаашон метавонад ба эътибор гирифта нашавад.
7. Ба молҳои якхела молҳое мансуб дониста мешаванд, ки шабеҳ набуда, аломатҳои якхела доранд ва аз унсурҳои монанд иборат буда, бинобар ҳамин амалҳои якхеларо иҷро мекунанд ва (ё) метавонанд дар тиҷорат якдигарро иваз намоянд.
Ҳангоми муайянсозии шабеҳияти молҳо, аз ҷумла сифат, мавҷудияти нишонаи мол, моҳияти он дар бозор, мамлакати пайдоиши мол ба эътибор гирифта мешаванд.
8. Ҳангоми муайянсозии нархи бозории мол (кор, хизматрасони) амалиётҳои байни шахсони мутақобилан вобаста танҳо дар он ҳолат ба эътибор гирифта мешаванд, ки агар вобастагии байниҳамдигарии онҳо ба натиҷаи чунин амалиёт таъсир нарасонад.
9. Бозори мол (кор, хизматрасони) аз доираи муомилоти чунин мол (кор, хизматрасони) ташаккул меёбад, ки ин доираи муомилот вобаста ба имконияти фурӯшанда (харидор) дар асл ва бо хароҷоти начандон калон дар минтақаи ба фурӯшанда (харидор) наздиктарин пешниҳод намудани (харидани) мол (кор, хизматрасони) дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ва берун аз ҳудуди он муайян карда мешавад.
10. Ҳангоми муайянсозии нархи бозории мол (кор ё хизматрасони) маълумот оид ба нархҳо дар лаҳзаи таҳвили ҳамин мол (кор ё хизматрасони) дар амалиёти анҷомдодашуда (аҳдҳо) бо чунин моли (кор ё хизматрасонии) шабеҳ (якхела) дар шароити муқоисави ба эътибор гирифта мешавад. Аз ҷумла, чунин шартҳои аҳд ба мисли миқдори (ҳаҷми) моли таҳвилшуда, мӯҳлати иҷрои ӯҳдадориҳо, шартҳои пардохте, ки маъмулан дар чунин аҳдҳо истифода мегарданд, инчунин дигар шартҳои оқилонае, ки ба нарх таъсир мерасонанд, ба эътибор гирифта мешаванд.
Дар баробари ин шартҳои муомилот дар бозори моли (кор ё хизматрасонии) шабеҳ (дар сурати набудани онҳо - якхела) ҳангоме муқоисашаванда эътироф мегарданд, ки агар фарқи байни ин шартҳо моҳиятан ба нархи чунин мол (кор ё хизмат) таъсир нарасонад ё бо назардошти тасҳеҳ ба инобат гирифта шавад.
11. Агар нисбати моли (кори, хизматрасонии) шабеҳ (якхела) дар бозори дахлдори мол (кор, хизматрасони) ягон амалиёт гузаронида нашавад ё дар бозор чунин мол (кор, хизматрасони) пешниҳод нагардад, нархи бозори дар асоси нархҳои ҳангоми амалиёти дахлдор нисбати чунин моли (кори, хизматрасонии) шабеҳ (якхела) дар санаи ба лаҳзаи таҳвили моли (кори, хизматрасонии) номбаршуда наздиктарин, вале на зиёда аз 30 рӯзи тақвими то лаҳзаи таҳвили мол (кор, хизматрасони) ё баъди он ташаккулёфта муайян карда мешавад. Ҳамзамон нархи бозории қоғазҳои қиматнок дар асоси нархгузории (котировкаи) биржаи фондҳо барои қоғазҳои шабеҳи ҳамон эмитент дар рӯзи наздиктарини фурӯш ё интиқоли қоғази зикргардида муайян карда мешавад, ба шарте агар нархгузори (котировка) мувофиқи расмиёти дар боло номбаршуда эълон гардад.
Нархи бозории мол (кор, хизматрасонӣ) метавонад бо истифодаи усули баинобатгирии нархи таҳвили минбаъда ё усули ҳисоби хароҷот муайян карда шавад.
Дар мавриди истифодаи усули баинобатгирии нархи таҳвили минбаъда нархи бозории молҳое (корҳое, хизматрасониҳое), ки фурӯшанда таҳвил менамояд, ҳамчун фарқи нархе, ки аз рӯи он харидорони ин молҳо (корҳо, хизматрасониҳо) онҳоро ба харидорони минбаъдаи худ таҳвил кардаанд ва хароҷоти муқаррарии дар чунин ҳолатҳо масрафнамудаи ин харидор, ки барои ба муомилот баровардан ва таҳвили минбаъдаи ин молҳо (корҳо, хизматрасониҳо) ба харидори минбаъда (бе назардошти нархе, ки аз рӯи он аз ҷониби харидори зикршуда аз фурӯшанда ин молҳо (корҳо, хизматрасониҳо) дастрасшуда буданд) сарф шудаанд, бо назардошти меъёри фоидаи дар ҳамин соҳа муқарраргардидаи ин харидор муайян карда мешавад.
Дар мавриди ғайриимкон будани истифодаи усули баинобатгирии нархи таҳвили минбаъда (аз ҷумла, ҳангоми мавҷуд набудани маълумот оид ба нархи молҳои (корҳои, хизматрасониҳои) минбаъд аз чониби харидор таҳвил дода шуда, усули хисоби хароҷот истифода бурда мешавад, ки мутобиқи он нархи бозории молҳои (корҳои, хизматрасониҳои) аз ҷониби фурӯшанда таҳвилдода ҳамчун ҷамъи хароҷоти амалишуда ва фоидаи муқаррарӣ дар ин соҳаи фаъолият муайян карда мешавад. Ҳамзамон хароҷоти мустақим ва ғайримустақими муқаррарии дар чунин ҳолатхо барои истеҳсол (дастрас намудан) ва (ё) таҳвили молҳо (корҳо, хизматрасониҳо), ҳамлу нақл, нигоҳдорӣ, суғурта кардан ва дигар хароҷоти ба ин монанд, ба назар гирифта мешаванд .
12. Дар мавриди ба миён омадани баҳс байни андозсупоранда ва мақоми андоз доир ба масьалаҳои татбиқи нархи бозори мақоми болоии андоз, мақоми ваколатдори давлатӣ ё суд ҳақ доранд бо ҳолатҳои дар ҳамин модда овардашуда маҳдуд нашуда, ҳама гуна дигар ҳолатҳоро, ки барои муайян кардани натиҷаҳои аҳд ва ӯҳдадориҳои андоз аҳамият доранд, ҳамчунин эрод ва далелҳои пешниҳодкардаи андозсупорандаро ба назар гиранд .
13. Амалиёт оид ба мубодилаи молҳо, корҳо, хизматрасониҳо (амалиёти бартери) амалиётест, ки мувофиқи он ҳар як тарафи мубодилакунанда молҳои (корҳои, хизматрасониҳои) худро таҳвил дода, бар ивазаш молҳои дигар (корҳо, хизматрасониҳо) мегирад. Ҳамзамон нархҳои бозори ба молҳои (корҳои, хизматрасониҳои) таҳвилшуда (харидашуда) дар рафти чунин амалиётҳо мутобиқи муқаррароти ҳамин модда муайян карда мешаванд.
14. Ҳангоми муайянсози ва эътироф кардани нархи бозори ба мол (кор, хизматрасони) манбаъҳои расмии маълумот оид ба нархҳои бозори ба мол (кор, хизматрасони) ва нархгузории (котировкаи) биржаҳо, маълумоти мақомоти ҳокимияти давлат ва маҳалли, маълумоте, ки андозсупорандагон ба мақомоти андоз пешкаш менамоянд, инчунин дигар маълумоти дахлдор истифода бурда мешаванд.
15. Дастурамал дар хусуси аз тарафи макомоти андоз татбиқ намудани муқаррароти ҳамин модда аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар мувофиқа бо Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Вазорати рушди иқтисод ва савдои Ҷумхурии Тоҷикистон тасдиқ карда мешавад .
Моддаи 33. Иҷораи молияви (лизинг)
1. Агар иҷорадеҳ молу мулки моддии истеҳлокшавандаро (амортизатсияшавандаро) тибқи шартномаи иҷораи молияви (лизинг), ки мутобиқи моддаи 7 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи иҷораи молиявӣ (лизинг)" баста шудааст, ба иҷора диҳад, дар ин сурат бо мақсади ҳамин Кодекс иҷорагир ҳамчун соҳиби молу мулк барраси гардида, пардохтҳои иҷорави ҳамчун пардохт оид ба кредит (ки аз пардохтҳои қарзи асоси ва фоизҳо иборатанд), ки ба иҷорагир дода шудааст, барраси мегардад .
2. Иҷораи молу мулки моддии истеҳлокшаванда аз иҷораи молияви (лизинг) иборат мебошад, агар он ақаллан ба яке аз шартҳои зайл ҷавоб диҳад :
1) иҷора интиқоли моликиятро баъди гузаштани мӯҳлати иҷора пешбини менамояд ё иҷорагир ҳуқуқ дорад амволро баъди ба охир расидани мӯҳлати иҷора бо нархи муқарраргардида ё нархе, ки мутобиқи шартномаи иҷора муайян шудааст, ба даст орад; ё
2) мӯҳлати иҷора аз мӯҳлати хизмати молу мулки иҷорагирифташуда 75 фоиз бештар аст; ё
3) арзиши боқимондаи баҳододашудаи молу мулк баъди ба охир расидани мӯҳлати иҷора - камтар аз 20 фоизи нархи бозории онро то оғози иҷора ташкил медиҳад ;
4) арзиши ҷории дисконтишудаи пардохти ҳадди ақал дар тамоми давраи мӯҳлати иҷора ба 90 фоизи арзиши бозории молу мулк то оғози иҷора баробар аст ё аз он баландтар мебошад; ё
5) молу мулки иҷорашаванда тибқи фармоиш барои иҷорагир таҳия шудааст ва баъди ба охир расидани мӯҳлати иҷора наметавонад ба ҷуз иҷорагиранда аз тарафи шахси дигар истифода шавад .
3. Банди 4) қисми 2 ҳамин модда нисбати иҷорае, ки оғози он ба 25 фоизи охирини мӯҳлати хизмати молу мулк рост меояд, татбиқ намегардад .
4. Барои мақсадҳои ҳамин модда меъёри ҳисобе, ки барои муайян намудани арзиши ҷории дисконтишудаи пардохтҳои иҷора истифода мегардад, ба меъёри фоизии дар қисми 3 моддаи 93 ҳамин Кодекс зикргардида баробар аст.
5. Барои мақсадҳои ҳамин модда мӯҳлати иҷора инчунин мӯҳлати иловагиеро дар бар мегирад, ки иҷорагиранда ҳуқуқ дорад иҷораро мутобиқи шартномаи иҷора аз нав оғоз намояд.
Моддаи 33(1). Муайян намудани истилоҳоте, ки бо мақсадҳои Боби 52 ҳамин Кодекс истифода шудаанд
1. Маҳсулот - маъдани фоиданоке, ки аз қаъри замин дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон, дар қитъаи замине, ки тибқи созишнома оид ба тақсими маҳсулот ба ихтиёри сармоягузор дода шудааст, истихроҷ гардида, аз ҷиҳати сифат ба стандарти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ё стандарти байналмилалӣ мутобиқ мебошад. Маҳсулоте, ки дар натиҷаи коркарди минбаъдаи (ғанигардонии, тағйирдиҳии технологии) маъдани фоиданок ба даст омада, маҳсулоти саноати коркард мебошад, маъдани фоиданок ҳисобида намешавад.
2. Маҳсулоти истеҳсолшуда - миқдори маҳсулоти саноати истихроҷи маъдан ва маҳсулоти коркарди конҳои кушода, ки дар таркиби миқдори маъданҳои аз қаъри замин (партовҳо, талафҳо), ашёи хоми минералии (ҷинс, моеъ ва омехтаи дигар) воқеан истихроҷшуда (гирифташуда) мавҷуд аст ва аз ҷиҳати сифат ба стандарти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ё стандарти байналмилалӣ мутобиқ буда, аз ҷониби сармоягузор дар ҷараёни иҷрои корҳо тибқи созишнома оид ба тақсими маҳсулот истихроҷ шудааст ва дар доираи меъёрҳои муқарраргардида ба миқдори талафоти технологии ин маҳсулот кам карда шудааст.
3. Тақсими маҳсулот - тақсими маҳсулоти истеҳсолшуда байни давлат ва сармоягузор дар шакли асл ва (ё) арзишӣ мутобиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи созишномаҳо оид ба тақсими маҳсулот" ва ҳамин Кодекс.
4. Маҳсулоти фоида - маҳсулоте, ки ҳангоми иҷрои созишнома оид ба тақсими маҳсулот дар давраи ҳисоботӣ (андозӣ) истеҳсол гардидааст, бе назардошти маҳсулоти ҷубронӣ.
5. Маҳсулоти ҷубронӣ - қисми маҳсулоти ҳангоми иҷрои созишнома оид ба тақсими маҳсулот истеҳсолшудае, ки ба моликияти сармоягузор барои пӯшонидани хароҷоти бо мақсади иҷрои созишнома оид ба тақсими маҳсулот анҷомдодаи он дода мешавад (хароҷоти ҷуброншаванда), ки таркиби онҳо мутобиқи боби 52 ҳамин Кодекс бо созишнома оид ба тақсими маҳсулот муқаррар мегардад.
Маҳсулоти ҷубронӣ бо назардошти арзиши иқтисодии кони коркардшаванда аз рӯи ҳар як созишнома оид ба тақсими маҳсулот ба таври инфиродӣ муқаррар карда мешавад. Маҳсулоти ҷуброние, ки созишнома муқаррар кардааст, наметавонад аз 70 фоизи ҳаҷми (миқдори) умумии маҳсулоти истеҳсолшуда зиёд бошад.
6. Нуқтаи тақсимкунӣ - ҷои баҳисобгирии тиҷоратии маҳсулоти истеҳсолшуда, ки дар он андозагирии (ҳисоби) ҳаҷми (миқдори) умумӣ ва муайянкунии сифати он анҷом дода мешавад ва давлат ба сармоягузор қисми маҳсулотеро, ки тибқи созишнома оид ба тақсими маҳсулот ба он тааллуқ дорад, месупорад.
7. Нархи маҳсулот - нархи таҳвил ё содироти воҳиди ченаки дахлдори маҳсулоти истеҳсолшудае, ки тибқи шартҳои созишнома оид ба тақсими маҳсулот, вале на пасттар аз нархи бозорӣ дар санаи таҳвил ё содирот муайян карда мешавад .
Моддаи 34. Муайян намудани истилоҳоти дигаре, ки барои мақсадҳои ҳамин Кодекс истифода шудаанд
1. Активҳо (дороиҳо) - молу мулк, активҳои молию моддии дигар, фондҳои пули ё ҳуқуқҳои амволие, ки маблағи умумии воситаҳои (фондҳои) асоси ва муомилотии корҳонаро (шахсро) ташкил медиҳанд; ҳама гуна боигарии ба шахс тааллуқдошта; категорияи ҳисобие, ки арзиши молу мулки шахсии субъект ва инчунин восита ва захираҳоеро дар бар мегирад, ки барои пардохти (пӯшонидани) қарзҳо (ӯҳдадориҳо) таъин шудаанд .
2. Бақияпули - маблағҳои андозҳо, фоизҳо ва ҷаримаҳое, ки барои пардохт ба буҷет ҳисоб карда шуда, вале дар мӯҳлати муқарраргардида, аз ҷумла мӯҳлати тағйирдодашуда, супорида нашудаанд.
3. Бурдҳо - ҳама гуна шакли даромади дар шакли асл (натурали) ё пули бадастовардаи андозсупоранда дар озмунҳо, мусобиқаҳо (олимпиадаҳо), фестивалҳо, бо лотереяҳо, дар бозиҳои пули, аз ҷумла тавассути пасандозҳо ва қоғазҳои қиматноки қарзи.
4. Воридоти мол - воридоти мол ба қаламрави гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар асоси низоми гумрукии иҷозатдиҳи барои муомилоти озод мувофиқи қонунгузории гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон.
5. Воситаҳои асосӣ - активҳои моддӣ, ки дар як вақт ба шартҳои зерин ҷавобгӯ мебошанд:
1) мӯхлати хизматашон зиёда аз як сол;
2) онҳо ҳангоми истеҳсоли молҳо (иҷрои корҳо, хизматрасониҳо) ё барои эҳтиёҷоти идоравӣ ба сифати воситаҳои меҳнат истифода мешаванд;
3) ҳамчун қоида, арзиши хар як воҳиди чунин активҳои модди аз ҳадҳои муқаррарнамудаи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба масъалаҳои баҳисобгирии муҳосибӣ барои ба воситаҳои дар гардишбуда ҳамроҳ намудани актиҳхои моддӣ зиёд бошанд;
4) онҳо бояд мутобиқи моддаи 153 ҳамин Кодекс истеҳлок шаванд .
6. Грант - амволе, ки ройгон: аз ҷониби давлатҳо, ҳукуматҳои давлатҳо; ташкилотҳои байналмилали ва давлати, ташкилотҳои ғайридавлатии ҷамъиятии хориҷи ва фондҳое, ки фаъолияташон дорои хусусияти эҳсонкори ва байналмилали буда, хилофи Конститутсияи (Сарқонуни) Ҷумҳурии Тоҷикистон намебошад, аз ҷониби шахсони хориҷи ва шахсони бешаҳрванди ба Ҷумҳурии Тоҷикистон, ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, ба шахсони ҳуқуқи, инчунин ба шахсони воқеии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои ноил гаштан ба мақсадҳои (вазифаҳои) муайян, ки хилофи Конститусияи (Сарқонуни) Ҷумҳурии Тоҷикистон нест, дода мешавад.
7. гайрирезидент - шахсе, ки резидент намебошад.
8. Даромад аз манбаъҳои воқеъ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон - ин намудҳои зерини воридот дар шакли пули ва (ё) дар шакли асли (бе тарҳ намудан аз онҳо) мебошанд, ки шахс гирифтааст:
1) даромад аз кори кироя дар Ҷумҳурии Тоҷикистон;
2) даромад аз таҳвили мол аз ҷониби истеҳсолкунанда, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон истеҳсол шудааст, инчунин даромад аз иҷрои кор ва хизматрасониҳо дар Ҷумҳурии Тоҷикистон;
3) даромад аз фаъолияти соҳибкорие, ки мумкин аст онро ба муассисаи доимии дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон воқеъбудаи ғайрирезидент мансуб донист, аз ҷумла;
- даромаде, ки ба фурӯши молҳои ҳамон намуд ё шабеҳ ба молҳое, ки тавассути чунин муассисаи доими дар Ҷумҳурии Тоҷикистон фурӯхта мешаванд, мансуббуда ҳисобида шуда метавонанд;
- даромад аз фаъолияти соҳибкории дар Ҷумҳурии Тоҷикистон гирифташуда, ки бо фаъолияти иҷрошавандаи чунин муассисаи доими якхела ё ба он монанд аст.
4) даромади марбут ба иҷрои фаъолияти соҳибкори дар Ҷумҳурии Тоҷикистон тавассути муассисаи доими: ҳангоми аз ҳисоб баровардани қарзҳои беэътимоди андозсупоранда аз ҷониби кредиторони он; аз фурӯши воситаҳои асоси, ки мутобиқи банди 7 моддаи 153 ҳамин Кодекс ба даромад илова карда шудааст; ҷуброни хароҷот мутобиқи моддаи 193 ҳамин Кодекс;
5) даромади дар шакли дивидендҳо аз шахси ҳуқуқии резиденти гирифташуда, инчунин даромаде, ки аз фурӯш ё додани ҳиссаи иштирок дар чунин шахси ҳуқуқи ба даст омадааст;
6) даромади дар шакли фоизҳо аз резидентҳо гирифташуда;
7) даромади дар шакли фоизҳо гирифташуда аз шахси ғайрирезиденте, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон муассисаи доими ё молу мулк дорад, агар қарзи чунин шахс бо ҳамин муассисаи доими ё молу мулк алоқаманд бошад ;
8) нафақа, агар онро резидент диҳад;
9) даромад дар шакли роялти, ки барои молу мулки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон мавҷудбуда ё истифодашаванда гирифта мешавад ё даромад аз фурӯш ё додани молу мулки дар қисми 38 ҳамин модда зикргардида, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон мавҷуд аст ё истифода мешавад ;
10) даромаде, ки аз ҳисоби ба иҷора додани молу мулки манқули дар Ҷумҳурии Тоҷикистон истифодашаванда ба даст меояд ;
11) даромаде, ки аз ҳисоби молу мулки ғайриманқули дар Ҷумҳурии Тоҷикистон мавҷудбуда ба даст меояд, аз ҷумла даромад аз фурӯш ё додани ҳиссаи иштирок дар чунин молу мулк ;
12) даромад аз фурӯш ё додани саҳмияҳо ё ҳиссаи иштирок дар корхонае, ки арзиши қисми бештари активҳои он мустақиман ё ғайримустақим аз ҳисоби арзиши молу мулки ғайриманқули дар Ҷумҳурии Тоҷикистон воқеъгардида ташаккул меёбад ;
13) дигар даромадҳо аз фурӯш ё додани молу мулк аз ҷониби резиденте, ки ба иҷрои фаъолияти соҳибкори вобаста намебошад ;
14) даромади аз хизматрасонии идоракуни, молияви ё суғуртави, аз ҷумла хизматрасонии азнавсуғуртакуни гирифташуда, агар онро корхонаи резидент ё муассисаи доимии дар Ҷумҳурии Тоҷикистон воқеъгардидаи ғайрирезидент пардозад ё агар он дар асоси шартнома бо чунин корхона ё муассисаи доими гирифта шуда бошад;
15) даромаде, ки дар шакли подоши суғуртави дар асоси шартномаи суғурта ва аз нав суғуртакунии таваккал дар Ҷумҳурии Тоҷикистон пардохта шудааст;
16) даромад аз хизматрасонии телекоммуникатсиони ё нақлиёти ҳангоми иҷрои алоқаҳои байналмилали ё нақлиётии байни Ҷумҳурии Тоҷикистон ва дигар давлатҳо;
17) даромад аз фаъолияте, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон мувофиқи шартномаҳои (қарордодҳои) инфиродии меҳнати ё дигар намуди шартномаҳои хусусияти гражданию ҳуқуқидошта гирифта шудааст;
18) ҳақки (гонорарҳои) роҳбарон ва (ё) дигар пардохтҳое, ки ба аъзои мақоми олии роҳбарикунандаи (шӯрои директорон, раёсат ё мақоми дигари шабеҳ) шахси ҳуқуқи - резидент, сарфи назар аз маҳали воқеии иҷрои ӯҳдадориҳои идоракунии ба зиммаи чунин шахсон гузошташуда гирифтаанд;
19) изофапулиҳое, ки вобаста ба истиқомат намудан дар Ҷумҳурии Тоҷикистон пардохта мешаванд;
20) даромади шахсони воқеи-ғайрирезидентҳои дар Ҷумҳурии Тоҷикистон коркунанда дар шакли ҷубронпули ба онҳо (ба ҳамин шахсон), ки барои пӯшонидани хароҷоти чунин шахсони воқеи-ғайрирезидентҳо ба неъматҳои модди, маиши ё дигар манфиатҳои модди, аз ҷумла хароҷот барои хӯроквори, истиқомат, таҳсили кӯдакон дар муассисаҳои таълими, хароҷоти вобаста ба истироҳат, аз ҷумла роҳкирои сафари аъзои оилаи онҳо ба рухсати, аз тарафи (аз ҳисоби) корфармоён ё кироякунандагон дода шудааст;
21) пардохти нафақапулиҳое, ки фондҳои резидентии замшавандаи нафақави анҷом медиҳанд;
22) даромадҳои вобаста ба фаъолият дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҳунармандони театру кино, кормандони радио ва телевизион, навозандагон, рассомон ва варзишгарон пардохтшаванда, сарфи назар аз он, ки чунин даромадҳоро ба ки мепардозанд;
23) бурдҳое, ки резидентҳо мепардозанд;
24) даромаде, ки тавассути хизматрасонии мустақили шахси (касби) дар Ҷумҳурии Тоҷикистон гирифта шудааст;
25) даромаде, ки дар шакли ройгон гирифтани молу мулки воқеъ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон, ҳамчунин даромаде, ки аз чунин молу мулк гирифта шудааст ;
26) дигар даромадҳое, ки дар бандҳои болоии ҳамин модда зикр нашудаанд ва дар асоси фаъолият дар Ҷумҳурии Тоҷикистон бармеоянд.
Ҳангоми муайян намудани манбаи даромад мутобиқи ҳамин қисм маҳали пардохтани даромад ба инобат гирифта намешавад.
9. Даромад дар шакли асл (натурали) - даромад дар шакли таҳвили мол, иҷрои кор, хизматрасони.
10. Суди саҳмияҳо (дивидендҳо) - ҳама гуна тақсимоти восита ё молу мулки шахси ҳуқуқи байни иштирокчиёни (саҳҳомони) он, аз ҷумла: даромаде, ки саҳҳом (иштирокчи) аз шахси ҳуқуқи - эмитент ҳангоми тақсимоти фоидаи ҳарсолаи баъди андозбанди боқимонда мутаносибан ба миқдори (ҳиссаҳои) саҳмияҳои саҳҳом дар сармояи оинномавии (саҳҳомии, ҷамъшавандаи) ин шахси ҳуқуқи гирифтааст; суди саҳмияе (дивиденде), ки саҳҳом (иштирокчи) таҳти дигар пардохтҳои пардапӯшшуда гирифтааст ;
даромаде, ки саҳҳом (иштирокчи) аз тақсими воситаҳо ва молу мулк тибқи тартиби аз ҷониби шахси ҳуқуқи - эмитент харидани саҳмияҳои худ гирифтааст ва даромаде, ки саҳҳом (иштирокчи) аз тақсими молу мулки шахси ҳуқуқи ҳангоми барҳамдиҳи гирифтааст, бо тарҳи (дар ҳарду маврид) арзиши амволе (саҳмияҳое), ки муассис дар шакли саҳм ба фонди оинномави (сармояи саҳҳоми) гузаронидааст. Даромаде, ки саҳҳом (иштирокчи) дар шакли тақсими саҳмияҳои худ аз ҷониби шахси ҳуқуқи -эмитент байни саҳҳомон гирифтааст ва таносуби фоизии (ҳиссаи) саҳмияҳои саҳҳомонро дар сармояи саҳҳомии (ҷамъшавандаи) шахси ҳуқуқи - эмитент тағйир намедиҳад, суди саҳмия (дивиденд) ба ҳисоб намеравад .
11. Замин барои сохтмони манзил - ин замини шаҳрҳо ва шаҳракҳо, ки ба шахсони воқеи тибқи Кодекси замини Ҷумҳурии Тоҷикистон барои сохтмони манзил ҷудо гардидааст.
12. Имзои электронии андозсупоранда - воситаи махсуси криптографии таъминкунандаи ҳаққоният, пурраги ва муаллифии ҳуҷҷатҳои электрони.
13. Иҷрои корҳо - ҳар гуна иҷрои кор бар ивази подош.
14. Иштирокчи - саҳҳом, шарик ё дигар иштирокчи дар активҳо ва фоидаи корхона.
15. Кор - фаъолиятест, ки натиҷаои он моҳияти модди дорад, аз ҷумла корҳои сохтмони, васл ва таъмиркуни, тадқиқоти илми, корҳо таҷрибавию конструктори ва лоиҳакаши.
16. Корхонаи фаръй - корхона ҳангоме фаръи ба ҳисоб меравад, ки агар ба дигар корхона (асоси) 50 ё бештар фоизи ҳиссаи иштирок (фоизи саҳмияҳо) бо ҳуқуқи овози ҳамин корхона тааллуқ дошта бошад.
17. Кӯмаки башардӯстона (гуманитари) - амволе, ки ройгон ба Ҷумҳурии Тоҷикистон дар шахсияти субъектҳои он дар шакли озуқа, молҳои истеъмоли халқ техника, таҷҳизот, воситаҳои тибби ва дорувори, дигар асбобу анҷом аз кишварҳои хориҷи ва ташкилотҳои байналмилали барои беҳбуди шароити зисту маишии аҳоли, инчунин пешгири ва рафъи оқибатҳои ҳодисаҳои фавқулоддаи дорои хусусияти ҳарби, экологи, табий, техногени ва ғайра фиристода шудааст ва он мутобиқи тартиби муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тақсим мешавад.
18. Кӯмаки эҳсонкори - амволе, ки ба тариқи ройгон ба шахсони воқеи бо мақсади дастгирии вазъи иҷтимоии онҳо ва ба ташкилотҳои ғайритиҷорати бо мақсади дастгирии фаъолияти оинномавии онҳо дода шудааст.
19. Қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон - ин қаламрави гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон мутобиқи муқаррароти қонунгузории гумрук мебошад.
20. Қарзи беэътимод (шубҳанок) - ин маблағи ба андозсупоранда тааллуқдошта, ки аз сабаби пардохтнопазири ё барҳам хӯрдани қарздор андозсупоранда имкон надорад онро пурра гирад ё ҳангоме, ки эҳтимоли гирифтани он аз қарздор ва шахси сеюм ниҳоят кам аст. Дар ҳама ҳолат қарзи беэътимод (шубҳанок) қарзест, ки барои пӯшонидани он ягон пардохт дар мӯҳлати 3 сол аз лаҳзае, ки бояд чунин пардохт анҷом дода мешуд, сурат нагирифтааст.
21. Қитъаи замини наздиҳавлиги - ин заминҳои таъиноти кишоварзи, ки тибқи меъёрҳои муқаррарнамудаи Кодекси замини Ҷумҳурии Тоҷикистон ба шахсони воқеи ҷудо гардидааст, аз ҷумла майдони замин барои сохтмон ва ҳавли. Қитъаҳои замини наздиҳавлиги қитъаҳои заминеро, ки тибқи тартиби муқарраршуда барои ташкили хоҷагиҳои деҳқони (фермери) ҷудо гардидаанд, инчунин қитъаҳои заминеро, ки ба шахсони воқеи барои иҷора дода шудаанд, дар бар намегирад.
22. Манбаи пардохти даромад - шахси воқеи ё шахси ҳуқуқие, ки аз он (аз ҳисоби он) субъект (дигар шахс) даромад мегирад.
23. Мақоми ваколатдори давлати - мақоми иҷроияи марказии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки назорати андозиро оид ба иҷрои ӯҳдадориҳои андоз дар назди давлат таъмин мекунад ва аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад.
24. Мақомоти ваколатдор - мақомоти давлатии Ҷумҳурпи Тоҷикистон, ба истиснои мақомоти андоз, ки аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон барои ҳисоб ва (ё) ҷамъоварӣ намудани андозҳо ва дигар пардохтҳои ҳатми ба буҷет ваколатдор шудаанд .
25. Маҳали истиқомати шахси воқеи - ҷое, ки шахси воқеи муқими ё аксаран дар он ҷой зиндаги мекунад. Ин маҳал метавонад аз маҳали бақайдмонии ин шахс фарқ кунад.
26. Маҳали ҷойгиршавии воҳидҳои махсуси шахси ҳуқуқи - маҳале, ки шахси ҳуқуқи тавассути воҳидҳои махсуси худ фаъолиятро анҷом медиҳад; маҳали дар асл воқеъбудаи воҳидҳои махсус.
27. Маҳсулоти кишоварзи - ин натиҷаи ибтидоии (маҳсули) парвариши растаниҳои кишоварзи ва чорво (аз ҷумла худи чорвои зинда), ки таҳти коркарди минбаъда қарор нагирифтааст.
28. Мол - ҳама гуна молу мулки модди ё ғайримодди, аз ҷумла қувваи барқ ё қувваи гарми, газ ва об. Барои мақсадҳои андоз аз арзиши иловашуда молҳо воситаҳои пули ва заминро дарбар намегиранд .
29. Подоши суғуртави (саҳми суғуртави) - маблағе, ки суғуртакунанда ба муассисаи суғуртакуни барои аз ҷониби охирон гирифтани ӯҳдадори оид ба ҷуброни зарар ба суғурташаванда ё ба суғурташаванда пардохтани маблағи суғуртави (ҷубронпулии суғуртави) ҳангоми рух додани ҳодисаи дахлдор (ҳодисаи суғуртави) медиҳад (мепардозад).
30. Низоми андоз - маҷмӯи меъёрҳои қонунгузории андоз, ки андозсупоранда ҳангоми ҳисоб намудан ва пардохтани тамоми намудҳои андози ба буҷет воридшаванда, ки ҳамин Кодекс муқаррар намудааст, истифода мебарад.
31. Номенклатураи молии фаъолияти иқтисодии хориҷи - системаи рамзҳои гурӯҳбандинамудаи (классификатсияи) молҳо, ки мутобиқи Конвенсияи байналмилалии ҳамоҳангсозии системаи тавсиф ва рамзгузори (Номенклатураи молии фаъолияти иқтисодии хориҷии Иттиҳоди иқтисодии Евразия (НМ ФИХ ИИЕ)) қабул шудааст.
32. Огоҳнома - ҳама гуна хабаррасонии хаттие, ки бо назардошти талаботи боби 5 ва дигар муқаррароти ҳамин Кодекс тартибдодашуда аз ҷониби мақомоти андоз ба андозсупорандагон, агентҳои андоз ё шахсони дигар ирсол гардидааст.
33. Оила - зану шавҳар, фарзандон ва падару модароне, ки якҷоя зиндаги менамоянд ва хоҷагии умумиро пеш мебаранд.
34. Рақами мушаххаси андозсупоранда (РМА) - рақаме, ки мақомоти андоз ба шахси ҳуқуқи ё воқеи додаанд.
35. Резидент - шахси воқеи-резидент, корхонаи резиденти ё ташкилоти ғайритиҷоратии резиденти.
36. Реимпорти молҳо - воридоти молҳо аз ҷониби шахсе, ки ин молҳоро содир намудааст, бе таҳвили минбаъда ва дигаргунсози баъди содирот.
37. Реэкспорти молҳо - содироти молҳо аз ҷониби шахсе, ки ин молҳоро ворид намудааст, бе таҳвили минбаъда ва дигаргунсози баъди воридот.
38. Роялти - маблағдиҳи: барои ҳуқуқи истифодаи сарватҳои табиӣ ё барои истифода, ё ҳуқуқи истифодаи ҳуқуқҳои муаллифи, таъминоти барномави, патентҳо, нақша ё намуна (макет), тамғаҳои савдо ё дигар ҳуқуқҳое, ки аз онҳо бармеоянд; барои истифода ё ҳуқуқи истифодаи таҷҳизоти саноати, тиҷорати ё илмию тадқиқоти; барои истифодаи донишҳои технологи; барои истифода ё ҳуқуқи истифодаи кинофилмҳо, видеофилмҳо, сабтҳои овоз ё дигар шаклҳои сабт; барои пешниҳоди кӯмаки техникии вобаста ба амалиёти номбаршуда; ё барои даст кашидан аз истифодаи ҳама гуна ҳуқуқҳои зикргардида .
39. Содироти мол - тибқи қонунгузории гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон баровардани мол аз қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон.
40. Ташкилоти байналмилалй - ин субъекти ҳуқуқи байналмилали мебошад, ки дар асоси шартнома байни давлатҳо ё ҳукумати давлатҳо таъсис шудааст.
41. Воҳидҳои махсуси шахси ҳуқуқи - ҳама гуна сохтори махсуси минтақавии шахси ҳуқуқи, ки қисме аз вазифаҳои шахси ҳуқуқиро иҷро менамояд ва дар маҳали ҷойгиршавии он ҷойҳои кории статсионари таҷҳизонида шудаанд. Ҷои корие, ки ба мӯҳлати зиёда аз як моҳ ташкил мешавад, статсионари ба ҳисоб меравад.
42. Таҳвили мол - додани ҳуқуқи моликият ба молҳо, аз ҷумла фурӯш, мубодила ё тақдим, интиқоли ройгон ё қисман пардохт намудани он, додани музди меҳнат дар шакли асл (натурали) ва пардохтҳои дигари дар шакли асли, инчунин ба гаравгиранда додани ҳуқуқи моликият ба моли дар гарав мондашуда.
43. Транзит тавассути қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон - интиқоли молҳо таҳти назорати мақомоти гумрук ба воситаи қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон аз як пункт ба пункти дигари сарҳади гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон.
44. Усули ҳисобу замкуни - усули баҳисобгирии андоз, ки мувофиқи он даромад ва хароҷот аз лаҳзаи иҷрои корҳо, хизматрасониҳо, ҳамлу нақли (таҳвили) молҳо бо мақсади фурӯш ва аз худ намудани молу мулк, новобаста аз вақти пардохтшави, ба ҳисоб гирифта мешавад .
45. Фоидаи соф (даромади соф) - фоидае (даромаде), ки баъди аз фоидаи (даромади) андозбандишаванда тарҳ намудани андоз аз фоида (андози даромад) боқи мемонад.
46. Фоизҳо - ҳама гуна пардохт вобаста ба ӯҳдадории қарзи, аз ҷумла ӯҳдадориҳои андоз, ҳамчунин пардохт барои додани кредитҳо (қарзҳо, вомбаргҳо) ва барои маблағҳои дар депозитҳо (суратҳисобҳо) буда.
47. Хароҷоти намояндаги - ин хароҷот марбут ба қабул ва хизматрасонии ҳама гуна ашхос, аз ҷумла хароҷоте, ки барои мақсадҳои муқаррарсози ё дастгирии ҳамкориҳои мутақобила, инчунин барои иштирокчиёни ба маҷлиси шӯрои директорон, комиссияи тафтишоти, маҷлиси саҳмдорон ташрифоварда сурат гирифтааст. Ба хароҷоти намояндаги хароҷоти вобаста ба қабули расмии шахсони зикргардида, хизматрасонии буфет (фуршети) ҳангоми гуфтушунид дохил мешавад.
48. Хешовандон
1) шахсоне, ки ба ҳамин сифат мутобиқи қонунгузории оилаи Ҷумҳурии Тоҷикистон эътироф гаштаанд;
2) шахсоне, ки дар натиҷаи васоят ё парастории дарозмуддат муносибатҳое барқарор намудаанд, ки шабеҳи муносибатҳои хешованди мебошанд.
Муносибатҳои васиги ё парастори байни шахсоне, ки якҷоя зиндаги доранд, ба муносибатҳои хешованди баробар дониста мешаванд. Қатъи зиндагии якҷоя байни шахсони мазкур ҳангоми нигоҳ доштани муносибатҳои шабеҳи хешованди ба ҳисоб гирифта намешавад.
49. Хизматрасони - ҳама гуна фаъолият бар ивази подош, ки натиҷаи шакли ашёӣ надорад аз ҷумла :
1) хизматрасонии нақлиёти ё экспедитори, аз ҷумла интиқоли газ, нафт ва маҳсулоти нафт, қувваи барқ ё қувваи гарми;
2) ба иҷора додани молу мулки манқул ва ғайриманқул ;
3) хизматрасонии савдо, алоқа, маиши, манзилию коммунали ;
4) хизматрасони дар соҳаи тарбияи ҷисмони ва варзиш, хизматрасонии таълими ва тибби;
5) хизматрасонии рекламави;
6) хизматрасони оид ба навсозии технология, хизматрасони оид ба таҳлилу коркарди нишондиҳандаҳо ва пешбурди маҳзани маълумот;
7) хизматрасони оид ба тайёрии пеш аз фурӯши молҳо;
8) хизматрасони оид ба нигаҳдории молҳо ё дигар молу мулк, ё таъмини муҳофизат ;
9) дигар хизматрасониҳо, вале барои мақсадҳои андоз аз арзиши иловашуда додани ҳуқуқи моликият ба воситаҳои пули ва муносибатҳои иҷорави ба замин, инчунин хизматрасониҳо ба корфармо ба ҳайси коргари кироя истисно карда мешавад.
50. Хизматрасониҳои молияви
1) пешниҳод, фурӯш ё додани кредитҳо, кафолатҳои кредити ва ҳама гуна дигар таъминоти кафолатии амалиёти пули-кредити, аз ҷумла идоракунии кредитҳо ва кафолатҳои кредити аз ҷониби шахсе, ки кредит ё кафолат медиҳад;
2) пешниҳод, фурӯш ё додани қарзҳо (аз ҷумла қарзҳои хурд), кафолати қарзҳо (қарзҳои хурд) ё ҳама гуна дигар таъминоти кафолатии чунин амалиёти пули-кредити, аз ҷумла идоракунии қарзҳо (қарзҳои хурд) ва кафолатҳои қарзҳо (қарзҳои хурд) аз ҷониби шахсе, ки қарзҳо (қарзҳои хурд) ё кафолат медиҳад;
3) амалиёте, ки ба идоракунии депозитҳо ва суратҳисобҳо, пардохтҳо, пулгузарониҳо, ӯҳдадориҳои қарзи, воситаҳои маблағсупори ва дигар воситаи мизоҷ вобаста аст;
4) амалиёти вобаста ба муомилоти арз, воситаҳои пули ва банкнотҳое, ки воситаи қонунии пардохт мебошанд (ба истиснои предметҳои нумизмати);
5) амалиёти вобаста ба муомилоти саҳмияҳо, вомбаргҳо, сертификатҳо, векселҳо, чекҳо ва дигар қоғазҳои қиматнок (ба истиснои хизматрасонии нигоҳдории онҳо);
6) амалиётҳои вобаста ба аҳдҳое, ки ба воситаҳои молиявии ҳосилшуда, шартномаҳои форварди, опсион ва созишномаҳои шабеҳ алоқаманд мебошанд;
7) хизматрасонии вобаста ба идоракунии фондҳои инвеститсиони;
8) амалиёти суғуртакуни ва аз нав суғуртакуни;
9) иҷораи молияви (лизинг). Барои мақсадҳои ҳамин Кодекс иҷораи молияви (лизинг) ҳамчун як амалиёти том дониста мешавад, ки харидани (таҳвил ва (ё) воридоти) молу мулки моддии истеҳлокшаванда (воситаҳои асосии истеҳлокшаванда) ва (ё) ба иҷора додани онро (онҳоро) мутобиқи моддаҳои 33 ва 192 ҳамин Кодекс, инчунин гирифтани пардохтҳои лизингие, ки ба таркиби онҳо маблағи қарзи асосӣ (пӯшонидани қарзи иҷорагиранда аз рӯи иҷораи молиявӣ (лизинг) ва даромади иҷорадиҳанда, ки дар шакли фоизҳо гирифта мешавад, дар бар мегирад .
Номгӯи мушаххаси амалиётро, ки мутобиқи ҳамин қисм таҳти истилоҳи "хизматрасониҳои молияви" муайян мегардад, Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон бо мувофиқаи Бонки миллии Тоҷикистон ва мақоми ваколатдори давлати муқаррар менамояд.
51. Ҳиссаи иштирок - ҳиссаи иштироки шахси воқеи ва ҳуқуқи бо молу мулки худ дар таъсисёбии корхонаҳо, ба истиснои ҷамъиятҳои саҳҳоми .
52. Ҳуҷҷати электронии андозсупоранда - ҳуҷҷати дар шакли муқарраршудаи электрони тартиб ва пешниҳодгардида, ки рамзгузори ва бо имзои электронии андозсупоранда тасдиқ шудааст ва баъди қабул ва тасдиқи эътиборнокии он дорои қувваи ҳисоботи мебошад.
53. Пардохти суғуртави (ҷубронпулии суғуртави, маблағи суғуртави) -маблағе, ки муассисаи суғуртакуни ба шахси суғурташуда тибқи суғуртакунии молу мулки ва суғуртакунии ҷавобгари барои пӯшонидани зарар дар натиҷаи ҳодисаҳои суғуртави мепардозад .
54. Ширкати иҷораи молияви (лизинг) - шахси ҳуқуқи, ки зиёда аз 50 фоизи даромади он даромад аз амалиёти иҷораи молияви (лизинг) мебошад.
55. Шахс - мутобиқи Кодекси граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон шахси воқеи ё ҳуқуқи. Агар ҳамин Кодекс тартиби дигаре пешбини накарда бошад, корпоратсияҳо, ширкатҳо, фирмаҳо, фондҳо, муассисаҳо ва дигар сохторҳои мувофиқи қонунгузории давлати хориҷи таъсисшуда, инчунин воҳидҳои махсуси онҳо (филиалҳо, намояндагиҳо, муассисаҳои доими ва ғайра), ки мувофиқи қонунгузории давлати хориҷи ё Ҷумҳурии Тоҷикистон ташкил шудаанд, ташкилотҳои байналмилали, филиал ва намояндагиҳои онҳо, ки дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон таъсис ёфтаанд ва (ё) амал мекунанд, барои мақсадҳои ҳамин Кодекс чун шахси мустақили ҳуқуқи барраси мегарданд, новобаста аз он, ки дар давлати хориҷии таъсисёфтаашон вазъи шахси ҳуқуқи доранд ё на.
56. Нишондиҳанда барои ҳисобҳо - маблағе мебошад, ки мутобиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи нишондиҳанда барои ҳисобҳо" ҳар сол дар Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи Буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли дахлдор муқаррар гардида, барои ҳисоб кардани андозҳо, боҷҳо, дигар пардохтҳои ҳатмӣ ва муҷозоти ҷаримавӣ, инчунин барои ҳисоб кардани ин ё он бузургии арзиши ҳадди ниҳоӣ (поёнӣ ё болоӣ) мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон татбиқ карда мешавад. Барои мақсадҳои ҳамин Кодекс нишондиҳанда барои ҳисобҳо аз ҳисоби барои як моҳи тақвимӣ истифода бурда мешавад .
57. Молу мулки моддии истеҳлокшаванда барои мақсадҳои иҷораи молиявӣ (лизинг) - ҳама гуна воситаҳои асосии истеҳлокшаванда, ба истиснои молу мулки ғайриманқул, ки барои фаъолияти соҳибкорӣ истифода шуда, ба мӯҳлати на камтар аз 12 моҳи пурраи муттасил (пай дар пай) ба иҷораи молиявӣ (лизинг) дода мешавад .
58. Қарзи андози аз ҷониби андозсупоранда эътирофшуда - маблағи ӯҳдадориҳои андози пардохтнашуда, ки:
1) андозсупоранда дар ҳисоботи андозии худ нишон додааст;
2) пардохти он тибқи муқаррароти Кодекси мазкур ба таъхир гузошта шуда, баъди ба охир расидани мӯҳлати батаъхиргузорӣ бояд пурра ва якбора пардохт мешуд;
3) тибқи санади санҷиши ҳисоб карда шудаи мақомоти андоз, ки он ба андозсупоранда дастрас шудааст ва мавриди баҳс қарор нагирифтааст;
4) бо ҳалномаи суд, ки ба қувваи қонунӣ даромадааст, муайян карда шудааст .
59. Кашфи тиҷоратӣ - ин захираҳои навъҳои алоҳидаи канданиҳои фоиданок мебошад, ки дар доираи ҳудуди муқаррарнамудаи иҷозатнома кашф шуда, мувофиқи тартиби муқарраршуда аз ҷониби Комиссияи давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба захираҳои канданиҳои фоиданок тасдиқ гардидаанд ва барои истихроҷ аз ҷиҳати иқтисодӣ самаранок мебошанд .
60. Андозсупорандаи бемасъулият - андозсупорандае мебошад, ки барои мақсадҳои назорати андоз бо амали (беамалии) худ боиси баланд шудани эҳтимолияти (хатари) сари вақт ва (ё) пурра пардохт нашудани андозҳои муқарраршуда мегардад, аз ҷумла/ дар мӯҳлати зиёда аз 3 моҳи пай дар пай баҳисобгирии даромаду хароҷот ва амалиёти хоҷагидории худро тибқи тартиби муқарраргардида набурдааст ё ба гум шудани ҳуҷҷатҳои муҳосибавӣ ва (ё) ҳуҷҷатҳои вобаста ба андозбандӣ роҳ додааст ;
- дар мӯҳлати зиёда аз 3 моҳи пай дар пай маълумотро оид ба объектҳои андозбандӣ ва (ё) объектҳои ба андозбандӣ алоқаманди худ барои баҳисобгирии андоз пешниҳод накардааст ё дар ҳолатҳои муқаррарнамудаи Кодекси мазкур тағйир додани маълумоти қаблан барои баҳисобгирии андоз пешниҳодшударо таъмин накардааст;
- дар мӯҳлати зиёда аз 6 моҳи пай дар пай аз лаҳзаи пайдо шудани ӯҳдадорӣ пешниҳоди ҳисоботи андоз ва (ё) пардохти маблағи андоз (андозҳо) ва (ё) пардохти маблағи қарзи андози эътирофшударо сари вақт ва (ё) пурра таъмин накардааст;
- ҳиссаи маблағи андозҳои ҳисобшудаи ӯ дар даромади умумиаш дар соли сипаригаштаи тақвимӣ нисбат ба ҳиссаи миёнаи андозҳои ҳисобшуда дар даромади умумии дар ин соҳа муайяншуда ба андозаи зиёда аз 25 фоиз паст шуда бошад;
- ҳисобнома-фактураи андоз аз арзиши иловашударо бе амалан анҷом додани амалиёти андозбандишаванда ё ҳисобнома-фактураи қалбакиро пешниҳод намуда бошад;
- ҳангоми иҷрои қарор оид ба боз доштани амалиётҳои хароҷотӣ бо суратҳисобҳои вуҷуддоштаи бонкиаш, суратҳисобҳои иловагии бонкӣ кушода бошад;
- дигар амалҳоро (беамалиеро) анҷом дода бошад, ки номгӯи онҳо аз тарафи мақоми ваколатдори давлатӣ муқаррар карда мешавад.
Мақомоти андоз ҳуқуқ доранд нисбат ба андозсупорандаи бемасъулият маълумоти иловагӣ ҷамъоварӣ кунанд, манбаи андозбандии онро дар асоси муоинаи хронометражӣ ё санҷишҳои иловагӣ аниқ намоянд, инчунин дигар чораҳои назорати андозро анҷом диҳанд.
Рӯйхати андозсупорандагони бемасъулият аз тарафи мақоми ваколатдори давлатӣ тартиб дода шуда, дар сомонаи электронии он ҷойгир карда мешавад ва номи андозсупорандаи бемасъулият аз рӯйхати мазкур баъди бартараф шудани камбудиҳои ҷойдошта ва (ё) пешниҳоди маълумоти асоснок бароварда мешавад. Ҳама гуна амалиёти анҷомдодашудаи андозсупорандагон бо шахсе, ки андозсупорандаи бемасъулият эълон шудааст, барои мақсадҳои андозбандӣ ҳангоми баҳисобгирии андоз аз арзиши иловашудаи аз рӯи хариди мол (иҷрои кор ва хизматрасонӣ) пардохтшуда ба инобат гирифта намешаванд.
Шахсоне, ки ба рӯйхати андозсупорандагони бемасъулият дохил карда нашудаанд, андозсупорандагони бомасъулият ҳисобида мешаванд .
ФАСЛИ II. МУҚАРРАРОТИ УМУМИИ МАЪМУРИ
БОБИ 3. МУҚАРРАРОТИ УМУМИ
Моддаи 35. Тартиби татбиқи муқаррароти маъмури
Агар дар ҳамин Кодекс тартиби дигаре пешбини нашуда бошад, муқаррароти маъмурии дар ҳамин фасл ва фасли III муқарраршуда нисбати ҳамаи намудҳои андоз татбиқ мегарданд.
Қоидаҳои пешбининамудаи ҳамин боб нисбати агентҳои андоз татбиқ мегарданд.
Моддаи 36. Назорати андоз оид ба воридоти пурра ва саривақтии пардохтҳ ба буҷет
1. Мақомоти андоз барои иҷрои назорати андоз нисбати шахсони воқеи ва ҳуқуқи доир ба ҳисоби дуруст ва пардохти саривақтии андозҳо ва дигар ҷанбаҳои андозбанди ва ҷамъоварии андозҳо ҷавобгарии пурра ва истиснои доранд, ба ғайр аз ҳолатҳое, ки ҳамин Кодекс чунин ҷавобгариро ба зиммаи дигар мақомот вогузор намудааст.
2. Назорати андозро мақомоти андоз тавассути чораҳои зерин амали менамояд:
1) баҳисобгирии бақайдгирии андозсупорандагон ва бо рақами мушаххаси андозсупоранда таъмин намудани онҳо;
2) баҳисобгирии объектҳои андозбанди ва объектҳои бо андозбанди алоқаманд;
3) баҳисобгирии пардохт ба буҷет;
4) баҳисобгирии супорандагони андоз аз арзиши иловашуда;
5) санҷишҳои андоз;
6) назорати камерали;
7) назорати қоидаҳои истифодаи мошинаҳои назоратию хазинавии дорои хотираи фискали;
8) назорати дурустии тамғагузории намудҳои алоҳидаи молҳои зераксизи ва ташкили дидбонгоҳҳои аксизи;
9) назорат аз болои мақомоти ваколатдоршуда оид ба ситонидани андозҳо, боҷҳо ва дигар пардохтҳои ҳатми ба буҷет;
10) муоинаи хронометражӣ .
3. Мақомоти гумрук назорати андозро дар доираи салоҳияташон оид ба ситонидани андозҳо ва дигар пардохтҳои ҳатми ба буҷет, ки вобаста ба интиқоли молҳо тавассути сарҳади гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар шудааст, мутобиқи ҳамин Кодекс ва қонунгузории гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон амали менамоянд.
Моддаи 37. Ҳуқуқҳои андозсупорандагон, таъмин ва ҳимоя намудани онҳо
1. Андозсупоранда ҳуқуқ дорад:
1) аз мақомоти андоз доир ба ҳамаи масъалаҳои оид ба андозбандӣ ва дигар пардохтҳои ҳатмӣ ба буҷет вобастабуда, аз ҷумла оид ба санадҳои меъёрии ҳуқуқие, ки масъалаҳои андозбандиро танзим менамоянд, оид ба санҷиши дарпешистодаи фаъолияти худ (ба истиснои санҷишҳои амалиётӣ) маълумот талаб намояд ва вобаста ба масъалахои татбиқи қонунгузориҳои андоз шарҳи хаттӣ гирад ;
2) манфиатҳои худро оид ба масъалаҳои муносибатҳои андоз шахсан ё тавассути намояндаи худ муҳофизат намояд;
3) ҳангоми гузаронидани назорати андоз иштирок намуда, нусхаи ҳуҷҷатҳоро оид ба натиҷаҳои назорати андоз талаб намояд ва гирад ;
4) ба мақомоти андоз, дар рафти гузаронидани назорати андоз ва аз рӯи натиҷаҳои он, оид ба ҳисобкуни ва пардохти андозҳо ва дигар пардохтҳои ҳатми ба буҷет тавзеҳот пешниҳод намояд ;
5) доир ба ҳолати ҳисоббаробаркуни бо буҷет оид ба иҷрои ӯҳдадориҳои андози аз варақаҳои ҳисобномаҳои шахсиаш нусха гирад;
6) мувофиқи тартиби муқаррарнамудаи ҳамин Кодекс ва дигар санадҳои қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон нисбати санадҳои санҷиши андоз ва огоҳномаҳо оид ба санадҳои санҷиши андоз ва амали (беамалии) шахсони мансабдори мақомоти андоз шикоят намояд;
7) пинҳон доштани сирри андозро талаб кунад;
8) маълумотнома ва ҳуҷҷатҳои ба андозбанди вобаста набударо надиҳад;
9) имтиёзҳои андозро тибқи тартиб ва асосҳои мавҷуда мутобиқи қонунгузории андоз истифода барад;
10) мӯҳлати тамдиди (ба таъхир гузоштани) пардохти андозҳоро тибқи тартиб ва шартҳои муқаррарнамудаи ҳамин Кодекс дастрас намояд;
11) баҳисобгири ё баргардонидани саривақтии маблағҳои андозҳои барзиёд супорида ё ситонидашударо (андозҳои ба буҷет барзиёд дохилшударо) талаб намояд;
12) аз шахсони мансабдори мақомоти андоз риояи қонунгузории андозро ҳангоми иҷрои амал нисбати андозсупорандагон талаб намояд;
13) санадҳо (қарорҳо) ва талаботи мақомоти андоз ва шахсони мансабдори онро, ки ба қонунгузории андоз, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқи доир ба андозбанди ва қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон мутобиқ нестанд, иҷро накунад.
14) аз шахсони мансабдори санҷишкунандаи мақоми андоз барои гузаронидани санҷиши андоз асос талаб намояд, бо шаҳодатномаи хизматии онҳо шинос шавад;
15) бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузорӣ аз мақоми андоз товони зарари дар натиҷаи қабули карор ва амалҳои (беамалии) ғайриқонунии шахсони мансабдори он расонидашударо талаб кунад;
16) дар ҷараёни гузаронидани санҷишҳои андоз мутахассисон, намояндагони ассотсиатсияҳо ва дигар ташкилотҳои ҷамъиятиро ҷалб кунад,инчунин салоҳияти шахсони ҷалбкарда бояд мутобиқи қисми 3 моддаи 39 ҳамин Кодекс тасдик карда шавад .
2. Андозсупоранда дорои дигар ҳуқуқҳои муқаррарнамудаи қонунгузории андози Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошад.
3. Ба андозсупорандагон ҳифзи судии ҳуқуқ ва манфиатҳои қонуниашон кафолат дода мешавад.
Тартиби ҳифзи ҳуқуқ ва манфиатҳои қонунии андозсупорандагонро ҳамин Кодекс ва дигар санадҳои қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамоянд.
4. Ҳуқуқхои андозсупорандагон тавассути ӯҳдадориҳои дахлдори шахсони мансабдори мақомоти андоз таъмин карда мешаванд.
Иҷро накардан ё иҷрои номатлуби ӯҳдадориҳо оид ба таъмини ҳуқуқҳои андозсупорандагон боиси кашидан ба ҷавобгарии муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон мегардад.
Моддаи 38. ӯҳдадориҳои андозсупоранда
1. Андозсупоранда ӯҳдадор аст:
1) сари вақт дар баҳисобгирии бақайдгири ба сифати андозсупоранда ва қайди супорандаи андоз аз арзиши иловашуда истад;
2) ҳамаи ӯҳдадориҳои андозро мутобиқи ҳамин Кодекс дар ҳаҷми пурра иҷро намояд;
3) талаботи қонунии мақомоти андозро дар хусуси бартараф намудани вайронкуниҳои ошкоршудаи қонунгузории андоз иҷро намуда, инчунин ҳангоми иҷрои вазифаҳои хизмати ба фаъолияти қонунии онҳо монеъ нашавад;
4) дар асоси амрнома шахсони мансабдори мақомоти андозро барои азназаргузаронии амволе, ки объекти андозбанди ва (ё) объекти бо андозбанди алоқаманд мебошанд, иҷозат диҳад;
5) ба мақомоти дахлдори андоз эъломияҳои андоз, дигар ҳисоботи андоз ва ҳуҷҷатҳоро тибқи тартиби муқаррарнамудаи ҳамин Кодекс пешниҳод намояд;
6) ҳисоббаробаркунии пулиро мутобиқи ҳамин Кодекс бо истеъмолкунандагон, ки ҳангоми иҷрои амалиёти тиҷорати ё хизматрасони тавассути пули нақд, кортҳои пардохтии бонки, чекҳо бо татбиқи ҳатмии мошинаҳои назоратию хазинавии дорои хотираи фискали ва додани чеки назорати ба дасти истеъмолкунанда сурат мегирад, амали намояд;
7) бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории андоз баҳисобгирии даромадҳои (хароҷотҳои) худ, объекти андозбанди ва (ё) объектҳои бо андозбанди алоқамандро пеш барад;
8) дар муддати на камтар аз 3 соли баъди ба охир расидани соли тақвими маълумоти баҳисобгирии муҳосиботи, дигар баҳисобгириро ва ҳуҷҷатҳои барои ҳисоб ва пардохти андозҳои барои ҳамин соли тақвими зарури, инчунин ҳуҷҷатҳои тасдиқкунандаи даромадҳои гирифташуда, хароҷот ва андозҳои пардохтшударо (нигоҳдошташударо) нигоҳ дорад.
9) ҳар сол барӯйхатгирии молу мулк ва ӯҳдадориҳоро мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи баҳисобгирии муҳосибӣ гузаронад ;
10) мақоми андози маҳалли бақайдгириро оид ба ҳамаи суратҳисобҳои кушодааш дар бонкҳо ва дигар муассисаҳои молиявию - кредитӣ (ба истиснои суратҳисобҳои пасандозии (депозитии) шахсони воқеӣ) дар мӯҳлати на дертар аз 5 рӯзи корӣ аз рӯзи кушодани суратҳисобҳо хабардор намояд ;
11) то санаи 15-уми июли соли ҷорӣ барои нимсолаи якуми соли ҷорӣ ва то санаи 15-уми январи соли минбаъда барои нимсолаи дуюми соли ҷорӣ ба мақоми андози маҳалли баҳисобгирии бақайдгирӣ дар ҳолатҳо, шаклҳо ва бо тартибе, ки мақоми ваколатдори давлатӣ дар мувофиқа бо Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Кумитаи давлатии омори Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ намудааст, ҳисобот оид ба маблағҳои имтиёзҳои андоз доир ба аидозҳои умумидавлатӣ ва маҳаллӣ ҳангоми муайян намудани ӯҳдадориҳои андозии худ мутобиқи қонунгузории андози Ҷумҳурии Тоҷикистон гирифта, аз ҷумла оид ба имтиёзҳои андозии ба дигар шахсон додашуда, ҳангоми аз ҷониби ин андозсупоранда иҷро намудани амалҳои агенти андоз пешниҳод намояд .
2. Андозсупоранда дигар ӯҳдадориҳои муқаррарнамудаи ҳамин Кодексро иҷро менамояд.
3. Шахсони ҳуқуқи ва соҳибкорони инфироди ба ғайр аз ӯҳдадориҳои муқаррарнамудаи қисми 1 ҳамин модда ӯҳдадоранд ба таври хатти ба мақомоти андози маҳали бақайдгириашон маълумоти зеринро пешниҳод намоянд:
1) оид ба ҳамаи воҳидҳои махсусашон, ки дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон мавҷуданд - дар мӯҳлати на дертар аз 30 рӯзи тақвими аз рӯзи таъсис, азнавташкилшави ё барҳамхӯри;
2) оид ба эълон намудани муфлисшави, барҳамхури ё азнавташкилшавм - дар мӯҳлати на дертар аз 10 рӯзи тақвими аз рӯзи қабули чунин қарор;
3) оид ба тағйир ёфтани маҳали ҷойгиршави ё зист - дар мӯҳлати на дертар аз 10 рӯзи тақвими аз лаҳзаи чунин тағйирот.
4. Барои иҷро накардан ё иҷрои номатлуби ӯҳдадориҳои ба зиммааш гузошташуда андозсупоранда мутобиқи ҳамин Кодекс ва дигар санадҳои қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷавобгар мебошад.
Моддаи 39. Ҳуқуқ ба намояндаги дар муносибатҳое, ки қонунгузории андоз танзим менамояд
1. Андозсупоранда дар муносибатҳое, ки қонунгузории андоз танзим менамояд, агар ҳамин Кодекс тартиби дигаре пешбини накарда бошад, метавонад тавассути намояндаи қонуни ё ваколатдор иштирок намояд.
2. Иштироки шахсии андозсупоранда дар муносибатҳое, ки қонунгузории андоз танзим менамояд, ӯро аз ҳуқуқи доштани намоянда маҳрум намекунад, ҳамчунин иштироки намоянда андозсупорандаро аз ҳуқуқи иштироки шахси дар муносибатҳои ҳуқуқии номбаршуда маҳрум наменамояд.
3. Ваколатҳои намоянда мутобиқи ҳамин Кодекс ва дигар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон бояд бо ҳуҷҷат тасдиқ шуда бошанд.
Моддаи 40. Намояндаи қонунии андозсупоранда
1. Намояндагони қонунии андозсупоранда - шахси ҳуқуқи шахсоне эътироф мегарданд, ки дар асоси қонун ё ҳуҷҷати таъсисии онҳо ваколати намояндагии чунин шахси ҳуқуқиро доранд.
2. Намояндагони қонунии андозсупоранда - шахси воқеи шахсоне эътироф мегарданд, ки мутобиқи қонунгузории граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон ба сифати Намояндагони он баромад мекунанд.
Моддаи 41. Амали (беамалии) Намояндагони қонунии шахси ҳуқуқи
Амали (беамалии) намояндагони қонунии шахси ҳуқуқи вобаста ба иштироки ин шахс дар муносибатҳои тибқи қонунгузории андоз танзимшаванда амали (беамалии) ҳамин шахси ҳуқуқи эътироф мегардад.
Моддаи 42. Намояндаи ваколатдори андозсупоранда
1. Намояндаи ваколатдори андозсупоранда шахси воқеи ё ҳуқуқие эътироф мегардад, ки андозсупоранда ӯро барои манфиатҳояш дар муносибат бо мақомоти андоз ва дигар иштирокчиёни муносибатҳои тибқи қонунгузории андоз танзимшаванда ваколатдор намудааст.
2. Шахсони мансабдори мақомоти андоз, судяҳо, муфаттишон ва прокурорҳо, инчунин дигар кормандони мақомоти ҳифзи ҳуқуқ ва мақомоти суди, мақомоти гумрук ва хизматчиёни ҳарби наметавонанд намояндагони ваколатдори андозсупоранда шаванд .
3. Намояндаи ваколатдори андозсупоранда - шахси ҳуқуқи ваколатҳои худро дар асоси ваколатнома иҷро менамояд, ки мувофиқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон дода мешавад.
Намояндаи ваколатдори андозсупоранда - шахси воқеи ваколатҳои худро дар асоси ваколатномаи ба тарзи нотариали тасдиқшуда ё ваколатномаи мутобиқи қонунгузории граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ваколатномаи ба тарзи нотариали тасдиқшуда баробаркардашуда иҷро менамояд.
Моддаи 43. Асъори бо мақсадҳои андозбанди истифодашаванда
Ҳама гуна амалиёт бо асъори хориҷи барои мақсади андозбанди ба асъори миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз рӯи қурби ҳисобкунии расмии Бонки миллии Тоҷикистон дар рӯзи анҷом додани амалиёт аз нав ҳисоб карда мешавад.
Асъори хориҷие, ки нисбати он қурби ҳисобкунии расмии Бонки миллии Тоҷикистон мавҷуд нест, аз рӯи қурби ҳисобкунии асъори дигар, дар асоси қурби асъорҳои марбута нисбати доллари ШМА муайян ва аз нав ҳисоб карда мешавад.
Моддаи 44. Чораҳои мубориза зидди саркаши аз андозсупори ва усулҳои алтернативии андозбанди
1. Ҳама гуна маблағе, ки ба манфиати ягон шахс истифода мегардад, барои мақсадҳои андозбанди маблағи ба он шахс пардохтшуда ба ҳисоб меравад.
Даромади (фоидаи) гирифташуда, новобаста аз асосҳои ба даст омадани он, бояд мутобиқи ҳамин Кодекс андозбанди гардад.
Агар мувофиқи тартиби муқаррарнамудаи қонун муайян гардад, ки ягон даромад ё қисми он ғайриқонуни гирифта шудааст ва бояд ба моликияти давлат баргардонида шавад, дар чунин ҳолат ба буҷети давлат бояд маблағе гузаронида шавад, ки ба фарқи байни бузургии маблағи даромади ғайриқонуни ё қисми он ва бузургии андозҳои қаблан ба фоидаи давлат аз ин даромади ғайриқонуни ё қисми он пардохтшуда (нигоҳдошташуда) баробар бошад.
2. Барои мақсадҳои муайянсозии ӯҳдадориҳои андоз мақомоти андоз ҳуқуқ доранд:
1) амалиётеро, ки дорои моҳияти назарраси иқтисоди намебошанд (ба истиснои моҳият барои ӯҳдадориҳои андоз), ба эътибор нагиранд; ё
2) агар шакли амалиёт ба мазмунаш мутобиқат накунад, мувофиқи вазъи воқеи онро тағйир диҳанд (аз нав дараҷабанди намоянд).
3. Мақомоти андоз ҳуқуқ доранд маблағи андози дахлдорро бо истифода аз усули арзёбии мустақим ё ғайримустақим (дар асоси активҳо, муомилот, хароҷоти истеҳсоли, усули муқоиса бо андозсупорандаи шабеҳ, муоинаи хронометражӣ ва ғайра) дар ҳолатҳои зайл муқаррар (ҳисоб) кунанд, агар :
1) андозсупоранда амалиёти худро дар ҳисобу китоб нодуруст ё тибқи шакл ва тартиби муқарраршуда зикр накардааст ;
2) ҳуҷҷатҳои ҳисоб, ки барои муайян намудани ӯҳдадориҳои андоз заруранд, гум ё нобуд шуда бошанд;
3) ҳисоботи андоз пешниҳод нашуда бошад;
4) андозсупоранда иҷозат додани шахсони мансабдори мақоми андозро барои азназаргузаронии (тафтиши) бино ва ҳудуди истеҳсоли, анборҳо, биноҳои тиҷорати, ки андозсупоранда барои ба даст овардани даромад ё вобаста ба нигоҳдории объекти андозбанди истифода мебарад, рад намояд;
5) дар ҷараёни 30 рӯзи тақвимии баъди мӯҳлати муқарраргардида ҳуҷҷатҳои заруриро ҷиҳати ҳисоби андоз ба мақоми андоз пешниҳод накунад.
4. Ҳангоми ҳама гуна амалиёт байни шахсони мутақобилан вобаста мақомоти андоз метавонанд даромад ё маблағи тарҳшударо байни ин шахсон барои мақсади ҳисоби даромади андозбандишаванда, ки дар натиҷаи амалиёт байни шахсони бо ҳам вобастанабуда бояд гирифта мешуд, тақсим намоянд. Агар андозсупоранда дар амалиёти тиҷорати ё молиявии худ бо тарафи алоқаманд нархеро истифода барад, ки аз нархҳои татбикшавандаи миёни шахсони мустақил фарқ кунад, мақомоти андоз бо мақсади андозбанди даромади андозсупорандаро бо ҳамин фарқияти баамаломадаи нархҳо тасҳеҳ менамоянд.
5. Агар даромади расман эълоннамудаи шахси воқеи ба хароҷоти воқеии барои истеъмоли шахси, аз ҷумла хариди молу мулк, мувофиқ набошад, мақомоти андоз метавонанд даромадро барои мақсади андозбанди дар асоси нархгузории хароҷот, ки чунин шахс, бо назардошти даромад дар давраҳои гузашта намудааст, ҳисоб намоянд .
6. Мақомоти андоз нисбати ҳама гуна андозҳо амалиёти бартери ва (ё) дигар амалиёти пешбининамудаи қисми 3 моддаи 32 ҳамин Кодекс, аз ҷумла даромадҳои гирифташуда ва хароҷот дар шакли натуралиро ҳамчун фурӯши мол (натиҷаи кор, хизмат) бо нархи бозори ва ҳатман пешниҳод намудани ҳисобнома-фактураҳо оид ба чунин амалиёти дахлдор бо ҳамон тартибе, ки нисбати фурӯш бо воситаҳои пули амали мегардад, барраси менамоянд. Агар арзиши амалиёти бартери ва (ё) дигар амалиёти пешбининамудаи қисми 3 моддаи 32 ҳамин Кодекс дар ҳисобнома-фактура кам нишон дода шуда бошад, мақомоти андоз объекти андозбандиро бо назардошти нархҳои бозори, мутобиқи муқаррароти моддаи 32 ҳамин Кодекс тасҳеҳ намуда, маблағи андозро аз нав ҳисоб мекунанд ва мутобиқи ҳамин Кодекс муҷозот муқаррар менамоянд.
7. Дар ҳолати аз тарафи мақомоти андоз пайдо гардидани шубҳа ба дурустии ҳисоботи муҳосибӣ ва (ё) ҳисоботи андози андозсупоранда барои муайян (аниқ) намудани ҳаҷми даромад ва хароҷоти ӯ, тибқи қарори роҳбари аввали (муовини ваколатдори роҳбари аввали) мақомоти андоз дар мӯҳлати то 2 рӯзи корӣ на зиёдтар аз ду маротиба дар як соли тақвимӣ муоинаи хронометражӣ гузаронида мешавад. Муоинаи хронометражӣ метавонад дар рафти санҷиши ҳуҷҷатии андоз ё дар асоси аризаи андозсупоранда низ гузаронида шавад. Тартиби гузаронидани муоинаи хронометражӣ аз тарафи мақоми ваколатдори давлатӣ муайян карда мешавад .
8. Тартиби татбиқи чораҳои мубориза зидди саркаши аз андозсупори ва усулҳои алтернативии андозбандиро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бо пешниҳоди мақоми ваколатдори давлати, ки бо Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон мувофиқа шудааст, тасдиқ менамояд .
Моддаи 45. Баҳисобгирии бақайдгирии андозсупорандагон. Тартиби гузоштан ба баҳисобгирии бақайдгири, аз нав баҳисобгири ва баровардан аз баҳисобгирии бақайдгири. Рақами мушаххаси андозсупоранда
1. Бо мақсади баҳисобгири ва иҷрои назорати андоз андозсупорандагон ва агентҳои андоз, инчунин ҳамаи шахсони ҳуқуқи, аз ҷумла воҳидҳои махсуси таъсиснамудаи онҳо (филиалҳо, намояндагиҳо, муассисаҳои доими ва ғайра) ва шаҳрвандони аз синни 16-сола болои Ҷумҳурии Тоҷикистони (минбаъд дар ҳамин модда - "андозсупоранда", "андозсупорандагон") бояд дар мақомоти андози мутаносибан дар маҳали ҷойгиршавии шахси ҳуқуқи, маҳали ҷойгиршавии воҳидҳои махсуси он, маҳали зисти шахси воқеи, инчунин маҳали ҷойгиршавии молу мулки ғайриманқул ва воситаҳои нақлиёти андозбандишавандаи ба онҳо тааллуқдошта тибқи тартиби мутобиқи ҳамин модда муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлати ба баҳисобгирии бақайдгири гирифта шаванд .
Шахси ҳуқуқие, ки ба ҳайаташ воҳидҳои махсуси воқеъ дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон дохиланд, инчунин соҳиби молу мулки ғайриманқул ва воситаҳои нақлиёти андозбандишаванда мебошад, ӯҳдадор аст дар мақомоти андози ҳам маҳали ҷойгиршавии худ, ҳам маҳали ҷойгиршавии ҳар як воҳиди махсус ва ҳам маҳали ҷойгиршавии молу мулки ғайриманқул ва воситаҳои нақлиёти андозбандишавандааш ба сифати андозсупоранда ба қайд истад .
Мақоми ваколатдори давлати, бо назардошти муқаррароти ҳамин модда, ҳуқуқ дорад хусусияти ба ҳисоб гирифтани андозсупорандагони калонро муайян намояд.
2. Дар мақомоти андоз ба сифати андозсупорандагон ба ҳисоб гирифтани шахсони воқеи ва ҳуқуқи, новобаста аз ҳолатҳое, ки ҳамин Кодекс ба вуҷуд омадани ӯҳдадориҳои пардохти ин ё он намуди андозро алоқаманд месозад, анҷом дода мешавад.
3. Дар мақомоти андоз ба ҳисоб гирифтани шахсони воқеиро мақомоти андози маҳали зисти шахсони воқеи дар асоси маълумоти пешниҳоднамудаи мақомоти дар моддаи 47 ҳамин Кодекс зикргардида ва (ё) аризаи шахси воқеи, ки ба мақомоти андоз дар мӯҳлати муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод шудааст, анҷом медиҳанд.
4. Аризаи шахси ҳуқуқи барои дар баҳисобгирии бақайдгири гузоштан ба мақомоти андози маҳали ҷойгиршавии ин шахси ҳуқуқи дар муддати 30 рӯзи баъди бақайдгирии давлатии он дода мешавад.
5. Ҳангоми фаъолият дар Ҷумҳурии Тоҷикистон тавассути воҳиди махсус ариза барои дар баҳисобгирии бақайдгири гузоштани шахси ҳуқуқи ба мақомоти андози маҳалли ҷойгиршавии воҳиди махсуси ин шахси ҳуқуқи дар муддати 30 рӯзи тақвими баъди таъсиси воҳиди махсус дода мешавад.
6. Аризаи шахси ҳуқуқи барои дар баҳисобгирии бақайдгири гузоштани молу мулки ғайриманқул ё нақлиёти андозбандишаванда ба мақомоти андози маҳали ҷойгиршавии ин молу мулк дар муддати 30 рӯзи тақвими баъди ба қайди давлати гирифтани он дода мешавад .
Ба ҳисоб гирифтани шахси воқеи дар мақомоти андоз дар маҳали ҷойгиршавии молу мулки ғайриманқули он, ки объекти андозбанди мебошад, дар асоси маълумоти пешниҳоднамудаи мақомоти дар моддаи 47 ҳамин Кодекс зикргардида анҷом дода мешавад .
Маҳали ҷойгиршавии молу мулк барои мақсадҳои ҳамин модда инҳо эътироф мегарданд :
1) барои воситаҳои нақлиёти баҳри, дарёи ва ҳавои - маҳали ҷойгиршавии (зисти) соҳиби молу мулк ;
2) барои воситаҳои нақлиёти дар банди 1) ҳамин қисм зикрнашудамаҳали (бандари) бақайдгири ё маҳали бақайдгирии давлати, ҳангоми мавҷуд набудани онҳо - маҳали ҷойгиршавии (зисти) соҳиби молу мулк ;
3) барои молу мулки ғайриманқул - маҳали аслии мавҷудияти молу мулк .
7. Дар ҳолатҳои пешбининамудаи қисми 3 ва сархати дуюми қисми 6 ҳамин модда мақоми андоз ӯҳдадор аст шахси воқеиро оид ба гузоштан дар баҳисобгирии бақайдгири фавран огоҳ намояд.
8. Агар авдозсупоранда дар муайянсозии маҳали гузоштан дар баҳисобгирии бақайдгири ба мушкили дучор шавад, дар асоси маълумоти пешниҳоднамудаи он мақоми андози маҳали зисти шахси воқеи ё маҳали воқеъ будани андозсупоранда - шахси ҳуқуқи қарори дахлдор қабул мекунад,
9. Мақомоти андоз ҳуқуқ доранд дар асоси маълумоти доштаашон ва маълумоти пешниҳоднамудаи мақомоти дар моддаи 47 ҳамин Кодекс зикршуда, инчунин ҳама гуна маълумоти барояшон ошкоршуда, ки барои мақсади баҳисобгирии бақайдгири зарур ва кофи мебошад, мустақилона (то аз ҷониби андозсупоранда додани ариза) дар баҳисобгирии бақайдгирии мақомоти андоз гузоштани андозсупорандаро таъмин кунанд.
10. Шакли ариза оид ба гузоштан дар баҳисобгирии бақайдгирии шахсони воқеи ё (ва) ҳуқуқиро мақоми ваколатдори давлати муқаррар менамояд. Ҳангоми пешниҳоди ариза шахси ҳуқуқи ҳамзамон бо ариза барои гузоштан дар баҳисобгирии бақайдгири нусхаи мувофиқи тартиби муқарраргардида тасдиқшудаи шаҳодатномаи бақайдгирии давлати, ҳуҷҷатҳои таъсиси ва дигар ҳуҷҷатҳоеро, ки мувофиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон таъсис шудани шахси ҳуқуқиро тасдиқ мекунанд, пешниҳод менамояд.
Ҳангоми пешниҳоди ариза шахси воқеи ҳамзамон бо ариза барои гузоштан дар баҳисобгирии бақайдгири шиносномаи шаҳрванди Ҷумҳурии Тоҷикистонро (минбаъд - "шиноснома"), ки шахсияти андозсупорандаро тасдиқ мекунад, пешниҳод менамояд. Талаби дигар ҳуҷҷатҳое, ки ҳамин модда пешбини накардааст, манъ аст.
Ҳангоми гузоштан ба баҳисобгирии бақайдгири ба маҷмӯи маълумот оид ба андозсупорандагон - шахсони воқеи инчунин номгӯи зерини шахсии онҳо дохил карда мешаванд:
1) насаб, ном, номи падар;
2) санаи таваллуд;
3) ҷинс;
4) суроғаи маҳали зист;
5) маълумоти шиноснома (рақам, серия, рӯзи супоридан, ки супоридааст);
6) шаҳрванди.
11. Мақоми андоз ӯҳдадор аст андозсупорандаро дар мӯҳлати 3 рӯзи корӣ баъди пешниҳоди тамоми ҳуҷҷатҳои зарури дар баҳисобгирии бақайдгири гузорад ва дар ҳамин мӯҳлат ба он шаҳодатномаи дахлдорро дар бораи гузоштан ба баҳисобгирии бақайдгири супорад, ки шакли онро мақоми ваколатдори давлати тасдиқ намудааст ва дар ҳолатҳои муқаррарнамудаи ҳамин Кодекс ба андозсупоранда рақами мушаххаси андозсупоранда дода, дар бораи гузоштани рақами мушаххаси андозсупоранда шаҳодатнома диҳад .
12. Шахсони ҳуқуқи ӯҳдадоранд оид ба тағйирот дар оиннома ва дигар ҳуҷҷатҳои таъсиси, аз ҷумла вобаста ба таъсиси воҳидҳои махсуси нав ё барҳам додани онҳо, тағйирёбии маҳали ҷойгиршави, инчунин оид ба намудҳои фаъолияте, ки иҷозатнома дода шудааст, мақоми андозеро, ки дар қайди он мебошанд, дар мӯҳлати 30 рӯзи тақвими аз санаи бақайдгирии тағйирот дар ҳуҷҷатҳои таъсиси ё додани иҷозат ба шаклҳои фаъолияти иҷозатномадодашуда огоҳ намоянд. Ҳангоми тағйирёбии маҳалли зист шахсони воқеи ӯҳдадоранд мақоми андозеро, ки дар қайди он мебошанд, дар мӯҳлати 30 рӯзи тақвими аз лаҳзаи чунин тағйирот огоҳ намоянд.
13. Агар андозсупорандаи дар баҳисобгирии бақайдгири буда маҳали ҷойгиршави ё зистро иваз намояд, мақоми андозе, ки андозсупоранда то ивази маҳали ҷойгиршави ё зист дар баҳисобгирии бақайдгири қарор дошт, дар мӯҳлати 10 рӯзи тақвими баъди пешниҳоди ариза оид ба тағйирёбии маҳали ҷойгиршави ё зист ӯро аз баҳисобгирии бақайдгири мебарорад.
14. Ҳангоми барҳамхӯри ё азнавташкилшавии шахси ҳуқуқи, қабули қарор аз ҷониби шахси ҳуқуқи оид ба бастани филиал ё дигар воҳиди махсуси худ, қатъи фаъолият тавассути муассисаи доими, гум кардани қобилияти амал аз ҷониби шахси воқеи ё вафоти ӯ баровардан аз баҳисобгирии бақайдгири тиски аризаи андозсупоранда ё дигар шахси мувофиқи қонунгузори ваколатдор, аз ҷониби мақоми андозе, ки андозсупоранда дар баҳисобгирии бақайдгири қарор дошт, дар мӯҳлати 10 рӯзи тақвими аз санаи гарифтани чунин ариза анҷом дода мешавад.
15. Ба баҳисобгирии бақайдгири гузоштан ва аз баҳисобгирии бақайдгири баровардан ройгон анҷом дода мешавад.
16. Ҳангоми гузоштан ба баҳисобгирии бақайдгири дар маҳали ҷойгиршавии шахси ҳуқуқи, маҳали ҷойгиршавии воҳидҳои махсуси он (филиалҳо, намояндагиҳо, муассисаҳои доими ва ғайра) ва маҳали зисти шахси воқеи ба ҳар як чунин шахс, аз ҷумла воҳидҳои махсуси дар боло номбаршуда, бо мақсади ситонидани тамоми андозҳо, аз ҷумла пардохтҳои гумруки, андози иҷтимои ва боҷи давлати рақами мушаххаси андозсупоранда (минбаъд - "РМА") дода мешавад.
Рақами мушаххаси ба андозсупоранда додашуда дар ҳеҷ ҳолат (ба истиснои ҳолатҳои дар ҳамин модда зикргардида) тағйир дода намешавад ва ҳатто ҳангоми барҳамхӯрии андозсуноранда - шахси ҳуқуқи (воҳидҳои махсуси он) ё вафоти андозсупоранда - шахси воқеи ба андозсупорандаи дигар (ҳама гуна шахси дигари воқеи ё ҳуқуқи) дода намешавад.
Рақами мушаххаси андозсупоранда, ки ба андозсупорандаи мушаххас дода шудааст, танҳо ҳангоми қабули қарори махсуси Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар хусуси аз нав баҳисобгирии тамоми андозсупорандагон ё яке аз ду гурӯҳи онҳо (шахсони воқеи ё ҳуқуқи), инчунин дар сурати иштибоҳи мақомоти андоз ҳангоми додани РМА (нодуруст додани РМА, додани ҳамон як РМА ба андозсупорандагони гуногун ё додани зиёда аз як РМА ба ҳамон як андозсупоранда) метавонад тағйир дода шавад.
Ба шахсони воқеӣ, шахсони ҳуқуқӣ ва воҳидҳои махсуси онҳо мақоми дахлдори андоз дар шакли тасдиқнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи додани РМА шаҳодатнома медиҳад .
Оиди ба шахси воқеи - шаҳрванди Ҷумҳурии Тоҷикистон додани рақами мушаххаси андозсупоранда дар шиноснома дар фасли "Сабти махсус" мӯҳр зада ва навиштаҷоти инъикоси РМА сабт карда мешавад. Қоидаҳои тайёр намудани штампҳо, гузоштани штампҳо ва ба рисмият даровардани сабти РМА дар шиноснома бо пешниҳоди мақоми ваколатдори давлатӣ, ки бо Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон мувофиқа шудааст, аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда мешаванд .
Тартиб ва шарти додан, истифода бурдан, инчунин тағйир додан ва ислоҳ намудани рақами мушаххаси андозсупорандаро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон мутобиқи ҳамин Кодекс муайян менамояд.
Мақомоти давлатӣ ва дигар шахсоне, ки барои бо шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ (ба фоидаи чунин шахсон) анҷом додани амалҳои (амалиётҳои, аҳдҳои) дар поён зикргардида ваколатдор мебошанд, ӯҳдадоранд аз ин шахсон тасдиқи додани рақами мушаххаси андозсупорандаро бо роҳи пешниходи шаҳодатнома дар бораи додани рақами мушаххаси андозсупоранда ё шиносномаи шаҳрванди Ҷумҳурии Тоҷикистон бо сабти дахлдор оид ба додани рақами мушаххаси андозсупоранда талаб намоянд :
1) амалҳои нотариалӣ, ки барои онҳо рӯёндани боҷи давлатӣ пешбинӣ шудааст, аз ҷумла бо молу мулки ғайриманқул ва воситаҳои нақлиёт, амалҳое, ки қонун барои онҳо рӯёндани дигар пардохтҳои ҳатмиро муқаррар намудааст, амалҳое, ки пешниҳоди ҳатмии шиносномаи шаҳрванди Ҷумҳурии Тоҷикистонро пешбинӣ мекунанд;
2) додани иҷозатнома, шаҳодатнома ва дигар ҳуҷҷатҳои иҷозатдиҳие, ки санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ намудаанд, аз ҷумла сертификатҳо барои ҳуқуқи истифодаи қитъаи замин ва қаъри замин;
3) ба мақомоти ҳокимияти давлатӣ ва идоракунӣ, корхонаҳо, ташкилотҳо ва муассисаҳо ба кор қабул намудан;
4) барасмиятдарории амалиётҳои иқтисодии хориҷӣ, интиқоли маблағҳои пулӣ берун аз ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон ва дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон, додани кредит ва дигар маблағҳои пулӣ аз бонкҳо ва дигар муассисаҳои молиявию кредитӣ, ба истиснои амалиётҳои воридотӣ ва хароҷотӣ аз рӯи суратҳисобҳои пасандозии (депозитии) шахсони воқеӣ мутобиқи моддаи 76 ҳамин Кодекс, додани молҳо ба кредит (бо тамдиди пардохт).
Мақомоти давлатӣ ва дигар шахсоне, ки барои бо шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ (ба фоидаи чунин шахсон) анҷом додани амалҳои (амалиёти, аҳдҳои) дар сархати ҳафтуми ҳамин қисм пешниҳодшуда ваколатдор мебошанд, ӯҳдадоранд рақами мушаххаси андозсупорандаро дар нусхаҳои аслӣ ва нусхаҳои ҳуҷҷатҳое, ки содир шудани амалҳои (амалиёти, аҳдҳои) дар боло зикргардидаро тасдиқ менамоянд, нишон диҳанд .
17. Шахсони воқеи ва ҳуқуқи вазифадоранд рақами мушаххаси андозсупории худро дар эъломияи андоз, ҳисобнома-фактура, муросилот бо мақомоти андоз, гумрук ё молия, эъломияи гумруки, дар муносибат бо дигар мақомоти ваколатдор, дар ҳуҷҷатҳои кори (қарордод, шартномаҳо) ва дигар ҳуҷҷатҳои муқаррарнамудаи ҳамин Кодекс зикр намоянд. РМА бояд дар варақаҳо ва мӯҳрҳои шахсони ҳуқуқи ва соҳибкорони инфироди сабт гардад .
18. Дар асоси маълумоти баҳисобгирии бақайдгари мақоми ваколатдори давлати мувофиқи тартиби муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон феҳристи ягонаи давлатии андозсупорандагонро пеш мебарад.
19. Дастуруламал оид ба тартиби гузоштан ба баҳисобгирии бақайдгари, аз нав баҳисобгири ва баровардан аз баҳисобгирии бақайдгири аз ҷониби мақоми ваколатдори давлати бо мувофиқаи Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон қабул карда мешавад .
Моддаи 46. Хусусиятҳои ба баҳисобгирии бақайдгири гузоштани шахсони воқеи ва ҳуқуқие, ки ғайрирезидент мебошанд
1. Бо назардошти муқаррароти моддаи 45 ҳамин Кодекс ба сифати андозсупоранда дар Ҷумҳурии Тоҷикистон, бо додани рақами мушаххаси андозсупоранда, инҳо ба баҳисобгирии бақайдгири гузошта мешаванд:
1) шахсони воқеи - ғайрирезидент, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон фаъолияти инфиродии соҳибкориро тавассути муассисаи доими анҷом медиҳанд, - дар мақоми андози маҳалли омадан (истиқомат);
2) шахсони ҳуқуқи - ғайрирезидент, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон бо таъсис додани муассисаи доими фаъолият менамоянд, - дар мақоми андози маҳали ҷойгиршавии муассисаи доими.
2. Шахси воқеи - ғайрирезидент, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон фаъолияти инфиродии соҳибкориро тавассути муассисаи доими анҷом медиҳад, ӯҳдадор аст дар муддати 30 рӯзи тақвими аз рӯзи оғози фаъолияти соҳибкори дар мақоми андоз ба баҳисобгирии бақайдгири гузошта шавад.
3. Шахси ҳуқуқии ғайрирезидент, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон тавассути муассисаи доими фаъолият мекунад, ӯҳдадор аст дар мақоми андоз дар муддати 30 рӯзи тақвими баъди рӯзи оғози фаъолият аз баҳисобгирии бақайдгири гузарад.
4. Шахси воқеи ё ҳуқуқи, аз ҷумла ғайрирезидент, ки фаъолияташ мутобиқи банди 5) қисми 4 моддаи 23 ҳамин Кодекс ҳамчун муассисаи доимии шахси ҳуқуқи - ғайрирезидент барраси мегардад, ӯҳдадор аст ба мақоми андоз оид ба гузоштан ба баҳисобгирии бақайдгирии шарики худ -шахси ҳуқуқии ғайрирезидент дар муддати 10 рӯзи тақвими аз рӯзи бастани созишномаи дахлдор (шартнома, қарордод) ё дар муддати 10 рӯзи тақвими аз оғози воқеии чунин фаъолият бо мақсади ба шахси ҳуқуқи-ғайрирезидент додани рақами мушаххаси андозсупоранда ариза пешниҳод намояд.
5. Рӯзи оғози фаъолияти ғайрирезидент дар Ҷумҳурии Тоҷикистон яке аз ин рӯзҳо эътироф мегардад:
1) рӯзи бастани қарордод (шартнома, созишнома):
- барои иҷрои кор (хизматрасони) дар Ҷумҳурии Тоҷикистон;
- барои додани ваколат ҷиҳати аз номи он (ғайрирезидент) амал намудан дар Ҷумҳурии Тоҷикистон;
- барои харидани молҳо дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷиҳати таҳвили минбаъда;
- барои фаъолияти якҷоя (иштирок дар ширкати одди) дар Ҷумҳурии Тоҷикистон;
- барои дарёфти кор (хизматрасони) бо мақсади фаъолият дар Ҷумҳурии Тоҷикистон;
2) санаи бастани шартномаи меҳнатии инфироди ё дигар шартномаи дорои хусусияти шаҳрвандию ҳуқуқи бо шахси воқеи дар Ҷумҳурии Тоҷикистон;
3) санаи бастани шартнома (шартномаи хариду фурӯш ё иҷораи молу мулк), ки кушодашавии идораро (офисро) баён месозад .
Ҳангоми мавҷудияти якчанд шарти, ҳамин қисм рӯзи оғози фаъолият дар Ҷумҳурии Тоҷикистон рӯзи бастани якумин (пештарин) аз қарордодҳои (шартномаҳои, созишномаҳои) зикршуда ба ҳисоб меравад.
6. ,айрирезидентҳои дар қисми 1 ҳамин модда зикрнашудае, ки ба Ҷумҳурии Тоҷикистон бо мақсади гирифтани даромад аз манбаъҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон меоянд, ӯҳдадоранд ба мақоми андози дахлдор дар муддати 10 рӯзи тақвими аз рӯзи омадан ба Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба оғози фаъолият ариза пешниҳод намоянд.
7. Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон метавонад дигар хусусиятҳои ба баҳисобгирии бақайдгири гузоштани шахсони воқеи ва ҳуқуқиро, ки ғайрирезидент мебошанд, муайян намояд.
Моддаи 47. ӯҳдадориҳои мақомоте, ки бақайдгирии давлатии шахсони ҳуқуқи, маҳалли зисти шахсони воқеи, санадҳои ҳолати шаҳрванди, додани шиносномаҳо ба шаҳрвандон, баҳисобгирии бақайдгирии молу мулк ва аҳдҳои марбут ба онҳоро амали менамоянд
1. Мақомоте, ки бақайдгирии давлатии шахсони ҳуқуқӣ, филиалҳо ва намояндагиҳои шахсони ҳуқуқии хориҷиро, ба истиснои шахсоне, ки тибқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи бақайдгирии давлатии шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродӣ" ба қайд гирифта шудаанд, амали менамоянд, ӯҳдадоранд ба мақоми андози маҳалли ҷойгиршавиашон оид ба шахсони ҳуқуқии дар давоми моҳи ҳисоботи ба қайд гирифташуда (аз нав ба қайд гирифташуда) ё барҳамхӯрда (аз нав таъсисёфта) то санаи 15-уми моҳе, ки баъди моҳи ҳисоботи фаро мерасад, хабар диҳанд .
2. Мақомоте, ки ба шахсони воқеи ва ҳуқуқи иҷозатнома, шаҳодатнома ё ҳама гуна дигар ҳуҷҷатҳои шабеҳ медиҳанд, ӯҳдадоранд ба мақомоти дахлдори андози маҳали ҷойгиршавиашон оид ба чунин шахсон, ки барояшон чунин ҳуҷҷатҳо дода шудааст ё аз онҳо бозхонда шудааст, ё амали ҳуҷҷатҳо қатъ гардидааст, то санаи 15-уми моҳе, ки баъди моҳи додани ҳуҷҷатҳои нишондодашуда, баргашта гирифтан ё гузаштани мӯҳлати амали онҳо фаро мерасад, хабар диҳанд.
3. Мақомоте, ки шахсони воқеиро дар маҳали зист ё санадҳои ҳолати шаҳрвандии шахсони воқеиро ба қайд мегиранд, ба шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон шиноснома медиҳанд, вазифадоранд мутаносибан оид ба қайд гирифтан ё вафоти шахсони воқеи, додани шиноснома ба шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон ба мақомоти андози маҳали ҷойгиршавиашон дар муддати 15 рӯзи аввали моҳи ҳисоботи то санаи охири моҳи ҳисоботи ва барои нимаи дуюми моҳи ҳисоботи то санаи 15-уми моҳе, ки баъди моҳи ҳисоботи фаро мерасад, хабар диҳанд.
4. Мақомоте, ки баҳисобгири ва (ё) бақайдгирии (аз нав бақайдгирии) молу мулки ғайриманқул ва воситаҳои нақлиётии объекти андозбандибударо амали менамоянд, ӯҳдадоранд ҳар сол аз рӯи ҳолати санаи 31 декабри соли ҳисоботи оид ба ҷойгир будани молу мулки ғайриманқули дар ҳудуди таҳти назораташон мавҷуда ё воситаҳои нақлиёти дар ин мақомот ба қайд гирифташуда ва соҳибони онҳо ба мақомоти андози маҳали ҷойгиршавиашон то санаи 31 январи соле, ки пас аз соли ҳисоботи фаро мерасад, хабар диҳанд .
5. Мақомоти васояту парастори, тарбияви, муассисаҳои табобати, муассисаҳои ҳифзи иҷтимоии аҳоли ва дигар муассисаҳои шабеҳ, ки мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон васоят, парастори менамоянд ё молу мулки васиро идора мекунанд, ӯҳдадоранд оид ба муқаррар намудани парастории шахси воқеие, ки суд ғайри қобили амал донистааст, оид ба васоят, парастори ва идоракунии молу мулки хурдсолон, дигар шахсони воқеии ноболиғ, шахсони воқеие, ки суд онҳоро ғайри қобили амал донистааст, шахсони воқеии қобили амале, ки нисбати онҳо васоят дар шакли ҳимоя (патронаж) муқаррар шудааст, шахсони воқеие, ки суд бедарак ғоиб эътироф кардааст, инчунин оид ба тағйироти минбаъдаи вобаста ба чунин васоят, парастори ё идоракунии молу мулк ба мақомоти андози маҳали ҷойгиршавиашон то санаи 15-уми моҳе, ки баъди моҳи қабули қарори дахлдор фаро мерасад, маълумот пешниҳод намоянд .
6. Мақомоте (муассисаҳое), ки ваколати иҷрои амалҳои нотариалиро доранд ва нотариусҳо ӯҳдадоранд оид ба тасдиқи нотариалии ҳуқуқ ба молу мулки ғайриманқул, ҳуқуқ ба мерос ва шартномаҳои тӯҳфа ба мақоми андози маҳалли ҷойгиршавиашон ҳар семоҳа то санаи 15-уми моҳе, ки баъди семоҳаи ҳисоботи фаро мерасад, хабар диҳанд .
7. Мақомоте, ки баҳисобгири ва (ё) бақайдгирии истифодабарандагони захираҳои табий, аз ҷумла бақайдгирии давлатии ҳуқуқи истифодаи заминро амали менамоянд, инчунин ба фаъолияти вобаста ба истифодаи ин захираҳои табий иҷозатнома медиҳанд, ӯҳдадоранд оид ба додани ҳуқуқ барои чунин истифодабари ба мақоми андози маҳали ҷойгиршавиашон то санаи 15-уми моҳе, ки баъди моҳи бақайдгири (додани иҷозатномаи дахлдор, иҷозатномаи истифодабарандаи қаъри замин) фаро мерасад, хабар диҳанд.
8. Мақоми ваколатдор оид ба масъалаҳои гумрукӣ маълумотро дар бораи амалиёти воридотӣ ва содиротӣ, ки аз тарафи шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродӣ амалӣ карда мешаванд, дар асоси созишномаи аз тарафи мақоми ваколатдор оид ба масъалаҳои гумрукӣ бо мақоми ваколатдори давлатӣ басташуда, пешниҳод менамояд .
9. Мақомоти андозе, ки аз мақомоти дар қисмҳои 1-7 ҳамин модда номбаршуда маълумоти дахлдор мегиранд, ӯҳдадоранд дар муддати 30 рӯзи тақвими аз рӯзи қабул онро (маълумотро) ба маълумоти мақомоти андозе, ки дар онҳо андозсупорандагон - шахсони воқеи ва ҳуқуқи дар баҳисобгирии бақайдгири мебошанд ва ин маълумот ба онҳо дахл дорад, расонанд.
БОБИ 4. САНҶИШҲОИ АНДОЗ ВА ДИГАР ШАКЛҲОИ НАЗОРАТ
Моддаи 48. Мафҳум ва намудҳои санҷиши андоз
1. Санҷиши андоз - санҷиши иҷрои қонунгузории андози Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки аз ҷониби мақомоти андоз гузаронида мешавад. Иштирокчиёни санҷишҳои андоз шахсони мансабдори мақомоти андози дар амрнома зикршуда ва андозсупоранда мебошанд.
2. Санҷишҳои андоз мутобиқи ҳамин Кодекс танҳо аз ҷониби мақомоти андоз амали карда мешаванд.
Дар ҳолати мавҷуд будани асосҳои кофӣ ва тибқи дархости хатии мақомоти назорати давлатии молиявӣ ва мубориза бо коррупсия мақоми ваколатдори давлатӣ ӯҳдадор аст санҷишҳои андозро, ки ҳамин Кодекс пешбинӣ намудааст, якҷоя бо ин мақомот гузаронад .
3. Санҷишҳои андоз ба намудҳои зерин тақсим мешаванд:
1) санҷиши ҳуҷҷати;
2) санҷиши амалиёти;
3) хориҷ карда шуд
4. Санҷишҳои ҳуҷҷати ба чунин намудҳо ҷудо мешаванд:
1) санҷиши маҷмӯи (комплекси) - санҷиши иҷрои ӯҳдадориҳои андоз оид ба ҳамаи намудҳои андоз;
2) санҷиши мавзӯӣ инҳоро дар бар мегирад:
- иҷрои ӯҳдадориҳои андоз оид ба намудҳои алоҳидаи андозҳо ва пардохтҳои ҳатмӣ, инчунин андозҳои ба онҳо мутақобилан вобаста. Андоз ба андози дигар мутақобилан вобаста ба ҳисоб меравад, агар ҳангоми тағйир ёфтани маблағи андози дигари ҳисобшуда маблағи ҳисобшудаи ин андоз ҳам мутақобилан тағйир ёбад ;
- аз ҷониби мақомоти ваколатдор иҷро намудани ӯҳдадориҳои ба зиммаи онҳо гузошташуда доир ба ҳисоб ва ё ҷамъоварӣ кардани андозҳо ва дигар пардохтҳои ҳатмӣ ба буҷет;
- аз ҷониби мақомоте, ки дар моддаи 47 ҳамин Кодекс муайян гардидаанд, иҷро намудани ӯҳдадориҳои ба зиммаи онҳо гузошташуда;
- аз ҷониби бонкҳо ва дигар муассисаҳои молиявию кредитие, ки амалиёти алоҳидаи бонкиро анҷом медиҳанд, иҷро намудани ӯҳдадориҳои муқаррарнамудаи ҳамин Кодекс;
- масъалаҳои гардиши намудҳои алоҳидаи молҳои зераксизӣ ва амалӣ шудани намудҳои алоҳидаи фаъолияти зераксизӣ .
3) санҷиши мутақобила - санҷише, ки нисбати шахси сеюм гузаронида мешавад, агар ҳангоми гузаронидани санҷишҳои андоз ба мақомоти андоз зарурият пайдо шавад, ки оид ба дурустии дар баҳисобгирии андоз зикр намудани амалиёти гузаронидаи андозсупоранда маълумоти иловаги ба даст оранд. Ҳамзамон шахси мансабдори санҷишкунанда ҳуқуқ дорад аз тарафи шахсони сеюм дуруст инъикос кардани амалиёти мушаххаси баҳисобгирии андозро, ки дар амрномаи гузаронидани санҷиши мутақобила зикр гардидааст, бисанҷад .
5. Санҷиши амалиётиро мақомоти андоз нисбати андозсупорандагони алоҳида доир ба масъалаҳои риояи талаботи алоҳидаи қонунгузории андози Ҷумҳурии Тоҷикистон мегузаронанд, маҳз оиди:
1) дар мақомоти андоз дар баҳисобгирии бақайдгири гузоштани андозсупорандагон;
2) дуруст истифода намудани мошинаҳои назоратию хазинавии дорои хотираи фискали;
3) риоя намудани қоидаҳои рехтан (печондан), гузоштани тамғаҳои аксизӣ, нигаҳдорӣ, фурӯши молҳои зераксизӣ ва амалӣ намудани намудҳои алоҳидаи фаъолияти зераксизӣ .
Шахси мансабдори мақоми андозе, ки санҷиши амалиётӣ мегузаронад, ҳуқуқ надорад аз андозсупоранда маълумоти ба мавзӯи санҷиш алоқаманд набударо, ки дар амрнома оид ба гузаронидани санҷиши амалиётӣ пешбинӣ шудааст, талаб намояд .
6. Санҷишҳои ҳуҷҷатии андоз, аз ҷумла санҷиши ғайринавбатиро мақомоти андоз дар асоси муроҷиати мақомоти ҳифзи ҳуқуқ танҳо вобаста ба андозсупорандагоне анҷом медиҳанд, ки нисбати онҳо тасдиқи хатти доир ба оғози парвандаи ҷинояти бо аломатҳои ҷиноятии марбут ба андозбанди мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон гирифта шудааст.
7. Гузаронидани санҷиши андоз, ба истиснои ҳолатҳое, ки соқибкори инфиродӣ бе ҷалб намудани коргари кироя кор мекунад ва иштироки ӯ дар ҷараёни санҷиш ҳатмӣ мебошад, набояд фаъолияти андозсупорандаро боздорад .
8. Мақомоти андоз ҳуқуқ доранд воҳидҳои махсуси шахси ҳуқуқиро, новобаста аз гузаронидани санҷиши андозии худи шахси ҳуқуқи, санҷанд.
Моддаи 49. Даврияти гузаронидани санҷишҳои андоз
1. Даврияти санҷиши андози ҳар субъекти (андозсупорандаи) мушаххас дар асоси тахдили маълумоти оморӣ, эъломияи андоз ва иҷрои ӯҳдадориҳои он, натиҷаҳои санҷиши давраи гузашта ва инчунин дигар меъёрхое, ки барои баҳодиҳӣ ба дараҷаи қонуниҷрокунии субъекти хоҷагидор (андозсупоранда) асос шуда метавонанд, муайян карда мешавад. Даврияти санҷишҳои андози ҳамаи субъектхои хоҷагидори (андозсупорандаҳои) мушаххас,ба истиснои андозсупорандагони бемасъулият, дар нақшаи гузаронидани санҷишҳои андоз, ки роҳбари аввали мақоми ҳудудии андоз ё шахси ваколатдори ӯро ивазкунанда тасдиқ ва роҳбари аввали мақоми ваколатдори давлатӣ ё шахси ваколатдори ӯро ивазкунанда ба таври хаттӣ дастгирӣ намудааст, муайян карда мешавад. Тартиби муайян намудани даврияти санҷишҳои андоз ва таҳия сохтани нақшаи гузаронидани санҷишҳои андоз аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ муқаррар карда мешавад ,.
2. Санҷишҳои маҷмӯи ва мавзӯии андозсупорандагон, ба истиснои андозсупорандагони бемасъулият ва андозсупорандагоне, ки арзиши таҳвили молҳо, иҷрои корҳо ва хизматрасонии онҳо (ба истиснои андоз аз арзиши иловашуда ва андоз аз фурӯши чакана) дар соли гузаштаи андоз зиёда аз 15 миллион сомониро ташкил медиҳад, на зиёда аз як маротиба дар ду сол гузаронида мешаванд .
Санҷишҳои маҷмӯӣ ва мавзӯии андозсупорандагоне, ки арзиши таҳвили молҳо, иҷрои корҳо ва хизматрасонии онҳо (ба истиснои андоз аз арзиши иловашуда ва андоз аз фурӯши чакана) дар соли гузаштаи андоз зиёда аз 15 миллион сомониро ташкил медиҳад, на зиёда аз як маротиба дар як сол гузаронида мешаванд.
Ҳамзамон санҷиши мавзӯии андози як андозсупорандаи мушаххас метавонад танҳо нисбати намудҳои алоҳидаи андозҳо ва пардохтҳои ҳатмӣ, инчунин андозҳои ба онҳо мутақобилан вобастае, ки мутобиқи ҳамин Кодекс бояд ин андозсупоранда пардохт намояд ё нисбати як мавзӯи дар моддаи 48 ҳамин Кодекс муайяншуда, гузаронида шавад , .
Агар нисбати давраи барои гузаронидани санҷиши ба нақша гирифташудаи андоз санҷиши маҷмӯии андозсупоранда гузаронида шуда бошад, дар он ҳолат нисбат ба ин давра санҷиши мавзӯӣ гузаронида намешавад.
Санҷиши маҷмӯӣ ба таври хатмӣ хангоми қатъ гардидани фаъолияти соҳибкори инфиродӣ - супорандаи андоз аз арзиши иловашуда, ё ҳангоми азнавташкилёбӣ, ё барҳам додани шахси хуқуқӣ гузаронида мешавад. Чунин санҷиш танҳо нисбати даврае гузаронида мешавад, ки қаблан мутобиқи ҳамин Кодекс мавриди санҷиши маҷмӯӣ қарор наёфта бошад .
Санҷиши маҷмӯӣ, инчунин, ҳангоми қатъ шудани амали имтиёзҳо барои шахсони ҳуқуқӣ, ки тибқи бобҳои 49, 50 ва 52 Кодекси мазкур пешбинӣ шудаанд, ба таври ҳатмӣ гузаронида мешавад .
3. Санҷиши маҷмӯӣ ва мавзӯии аввалини фаъолияти субъекти навтаъсиси хоҷагидоре (андозсупорандае), ки андозро аз рӯи низоми соддакардашуда месупорад, инчунин соҳибкори инфиродие, ки фаъолияти соҳибкориро дар асоси шаҳодатнома дар хусуси бақайдгирӣ ба сифати соҳибкори инфиродӣ анҷом медиҳад ва даромади умумиаш ба талаботи моддаҳои 302 ва 303 ҳамин Кодекс мутобиқат менамояд, метавонад танҳо пас аз сипарӣ шудани 30 моҳи пурраи тақвимӣ аз рӯзи бақайдгирии давлатии онҳо амалӣ гардад .
Агар субъекти хоҷагидор (андозсупоранда) то гузаштани мӯҳлати зикргардида аз нав ташкил ёбад ё барҳам дода шавад, фаъолияти он дар асосҳои зерин мавриди санҷиши маҷмӯӣ қарор мегирад:
1) аризаи андозсупоранда;
2) хабар ё қарори қабулнамудаи мақоми дахлдор дар бораи аз нав ташкилёбӣ ва ё барҳам додани субъекти хоҷагидор (андозсупоранда);
3) ахбори мақоме, ки бақайдгирӣ, азнавташкилёбӣ ё барҳам додани шахси ҳуқуқиро амалӣ менамояд.
Дар давраи озод будан аз санҷиши андоз субъекти хоҷагидори (андозсупорандаи) навтаъсис аз иҷрои ӯҳдадориҳои андози муқаррарнамудаи ҳамин Кодекс озод карда намешавад.
4. Санҷишҳои амалиётӣ дар ҳудуди муайяншуда гузаронида мешаванд:
1) тибқи қарори роҳбари аввали мақоми ҳудудии андоз ё шахси ваколатдори ӯро ивазкунанда - на зиёда аз як маротиба дар як сол;
2) тибқи қарори роҳбари аввали мақоми ваколатдори давлатӣ ё шахси ваколатдори ӯро ивазкунанда - ҳангоми пайдо шудани зарурати гузаронидани санҷишҳои амалиётӣ зиёда аз як маротиба дар як сол .
5.Ҳамаи намудҳои санҷиши андоз доир ба намудҳои мушаххаси андоз баъди ба охиррасии давраи андози гузаронида мешаванд .
6. Маҳдудиятҳои дар қисмҳои 2,3 ва 4 ҳамин модда муқарраршуда дар чунин ҳолатҳо татбиқ намешаванд :
1) ҳангоми гузаронидани санҷишҳои ҳуҷҷатии андоз тибқи аризаи андозсупоранда дар мавриди баромадан аз қайди андоз аз арзиши иловашуда. Дар баробари ин бояд санҷиш дар мӯҳлати на дертар аз 30 рӯзи тақвимии баъди гирифтани аризаи андозсупоранда оғоз карда шавад ;
2) ҳангоми гузаронидани санҷишҳои ҳуҷҷатии андоз вобаста ба охир расидани мӯҳлати амали қарордод оид ба истифодаи каъри замин;
3) ҳангоми гузаронидани санҷишҳои мутақобила;
4) ҳангоми гузаронидани санҷишҳои, мавзӯи дар асоси аризаи андозсупоранда барои аниқ намудани маблағи андоз аз арзиши иловашуда, ки барои баргардонидан пешниҳод шудааст;
5) ҳангоми гузаронидани санҷишҳои иловаги дар асоси қарори мақоме, ки шикояти андозсупорандаро вобаста ба огоҳнома тибқи санади санҷиши андоз барраси менамояд;
Мақоме, ки шикояти андозсупорандаро ба огоҳнома дар бораи натиҷаҳои санҷиши андоз баррасӣ мекунад, ба андозсупорандаи шикоятнамуда дар хусуси зарурати гузаронидани санҷиши иловагии андоз асоснома равон менамояд. Агар дар давоми 10 рӯзи корӣ аз рӯзи ба андозсупоранда равон кардани асосномаи дар боло зикршуда розигии хаттии ӯ барои гузаронидани санҷиши иловагии андоз, ки ба шикояти андозсупоранда алоқаманд мебошад, гирифта нашавад, чунин санҷиш аз ҷониби мақоме, ки ба суроғаи ӯ шикоят равон карда шуда буд, сурат намегирад ва огоҳнома дар бораи натиҷаҳои санҷиши андоз бе тағйир мемонад. Ҳамзамон андозсупоранда метавонад бо чунин шикоят ба огоҳномаи дар боло зикргардида дар бораи натиҷаҳои санҷиши андоз ба мақоми андози болоӣ, ба мақоми ваколатдори давлатӣ ё ба суд муроҷиат кунад.
Санҷиши иловагии андоз бо баррасии шикояти андозсупоранда алоқаманд аз ҷониби мақоми андози болоӣ ё мақоми ваколатдори давлатӣ бо риояи тартиби равон кардани асоснома дар бораи зарурати гузаронидани санҷиши иловагии андоз ва амалҳои минбаъда вобаста ба розӣ ё норозӣ будани андозсупоранда барои гузаронидани чунин санҷиши андоз гузаронида мешавад ;
6) ҳангоми санҷишҳои ғайринавбатии ҳуҷҷати, ки дар асоси фармони роҳбари аввали (муовини ваколатдори он) мақоми ваколатдори давлати нисбати андозсупорандаи мушаххас, инчунин тибқи асосҳои пешбининамудаи қисми 6 моддаи 48 ҳамин Кодекс гузаронида мешавад .
Санҷишҳои мутақобиларо мақомоти андоз танҳо дар асоси амрномаи алоҳидаи роҳбари якуми мақомоти андоз (ё иҷрокунандаи вазифаи он), ки гузаронидани санҷиши асосиро иҷозат додааст, гузаронида метавонад.
7. Аз ҷониби мақомоти андоз гузаронидани санҷишҳои такрории хуҷҷатии андоз барои давраи андози санҷидашуда манъ аст, ба истисиои ҳолатҳое, ки чунин санҷишҳои андоз дар ҳудуди мӯҳлати мурури даъвое, ки моддаи 86 ҳамин Кодекс муқаррар намудааст, гузаронида мешаванд:
1) дар асоси аризаи хаттии худи андозсупоранда;
2) тибқи асосҳои пешбининамудаи қисми 6 моддаи 48;
3) тибқи қарори роҳбари аввали мақоми ваколатдори давлатӣ ё шахси ваколатдори ӯро ивазкунанда, ки дар асоси асосномаи роҳбари мақоми андози ҳудудӣ қабул шудааст;
4) тибқи карори роҳбари аввали мақоми ваколатдори давлатӣ ё шахси ваколатдори ӯро ивазкунанда, бо тартиби назорат аз болои фаъолияти мақоми андози ҳудудие, ки санҷиши ҳуҷҷатии андозро гузаронидааст. Чунин санҷиш танҳо нисбати даврае, ки охирин санҷиши ҳуҷҷатии андози гузаронидашуда дар бар мегирад гузаронида мешавад ;
5) дар асоси банди 5 қисми 6 ҳамин модда .
Хориҷ карда шуд
Моддаи 50. Давомнокӣ ва вақти гузаронидани санчишҳои андоз
1. Агар дар ҳамин модда тартиби дигар муқаррар нашуда бошад, мӯҳлати гузаронидани санҷишҳои андози дар амрномаи додашуда зикршаванда, набояд аз лаҳзаи пешниҳоди амрнома аз 30 рӯзи кори зиёд бошад.
2. Ҳангоми гузаронидани санҷиши андози андозсупорандагоне, ки арзиши таҳвили молҳо, иҷрои корҳо ва хизматрасонии онҳо (ба истиснои андоз аз арзиши иловашуда ва андоз аз фурӯши чакана) дар соли гузаштаи андоз зиёда аз 15 миллион сомониро ташкил медиҳад, мӯҳлати гузаронидани санҷиши андоз метавонад то 60 рӯзи корӣ муқаррар карда шавад.
Мӯҳлати гузаронидани санҷиши андози андозсупорандае, ки мутобиқи ҳамин Кодекс супорандаи андоз ба ҳисоб рафта, аз рӯи низоми соддакардашуда андоз месупорад, инчунин соҳибкори инфиродие, ки даромади умумиаш ба талаботи моддаҳои 302 ва 303 ҳамин Кодекс мутобиқат менамояд, набояд аз 10 рӯзи корӣ аз оғози санҷиши андоз зиёд бошад .
Санҷиши андози фаъолияти соҳибкории инфиродие, ки мутобиқи ҳамин Кодекс супорандаи андоз аз арзиши иловашуда ба ҳисоб намеравад, набояд аз 5 рӯзи корӣ аз оғози санҷиши андоз зиёд бошад .
3. Ҷараёни мӯҳлати гузаронидани санҷиши андоз дар фосилаи байни лаҳзаҳои пешниҳоди талабномаи мақомоти андоз оид ба пешкаш намудани ҳуҷҷатҳо ва пешниҳоди ҳуҷҷатҳои талабшуда аз ҷониби андозсупоранда ҳангоми гузаронидани санҷиш, инчунин дар фосилаи қабули маълумот ва ҳуҷҷатҳо аз шахсони сеюм бо дархости мақомоти андоз боздошта мешавад. Ҳамзамон дар давраи боздоштани мӯҳлати гузаронидани санҷиши андоз мақоми андоз ҳуқуқ надорад дар ин объект ва аз рӯи ин масъала ягон хел амале, ки ба ин санҷиш алоқаманд мебошад, содир намояд .
4. Ҳар санҷиши амалиётӣ нисбати андозсупорандаи алоҳида набояд зиёда аз чор соати корӣ идома ёбад ва давомнокии умумии ҳар санҷиши амалиётӣ дар асоси як амрнома наметавонад аз як рӯзи корӣ зиёд бошад .
5. Санҷиши андоз метавонад танҳо дар вақти корӣ ва рӯзҳои кории муқарраршуда гузаронида шавад. Агар вақти кории мақоми андоз ва акдозсупоранда мувофиқ набошад, бо қарори роҳбари аввали мақоми андоз ё шахси ваколатдори ӯро ивазкунанда санҷиши андоз метавонад дар вақти кории андозсупоранда гузаронида шавад .
6. Мақоми андоз ҳуқуқ надорад дар субъектҳои хоҷагидорие, ки фаъолияти онҳо хусусияти мавсимӣ дорад, дар чунин ҳолатҳо санҷишҳои андоз, ба истиснои санҷишҳои амалиётӣ ва мутақобила, гузаронад:
1) дар хоҷагиҳои истеҳсолкунандагони маҳсулоти кишоварзӣ дар мавсими киштукор аз 20 март то 20 майи соли тақвимӣ;
2) дар хоҷагиҳои истеҳсолкунандагони маҳсулоти кишоварзӣ дар мавсими ғунучини ҳосил аз 20 июл то 20 ноябри соли тақвимӣ;
3) дар корхонаҳои коркарди маҳсулоти кишоварзӣ (маҳсулоти тезвайроншавандаи мевагӣ ва полезӣ) аз 20 июн то 20 октябри соли тақвимӣ .
Моддаи 50 (1) Огоҳнома дар бораи санҷиши дарпешистодаи андоз
1. Бо мақсади гузаронидани санҷиши андоз, ба истиснои санҷиши амалиётӣ ва санҷиши мутақобила, мақоми андози санҷишкунанда андозсупорандаро дар хусуси санҷиши дарпешистодаи андоз на дертар аз 5 рӯзи корӣ пеш аз оғози санҷиши андоз ба таври хаттӣ огоҳ менамояд. Дар огоҳнома дар хусуси гузаронидани санҷиши андоз ба таври ҳатмӣ зикр карда мешаванд :
1) сана ва рақами бақайдгирии огоҳнома;
2) насаб, ном, номи падар ё номи пурраи андозсупоранда;
3) рақами мушаххаси андозсупоранда;
4) асос барои гузаронидани санҷиши андоз;
5) намуди санҷиши андоз;
6) сана, вақти оғоз ва мӯҳлате, ки дар давоми он гузаронидани санҷиши андоз пешбинӣ мешавад.
2. Дар бораи санҷиши мутақобилаи андоз андозсупоранда на дертар аз 24 соат пеш аз оғози санҷиши мутақобилаи андоз ба таври хаттӣ огоҳ карда мешавад.
Дар огоҳнома дар хусуси гузаронидани санҷиши мутақобилаи андоз бояд маълумоти пешбининамудаи қисми 1 ҳамин модда, инчунин амалиёти мушаххас, ки мӯътамадии инъикоси онҳо дар баҳисобгирии андоз бояд муқаррар карда шаванд, зикр карда шавад.
3. Андозсупорандае, ки дар хусуси санҷиши андози дарпешистода огоҳнома гирифтааст, ӯҳдадор аст оғози санҷишро дар рӯз ва вақти муқаррарнамудаи огоҳнома таъмин намояд.
4. Дар ҳолате, ки агар андозсупоранда бо сабабҳои узрнок оғози санҷишро дар рӯз ва вақти дар огоҳнома пешбинишуда таъмин карда натавонад, вай ӯҳдадор аст мақоми андози санҷишкунандаро дар ин хусус то оғози санҷиши андоз ба таври хаттӣ огоҳ намояд ва ба мақоми андози санҷишкунанда сана ва вақти барои тарафҳо мувофиқи санҷиши андозро пешниҳод намояд, вале на дертар аз 3 рӯзи корӣ аз рӯзе, ки бояд мутобиқи огоҳномаи мақоми андози санҷишкунанда санҷиши андоз оғоз карда мешуд. Дар ҳар ҳолат мақомоти андоз метавонад санҷиши андозро, ки дар огоҳнома пешбинӣ шудааст, пас аз гузаштани 10 рӯзи корӣ аз мӯҳлати дар огоҳнома зикршуда оғоз кунад, андозсупоранда бошад, ӯҳдадор аст барои гузаронидани санҷиши андоз шароит ва ҳуҷҷатҳои заруриро муҳайё намояд .
Сабабҳои узрнок, ки вобаста ба онҳо андозсупоранда наметавонад оғози санҷишро дар рӯз ва вақти дар огоҳнома пешбининамуда таъмин намояд, метавонанд беморӣ ва дар сафари хизматӣ будани шахси мансабдори масъул, ки ӯҳдадор аст оғози санҷишро таъмин намояд, бошанд .
Моддаи 50 (2) Танзими сатҳи санҷиши андоз
Агар санҷиши андоз бо тартиби муқаррарнамудаи ҳамин Кодекс аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ ё яке аз мақомоти ҳудудии андоз гузаронида шуда бошад, гузаронидани санҷиши андози ҳамон андозсупоранда аз рӯи ҳамон масъала ва ҳамон намудҳои санҷиши андоз, ки аз рӯи онҳо дар давоми мӯҳлати муқаррарнамудаи моддаи 49 ҳамин Кодекс санҷиши андоз гузаронида шудааст, аз ҷониби мақомоти дигари ҳудудии андоз манъ мебошад .
Моддаи 51. Асоси гузаронидани санҷиши андоз
1. Асос барои гузаронидани санҷиши андоз амрнома мебошад, ки аз чунин маълумотҳо иборат аст:
1) сана ва рақами қайди амрнома дар мақоми андоз;
2) номи мақоми андозе, ки амрномаро додааст;
3) номи пурраи андозсупоранда;
4) рақами мушаххаси андозсупоранда;
5) намуди санҷиш;
6) мансаб, насаб, ном, номи падари шахсони санҷишгар;
7) мӯҳлати гузаронидани санҷиш;
8) давраи андози санҷидашаванда ҳангоми санҷишдои ҳуҷҷати.
2. Ҳангоми таъини санҷишҳои амалиёти дар амрнома бояд ҳудуди минтақаи санҷиш, масъалаҳое, ки ҳангоми санҷиш бояд дақиқ карда шаванд, инчунин маълумотҳои дар қисми 1 ҳамин модда пешбинишуда, ба истиснои бандҳои 3) ва 4) зикр карда шаванд .
3. Ҳангоми таъини санҷишҳои мавзӯи ва мутақобила бояд дар амрнома намуди андоз зикр карда шавад.
Дар амрнома оид ба гузаронидани санҷиши мутақобила инчунин зикр карда мешаванд:
1) номи пурра ва рақами мушаххаси андозсупоранда - шахси ҳуқуқӣ ё насаб, ном, номи падар ва рақами мушаххаси андозсупоранда - шахси воқеӣ, ки нисбати он санҷиши асосии ҳуҷҷатии андоз гузаронида мешавад;
2) амалиёти мушаххаси ба санҷиши асосии ҳуҷҷатии андоз алоқаманд, ки мӯътамадии инъикоси онҳо дар баҳисобгирии андоз бояд муқаррар карда шаванд .
4. Амрнома, бояд роҳбари аввали мақоми андоз ё шахси ваколатдори ӯро ивазкунанда имзо карда бошанд .
Амрномаро дар хусуси гузаронидани санҷиши амалиётӣ дар ҳудуди муайяншуда як маротиба дар як сол роҳбари аввали мақоми ҳудудии андоз ё шахси ваколатдори ӯро ивазкунанда имзо мекунад. Ҳангоми пайдо шудани зарурати гузаронидани санҷишҳои амалиётӣ дар ҳудуди муайяншуда зиёда аз як маротиба дар як сол дар ин хусус аз ҷониби роҳбари аввали мақоми ваколатдори давлатӣ ё шахси ваколатдори ӯро ивазкунанда мустақилона ё дар асоси дархости хаттии роҳбари аввали мақоми ҳудудии андоз ё шахси ваколатдори ӯро ивазкунанда қарор қабул карда мешавад.
Бо мақсади иҷрои чунин қарори роҳбари аввали мақоми ваколатдори давлатӣ ё шахси ваколатдори ӯро ивазкунанда амрномаҳо дар хусуси гузаронидани санҷишҳои амалиётӣ аз ҷониби роҳбари аввали мақоми ҳудудии андоз ё шахси ваколатдори ӯро ивазкунанда имзо карда мешаванд.
Ҳар қарори роҳбари аввали мақоми ваколатдори давлатӣ ё шахси ваколатдори ӯро ивазкунанда барои ба имзо расонидани амрномаҳо дар хусуси гузаронидани санҷишҳои амалиётӣ дар ҳудуди муайяншуда дар давоми на зиёда аз 15 рӯзи муттасили (пай дар пайи) корӣ ҳамчун асос шуда метавонад .
Ҳангоми пайдо шудани зарурати гузаронидани санҷишҳои амалиётӣ берун аз ҳудуди ҳар як 15 рӯзи муттасили (пай дар пайи) кории минбаъда роҳбари аввали мақоми ваколатдори давлатӣ ё шахси ваколатдори ӯро ивазкунанда мустақилона ё дар асоси асоснома роҳбари аввали мақоми ҳудудии андоз ё шахси ваколатдори ӯро ивазкунанда дар бораи гузаронидани (давом додани) санҷишҳои амалиётӣ дар ҳудуди муайяншуда қарори нав қабул мекунад .
Дар амрнома дар хусуси гузаронидани санҷиши андоз, ки аз ҷониби роҳбари аввали мақоми ҳудудии андоз ё шахси ваколатдори ӯро ивазкунанда бо мақсади иҷрои қарори мақоми ваколатдори давлатӣ ба имзо расидааст, ғайр аз маълумоти пешбининамудаи ҳамин модда, инчунин бояд сана ва рақами қарори мақоми ваколатдори давлатӣ, ки бо мақсади иҷрои он амрнома ба имзо расидааст, зикр карда шавад.
Амрнома бояд бо мӯҳри нишондор тасдиқ карда, бо тартиби муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлатӣ дар мақоми андоз ба қайд гирифта шавад .
5. Дар асоси як амрнома танҳо як санҷиши андоз гузаронида мешавад.
Моддаи 52. Оғози санҷиши андоз
1. Оғози санҷиши андоз лаҳзаи ба андозсупоранда (агенти андоз) пешниҳод намудани амрнома ба ҳисоб меравад.
2. Шахсони мансабдори мақоми андоз, ки санҷиши андозро мегузаронанд, вазифадоранд ба андозсупоранда (агенти андоз) шаҳодатномаи хизматии худро нишон двданд ва дар Дафтари бақайдгирии санҷиши субъектҳои хоҷагидори бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон қайди дахлдор кунанд
3. Шахси мансабдори мақоми андозе, ки санҷиши андозро мегузаронад, ба истиснои санҷишҳои амалиёти, ба андозсупоранда амрномаи аслро месупорад. Дар нусхаи амрнома қайд карда мешавад, ки андозсупоранда (агенти андоз) бо амрномаи асл шинос шуда, онро гирифтаст.
4. Ҳангоми гузаронидани санҷишҳои амалиёти амрномаи асл ба андозсупоранда барои шиносои нишон дода шуда, нусхааш супорида мешавад, ки ба он шахси мансабдори тафтишкунандаи мақоми андоз имзо мегузорад. Дар амрномаи асл оид ба шинос намудан ва гирифтани нусхаи он аз ҷониби андозсупоранда сабт ва имзо гузошта мешавад.
5. Дар мавриди бо мақсади иҷрои қарори мақоми ваколатдори давлатӣ таъин намудани санҷиши андоз шахси мансабдори мақоми андоз, ки санҷиши андозро мегузаронад, бояд инчунин ба андозсупоранда нусхаи қарори мақоми ваколатдори давлатиро, ки дар асоси он амрномаи мақоми худудии андоз дар бораи гузаронидани санҷиши андоз қабул шудааст, диҳад (.
6. Даст кашидани андозсупоранда (агенти андоз) аз гирифтани амрнома барои боз доштани санҷиши андоз асос шуда наметавонад .
Моддаи 53. Ба шахсони мансабдори мақоми андоз дастрас будани ҳудуд ё бино барои гузаронидани санҷиши андоз
1. Андозсупоранда ӯҳдадор аст ворид шудани шахсони мансабдори мақоми андозро, ки санҷиши андоз мегузаронанд, ба ҳудуд ё бинои (ба истиснои биноҳои истиқомати) барои гирифтани даромад истифодашаванда ё ба объекти андозбанди ва объекти бо андозбанди алоқаманд барои муоина иҷозат диҳад.
2. Ҳангоми монеъ шудан ба ворид шудани шахсони мансабдори мақоми андоз, ки санҷиши андозро мегузаронанд, ба ҳудуди номбаршуда ё ба объекти андозбанди, ё объекти бо андозбанди алоқаманд, ё ба бино (ба истиснои биноҳои истиқомати) протокол тартиб дода мешавад.
3. Протоколро шахсони мансабдори мақоми андоз, ки санҷиши андозро мегузаронанд ва андозсупоранда (агенти андоз) имзо менамоянд. Агар андозсупоранда (агенти андоз) аз имзо кардан даст кашад, ӯҳдадор аст оид ба сабаби рад кардани имзо тавзеҳоти хатти диҳад. Агар андозсупоранда аз тавзеҳоти хатти доир ба сабаби имзо накардани протокол даст кашад, шахсони мансабдори мақоми андоз, ки санҷиши андозро мегузаронанд, бо ҷалби на камтар аз ду нафар шахси холис дар хусуси аз тавзеҳоти хатти вобаста ба сабаби имзо накардани протокол даст кашидани андозсупоранда санад тартиб дода, онро ҳамин шахсони мансабдор ва холисон имзо мекунанд ва чораҳои дар ҳамин Кодекс пешбинишударо татбиқ менамоянд.
Протокол дар ду нусха таҳия карда, яке аз онҳо ба андозсупоранда дода мешавад. Ҳангоми гирифтани протокол андозсупоранда дар нусхаи дигари протоколи дар дасти мансабдори мақоми андоз монда, ки санҷиши андозро мегузаронад, танҳо дар хусуси гирифтани он қайд мекунад ва имзо мегузорад. Имзои андозсупоранда маънои онро надорад, ки ӯ ба хулосаи шахси мансабдори санҷишкунандаи мақоми андоз розӣ ё норозӣ аст ва ин наметавонад ҳуқуқи андозсупорандаро барои шикоят кардан аз болои санадҳо ва амалҳои (беамалии) ин шахси мансабдор маҳдуд намояд .
4. Шахсони мансабдори мақоми андоз бояд бо худ иҷозатномаи махсус дошта бошанд, агар мувофиқи санадҳои қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон барои ворид шудан ба ҳудуд ё ба бинои чунин андозсупоранда он зарур бошад.
5. Андозсупоранда ҳуқуқ дорад ба ворид шудани шахсони мансабдори мақоми андоз дар ҳолатҳои зайл ба ҳудуд ё бино барои гузаронидани санҷиши андоз иҷозат надиҳад, агар:
1) амрнома мавҷуд набошад ё он супорида нашуда бошад, ё мувофиқи тартиби муқарраршуда ба расмият дароварда нашуда бошад;
2) мӯҳлати санҷиши дар амрнома нишондодашуда фаро нарасида бошад ё гузашта бошад;
3) ҳамин шахсон дар амрнома зикр нашуда бошанд;
4) ҳуҷҷатҳои талабшаванда ба давраи андози мавриди санҷиш қарорёфта тааллуқ надошта бошанд;
5) шахсони мансабдори мақоми андоз дар дафтари бақайдгирии санҷиши субъектҳои хоҷагидори гузоштани сабти дахлдорро оид ба санҷиши андоз рад намоянд;
6) иҷозатномаи махсусеро, ки қисми 4 ҳамин модда муқаррар намудааст, надошта бошанд.
7) аз ҷониби онҳо талаботи моддаи 50 (1) моддаи 50 (2) ҳамин Кодекс риоя нагардад;
8) ҳар кадоме аз онҳо ба андозсупоранда (агенти андоз) шаҳодатномаи хизматиро пешниҳод накарда бошад. Дар ин ҳолат андозсупоранда ҳуқуқ дорад барои гузаронидани санҷиши андоз ба ҳудуд ё бино ба ҳамон шахси мансабдори мақоми андоз, ки шаҳодатномаи хизматии худро пешниҳод накардааст, роҳ надиҳад;
9) аз ҷониби онҳо даврияти ё давомнокии санҷишҳои андозе, ки ҳамин Кодекс муқаррар намудааст, риоя нашуда бошад .
Моддаи 54. Гирифтани ҳуҷҷатҳо
1. Гирифтани ҳуҷҷатҳо мутобиқи ҳамин Кодекс ва санадҳои қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон анҷом дода мешавад .
2. Ҳисоботи андоз ва ҳама гуна дигар ҳуҷҷатҳое, ки дар ҷараёни фаъолияти мақомоти андоз ташаккул меёбанд (парвандаҳои шахсии андозсупорандагон мутобиқи банди 21) қисми 1 моддаи 119 ҳамин Кодекс, санадҳои санҷишҳои андоз, огоҳномаҳо ва дигар ҳуҷҷатҳои зарурӣ барои амалӣ намудани мақсадҳои назорати андоз) бояд ба дигар мақомоти давлатӣ ва шахсон дода нашаванд, агар моддаи 123 ҳамин Кодекс муқаррароти дигаре пешбинӣ накарда бошад.
Бо риояи талаботи қисми 1 ҳамин модда ва моддаи 123 ҳамин Кодекс ба мақомоти ҳифзи ҳуқуқ ва дигар мақомоти давлатӣ аз рӯи дархости хаттии онҳо дар сурати мавҷуд будани парвандаи ҷиноии бақайдгирифташуда, ки нисбати андозсупорандаи мазкур оғоз гардидааст, метавонанд нусхаи аслии ҳуҷҷатҳои дар сархати аввали ҳамин қисм зикргардида дода шаванд. Ҳамзамон дар нозироти андоз ҳатман нусхаи ҳуҷҷатҳои мутобиқи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон тартибдодашудаи дар ҳамин қисм зикргардида, ки ба мақомоти ҳифзи ҳуқуқ ва дигар мақомоти давлатӣ дода шудааст, нигоҳ дошта мешаванд. Дар ҳолати қатъ намудани парвандаҳои ҷиноии оғозгардида бо сабабҳои мавҷуд набудани таркиби ҷиноят ё аз рӯи дигар асосҳои қонунӣ ё эътибори қонунӣ пайдо кардани ҳукми суд нусхаи аслии ҳуҷҷатҳои дар боло зикргардида дар давоми 30 рӯзи тақвимӣ аз рӯзи қатъ гардидани парванда ё эътибори қонунӣ пайдо кардани ҳукми суд бояд ба мақомоти андози дахлдор баргардонида шаванд .
Моддаи 55. Ба охир расидани санҷиши андоз
1. Баъди ба охир расидани санҷиши андоз шахси мансабдори мақоми андоз санади санҷиши андозро тартиб медиҳад ва он маълумоти зеринро дар бар мегирад;
1) ҷои гузаронидани санҷиши андоз, санаи тартиб додани санад;
2) намуди санҷиш;
3) мансаб, насаб, ном, номи надари шахсони мансабдори мақоми андоз, ки санҷиши андозро гузаронидаанд;
4) насаб, ном, номи падар ё номи пурраи андозсупоранда (агенти андоз);
5) маҳалли ҷойгиршави, маълумотҳои бонкии андозсупоранда (агенти андоз), инчунин рақами мушаххаси он;
6) насаб, ном, номи надари роҳбар ва шахсони мансабдори андозсупоранда (агенти андоз), ки барои пешбурди ҳисоботи андоз ва муҳосиботи, пардохти андозҳо ба буҷет масъуланд;
7) маълумот оид ба санҷиши пешина ва чораҳои андешидашуда ҷиҳати рафъи вайронкуниҳои қонунгузории андози Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки қаблан муайян шуда буданд;
8) давраи андози мавриди санҷиш қароргирифта ва маълумоти умуми оид ба ҳуҷҷатҳои пешниҳоднамудаи андозсупоранда (агенти андоз) барои гузаронидани санҷиш;
9) шарҳи мукаммали ҳуқуқвайронкунии ошкоргардидаи андоз бо далел овардан ба меъёрҳои дахлдори қонунгузории андози Ҷумҳурии Тоҷикистон ;
10) натиҷаи санҷиши андоз.
2. Ба охир расидани санҷиши андоз рӯзи ба андозсупоранда супоридани санади санҷиши андоз, ё дар ҳолати даст кашидани андозсупоранда (агенти андоз) аз қабули санади санҷиши андоз, санаи ба ӯ фиристодани санади санҷиши андоз бо мактуби фармоишии дорои огоҳнома, вале на дертар аз 5 рӯзи кории баъди мӯҳлати дар амрнома зикргардида, ба ҳисоб меравад.
3. Агар баъди ба охир расидани санҷиши андоз ҳуқуқвайронкунии андоз ба мушоҳида нарасад, дар санади санҷиши андоз дар ин бора қайди махсус гузошта мешавад.
4. Ба санади санҷиши андоз нусхаи ҳуҷҷатҳои зарури, ҳисоботҳои анҷомдодаи шахси мансабдори мақоми андоз ва дигар маводи дар рафти санҷиши андоз дастрасшуда замима мегардад.
5. Санади санҷиши андоз ба миқдори на камтар аз ду нусха тартиб дода шуда, онро шахсони мансабдори мақоми андоз, ки санҷиши андозро гузаронидаанд, ва андозсупоранда имзо менамоянд.
6. Як нусхаи санади санҷиши андоз ба андозсупоранда (агенти андоз) дода мешавад. Ҳангоми гирифтани санади санҷиши андоз андозсупоранда (агенти андоз) ӯҳдадор аст дар нусхаи дигари санад танҳо дар хусуси гирифтани он қайд кунад ва имзои худро гузорад. Ҳамзамон имзои андозсупоранда маънои онро надорад, ки ӯ ба хулосаи шахси мансабдори санҷишкунандаи мақоми андоз рози аст ё нест ва ин наметавонад ҳуқуки андосупорандаро барои шикоят кардан аз болои қарорҳо ва амалҳои (беамалии) ин шахси мансабдор маҳдуд намояд .
Агар андозсупоранда (агенти андоз) аз қабули санади санҷиши андоз даст кашад, дар ин маврид дар нусхаи санади санҷиши андоз, ки дар мақоми андоз мебошад, қайди дахлдор гузошта, он бо имзои шахсони мансабдори мақоми андоз, ки санҷиши андозро гузаронидаанд, тасдиқ карда мешавад. Дар ин ҳолат санади санҷиши андоз ба андозсупоранда (агенти андоз) тавассути мактуби фармоишии дорои огоҳнома фиристода мешавад.
7. Санади санҷиши андоз дар дафтари махсуси бақайдгирии санадҳои санҷиши андоз ва амрномаҳо, ки дар ҳар як мақоми андоз пеш бурда мешавад ва бояд рақамгузори, дӯхта ва бо мӯҳри мақоми андоз ба расмият дароварда шавад, сабт мегардад. Шакл ва тартиби пешбурди ин дафтари махсус, инчунин тартиби нигоҳдошти санадҳои санҷиши андозро мақоми ваколатдори давлати муайян менамояд.
Моддаи 56. Қарор оид ба натиҷаи санҷиши андоз
1. Баъди ба охир расидани санҷиши андоз дар асоси натиҷаҳои дар санади санҷиши андоз зикршуда мақоми андоз бо имзои роҳбари якуми мақоми андоз ё шахси онро ивазкунанда огоҳнома дар бораи натиҷаҳои санҷиши андоз (минбаъд - огоҳнома) тартиб медиҳад, ки он дар муддати 10 рӯзи кории баъди санаи ба охир расидани санҷиши андоз ба андозсупоранда (агенти андоз) ирсол мегардад .
2. Бақайдгирии огоҳнома ва санади санҷиши андозро мақоми андоз таҳти як рақам анҷом медиҳад .
3. Дар огоҳнома бояд маълумотҳои зерин зикр карда шаванд :
1) сана ва рақами қайди огоҳнома ва санади санҷиши андоз;
2) насаб, ном, номи падар ё номи пурраи андозсупоранда;
3) рақами мушаххаси андозсупоранда;
4) шарҳи муфассали вайронкунии андоз ва чораи татбиқшудаи ҷавобгарӣ, аз ҷумла маблағи андозҳои ҳисобшуда, инчунин фоизҳо ва ҷаримаҳо, бо иқтибос ба меъёрҳои дахлдори қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ;
5) талабот оид ба иҷрои ӯҳдадориҳои андоз ва мӯҳлатҳои иҷрои онҳо, аз ҷумла оид ба ислоҳ намудани вайронкуниҳои ошкоргардида ;
6) маълумоти андозҳои дахлдор (рақами суратҳисобхое, ки маблағи андози ҳисобшуда бояд гузаронида шавад);
7) мӯҳлат ва маҳалли шикоят намудан.
4. Андозсупоранда, ки огоҳномаро дар бораи маблағҳои ҳисобшудаи андоз, ҷарима ва фоизҳо гирифтааст, агар оид ба натиҷаи санҷиши андоз шикоят накарда бошад, ӯҳдадор аст дар мӯҳлати дар огоҳнома зикршуда онро иҷро намояд.
Ҳамзамон мӯҳлати иҷрои огоҳнома бояд на дертар аз 30 рӯзи корӣ пас аз супоридани огоҳнома муқаррар карда шавад .
5. Дар ҳолате, ки агар баъди анҷом ёфтани санҷиши андоз ҳуқуқвайронкунии андоз муқаррар нашуда бошад, дар ин маврид низ андозсупоранда огоҳнома мегирад.
6. Дар огоҳнома аз рӯи натиҷаи санҷиши андоз, ки ба талаботи банди 22) қисми 1 моддаи 119 ҳамин Кодекс ҷавобгӯ мебошад, ҳатман навиштаҷот дар бораи он оварда мешавад, ки дар давоми 10 рӯзи корӣ пас аз тартиб додани огоҳномаи дар боло зикршуда маводи санҷиши андоз ба мақомоти дахлдори ҳифзи ҳуқуқ барои андешидани чораҳо тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дода мешаванд .
Моддаи 57. Мафҳуми назорати камерали
Назорати камерали - назоратест, ки аз ҷониби мақоми андоз бевосита дар асоси омӯзиш ва таҳлили ҳисоботи андоз ва дигар ҳуҷҷатҳои пешниҳоднамудаи андозсупоранда анҷом дода мешавад. Назорати камерали мустақиман дар маҳали ҷойгиршавии мақоми андоз иҷро карда мешавад.
Моддаи 58. Натиҷаи назорати камерали
1. Назорати камералиро шахсони мансабдори ваколатдори мақоми андоз мувофиқи вазифаҳои хизмати, бе ягон қарори (амрномаи) роҳбари мақоми андоз анҷом медиҳанд.
2. Агар дар рафти назорати камералӣ:
- дар эъломияи (ҳисоби) андоз хато ва (ё) мухолифати маълумоти ҳуҷҷатҳои пешниҳодшуда ошкор карда шаванд,
- ё худ номутобиқатии маълумоти пешниҳодкардаи андозсупоранда ба маълумоти ҳуҷҷатҳои мақомоти андоз ва аз ҷониби онҳо дар рафти фаъолияти назоратӣ ба даст овардашуда ошкор карда шавад,
- инчунин барзиёдии нишондиҳандаҳое, ки барои супорандагони андозе, ки тибқи низоми содакардашуда пардохта мешавад ва (ё) дигар андозҳо ошкор карда шаванд,
дар ин бора ба андозсупоранда огоҳнома бо талаби дар муддати панҷ рӯзи корӣ пешниҳод кардани тавзеҳоти зарурӣ ва ҳуҷҷатҳо ва (ё) иҷрои дигар ӯҳдадориҳое, ки ҳамин Кодекс муқаррар кардааст, фиристода мешавад.
Агар пас аз баррасии тавзеҳот ва ҳуҷҷатҳои пешниҳодшуда ё худ дар сурати набудани тавзеҳоти (ҳуҷҷатҳои) андозсупоранда мақоми андоз далели ба вуқӯъ омадани ҳуқуқвайронкунии андоз ё дигар хел вайрон намудани қонунгузории андозро муқаррар намояд, мақоми андоз ӯҳдадор аст тибқи тартиби барои санҷишҳои андоз муқарраршуда санад тартиб диҳад ва аз рӯи он қарор қабул намояд .
Моддаи 59. Истифодаи мошинҳои назоратию хазинавии дорои хотираи фискали
1. Дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳисоббаробаркуниҳои пули бо истеъмолкунандагон ҳангоми фурӯши мол ё хизматрасониҳо тавассути пули нақд, кортҳои маблағсупории бонки, чекҳо бо истифодаи ҳатмии мошинҳои назоратию хазинавии дорои хотираи фискали ва супоридани чеки назорати ба истеъмолкунанда анҷом дода мешаванд.
Муқаррароти ҳамин қисм ба ҳисоббаробаркунихои пулии инҳо татбиқ намегардад:
1) соҳибкорони инфироди (ба истиснои фурӯшандагони молҳои зераксизи), ки:
- дар асоси патент фаъолият мекунанд;
- агар аз лаҳзаи бақайдгирии давлатии андозсупоранда ба сифати соҳибкори инфироди (ба истиснои онҳое, ки дар асоси патент фаъолият мекунанд) шаш моҳ нагузашта бошад;
2) андозсупорандагон дар қисми хизматрасониҳо ба аҳоли бо додани квитансияҳо, чиптаҳо, талонҳо, тамғаҳои маблағсупории почта ё дигар ҳуҷҷатҳои ба чекҳо баробаркардашудаи ҳисоботдиҳии қатъи дар шаклҳои тасдиқнамудаи Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон;
3) адвокатҳо, духтурон ва дигар шахсони дорои касбҳои озод, ки Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян кардааст;
4) шахсони воқеии мутобиқи бандҳои 12) ва 13) моддаи 141 ҳамин Кодекс аз андози даромад озодгардида, ки маҳсулоти кишоварзии истеҳсоли худиро дар бозор ва дигар ҷойҳои махсус ҷудошуда, берун аз биноҳои статсионари мефурӯшанд.
2. Тартиби татбиқи мошинҳои назоратию хазинавии дорои хотираи фискалиро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар менамояд.
3. Мошинҳои назоратию хазинавии дорои хотираи фискали - ин таҷҳизоти электрони бо блоки хотираи фискали ва (ё) силсилаи компютери барои сабти ҳисоббаробаркуниҳои пули бо истеъмолкунандагон ҳангоми фурӯши мол ва хизматрасони мебошанд, ки қайди тасҳеҳнашавандаи ҳарсменаги ва нигоҳдории дарозмуддати маълумотро новобаста аз мавҷудияти қувваи барқ таъмин менамоянд. Мақоми ваколатдори давлати бо мувофиқаи Вазорати рушди иқтисод ва савдои Ҷумҳурии Тоҷикистон феҳристи давлатии мошинҳои назоратию хазинавии дорои хотираи фискалиро, ки барои истифода дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон иҷозат дода шудааст, тасдиқ менамояд .
4. Дар ҳолати корношоямии техникии мошинҳои назоратию хазинавии дорои хотираи фискали ё набудани қувваи барқ истифода ва супоридани чекҳои моли ба харидорон бо тартиби пешбининамудаи банди 2) қисми 1 ҳамин модда муваққатан иҷозат дода мешавад.
Моддаи 60. Талабот оид ба истифодаи мошинҳои назоратию хазинавии дорои хотираи фискали
Ҳангоми истифодаи мошинҳои назоратию хазинавии дорои хотираи фискали риояи талаботи зерин ҳатми мебошад:
1) то оғози фаъолият мошинҳои назоратию хазинавии дорои хотираи фискали дар мақомоти андози ҷои фаъолият ба қайд гирифта шаванд;
2) додани чеки мошинҳои назоратию хазинавии дорои хотираи фискали амали шавад;
3) ба мақомоти андоз дастрас будани мошинҳои назоратию хазинавии дорои хотираи фискали таъмин карда шавад.
Моддаи 61. Назорати андоз оид ба риояи тартиби татбиқ ва истифодаи мошинҳои назоратию хазинавии дорои хотираи фискали
Мақомоти андоз:
1) назорати риояи тартиби истифодаи мошинҳои назоратию хазинавии дорои хотираи фискалиро амали менамоянд;
2) ҳангоми гузаронидани санҷишҳои андоз аз нишондиҳандаҳои дар блоки хотираи мошинҳои назоратию хазинавии дорои хотираи фискали мавҷудбуда истифода мебаранд.
Моддаи 62. Назорати молҳои зераксизи
1. Ба молҳои зераксизи бояд тибқи тартиб ва шартҳои муайяннамудаи мақоми ваколатдори давлати тамғаҳои аксизи зада шаванд.
2. Истеҳсолкунандагон ва воридкунандагони молҳои зераксизи барои тамғагузории молҳои зераксизи ҷавобгар мебошанд.
3. Мақоми андоз бо тартиби муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлати барои аз ҷониби истеҳсолкунандагон риоя намудани қоидаҳои тамғагузории намудҳои алоҳидаи молҳои зераксизиро назорат менамояд.
4. Мақоми андоз дар ҳудуди андозсупорандае, ки молҳои зераксизиро истеҳсол менамояд, бо тартиби муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дидбонгоҳҳои аксизи мегузорад.
5. Назорати воридоти маҳсулоти зераксизӣ ба қаламрави гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҷониби мақомоти гумруки Ҷумҳурии Тоҷикистон тибқи муқаррароти қисми 3 моддаи 249 Кодекси мазкур анҷом дода мешавад .
Моддаи 63. Назорат аз болои мақомоти ваколатдор
Мақомоти андоз мақомоти ваколатдорро доир ба масъалаҳои ҳисоби дуруст, пурра ситонидан ва саривақт гузаронидани андозҳо ва дигар пардохтҳои ҳатми ба буҷет назорат менамоянд.
БОБИ 5. РОБИТА БО АНДОЗСУПОРАНДАГОН
Моддаи 64. Мукотиба бо андозсупорандагон
Ҳама гуна огоҳнома ё ҳама гуна дигар ҳуҷҷате, ки мақоми андоз ба андозсупоранда мефиристад, бояд ба таври хатти таҳия гардида, онро роҳбар ё шахси мансабдори ваколатдори мақоми андоз бо зикри насаб ва ном имзо гузорад, мӯҳр монда ба андозсупоранда фиристад ё супорад. Ҳуҷҷатҳо ҳангоме ба таври зарури супоридашуда ба ҳисоб мераванд, агар онҳо ба суроғаи андозсупоранда тавассути мактуби фармоиши бо огоҳномаи супоридан ирсол ё шахсан ба андозсупоранда ё ба шахси бовариноки он супорида шуда бошанд.
Моддаи 65. Эътиборнокии огоҳнома ва дигар ҳуҷҷатҳо ҳеҷ гуна огоҳнома оид ба ҳисоби андозҳо ё дигар ҳуҷҷати мувофиқи қонунгузории андоз таҳиягардида беэътибор дониста намешавад, агар:
1) он аз нигоҳи мазмун ва моҳият ба ҳамин Кодекс мувофиқат кунад; ва
2) шахсе, ки андози он ҳисоб карда мешавад, ё ин ҳуҷҷатҳо ба он дахл доранд, ба таври оммафаҳм зикр шавад.
Моддаи 66. Расмиёти муқаррар намудани ӯҳдадориҳо
Бо назардошти моддаҳои 64 ва 65 ҳамин Кодекс ҳеҷ гуна огоҳномаи мақомоти андоз, ки андозсупоранда гирифтааст, барои андозсупоранда ё мақомоти андоз қувваи ҳатмии ҳуқуқи надорад, агар он дар шакли хатти таҳия нагардида ва ба андозсупоранда ба таври лозими супорида нашуда бошад.
Моддаи 67. Шарҳи хатти оид ба татбиқи қонунгузории андоз
1. Ба андозсупорандаи мушаххас шарҳи хаттиро оид ба истифодаи қонунгузории андоз Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва (ё) Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, оиди истифодаи санадҳои меъёрии ҳуқуқи, ки мувофиқи ҳамин Кодекс қабул шудаанд, роҳбари аввали мақоми ваколатдори давлати (муовини ваколатдори он) медиҳад.
2. Агар андозсупоранда хусусияти тамоми амалиётро, ки ба ин шарҳи хатти тааллуқ дорад, пурра ва дуруст зикр намояд ва ин амалиёт аз ҳама ҷиҳат моҳиятан дар асоси муқаррароти ин муроҷиати хаттии андозсупорандаи мушаххас амали шуда бошад, ин шарҳи хатти хилофи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон набошад, барои мақомоти андоз ва ин андозсупоранда нисбати татбиқи қонунгузории андоз, ки аз лаҳзаи ирсол намудани шарҳи хатти амал менамуд, қувваи ҳатмии ҳуқуқи дорад.
БОБИ 6. ПЕШНИҲОД ВА ҶАМЪОВАРИИ МАЪЛУМОТ
Моддаи 68. Таҳия ва нигоҳдории ҳуҷҷатҳои баҳисобгири
1. Ҳар як шахс ӯҳдадор аст ҳуҷҷатҳои баҳисобгириро оид ба амалиёти зерин пеш барад, агар онҳо:
1) боиси пайдошавии ӯҳдадориҳои андозии ин шахс;
2) боиси пайдошавии ӯҳдадориҳои ин шахс оид ба нигоҳ доштани андозҳо; ё
3) боиси пайдошавии ӯҳдадориҳои ин шахс оид ба пешниҳоди маълумоти вобаста ба андозбанди гарданд.
2. Ҳуҷҷатҳои баҳисобгири аз ҳуҷҷатҳои ибтидои, регистрҳои ҳисоботи муҳосибави ва дигар ҳуҷҷатҳое иборат мебошанд, ки барои муайянсозии объектҳои андозбанди ва объектҳои бо андозбанди алоқаманд, инчунин барои ҳисобкунии ӯҳдадориҳои андоз ҳамчун асос истифода бурда мешаванд.
3. Андозсупорандагон вазифадоранд ҳуҷҷатҳои баҳисобгириро мутобиқи санадҳои меъёрии Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, мақоми ваколатдори давлати, ҳангоми зарурат, Бонки миллии Тоҷикистон ва дигар мақомоти ваколатдори ҳокимияти давлати, мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пеш баранд.
Ҳама гуна ҳуҷҷатҳои ибтидоии баҳисобгири ҳадди ақал бояд чунин маълумотҳоро дошта бошанд:
1) номи ҳуҷҷат;
2) санаи тартибдиҳии ҳуҷҷат;
3) номи шахсе (номи расмии шахси ҳуқуқи ё ному насаби шахси воқеи), ки аз ҷониби он (аз номи ки) ҳуҷҷат таҳия ва дода шудааст;
4) номи шахсе (номи расмии шахси ҳуқуқи ё ному насаби шахси воқеи), ки барои он (ба ки) ҳуҷҷат таҳия ва дода шудааст;
5) рақами мушаххаси андозсупорандаи шахсе, ки ҳуҷҷатро таҳия ва додааст ва рақами мушаххаси андозсупорандаи шахсе, ки барои он ҳуҷҷат таҳия ва дода шудааст;
6) мазмуну мундариҷаи амалиёти иқтисоди;
7) ченакҳои амалиёти иқтисоди даршакли натурали ва пули;
8) номи шахсони мансабдор, ки барои иҷрои амалиёти иқтисоди ва дурустии барасмиятдарории он ҷавобгаранд, имзои шахсии онҳо ва мӯҳр (ҳангоми мавҷудияти он).
Ҳама гуна ҳуҷҷатҳои ибтидоии баҳисобгири бояд дар на камтар аз ду нусхаи якхела таҳия гардида, яке дар назди шахси таҳия ва пешниҳоднамудаи он мононда шавад, дигараш ба шахсе супорида шавад, ки ин ҳуҷҷат барояш таъин шудааст ва аз ҷониби вай нигоҳдори шавад.
4. Агар ҳуҷҷатҳои дахлдори баҳисобгири ва дигар ҳуҷҷатҳои андозсупоранда бо забони хориҷи таҳия шуда, ба мақомоти андоз нофаҳмо бошанд, андозсупоранда бояд ин ҳуҷҷатҳоро бо талаби мақомоти андоз ба забони давлати тарҷума намояд.
5. Дар сурати дар шакли электрони таҳия гардидани ҳуҷҷатҳои баҳисобгири ҳангоми рафти санҷиши андоз андозсупоранда ӯҳдадор аст, бо талаби мақомоти андоз нусхаи қоғазии чунин ҳуҷҷатҳоро пешниҳод намояд.
6. Шахсони дар қисми 1 ҳамин модда зикршуда вазифадоранд ҳуҷҷатҳои баҳисобгириро дар муддати на камтар мӯҳлати даъво, ки дар моддаи 86 Кодекси мазкур муқаррар шудааст, нигоҳ доранд .
Моддаи 69. Баҳисобгирии ҷудогона ва қоидадои пешбурди он
1. Агар андозсупорандагон намудҳои фаъолиятеро иҷро намоянд, ки барои онҳо ҳамин Кодекс шартҳои гуногуни андозбандиро пешбини намудааст, вазифадоранд баҳисобгирии ҷудогонаи объектҳои андозбанди ва объектҳои бо андозбанди алоқамандро, ки бо ин намудҳои фаъолият вобастаанд, пеш баранд.
2. Баҳисобгирии ҷудогонаро андозсупорандагон тавассути ҳисобкунихо дар асоси нишондиҳандаҳои баҳисобгирии муҳосиботи, бо назардошти муқаррароти ҳамин Кодекс амали мегардонанд. Ин ҳисобкуниҳо доир ба ҳар як намуди фаъолият анҷом дода мешаванд.
3. Тамоми даромаду хароҷоте, ки ба намуди муайяни фаъолият мансуб дониста шудаанд, бояд бо ҳуҷҷатҳои дахлдори баҳисобгири тасдиқ гарданд.
Моддаи 70. Ҳисоботи андоз
1. Ҳисоботи андоз ҳуҷҷатҳое мебошанд, ки дар онҳо маълумот оид ба ҳисобкунии ӯҳдадориҳои андоз зикр шуда, андозсупоранда (агенти андоз) ба мақомоти андоз пешниҳод менамояд.
2. Ҳисоботи андоз аз инҳо иборат аст:
1) эъломияҳои андоз, ҳисобкуниҳое, ки бояд андозсупоранда доир ба ҳар намуди андоз тартиб диҳад;
2) ариза барои гирифтани патент ё барои истифодаи дигар низомҳои андоз;
3) ариза барои гирифтани шаҳодатномаи соҳибкори инфироди;
4) ариза барои гузоштан дар баҳисобгири ба сифати супорандаи андоз аз арзиши иловашуда;
5) ариза барои баргардонидани андоз аз арзиши иловашуда;
6) ариза барои татбиқи меъёрҳои созишномаҳо оид ба пешгирии андозбандии дукарата ва дигар шартномаҳои байналмилалии эътирофнамудаи Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки масъалаҳои андозбандиро дар бар мегиранд;
7) ҳисоботи муҳосибии солона, маводи санҷишҳои аудитории пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки барои назорати андоз истифода бурда мешаванд ;
8) ариза оид ба гузариш ба низоми дигари андоз;
- маълумот оид ба воҳидҳои махсус;
- нусхаи қарор оид ба барҳамдиҳӣ ё муфлисшавӣ;
- маълумот оид ба кушодани суратҳисобҳо дар ташкилоти бонкӣ;
- маълумот оид ба амалиёти иқтисодии хориҷӣ (содиротию воридотӣ);
- маълумот оид ба тағйир додани маҳалли ҷойгиршавӣ ё зист дар мӯҳлатҳои дар моддаи 38 Кодекси мазкур муқарраршуда;
- маълумот оид ба гирифтани иҷозатнома барои анҷом додани баъзе намудҳои фаъолият;
- маълумот оид ба гирифтани сертификат барои ҳуқуқи истифодабарии замин ва (ё) дигар ҳуҷҷате, ки барои истифодабарии замин ҳуқуқ медиҳад .
9) дигар ҳуҷҷатҳое, ки бояд мувофиқи муқаррароти ҳамин Кодекс таҳия ва ба мақомоти андоз пешниҳод шаванд .
3. Эъломияи андоз, ҳисоботи андоз - ин аризаи хатти ва (ё) ҳуҷҷатҳои электронии андозсупоранда, агенти андоз мебошанд, ки ба мақомоти андоз мутобиқи тартиби муқаррарнамудаи ҳамин Кодекс пешниҳод шудаанд ва онҳо маълумотеро бояд оид ба объектҳои андозбанди ва объектҳои бо андозбанди алоқаманд, инчунин оид ба ҳисобкунии ӯҳдадориҳои андоз ва дигар маълумотҳои ба ҳисобкуни ва пардохти андозҳо ба буҷет алоқамандбударо дарбар гиранд.
4. Ҳангоми воқеан мавҷуд набудани маълумотҳои муайяне, ки бояд дар эъломияи андоз ва (ё) ҳисоботи андоз инъикос ёбанд, замимаҳои дахлдори онҳо, ки мақоми ваколатдори давлати муқаррар намудааст, пешниҳод карда намешаванд.
Моддаи 71. Тартиби таҳия ва пешниҳоди ҳисоботи андоз
1. Ҳисоботи андозро андозсупоранда ё намояндаи он, агенти андоз мустақилона, тибқи тартиб ва шаклҳое, ки мақоми ваколатдори давлати мутобиқи ҳамин Кодекс муқаррар намудааст, таҳия менамоянд.
2. Ҳисоботи андоз дар шакли қоғази ё электрони бо забони давлати таҳия карда мешавад. Ҳангоми таҳияи ҳисоботи андоз дар шакли электрони андозсупоранда, агенти андоз ӯҳдадор аст бо талаби мақомоти андоз нусхаи чунин ҳуҷҷатҳоро дар шакли қоғази пешниҳод намояд. Тартиби пешниҳоди ҳисоботи андоз дар шакли электронӣ (бе иловатан талаб намудани ҳисоботи мазкур дар шакли қоғазӣ) аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ муқаррар карда мешавад .
3. Ҳисоботи андоз бояд аз ҷониби андозсупоранда, агенти андоз (роҳбар ва сармуҳосиб) имзо ва бо мӯҳри андозсупоранда, агенти андоз тасдиқ карда шавад. Ҳангоми таҳияи ҳисоботи андоз дар шакли электрони ҳуҷҷати электрони бояд бо имзои электронии роҳбар ва сармуҳосиб ва мӯҳри электронии шахси ҳуқуқи тасдиқ карда шавад. Ҳангоми ғоиб ё ғайри қобили амал будани андозсупоранда - шахси воқеи ҳисоботи андозро намояндаи он имзо ва тасдиқ менамояд.
4. Намояндаи андозсупоранда, агенти андоз, ки ҳисоботи андозро таҳия менамояд, ӯҳдадор аст онро имзо карда, мӯҳр гузорад ва рақами мушаххаси андозсупорандаи худро зикр намояд. Агар ҳисоботи андозро беш аз як нафар намояндаи андозсупоранда таҳия кунанд, онро танҳо намояндаи асоси имзо менамояд.
5. Ҳангоми таҳияи ҳисоботи андоз аз ҷониби андозсупоранда, агенти андоз, аз ҷумла дар ҳолатҳое, ки чунин ҳисоботро намояндаи онҳо таҳия мекунад, ҷавобгари барои дурустии 1 маълумотҳои дар ҳисоботи андоз зикрёфта ба зиммаи андозсупоранда, агенти андоз гузошта мешавад.
6. Ҳисоботи андозро андозсупоранда, агенти андоз ба мақомоти дахлдори андоз тибқи тартиб ва мӯҳлати муқаррарнамудаи ҳамин Кодекс пешниҳод менамояд.
7. Ҳангоми азнавташкилшави, барҳамхӯрии андозсупоранда (шахси ҳуқуқи) барои ҳар як андозсупорандаи навтаъсис, барҳамхӯрда ҳисоботи андоз алоҳида, аз аввали давраи андоз то рӯзи ба охир расидани азнавташкилшави ё барҳамдиҳи, дар асоси санади супоридашави, баланси тақсимоти ё баланси барҳамдиҳи таҳия карда мешавад. Чунин ҳисобот ба мақомоти андоз то ворид намудани маълумоти дахлдор ба феҳристи давлатии шахсони ҳуқуқи пешниҳод карда мешавад.
8. Андозсупорандагон, агентҳои андоз метавонанд ҳисоботи андозро тибқи хости хеш ба тариқи зайл пешниҳод намоянд:
1) дар шакли ҳозир шудан;
2) тавассути почта, бо мактуби фармоиши бо огоҳнома супоридан;
3) дар ҳолатҳои муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлати дар шакли электрони, ки коркарди компютерии маълумотро имконият медиҳад.
9. Санаи пешниҳод шудани ҳисоботи андоз ба мақомоти андоз санаи қабули ҳуҷҷатҳо аз ҷониби мақомоти андоз ё санаи огоҳкуни оид ба расонидани ҳисоботи фиристода тавассути почтаи электрони ба ҳисоб меравад.
Ҳисоботи андоз, ки ба ташкилоти почта ё дигар ташкилоти алоқави то соати 24 рӯзи охирини муқаррарнамудаи ҳамин Кодекс супурда шудааст ва дар он вақт ва санаи қабули ташкилоти почта ё дигар ташкилоти алоқа сабт шудааст, сари вақт супоридашуда ба ҳисоб меравад.
10. Ҳисоботи андоз бе назорати пешакии камерали қабул карда мешавад.
Моддаи 72. Мӯҳлати нигоҳдории ҳисоботи андоз
1. Ҳисоботи андозро андозсупорандагон ва агентҳои андоз дар давоми на камтар аз мӯҳлати даъво, ки дар моддаи 86 Кодекси мазкур муқаррар шудааст, нигоҳ медорад .
2. Ҳангоми азнавташкилшавии андозсупоранда, агенти андоз - шахси ҳуқуқи ӯҳдадориҳо оид ба нигоҳдории ҳисоботи андоз дар муддати фаъолияти шахси азнавташкилшаванда (дар доираи мӯҳлати муқаррарнамудаи қисми 1 ҳамин модда) ба зиммаи вориси ҳуқуқии он гузошта мешавад.
Моддаи 73. Пешниҳоди эъломияҳои андоз
1. Андозсупорандагон мутобиқи муқаррароти ҳамин Кодекс вазифадоранд эъломияҳои андозро ба мақомоти андоз дар мӯҳлатҳои муайяннамудаи ҳамин Кодекс, тибқи шакл ва тартиби муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлати, супоранд.
2. Ворид намудани тағйиру иловаҳо ба эъломияи андоз (ҳисобкуниҳои андоз) дар доираи мӯҳлати 3-солаи даъвои муайяннамудаи ҳамин Кодекс иҷозат дода мешавад.
3. Ворид намудани тағйиру иловаҳо ба эъломияи андоз ва (ё) ҳисобкуниҳо аз ҷониби андозсупоранда бо роҳи таҳияи эъломия ва (ё) ҳисобкуниҳои иловаги барои давраи андозе, ки ин тағйиру иловаҳо ба он тааллуқ доранд, анҷом дода мешавад.
4. Дар эъломияи андоз ва (ё) ҳисобкуниҳои иловагии андоз дар сатрҳои дахлдор танҳо маблағи фарқияти ошкоршуда нисбати эъломияи андоз ва (ё) ҳисобкуниҳои қаблан пешниҳодшуда зикр мегардад.
5. Ҳангоми пешниҳоди эъломия ва (ё) ҳисобкуниҳои иловаги то оғози санҷиши андоз маблағи андозҳои аз ҷониби андозсупоранда ошкоршуда бояд бе пардохти ҷаримаҳо ба буҷет гузаронида шавад.
6. Агар бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузорим Ҷумҳурии Тоҷикистон шахси ҳуқуқӣ, воҳиди махсуси он барҳам дода нашуда бошад ё соҳибкори инфиродӣ фаъолияти соҳибкориро қатъ накарда бошад, дар ин ҳолат шахсони дар боло зикргардида ба мақомоти андоз мутобиқи талаботи ҳамин Кодекс, новобаста аз он ки ин шахсон ягон фаъолиятро амалӣ мекунанд, эъломияҳои андозро пешниҳод менамоянд .
Моддаи 74. Пешниҳоди иттилоот оид ба пардохтҳо ё дигар амалиётҳо
Дар ҳолатҳо ва бо тартиби муқаррарнамудаи дастуруламал дар бораи пешниҳоди иттилоот ба мақомоти андоз дар бораи пардохтҳо ва дигар амалиётҳо, ки аз ҷониби мақоми ваколатдори давлати бо мувофиқаи Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Бонки миллии Тоҷикистон қабул карда мешавад, шахсе, ки пардохт ё дигар амалиётро анҷом медиҳад, вазифадор аст ба мақомоти андоз иттилоот пешниҳод намояд.
Моддаи 75. Дароз кардани мӯҳлати пешниҳоди эъломияҳои андоз
Агар андозсупоранда то ба охир расидани мӯҳлати пешниҳоди эъломия оид ба дароз кардани мӯҳлати эъломия барои андоз аз даромад ё андоз аз фоида муроҷиат намуда, ҳамзамон маблағи арзёбишудаи дахлдори андозро супорад, мӯҳлати пешниҳоди эъломия худ аз худ ду моҳ дароз карда мешавад. Тамдиди мӯҳлат мувофиқи ҳамин модда мӯҳлати пардохти андозро тағйир намедиҳад ва боиси боз доштани ҳисоби фоизҳо мутобиқи моддаи 93 ҳамин Кодекс намегардад.
Моддаи 76. Суратҳисобҳои бонки
Бонкҳо ва дигар муассисаҳои молиявию кредитие, ки амалиёти алоҳидаи бонкиро иҷро мекунанд, вазифадоранд:
1) суратҳисобхои ҳисоббаробаркуни ё дигар суратҳисобҳои (ба истиснои суратҳисобҳои пасандозии (депозитии) шахсони воқеи) шахсони воқеи ва ҳуқуқиро танҳо бо пешниҳоди ҳуҷҷатҳое, ки бо рақами мушаххаси андозсупоранда аз ҷониби мақомоти андоз рақамгузори намудани онҳоро тасдиқ менамояд, кушода, мақомоти андозро дар мӯҳлати панҷрӯза дар хусуси аз ҷониби андозсупоранда кушодани суратҳисобҳои номбурда огоҳ намоянд ва бе зикри рақами мушаххаси андозсупоранда дар ҳуҷҷатҳои бонки амалиётро бо суратҳисобҳо анҷом надиҳанд;
2) тибқи навбати муқаррарнамудаи Кодекси граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон маблағҳои пулиро барои пардохти андозҳо аз суратҳисобҳои ҳисоббаробаркуни ва дигар суратҳисобҳо, аз ҷумла аз суратҳисобҳои асъории андозсупорандагон аз ҳисоб бароранд;
3) бо супориши андозсупоранда ба суратҳисоби Хазинадории Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бонк ё дигар муассисаҳои молиявию кредити, ки хизматрасонии хазинавии буҷетро иҷро мекунанд, маблағи андозҳоро дар мӯҳлати на дертар аз рӯзи дигари баъди гузаронидани амалиёт ҷиҳати аз ҳисоб баровардани маблағҳо аз суратҳисоби ҳисоббаробаркуни ё дигар суратҳисоби андозсупоранда ба манфиати буҷети дахлдор дохил намоянд (гузаронанд);
4) ба мақомоти андоз мутобиқи моддаи 48 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи фаъолияти бонкӣ маълумот пешниҳод намоянд ва ҳангоми мавҷудияти амрнома барои гузаронидани санҷиши андоз кормандони мақомоти андозро ба санҷиши амалиёти анҷомдодашуда бо суратҳисобҳои бонкии шахсони воқеи ва ҳуқуқии санҷишшаванда ва ба санҷиши мавҷудияти маблағҳо дар ин суратҳисобҳо иҷозат диҳанд .
5) ҳангоми қабули ҳуҷҷатҳои пардохтӣ барои супоридани андозҳо ва дигар пардохтҳои ҳатмӣ зикр намудани рақами мушаххаси андозсупоранда, рақами инфиродии суғуртавӣ, намудҳои андозҳои пардохтшаванда (рамзҳои андозҳо)-ро талаб намоянд, инчунин дурустии нишододани маълумотҳои (реквизитҳои) бонкии гирандаи пардохтро назорат кунанд .
Моддаи 77. Пешниҳоди иттилоот ба мақомоти андоз
1. Бо мақсади татбиқи назорати андоз ва ноил гаштан ба хадафи қонуни мақоми андоз ҳуқуқ дорад бо роҳи фиристодани огоҳномаи хатти аз ҳама гуна шахс дар мӯҳлати 10 рӯз аз санаи фиристодани огоҳнома, талаб намояд, ки:
1) иттилооти дар огоҳнома зикршуда, аз ҷумла иттилоот доир ба даромадҳо ва хароҷоти худ дар давраи муайян (дар доираи мӯҳлати мурури даъво, ки моддаи 86 ҳамин Кодекс муқаррар намудааст), аз ҷумла иттилоот дар бораи даромадҳои худ, ки аз шахси дар огоҳнома мушаххас зикргардида гирифтааст ва дар бораи хароҷоти вобаста ба муносибатҳои мутақобила бо шахси дар огоҳнома мушаххас зикрёфта масраф гардидааст ;
2) тибқи мӯҳлат ва маҳалли дар огоҳнома зикршуда барои гузаронидани пурсиш ё пешниҳоди ҳуҷҷатҳо ё дигар нишондодҳои дар ихтиёри ин шахс мавҷудбуда ва дар огоҳнома зикрёфта ҳозир шавад.
2. Барои расидан ба ҳадафи қонунии вобаста ба иҷрои назорати андоз шахси ваколатдори мақоми андоз ҳукуқ дорад дар мавриди мавҷуд будани амрнома ба ҳудуд ё ба биноҳо, ё ба объектҳои андозбанди, ё объектҳои ба андозбанди алоқаманд, ки дар моддаи 53 ҳамин Кодекс пешбинӣ шудаанд, ба манзили истиқоматӣ бошад - мувофиқи санксияи прокурор ворид шавад .
3. Шахси мансабдори ваколатдори мақоми андоз, ки мутобиқи қисми 2 ҳамин модда ба таври қонуни дар бинои хизмати ё истиқомати ҳозир аст, бо тартиби муқаррарнамудаи қонун ҳуқуқ дорад:
1) аз ҳама гуна ҳуҷҷатҳои баҳисобгири ё дигар ҳуҷҷатҳои вобаста ба андозбанди нусхабардори намояд;
2) дар асоси тасдиқи хатти оид ба гирифтан ҳуҷҷатҳои баҳисобгири ё дигар ҳуҷҷатҳоеро, ки аз нигоҳи он барои ноил шудан ба ҳадафи қонуни алоқаманданд, гирад, ки нусхаҳои онҳо аз ҷониби шахси ваколатдори мақоми андозе, ки санҷиши андозро мегузаронад ва аз ҷониби андозсупоранда имзо карда мешаванд ва дар дасти андозсупоранда мемонанд ;
3) ҳисобкунакҳо гузорад ё нишондиҳандаҳои онҳоро гирад; ва
4) ҳуҷҷатҳои баҳисобгири ё дигар ҳуҷҷатҳоро мӯҳр гузорад. Агар шахси мансабдори ваколатдори мақоми андоз мутобиқи ҳамин банд таҷҳизот ва маводи дигар шахсро барои мақсадҳои гирифтани навиштаҷот аз ҳуҷҷатҳои баҳисобгири ё дигар ҳуҷҷатҳо ё нусха аз онҳо истифода барад, мақоми андоз бояд хароҷоти истифодаи таҷҳизот ва маводро ҷуброн намояд, ҳамзамон ҳаҷми ҷуброн бояд ба нархи бозории истифодаи таҷҳизот ва мавод асос ёбад. Агар шахси мансабдори ваколатдори мақоми андоз ҳуҷҷатҳои баҳисобгири ё дигар ҳуҷҷатҳоро дар асоси ваколатҳои пешбининамудаи ҳамин қисм гирад, мақоми андоз метавонад ҳуҷҷатҳои баҳисобгири ё дигар ҳуҷҷатҳоро нусхабардори намояд ва нусхаҳои аслиро дар мӯҳлатҳои имконпазири кӯтоҳтарин, вале на дертар аз мӯҳлати 10 рӯз аз санаи гирифтан баргардонад.
Дар мавриди гирифтани ҳуҷҷатҳои баҳисобгири ё дигар ҳуҷҷатҳо шахси ваколатдор бояд дар ин бора санад тартиб дода, нусхаи онро ба андозсупоранда диҳад.
4. Ҳамин модда ҳуқуқи ворид шуданро ба сафоратҳо, биноҳои консулгари ва дигар намояндагиҳои давлатҳои хориҷи, инчунин ташкилотҳои байналмилали, ки мутобиқи ҳуқуқҳои байналмилали аз чунин тафтишот аз масуният (иммунитет) истифода мебаранд, бе розигии расмии онҳо намедиҳад.
5. Иҷозат ба ҳуҷҷатҳо ва дигар объектҳои дорои ин ё он сир мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон анҷом дода мешавад.
6. Дар ҳамин модда "ҳадафи қонуни" дорои маънои ҷамъоварии маълумот бо мақсади муайян намудани ӯҳдадориҳои андозсупоранда оид ба пардохти андоз ё мақсади ситонидани андоз аз шахси мушаххас мебошад.
7. Дар ҳамин модда "шахси мансабдори ваколатдор" маънои корманди мақоми андозро дорад, ки онро роҳбари якум ё муовини роҳбари якуми мақоми дахлдори андоз барои иҷрои ҳуқуқҳои дар ҳамин модда зикршуда таъин намудааст.
БОБИ 7. ӯҲДАДОРИИ АНДОЗ
Моддаи 78. ӯҳдадории андоз
1. ӯҳдадории андоз ҳангоми мавҷудияти ҳолатҳои дар ҳамин Кодекс ва дигар санадҳои қонунгузории андоз пешбинишуда аз вазифаи андозсупоранда оид ба пардохти андози муайян, инчунин ҷаримаҳои ҳисобшуда ва фоизҳо ба буҷет иборат аст.
2. Асосҳоро барои ба миён омадан, тағйир ёфтан ё қатъи ӯҳдадории андоз, инчунин тартиб ва шартҳои иҷрои ӯҳдадории андоз танҳо ҳамин Кодекс ё дигар санадҳои қонунгузории андоз метавонанд муайян намоянд.
3. ӯҳдадории андоз аз лаҳзаи ба миён омадани вазъияте, ки пардохти андоз, ҷаримаҳои ҳисобшуда ва фоизҳоро мутобиқи талаботи қонунгузории андоз пешбини менамояд, ба зиммаи андозсупоранда гузошта мешавад.
Моддаи 79. Иҷрои ӯҳдадориҳои андоз
1. Иҷрои ӯҳдадориҳои андоз, новобаста аз мавҷудияти маблағҳо дар суратҳисобҳо ва дигар молу мулки андозсупоранда, аз пардохти андозҳои пешбинишуда, ҷаримаҳои ҳисобшуда ва фоизҳо дар мӯҳлатҳои муқарраргардида иборат мебошад .
2. Агар ҳамин Кодекс ё дигар санадҳои қонунгузории андоз тартиби дигареро муайян накунанд, иҷрои ӯҳдадориҳои андоз бевосита аз ҷониби андозсупоранда ба амал бароварда мешавад. Дар ҳолатҳои пешбининамудаи ҳамин Кодекс ё дигар санадҳои қонунгузории андоз ҷавобгари барои иҷрои ӯҳдадориҳои андоз ба зиммаи дигар ӯҳдадор гузошта мешавад.
3. Яктарафа даст кашидан аз иҷрои ӯҳдадориҳои андоз ё яктарафа тағйир додани тартиби иҷрои он аз ҷониби андозсупорандагон ё дигар шахси ӯҳдадор, агар он дар қонунгузории андоз пешбини нашуда бошад, иҷозат дода намешавад.
4. Иҷрои ӯҳдадориҳои андоз ҳангоми муфлисшавии андозсупоранда мутобиқи Кодекси граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон ва қонунгузори оид ба муфлисшави анҷом дода мешавад.
5. Ҳангоми пардохти андозҳо ва дигар пардохтҳои ҳатмӣ дар ҳуҷҷатҳои пардохтии андозсупоранда ном, номи падар ва насаби (дар ҳолати мавҷуд будан) шахси воқеӣ ё номи расмии шахси ҳуқуқӣ, рақами мушаххаси андозсупоранда, рақами инфиродии суғуртавӣ, намудҳои андозҳои (рамзҳои андозҳо) пардохтшаванда ва маълумотҳои (реквизитҳои) бонкии гирандаи пардохт нишон дода мешаванд .
Моддаи 80. Иҷрои ӯҳдадориҳои андоз ҳангоми барҳамдиҳии корхона (ташкилот)
1. ӯҳдадориҳои андози корхонаи (ташкилоти) барҳамхӯрандаро комиссияи барҳамдиҳи аз ҳисоби воситаҳои пулии он, аз ҷумла даромадҳо аз фурӯши молу мулки корхона (ташкилот) иҷро менамояд. Ҳамзамон комиссияи барҳамдиҳии корхона бояд ҳамчунин ӯҳдадориҳои андози дигар воҳидҳои махсуси онро, ки мутобиқи моддаи 19 ҳамин Кодекс ҳамчун корхона эътироф шудаанд, иҷро намояд, агар ҳамин модда тартиби дигареро муқаррар накарда бошад. ӯҳдадориҳои андози воҳидҳои махсуси барҳамхӯрандаи корхонаро (ташкилотро) бевосита корхонае (ташкилоте) иҷро менамояд, ки ба таркиби он воҳиди махсуси номбаршуда дохил аст ва ҳангоми барҳамдиҳии ҳамин корхона (ташкилот) бошад - комиссияи барҳамдиҳии ҳамин корхона (ташкилот) иҷро менамояд .
2. Агар воситаҳои пулии корхонаи (ташкилоти) барҳамхӯранда, аз ҷумла баъди фурӯши молу мулки он, барои иҷрои ӯҳдадориҳои андоз нокифоя бошанд, қарзи боқимондаро ҷиҳати иҷрои ӯҳдадориҳои андоз бояд иштирокчиёни (муассисони) корхона пардозанд, агар мутобиқи қонун, оиннома ё дигар ҳуҷҷати муассиси онҳо доир ба ӯҳдадориҳои корхона (ташкилот) ҷавобгарии муштаракро ба зимма дошта бошанд .
Моддаи 81. Иҷрои ӯҳдадориҳои андоз ҳангоми азнавташкилкунии шахси ҳуқуқи
1. ӯҳдадориҳои андози шахси ҳуқуқии аз нав ташкилёфтаро тибқи тартиби муқаррарнамудаи ҳамин модда вориси (ворисони) ҳуқуқии он иҷро менамояд.
2. Иҷрои ӯҳдадориҳои андози шахси ҳуқуқии аз нав ташкилёфта ба зиммаи вориси (ворисони) ҳуқуқии он гузошта мешавад, новобаста аз он ки ба ворис (ворисон) то ба охир расидани азнавташкилкуни далел ё ҳолатҳои иҷро накардан ё ба таври лозими иҷро накардани ӯҳдадориҳои андози шахси ҳуқуқии аз нав ташкилёфта маълум буданд ё на. Ҳамзамон ба зиммаи вориси (ворисони) ҳуқуқи ӯҳдадориҳои супоридани тамоми ҷарима ва фоизҳои вобаста ба ӯҳдадориҳои андози шахси ҳуқуқии аз нав ташкилёфта гузошта мешаванд.
3. Азнавташкилкунии шахси ҳуқуқи мӯҳлати иҷрои ӯҳдадориҳои андози онро аз ҷониби вориси (ворисони) ҳуқуқии ин шахси ҳуқуқи тағйир намедиҳад.
4. Ҳангоми якшавии якчанд шахси ҳуқуқи вориси ҳуқуқии онҳо оид ба иҷрои ӯҳдадориҳои андоз шахси ҳуқуқие ба ҳисоб меравад, ки дар натиҷаи ин якшави ба миён омадааст.
5. Ҳангоми ҳамроҳшавии як шахси ҳуқуқи бо дигар шахси ҳуқуқи вориси ҳуқуқии шахси ҳуқуқии ҳамрошуда оид ба иҷрои ӯҳдадориҳои андоз шахси ҳуқуқие ба ҳисоб меравад, ки онро ҳамроҳ намудааст.
6. Ҳангоми тақсимшавии шахси ҳуқуқи шахсони воқеӣ ва ҳуқуқие, ки дар натиҷаи чунин тақсимшави ба миён омадаанд, ворисони ҳуқуқии шахси ҳуқуқии аз нав ташкилёфта оид ба иҷрои ӯҳдадориҳои андоз ба ҳисоб мераванд .
7. Ҳангоми мавҷудияти якчанд вориси ҳуқуқи ҳиссаи иштироки ҳар яки онҳо дар иҷрои ӯҳдадориҳои андози шахси ҳуқуқии аз нав ташкилёфта мувофиқи баланси тақсимоти ё дигар санади супоридашави муайян карда мешавад. Агар баланси тақсимоти ё дигар санади супоридашави имконият надиҳад, ки ҳиссаи иштироки ҳар як вориси ҳуқуқии шахси ҳуқуқии аз нав ташкилёфта оид ба иҷрои ӯҳдадориҳои андоз муайян карда шавад ё аз ҷониби ин ё он вориси ҳуқуқи пурра иҷро гардидани ӯҳдадориҳои андозро истисно намояд, пас шахсони ҳуқуқии навтаъсис оид ба иҷрои ӯҳдадориҳои андози шахси ҳуқуқии аз нав ташкилёфта ё қисми дахлдори ӯҳдадориҳои андози номбаршуда ӯҳдадории муштарак доранд.
8. Ҳангоми табдил додани як шахси ҳуқуқи ба шахси ҳуқуқии дигар бо роҳи тағйир додани шакли ташкилию ҳуқуқи вориси ҳуқуқи оид ба иҷрои ӯҳдадориҳои андоз шахси ҳуқуқии навтаъсис ба ҳисоб меравад.
9. Ҳангоми аз таркиби шахси ҳуқуқи ҷудо шудани як ё якчанд шахси ҳуқуқи масъалаи вориси ҳуқуқи нисбати шахси ҳуқуқии аз нав ташкилёфта оид ба иҷрои ӯҳдадориҳои андоз дар назди шахсони ҳуқуқии ҷудошуда ба миён намеояд, агар чунин азнавташкилёби барои иҷро накардани ӯҳдадориҳои андози шахси ҳуқуқии аз нав ташкилёфта нигаронида нашуда бошад. Агар дар натиҷаи аз таркиби шахси ҳуқуқи ҷудо шудани як ё якчанд шахси ҳуқуқи шахси ҳуқуқии якум - андозсупоранда имконияти пурра иҷро кардани ӯҳдадориҳои андозро надошта бошад, пас бо қарори мақоми ваколатдори давлати шахсони ҳуқуқии ҷудошуда ӯҳдадориҳои андози шахси ҳуқуқии аз нав ташкилёфтаро муштарак иҷро менамоянд.
Моддаи 82. Иҷрои ӯҳдадориҳои андози шахсони воқеии фавтида, ғайри қобили амал, бедарак ғоибшуда ё шахсоне, ки суд фавтида эълон кардааст
1. ӯҳдадориҳои андози шахси воқеии фавтида ё шахсеро, ки суд фавтида эълон кардааст, вориси (ворисони) ҳуқуқии он дар доираи арзиши молу мулки мероси ва мутаносибан ба ҳиссаи молу мулки мероси дар санаи гирифтан иҷро менамояд .
2. Ҳангоми набудани вориси (ворисони) ҳуқуқи ё аз мерос даст кашидани тамоми ворисон ӯҳдадориҳои андози шахси воқеии фавтида ё шахсе, ки суд фавтида эълон кардааст, қатъ мегарданд.
3. ӯҳдадориҳои андози шахси воқеиро, ки суд бедарак ғоибшуда ё ғайри қобили амал ё фавтида эълон кардааст, шахсе, ки молу мулки шахси бедарак ғоибшуда ё ғайри қобили амал ё фавтида эълоншударо соҳиби менамояд, аз ҳисоби ҳамин молу мулк иҷро мекунад .
4. Агар молу мулки шахси тибқи тартиби муқарраргардида бедарак ғоибшуда ё ғайри қобили амал эътирофшуда ё шахсе, ки суд фавтида эълон кардааст барои иҷрои ӯҳдадориҳои андози ин шахси воқеи ва ҷаримаю фоизҳои ба онҳо ҳисобшуда нокифоя бошад, пас қисми иҷронашудаи ӯҳдадориҳои андоз, аз ҷумла ҷаримаю фоизҳо, бо сабаби нарасидани молу мулки шахси воқеии бедарак ғоибшуда ё ғайри қобили амал ё шахсе, ки суд фавтида эълон кардааст, тибқи тартиби муқаррарнамудаи моддаи 99 ҳамин Кодекс аз ҳисоб бароварда мешавад .
5. Ҳангоми тибқи тартиби муқарраргардида қабул шудани қарор ҷиҳати беэътибор донистани эътирофи шахси воқеи ҳамчун бедарак ғоибшуда ё ғайри қобили амал (дар ҳолати охирин ҳангоми қобили амал эътироф намудани шахси воқеи) ё дар бораи бекор кардани қарори дахлдори суд дар бораи фавтида эълон кардани шаҳрванд (шахси воқеи) амали ӯҳдадориҳои андоз, ки қаблан, мувофиқи қисми 4 ҳамин модда аз ҳисоб бароварда шуда буданд, барқарор карда мешавад, аммо фоизҳо ва ҷаримаҳо аз давраи қабули қарор дар хусуси бедарак ғоибшуда, ғайри қобили амал ё фавтида эълон кардани шаҳрванд (шахси воқеи) то лаҳзаи бекор шудани ин қарор ҳисоб карда намешаванд.
Моддаи 83. Тартиби иҷрои ӯҳдадориҳои андоз
1. Агар қонунгузории андоз тартиби дигаре муқаррар накарда бошад, андозсупоранда маблағи андозеро, ки дар давраи ҳисоботи бояд супорида шавад, бо назардошти манбаи андоз, меъёри андоз ва имтиёзҳои андоз мустақилона ҳисоб менамояд.
2. Дар ҳолатҳои муқаррарнамудаи ҳамин Кодекс ё дигар санади қонунгузории андоз ҳисобкунии маблағи андозҳои супоридашавандаро ба зиммаи мақоми андоз ё агенти андоз гузоштан мумкин аст.
3. Ҳисобкунии андоз тибқи тартибе сурат мегирад, ки ҳамин Кодекс ё дигар санади қонунгузории андоз барои ҳар як андози дахлдор муқаррар намудаанд.
4. Маблағи андозро, ки бояд дар мӯҳлатхои муқарраршуда пардохта шавад, андозсупоранда ё дигар шахси ӯҳдадор мутобиқи ҳамин Кодекс ё дигар санади қонунгузории андоз месупоранд (мегузаронанд).
БОБИ 8. ҲИСОБКУНИИ МАБЛАғИ АНДОЗҲО
Моддаи 84. Ҳисобкунии маблағи андозҳо
1. Тахта мафҳуми ҳисобкунии маблағи андозҳо (ӯҳдадориҳои андоз) дар ҳамин Кодекс ҳисоб кардан ва дар ҳисобномаҳои шахсии андозсупорандагон аз ҷониби мақомоти андоз гузаронидани маблағҳои андоз, ҷарима ва фоизҳо, ки бояд барои давраи мушаххаси андоз супорида шаванд, дар назар дошта шудааст. Ҳисобкуниҳо ҳисобкуниҳои ислоҳгардида ва ҳисобкуниҳои дар назар дошташудаи маблағҳоро дарбар мегиранд.
2. Мақомоти андоз ваколатдоранд ҳисобкунии ӯҳдадориҳои андози ҳар як андозсупорандаро мутобиқи ҳамин Кодекс дар асоси як ё якчанд манбаи маълумоти дар поён зикршуда амали намоянд:
1) иттилооте, ки дар эъломияҳои андоз ва дигар ҳисоботи андози андозсупоранда мавҷуд аст;
2) иттилоот оид ба пардохтҳо мувофиқи моддаи 74 ҳамин Кодекс;
3) иттилоот оид ба пардохтҳои ҷории андоз мутобиқи моддаи 198 ва дигар муқаррароти ҳамин Кодекс; ва
4) маводи санҷиши андоз ва ҳама гуна дигар иттилооте, ки ба мақомоти андоз маълум шудааст.
Агар андозсупоранда иттилооти заруриро барои ҳисобкунии андоз пешниҳод накунад, мақомоти андоз ҳуқуқ доранд андозро дар асоси ҳама гуна дигар маълумоти дастрас ҳисоб кунанд.
3. Дар ҳолатҳое, ки қонунгузории андоз пардохти андозро бо пешниҳоди эъломия талаб намекунад, инчунин дар ҳолатҳое, ки мақомоти андоз ҳисобкунии андози қаблиро нодуруст мешуморанд, мақоми андоз маблағи андозро ҳисоб менамояд ва оид ба ҳисобкунии андоз мутобиқи моддаи 85 ҳамин Кодекс ба андозсупоранда огоҳнома мефиристад. Мақомоти андоз метавонанд ҳисобкунии андозро анҷом диҳанд ё ба ҳисобкунии пештараи маблағи андоз то анҷом ёфтани мӯҳлати даъво, ки моддаи 86 ҳамин Кодекс муқаррар намудааст, тағйирот ворид намоянд.
4. Дар ҳолате, ки ситонидани андоз бо пур кардани эъломия вобаста аст, пур кардани эъломия, ки маънои ӯҳдадории пардохти андозро дорад, бояд ба сифати зерин барраси карда шавад:
1) ҳисобкунии чунин андоз; ва
2) огоҳнома ва талабнома оид ба супоридани чунин андоз дар мӯҳлати муқаррарнамудаи ҳамин Кодекс.
5. Дар ҳолатҳои ситонидани андоз бо роҳи нигоҳ доштан аз манбаи пардохт, яъне вақте, ки андозсупоранда эъломияи андоз пешниҳод намекунад ва мақомоти андоз маблағи андози андозсупорандаро дар асоси дигар иттилоот ҳисоб намекунанд, чунин ба ҳисоб меравад, ки мақомоти андоз ҳисобкунии ӯҳдадориҳои андози андозсупорандаро барои як сол, бо маблағи андози нигоҳдошташуда аз пардохтҳои дар давоми сол гирифтаи андозсупоранда анҷом додаанд, агар он ҷой дошта бошад, ва андозсупорандаро оид ба ин ҳисобкунии андоз огоҳ намудаанд.
6. Роҳбари мақоми андоз ҳуқуқ дорад маблағи андозро ҳисоб карда, пардохти фаврии онро то санае, ки маъмӯлан андоз супорида мешавад, талаб намояд, агар ин чорабини барои таъмини ситонидани андоз зарур бошад ва иттилооти мушаххас мавҷуд бошад, ки агар пардохти фаврии андоз сурат нагирад, андозсупоранда бо роҳи фирор аз ҳудуди кишвар, супоридани активҳо ба дигар шахс ё андешидани дигар чораҳое, ки ба ситонидани андоз монеъ мешавад, аз андозбанди канорагири менамояд.
Андозсупоранда метавонад ҳисобкунии андози мутобиқи ҳамин қисм суратгирифта, ҳамчунин ҳама гуна ҳисобкунии андозро, ки мақомоти андоз мувофиқи ҳуқуқҳои ба онҳо додашуда анҷом додаанд, ҳангоми нокифоя ё шубҳанок будани маълумоти дар даст доштаи онҳо (ба онҳо пешниҳодшуда), ки ҳангоми ҳисобкунии маблағи андоз истифода бурдаанд, таҳти баҳс қарор диҳад, аз ҷумла ба суд муроҷиат кунад.
Моддаи 85. Огоҳнома оид ба ҳисобкунии андоз ва талаби пардохти он
Андозсупоранда оид ба ҳисобкунии ӯҳдадории андоз огоҳ карда мешавад. Дар огоҳнома оид ба ҳисобкунии андоз инҳо зикр мешаванд:
1) насаб, ном, номи падари (ё номи) андозсупоранда;
2) рақами мушаххаси андозсупоранда;
3) санаи огоҳнома;
4) объекте, ки ба он огоҳнома тааллуқ дорад ва соли андоз (давраи андоз) ё солҳои андоз (давраҳои андоз), ки огоҳнома фаро мегирад;
5) маблағи аыдози ҳисобкардашуда, аз ҷумла фоизҳо ва ҷаримаҳо;
6) талаби пардохти андоз ва мӯҳлатҳои пардохт;
7) маҳал ва тарзи пардохти андоз (маълумотҳо мутобиқи қисми 3 моддаи 88 ҳамин Кодекс);
8) зикри асосҳо, ки тибқи он ҳисобкунии андоз сурат гирифтааст, ва 9) тартиби шикоят намудан.
Моддаи 86. Мӯҳлати даъво
1.Агар қисмҳои 3 ва 4 моддаи мазкур тартиби дигареро пешбинӣ накарда бошанд, мақомоти андоз маблағҳои андози шахсони воқеи ва ҳуқуқиро метавонанд дар давоми 3 соли баъди ба охир расидани давраи андоз ҳисоб намоянд ва маблағи андози ҳисобкардашударо аз нав дида бароянд, вале маблағи андози ҳисобшударо (ислоҳшударо) бошад, дар давоми 6 соли баъди ба охир расидани давраи андоз ситонанд .
2. Андозсупоранда ҳуқуқ дорад баргардонидан ё ба ҳисоб гирифтани маблағи андозро дар давоми 3 соли баъди ба охир расидани давраи андоз, бо назардошти мӯҳлати иловагие, ки боби 11 ҳамин Кодекс зиёда аз ин мӯҳлати сесола фароҳам овардааст, талаб намояд.
3. Нисбат ба андозсупорандагоне, ки тибқи Фасли XVIII Кодекси мазкур низоми махсуси андозро истифода мебаранд, мутобиқи созишномаҳои дутарафаи басташуда ё аз тарафи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайянгардида мӯҳлати даъво ба мӯҳлати андозбандии имтиёзнок дароз карда мешавад .
4. Ҷараёни мӯҳлати даъво дар давраи амали мораторияи санҷиши андозҳо боздошта мешавад .
БОБИ 9. ПАРДОХТ, ҶАМЪОВАРИ ВА БАРГАРДОНИДАНИ АНДОЗҲО
Моддаи 87. Шаклхо ва мӯҳлатҳои пардохти андозхо, чаримаҳо ва фоизҳо
1. Агар ҳамин модда тартиби дигареро муқаррар накарда бошад, андозҳо, чаримаҳо, фоизҳо ва дигар пардохтҳои ҳатмӣ бояд дар мӯҳлатҳои пешбиникардаи ҳамин Кодекс ва дигар санадҳои меъёрӣ доир ба андозхо, ки дар асоси ҳамин Кодекс қабул гардидаанд, дар шакли ғайринақдӣ супорида шаванд.
2. Андози замин аз шахсони воқеӣ ва андоз аз молу мулки ғайриманқули шахсони воқеӣ метавонад бо пули накд аз чониби шахси ваколатдори мақоми андоз, ки барои ҷамъоварии ин андозҳо махсус ваколатдор шудааст ва ҳуқуқ надорад санҷиши андози минбаъдаро дар ин андозсупорандагон нисбати хамин андозҳо гузаронад, рӯёнида шавад. Ҳамзамон шахси ваколатдори мақоми андоз барои ҷамъоварии ин андозҳо махсус ваколатдор кардашуда ва шахси ваколатдори мақоми андоз, ки санҷиши андозро мегузаронад, наметавонанд ҳамон рӯз дар як вақт ба ҳузури андозсупоранда ҳозир шаванд .
3. Ҳангоми бо пули нақд руёнидани андози замин аз шахсони вокеӣ ва андоз аз молу мулки ғаириманқули шахсони воқеӣ дар ду нусхаи шабеҳ ҳуҷҷати дорои ҳисоботи қатъӣ дар бораи пардохти андоз, ки шакли онро мақоми ваколатдори давлатӣ дар мувофиқа бо Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар менамояд, пур карда мешавад. Ин хуҷҷат бояд аз ҷониби шахси ваколатдори мақоми андоз барои ҷамъоварии ин андозҳо махсус ваколатдор кардашуда ва андозсупоранда имзо карда шавад. Як нусхаи ин хуҷҷати имзокардашуда дар лаҳзаи ҷамъоварии андозҳое, ки дар қисми 2 ҳамин модда зикр ёфтаанд, ба андозсупоранда дода мешавад .
Моддаи 88. Ҷои пардохти андозҳо ва буҷетҳое, ки ба онҳо андозҳо гузаронида мешаванд
1. Андоз, ҷарима ва фоизҳо бояд дар ҷойҳои зерин пардохта шаванд:
1) дар маҳале, ки дар огоҳнома оид ба ҳисобкунии андоз ва талабот оид ба пардохти андоз зикр шудааст; ё
2) агар огоҳнома оид ба ҳисобкунии андоз зарур набошад, дар маҳале, ки дар санади дахлдори қонунгузории андоз зикр шудааст; ё
3) агар маҳал дар санади дахлдори қонунгузории андоз зикр нашуда бошад, дар маҳали зисти андозсупоранда - шахси воқеи ё ҷои идоракунии андозсупоранда - шахси ҳуқуқи.
2. Агар қонунгузори тартиби дигаре муқаррар накарда бошад, новобаста аз минтақаи фаъолияти иқтисодии андозсупоранда дар Ҷумҳурии Тоҷикистон, андозҳо, ҷарима ва фоизҳо бояд ба буҷети ҷумҳурияви ва буҷетҳои дахлдори маҳалли мутобиқи қонунгузории буҷетии Ҷумҳурии Тоҷикистон ворид карда шаванд.
Новобаста аз муқаррароти сархати аввали ҳамин қисм, андози даромад ва андози иҷтимоӣ нисбати шахсони воқеие, ки дар воҳидҳои махсуси шахсони ҳуқуқӣ кор мекунанд ва нисбати шахсони воқеие, ки ба таври кироя дар ҷойҳои кории доимии (статсионарии) таъсисдодаи соҳибкорони инфиродӣ, ки фаъолияти соҳибкориро дар асоси шаҳодатнома дар бораи бақайдгирӣ ба сифати соҳибкори инфиродӣ амалӣ менамоянд, кор мекунанд, бояд ба буҷети маҳали ҷойгиршавии воҳидҳои махсус (ҷойҳои кори доимӣ) бо назардошти тақсими маблағҳои ин андозҳо байни буҷетҳои ҷумҳуриявӣ ва маҳаллӣ мутобиқи қонунгузории буҷетии Ҷумҳурии Тоҷикистон супорида шаванд .
3. Андозсупоранда ҳар сол дар мақоми андози ҷои баҳисобгирии бақайдгириаш маълумоте (суратҳисобҳои бонки ва хазинадори), ки ба онҳо бояд ин ё он намуди андоз, ҷарима ва фоизҳо ба ин ё он буҷет супорида шаванд, аниқ менамояд.
Моддаи 89. Ба ҳисоб гирифтан ё баргардонидани маблағҳои барзиёд пардохтшудаи андоз
1. Агар маблағи андоз, ҷарима ва фоизҳои пардохтшуда аз маблағи ҳисобкардашудаи андоз, ҷарима ва фоизҳо зиёд бошад, ба истиснои муқаррароти моддаи 236 Кодекси мазкур нисбат ба андоз аз арзиши иловашуда, пас мақомоти андоз :
1) бе розигии андозсупоранда маблағи барзиёдро ҳамчун иҷрои ӯҳдадориҳои андози андозсупоранда оид ба дигар намуди андозҳо, ҷарима ва фоизҳое, ки ба ҳамин буҷет ворид мешаванд, ба ҳисоб мегиранд;
2) бо розигии хаттии андозсупоранда, ки ҷавобан ба муроҷиати дахлдори хаттии мақомоти андоз гирифта шудааст, бақияи баъди иҷрои амали дар банди 1) ҳамин қисм номбаршуда бавуҷудомадаро ба ҳисоби ӯҳдадориҳо оид ба пардохтҳои минбаъдаи ҳамон андозҳо ба буҷете, ки бояд ин бақия низ ворид шавад, мегузаронанд;
3) баъди иҷрои амалҳои пешбининамудаи бандҳои 1) ва 2) ҳамин қисм, агар ҳамин Кодекс тартиби дигареро муқаррар накарда бошад, якҷоя бо мақомоти дахлдори молия маблағи зиёдатиро (бақияро) ба андозсупоранда дар мӯҳлати 30 рӯзи тақвими аз лаҳзаи пешниҳоди аризаи хаттии андозсупоранда ба мақомоти андози баҳисобгирии бақайдгириаш бармегардонанд.
2. Агар маблағи андоз, ҷарима ва фоизҳои зиёдатии пардохтаи андозсупоранда мувофиқи банди 1) қисми 1 ҳамин модда ба ҳисоби ӯҳдадориҳои дигар андозҳои он гузаронида шавад, мақомоти андоз бояд дар ин маврид андозсупорандаро дар мӯҳлати 3 рӯз аз санаи гузаронидани чунин баҳисобгирии дар боло номбаршуда огоҳ намоянд.
3. Агар маблағи андоз, ҷарима ва фоизҳои (пардохтҳои гумрукии) воқеан ҳангоми гузаштани (барои гузаштани) молҳо ва воситаҳои нақлиёт аз сарҳади гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон пардохтшуда аз маблағи воқеан ҳисобшудаи андоз, ҷарима ва фоизҳо (пардохтҳои гумруки) ҳангоми гузаштани (барои гузаштани) молҳо ва воситаҳои нақлиёт аз сарҳади гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон зиёд бошад, мақомоти андоз ҳангоми муроҷиати хаттии андозсупоранда тасдиқномаи чунин маблағи зиёдатиро аз мақомоти гумруки дахлдор гирифта, амали дар қисми 1 ҳамин модда пешбинишударо иҷро мекунанд ва дар мӯҳлати 3-рӯзаи баъди гузаронидани чунин баҳисобгирии дар боло номбаршуда андозсупорандаро огоҳ менамоянд.
4. Маблағҳои зиёдатии андоз, ҷарима ва фоизҳои дар ҳамин модда баррасишуда, бо мувофиқаи андозсупоранда, мақомоти дахлдори андоз ва гумрук мумкин аст барои пӯшонидани қарзҳои андоз, ҷарима ва фоизҳо барои гузаштани молҳо ва воситаҳои нақлиёт аз сарҳади гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон равона карда шаванд, агар барзиёди ва қарзҳо ба ҳамон як буҷет тааллуқ дошта бошанд.
5. Агар маблағи барзиёд пардохтшудаи андоз, ҷарима ва фоизҳо ба ҳамон як буҷет, вале ӯҳдадории андоз ба дигар буҷет тааллуқ дошта бошад, баҳисобгири ё баргардонидани маблағҳои барзиёд пардохташудаи андоз, ҷарима ва фоизҳо тибқи тартиби муқаррарнамудаи дастуруламал дар бораи анҷом додани баҳисобгири ё баргардонидани маблағҳои изофагии пардохташудаи андоз, ҷарима ва фоизҳо, ки мақоми ваколатдори давлати бо мувофиқаи Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон қабул менамояд, сурат мегарад.
Моддаи 90. Тағйир додани мӯҳлати пардохти андоз
1. Тағйир додани мӯҳлати пардохти андоз, ҷарима ва фоизҳо (ба таъхир гузоштан) ин аз мӯҳлати мутобиқи ҳамин Кодекс муқаррарнамудаи пардохти андоз, ҷарима ва фоизҳо, аз ҷумла пардохтҳои ҷори, ба мӯҳлати нисбатан дертар гузарондани он ба ҳисоб меравад.
2. Тағйир додани мӯҳлати пардохти андоз, ҷарима ва фоизҳо дар асоси кафолати бонкӣ барои таъмини иҷрои ӯҳдадориҳои андоз тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон анҷом дода мешавад .
3. Батаъхиргузори танҳо нисбати он ӯҳдадориҳои андоз анҷом дода мешавад, ки мӯҳлати пардохташон расидааст.
4. Батаъхиргузори метавонад доир ба як ё якчанд андоз фароҳам оварда шавад.
5. Маблағи андоз, ҷарима ва фоизҳое, ки ба таъхир гузошта шудаанд, то рӯзи ба охир расидани давраи батаъхиргузори ҳамчун бақияпули ба ҳисоб намеравад ва нисбати он тадбирҳои ситонидани маҷбурии андоз, ҷарима ва фоизҳо, татбиқ намегарданд .
6. Батаъхиргузорӣ андозсупорандаро аз ҷавобгарии ҳисоби фоизҳо нисбат ба маблағҳои ба таъхир гузошташудаи андозҳо озод менамояд .
7. Батаъхиргузори андозсупорандаро аз иҷрои ӯҳдадориҳои дар мӯҳлатхои муқарраршуда пешниҳод намудани эъломия ва дигар ҳисоботи муқарраршуда ба мақомоти андоз нисбати андозҳое, ки ба таъхир гузошта шудаанд, озод намекунад.
8. Дар давраи батаъхиргузори ҷараёни мӯҳлатҳои даъво, ки ҳамин Кодекс муқаррар кардааст, қатъ мегардад.
9. Пӯшонидани маблағи ӯҳдадориҳои андози ба таъхир гузошташуда аз моҳе, ки баъди моҳи давраи батаъхиргузори фаро мерасад, оғоз мегардад. Ҳамзамон андозсупоранда дар баробари пӯшонидани маблағи ӯҳдадориҳои андози ба таъхир гузошташуда ӯҳдадор аст ба буҷет тамоми маблағҳои ӯҳдадориҳои ҷории андозро пардозад.
10. Ҳангоми пардохт ба буҷет маблағҳои барои иҷрои ӯҳдадориҳои андоз равонашуда аввал барои пӯшонидани ӯҳдадориҳои ҷории андоз ва қисми боқимонда барои пӯшонидани ӯҳдадориҳои андозҳои ба таъхир гузошташуда истифода мешаванд.
11. Батаъхиргузори метавонад ба шахсе фароҳам оварда шавад, ки барои он манфиатдор (шахси манфиатдор) буда, ақаллан яке аз чунин асосҳо мавҷуд бошад:
1) дар натиҷаи офати табий, садамаи технологи ва дигар ҳолатҳои таъсири қувваҳои рафънопазир ба ин шахс зарар расидааст;
2) сари вақт аз буҷет маблағгузори нашудани ин шахс ё сари вақт напардохтани маблағи фармоиши давлати, ки аз ҷониби ин шахс иҷро шудааст;
3) аз ҷониби ин шахс гузаронидани корҳои илмию тадқиқоти ё таҷрибавию конструктори;
4) аз ҷониби ин шахс анҷом додани фаъолияти ҷоринамои ё инноватсиони, аз ҷумла офаридани технологияҳои нав ё такмили технологияҳои истифодашаванда, кор карда баромадани ашё ё маводи нав.
12. Батаъхиргузории такрории пардохти андоз, ҷарима ва фоизҳо бе пурра пӯшонидани маблағҳои андози қаблан ба таъхир гузошташуда, ба истиснои ҳолатҳои мавҷудияти асосҳои пешбининамудаи бандҳои 1) ва 2) қисми 10 ҳамин модда, манъ аст.
13. Агар қонунгузории гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиби дигаре пешбини накарда бошад, қоидаҳои пешбининамудаи ҳамин модда ҳамчунин ҳангоми ба таъхир гузоштани пардохти андоз, ҷарима ва фоизҳо вобаста ба гузаштани молҳо ва воситаҳои нақлиёт аз сарҳади гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон татбиқ мегардад.
14. Қарор дар хусуси батаъхиргузори оид ба андозҳои умумидавлати бо пешниҳоди Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки бо мақоми ваколатдори давлати ва Вазорати рушди иқтисод ва савдои Ҷумҳурии Тоҷикистон мувофиқа шудааст, аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон қабул карда мешавад .
15. Қарор дар хусуси батаъхиргузори оид ба андозҳои маҳалли бо пешниҳоди мақомоти дахлдори молия ва андози шаҳр (ноҳия) аз ҷониби раиси шаҳри (ноҳияи) дахлдор қабул карда мешавад.
16. Бо назардошти талаботи ҳамин модда Низомномаи тартиб ва мӯҳлати (давомнокии) батаъхиргузории ӯҳдадории андоз аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад.
Моддаи 91. Тартиби пӯшонидани ӯҳдадориҳои андоз
Пӯшонидани ӯҳдадориҳои андоз мувофиқи тартиби зайл анҷом дода мешавад:
1) маблағи андозҳои ҳисобкардашуда;
2) ҷаримаҳои ҳисобкардашуда;
3) фоизҳои ҳисобкардашуда.
Ҳамзамон аз рӯи маблағи андозҳо, ҷаримаҳо ва фоизҳои ҳисобкардашуда пардохтани ӯҳдадориҳои андоз ба тарзи пайдарҳамии зерин амали карда мешавад:
а) дар навбати аввал ӯҳдадориҳои андози соли ҷори пардохта мешаванд (агар онҳо мавҷуд бошанд);
б) маблағи боқимонда барои пардохт кардани ӯҳдадориҳои андози солҳои гузашта, аз қарзҳои андози нисбатан дертар (қарзҳои андози ба соли ҷори хеле наздик) сар карда, то қарзҳои андози барвақттар (қарзҳои андози аз соли ҷори хеле дур) гузаронда мешавад .
БОБИ 10. МАҶБУРАН СИТОНИДАНИ АНДОЗҲО
Моддаи 92. Тадбирҳои таъмини иҷрои ӯҳдадориҳои андози дар мӯҳлаташ иҷронашуда
1. Мақомоти андоз иҷрои ӯҳдадориҳои андози дар мӯҳлати муқарраршуда иҷронакардаи андозсупорандаро тибқи тадбирҳои зерини пешбининамудаи ҳамин Кодекс таъмин менамоянд:
1) ҳисобкунии фоизҳо ба маблағҳои тибқи мӯҳлат насупоридаи андозҳо;
2) хориҷ карда шуд
3) хориҷ карда шуд
4) ҳабси молу мулки андозсупоранда .
Тадбирҳои пешбининамудаи бандҳои 2), 3) ва 4) ҳамин қисм бо тартиби судӣ анҷом дода мешаванд. Ҳангоми иҷрои талаботи банди 2) қисми 1 моддаи 94 ҳамин Кодекс нисбати андозсупорандае, ки қарзи андоз дорад, мақоми андоз метавонад дар як вақт ҳамаи тадбирҳои пешбининамудаи ҳамин қисмро татбиқ намояд .
Тартиби муроҷиати мақомоти андоз ба судҳои дахлдор оид ба андешидани тадбирҳои пешбининамудаи бандҳои 2), 3) ва 4) ҳамин қисм дар Низомномаи қабулнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда мешавад .
2. Тадбирҳои пешбининамудаи бандҳои 2), 3) ва 4) қисми 1 ҳамин модда бо тартиби зерин анҷом дода мешаванд:
1) бевосита аз ҷониби мақомоти андоз тибқи тартиби ғайрисудӣ нисбат ба қарзи андози аз ҷониби андозсупоранда эътирофшуда;
2) нисбат ба қарзи андози дар банди 1) ҳамин қисм зикрнашуда тибқи тартиби судӣ, ки дар моддаҳои 94-97 Кодекси мазкур ва қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ карда шудааст.
Ҳангоми иҷрои талаботи банди 2) қисми 1 моддаи 94 Кодекси мазкур нисбат ба андозсупорандае, ки қарзи андоз дорад, мақомоти андоз метавонад дар як вақт ҳамаи тадбирҳои пешбининамудаи қисми 1 ҳамин моддаро татбиқ намояд .
3. Ҳангоми татбиқи тартиби ғайрисудии тадбирҳои маҷбуран ситонидани андозҳо амалҳои зерин анҷом дода мешаванд:
1) нисбат ба боз доштани амалиёти хароҷотӣ аз рӯи суратҳисобҳо дар ташкилотҳои қарзӣ (кредитӣ), ба истиснои суратҳисобҳои пасандозии (депозитии) шахсони воқеӣ, ки бо фаъолияти соҳибкорӣ машғул намебошанд, суратҳисобҳои кредитӣ ва суратҳисобҳои махсуси аз ҳисоби маблағҳои ташкилотҳои байналмилалии молиявӣ кушодашуда:
а) қарори дахлдори роҳбари аввали (ё муовини ваколатдори роҳбари аввали) мақомоти андоз барои иҷро ба ташкилотҳои қарзӣ (кредитӣ), ки дар он суратҳисобҳои андозсупоранда кушода шудаанд ва хизмат расонида мешаванд, ирсол мегардад;
б) ташкилотҳои қарзӣ (кредитӣ) бо назардошти маҳдудияте, ки дар қисми 3 моддаи 94 Кодекси мазкур нисбат ба пардохти музди меҳнат ва дигар пардохтҳои ба он баробаркардашуда, инчунин пардохти ӯҳдадориҳои андози соли ҷорӣ ва пардохти қарзҳои андоз пешбинӣ шудааст, ӯҳдадор аст қарори дахлдори мақомоти андозро оид ба боздоштани амалиёти хароҷотӣ аз рӯи суратҳисобҳои андозсупоранда иҷро намояд, инчунин ҳуқуқ надорад ба ӯ суратҳисобҳои нав кушояд, аз суратҳисобаш пули нақд ва ё ба ӯ қарз диҳад ;
в) то гирифтани огоҳиномаи хаттӣ аз мақомоти андоз оид ба иҷрои пурраи қарорҳои қаблан қабулнамудаи он дар бораи боздошти амалиёти хароҷотии андозсупоранда аз рӯи суратҳисобҳо, ташкилотҳои қарзӣ (кредитӣ) ӯҳдадоранд, ки тибқи дархости ин мақомоти андоз оид ба амалиёти даромадию хароҷотӣ ва маблағҳои пулии воридшуда (харҷшуда) аз рӯи суратҳисобҳои амалиёташон боздошташудаи андозсупоранда ҳар моҳ маълумот пешниҳод намоянд. Дурустии маълумоти мазкур метавонад аз тарафи мақомоти андоз таҳти санҷиш қарор дода шавад ;
2) нисбат ба ситонидани қарзи андоз аз ҳисоби маблағи дар суратҳисобҳои бонкии андозсупоранда ва/ё дебиторони ӯ мавҷудбуда, инчунин аз ҳисоби пули нақди андозсупоранда, ба истиснои суратҳисобҳои пасандозии (депозитии) шахсони воқеӣ, ки бо фаъолияти соҳибкорӣ машғул намебошанд, суратҳисобҳои кредитӣ ва суратҳисобҳои махсуси аз ҳисоби маблағҳои ташкилотҳои байналмилалии молиявӣ кушодашуда:
а) фармоишҳои инкассавии дахлдори роҳбари аввали (ё муовини ваколатдори роҳбари аввали) мақомоти андоз, инчунин санадҳои муқоисавии қарзи дебиторӣ (танҳо ҳангоми ситонидани қарз аз ҳисоби дебиторҳои андозсупорандаи қарздор), барои иҷро ба, ташкилотҳои қарзӣ (кредитӣ), ки дар онҳо суратҳисобҳои андозсупоранда ва/ё дебиторони он кушода шудаанд ва хизмат расонида мешаванд, ирсол мегарданд. Ҳангоми ситонидани маблағҳои дар суратҳисобҳои асъорӣ ҷойгиршуда роҳбари аввали (ё муовини ваколатдори роҳбари аввали) мақомоти андоз дар як вақт бо фармоиши инкассавии мақомоти андоз барои ситонидани маблағҳои пулӣ ба ташкилотҳои қарзӣ (кредитӣ) супориш оид ба фурӯши маблағҳои асъории андозсупоранда дар мӯҳлати ду рӯзи амалиётӣ мефиристад. Хароҷоти марбут ба фурӯши асъори хориҷӣ аз ҳисоби андозсупоранда анҷом дода мешаванд ;
б) ташкилотҳои қарзӣ (кредитӣ) бо назардошти маҳдудияти пешбининамудаи қисми 3 моддаи 94 Кодекси мазкур нисбат ба пардохти музди меҳнат ва дигар пардохтҳои ба он баробаркардашуда, инчунин ӯҳдадориҳои андозии соли ҷорӣ ва пардохти қарзҳои андоз ӯҳдадоранд бидуни аз мақомоти андоз талаб намудани ҳуҷҷатҳои иловагӣ, тибқи тартиби муқаррарнамудаи моддаи 91 Кодекси мазкур фармоишҳои дахлдори инкассавии мақомоти андозро дар бораи ситонидани маблағҳои пулӣ аз суратҳисобҳои андозсупоранда ва/ё дебиторони он барои пӯшонидани қарзи андоз иҷро намоянд ;
в) барои ситонидани қарзи андоз бо пули нақдии андозсупоранда қарори дахлдори роҳбари аввали ( ё муовини ваколатдори роҳбари аввали) мақомоти андоз барои иҷро ба андозсупоранда ирсол карда мешавад;
3) барои таъмини иҷрои қарзи андози андозсупоранда ба воситаи ҳабси молу мулки он қарори дахлдори мақомоти андоз оид ба ҳабси молу мулки андозсупоранда ва ба фурӯш баровардани он барои пӯшонидани қарзи андоз қабул гардида, мутобиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи истеҳсолоти иҷро" ба иҷро расонида мешавад ;
4) баъди бартараф намудани асосҳое, ки боиси татбиқи тадбирҳои маҷбуран ситонидани андозҳо шуда буданд, мақомоти андоз дар асоси маълумоти хаттии ташкилоти қарзӣ (кредитӣ) оид ба маблағҳои пулии аз суратҳисобҳои андозсупоранда ва (ё) дебиторони он ситонидашуда ва (ё) маълумоти хаттии иҷрочии суд оид ба маблағҳои ситонидашуда дар мӯҳлати на дертар аз як рӯзи корӣ қарорҳои қаблан қабулшударо иҷрошуда ҳисобида, ҳамзамон ба шахсони дахлдор огоҳинома мефиристад. Қарорҳои қаблан қабулнамудаи мақомоти андоз барои ташкилотҳои қарзии (кредитии) дахлдор ва (ё) иҷрочии суд ва (ё) андозсупоранда аз рӯзи фиристода шудани огоҳиномаи хаттии мақомоти андоз иҷрошуда ҳисобида мешаванд .
4. Дар сурати аз ҷониби андозсупоранда дар мӯҳлатҳои муқарраршуда иҷро нагардидани ӯҳдадориҳои пардохти андоз, ҷарима ва фоизҳо, яъне ҳангоме, ки андозсупоранда бақияпули дорад, мақомоти андоз андозсупорандаро оид ба зарурати пардохти андоз, ҷарима ва фоизҳо дар давоми 10 рӯзи тақвимӣ аз санаи гирифтани чунин огоҳнома ва имконпазирии нисбати ӯ андешидани тадбирҳои пешбининамудаи бандҳои 2).
3) ва 4) қисми 1 ҳамин модда огоҳ менамоянд. Агар дар ҳамин Кодекс тартиби дигаре пешбини нашуда бошад, ҳисобкунии фоизҳо дар ҳамаи ҳолатҳои мавҷудияти бақияпули анҷом дода шуда, барои истифодаи чунин тадбир огоҳ намудани андозсупоранда тақозо намегардад .
5. Қоидаҳои ҳамин боб нисбати агентҳои андоз тибқи ҳамон тартибе, ки барои андозсупоранда пешбини шудааст, татбиқ мегарданд.
6. Ҳамин боб бо риояи муқаррароти Кодекси граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон нисбати навбати аз ҳисоб баровардани маблағҳои пули дар суратҳисобҳои бонки истифода бурда мешавад .
7. Дар сурати аз ҷониби андозсупоранда, ки нисбат ба ӯ тадбирҳои маҷбуран ситонидани андозҳо амалӣ шуда истодаанд, пешниҳод гардидани нақшаи воқеии беҳбудии вазъи молиявӣ, мақомоти андоз ва андозсупоранда метавонанд барои давраи на зиёдтар аз шаш моҳи пай дар пай оид ба тартиб ва мӯҳлатҳои пардохти қарзи андоз шартнома банданд. Ҳамзамон иҷрои қарорҳои қаблан қабулгардида оид ба истифодабарии тадбирҳои маҷбуран ситонидани андозҳо ба мӯҳлати иҷрои шартномаи басташуда боздошта мешаванд. Мӯҳлати иҷрои шартномаи мазкур ва боздошта шудани қарорҳои қаблан қабулгардида оид ба истифодабарии тадбирҳои маҷбуран ситонидани андозҳо наметавонад дароз карда шавад .
Моддаи 93. Фоизҳо вобаста ба пардохти кам ё барзиёди андозҳо
1. Ба истиснои ҳолатҳои муқаррарнамудаи ҳамин Кодекс, агар ягон маблағи андоз, аз ҷумла пардохтҳои ҷори, дар мӯҳлати муқарраргардида пардохт нашуда бошад, яъне ҳангоми мавҷуд будани пардохти кам (бақияпули), андозсупоранда вазифадор аст фоизҳои ин маблағи кам пардохтшударо (бақияпулиро) дар мӯҳлати аз санаи фаро расидани мӯҳлати пардохт то санаи пардохти маблағи кам супоридашуда (бақияпули) пардозад.
2. Агар аз санаи аз ҷониби андозсупоранда додани ариза барои баргардонидани маблағи андози барзиёд пардохтшуда, яъне изофапули, то санаи воқеии баргардонидани маблағи изофапули беш аз 30 рӯзи тақвими гузашта бошад, фоизҳо ба фоидаи андозсупоранда ба маблағи изофапулии андоз бояд аз буҷети дахлдор аз санаи додани ариза барои баргардонидани изофапули то санаи воқеии баргардонидани он пардохта шаванд.
Барои мақсадҳои сархати боло ҳангоми ҳисоби кардани маблағи барзиёд санаи баргардонидан санаи анҷом додани баҳисобгири ва ё агар пардохти изофапули ва бақияпули ба буҷетҳои мухталиф тааллуқ дошта бошад, санаи гирифтани иҷозат барои баҳисобгири ба ҳисоб меравад.
Фоизҳо ба андозсупоранда пардохта намешаванд, агар баргардонидани маблағи изофаги дар мӯҳлати на бештар аз 30 рӯз аз лаҳзаи аз ҷониби андозсупоранда додани ариза дар мавриди баргардонидани маблағҳои зиёдатии пардохтшуда анҷом дода шавад.
3. Меъёри фоиз дар ҳаҷми 0,08 фоиз барои ҳар рӯзи мавҷуд будани бақияпулӣ ё изофапулӣ муқаррар карда мешавад .
4. Ба ҷарима ва фоизҳои ҳисобкардашуда фоизҳо ҳисоб карда намешаванд.
5. Ҳангоми дар андозсупоранда мавҷуд будани изофапули оид ба як андоз ва бақияпули оид ба дигар андозҳо ҳисобкунии фоиз ба маблағи бақияпули барои даврае, ки маблағи бақияпули аз маблағи изофапули камтар буд, анҷом дода намешавад, агар изофапули ва бақияпули ба ҳамон як буҷет тааллуқ дошта бошанд.
6. Дастуруламал дар бораи ҳисобкунии фоизҳо оид ба пардохти бақияпули ё изофапули вобаста ба андозҳо аз ҷониби мақоми ваколатдори давлати бо мувофиқаи Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Бонки миллии Тоҷикистон қабул карда мешавад.
Моддаи 94. Боз доштани амалиётҳои хароҷоти бо суратҳисобҳои андозсупоранда дар бонкҳо ва дигар муассисаҳои молиявию кредити
1. Боз доштани амалиётҳои хароҷоти бо суратҳисобҳои андозсупоранда дар бонкҳо ва дигар муассисаҳои молиявию кредитӣ (ба истиснои суратҳисобҳои муросилотии бонкҳо) (минбаъд - "боз доштани амалиётҳои хароҷоти бо суратҳисобҳои бонки") ҳангоми мавҷудияти ҳатто яке аз ҳолатҳои зайл амали карда мешавад :
1) агар андозсупоранда дар мӯҳлати муқарраргардида эъломияи андозро пешниҳод накунад ва мақоми андоз ӯро дар мавриди зарурати пешниҳоди он огоҳ карда бошад ва агар баъди гузаштани 30 рӯзи тақвими аз санаи чунин огоҳони эъломияи андоз пешниҳод нашуда бошад;
2) ҳангоми напардохтани андоз, ҷарима ва фоизҳо дар мӯҳлати муқаррарнамудаи қисми 4 моддаи 92 ҳамин Кодекс мақоми андоз такроран дар бораи зарурати пардохти андоз, ҷарима ва фоизҳо огоҳ менамояд ва агар дар ҷараёни 30 рӯзи тақвимии баъди гирифтани огоҳномаи такрори аз ҷониби андозсупоранда қарзи андоз (бақияпули) пардохта нашавад ;
3) иҷозат надодан ба шахсони мансабдори мақомоти андоз барои санҷиши андоз ва азназаргузаронии объектҳои андозбанди ва объектҳои бо андозбанди алоқаманд, ба истиснои ҳолатҳое, ки онҳо тартиби муқаррарнамудаи ҳамин Кодексро оид ба гузаронидани санҷиши андоз вайрон кардаанд, агар аз санаи аз ҷониби андозсупоранда гирифтани огоҳномаи мақоми андоз дар бораи зарурати иҷозат додан ба шахсони мансабдори мақоми андоз барои санҷиши андоз ва имконпазирии татбиқи тадбирҳои пешбининамудаи ҳамин модда 10 рӯзи тақвими гузашта бошад.
2. Ҳангоми мавҷудияти асосҳои пешбининамудаи қисми 1 ҳамин модда, дар ҳолати мавҷуд будани қарзи андоз, ки дар банди 2) қисми 2 моддаи 92 Кодекси мазкур муайян шудааст, роҳбари аввали мақоми андоз (ё шахси ивазкунандаи он), ки дар он андозсупоранда дар баҳисобгирии бақайдгири гузошта шудааст, дар хусуси боз доштани амалиёти хароҷоти бо суратҳисобҳои бонкии андозсупоранда тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузори ба суди маҳали ҷойгиршавии андозсупоранда муроҷиат мекунад, ҳамзамон андозсупорандаро дар бораи муроҷиат ба суд огоҳ месозад .
Суди иқтисодӣ муроҷиати мақоми андозро дар бораи боздоштани амалиёти хароҷотии шахси ҳуқуқӣ ё соҳибкори инфиродӣ аз рӯи суратҳисобҳои бонкиашон бо тартиби истеҳсолоти соддакардашуда мувофиқи Кодекси Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи мурофиаи судии иқтисодӣ баррасӣ менамояд .
Суди юрисдиксияи умумӣ муроҷиати мақоми андозро дар бораи боздоштани амалиёти хароҷотии шахси воқеие, ки соҳибкори инфиродӣ ба ҳисоб намеравад, аз рӯи суратҳисобҳои бонкиаш дар рафти мурофиаи фармонӣ тибқи Кодекси мурофиавии граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон баррасӣ менамояд .
3. Боздошти амалиёти хароҷотӣ аз рӯи суратҳисобҳои бонкӣ ба ҳамаи амалиёти хароҷотии андозсупоранда, ба истиснои пардохти музди меҳнат ва дигар пардохтҳои ба он баробаркардашуда, амалиёт барои пардохти қарзи андозсупорӣ, инчунин амалиёти хароҷоти аз рӯи ҳуҷҷатҳои иҷроиявие татбиқ карда мешавад, ки тибқи моддаи 879 Кодекси граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон бояд то ҳуҷҷатҳои пардохтие, ки пардохтҳоро ба буҷети давлат пешбинӣ менамоянд, иҷро гарданд .
4. Қарори суд оид ба боз доштани амалиёти хароҷоти бо суратҳисобҳои бонкии андозсупоранда бояд бечунучаро аз ҷониби бонк ва ташкилоте, ки амалиёти алоҳидаи бонкиро ба ҷо меоварад, иҷро гардад.
5. Мақоми андоз барои иҷрои қарори суд оид ба боз доштани амалиёти хароҷоти бо суратҳисобҳои бонкии андозсупоранда ба бонкҳо ва муассисаҳои дигари молиявию кредитӣ, ки дар онҳо андозсупоранда суратҳисобҳои бонкӣ дорад, нусхаи қарори номбурдаро ирсол менамояд .
6. Бонк ё дигар ташкилоти молиявию кредитӣ ва мақоми андоз барои зарари дидаи андозсупоранда дар натиҷаи боздоштани амалиёти хароҷотӣ аз рӯи суратҳисобҳои бонкӣ бо қарори суд, ки мувофиқи талаботи ҳамин Кодекс қабул шудааст, ҷавобгар нестанд .
7. Аз рӯзи гирифтани қарори суд дар бораи боздоштани амалиёти хароҷотӣ аз рӯи суратҳисобҳои бонкии андозсупоранда ҳар як бонк ё дигар ташкилоти молиявию кредитӣ ҳуқуқ надорад, ки барои ин андозсупоранда суратҳисоби нав кушояд, қарз ё аз суратҳисоби ӯ пули нақд диҳад, ба истиснои маблағе, ки барои амалиёти хароҷотӣ тибқи қисми 3 ҳамин модда медиҳад .
8. Пас аз бартараф намудани асосҳое, ки барои боздоштани амалиёти хароҷотӣ аз рӯи суратҳисобҳои бонкӣ сабаб шудаанд, мақоми андоз на дертар аз як рӯзи бонкӣ мутобиқи тартиби муқаррарнамудаи моддаи 64 ҳамин Кодекс ба андозсупоранда, инчунин ба бонки манфиатдор дар бораи бартараф намудани асосҳое, ки барои боздоштани амалиёти хароҷотӣ аз рӯи суратҳисобҳои бонкии андозсупоранда сабаб шудаанд, огоҳиномаи хаттӣ равон мекунад. Бонке, ки огоҳиномаи дар боло зикргардидаро гирифтааст, аз лаҳзаи гирифтани он амалиёти хароҷотиро аз рӯи суратҳисобҳои бонкии андозсупоранда аз нав барқарор мекунад .
9. Хориҷ карда шуд .
Моддаи 95. Ҳабси молу мулк
1. Ҳабси молу мулк барои таъмини назорати бе осеб нигоҳ доштани молу мулки андозсупоранда, ки минбаъд ба мақсади иҷрои ӯҳдадориҳои андози андозсупоранда бояд бегона карда (фурӯхта) шавад, татбиқ карда мешавад .
2. Ҳабси молу мулки андозсупоранда аз рӯйхатгирии молу мулк, муқаррар кардани тартиби ихтиёрдорӣ, соҳибӣ ва истифода кардани молу мулки ҳабсшуда, инчунин додани молу мулки ҳабсшуда барои нигохдорӣ ё гирифтани он ҷиҳати минбаъд бо мақсади иҷрои ӯҳдадориҳои андози андозсупоранда бегона кардан (фурӯхтан) иборат мебошад .
3. Дар ҳолати мавҷуд будани қарзи андоз, ки дар банди 2) қисми 2 моддаи 92 Кодекси мазкур муайян шудааст, роҳбари аввали (муовини ваколатдори роҳбари аввали) мақоми андоз метавонад тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузорӣ аз рӯи маҳалли ҷойгиршавии андозсупоранда дар бораи ҳабси молу мулки андозсупоранда бо дар як вақт огоҳонидани андозсупоранда дар бораи муроҷиати худ ба суд ҳангоми иҷрои талаботи бандҳои 1) ё 2) қисми 1 моддаи 94 ҳамин Кодекс ба суд муроҷиат кунад
Суди иқтисодӣ муроҷиати мақоми андозро дар бораи ҳабси молу мулкии шахси ҳуқуқӣ ё соҳибкори инфиродӣ тибқи тартиби истеҳсолоти соддакардашуда мувофиқи Кодекси Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи мурофиаи судии иқтисодӣ баррасӣ менамояд .
Суди юрисдиксияи умумӣ муроҷиати мақоми андозро дар бораи ҳабси молу мулки шахси воқеие, ки соҳибкори инфиродӣ ба ҳисоб намеравад, дар рафти мурофиаи фармонӣ тибқи Кодекси мурофиавии граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон баррасӣ менамояд .
4. Қарори суд дар бораи ҳабси молу мулк дар давоми се рӯзи корӣ пас аз қабул шуданаш барои иҷро тибқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи истеҳсолоти иҷро" дода мешавад. Нусхаи қарори суд дар бораи ҳабси молу мулки андозсупоранда дар ҳамин мӯҳлат ба мақоми дахлдори андоз барои назорати рафти иҷрои ӯҳдадориҳои андози андозсупоранда аз ҳисоби ворид гардидани маблағ ба буҷети давлатӣ аз рӯи бегона кардани (фурӯши) молу мулки ҳабсшуда дода мешавад .
5. Мақомоти гумрук дар асоси огоҳномаи хаттии мақоми андоз оид ба қарори суд дар бораи ҳабси молу мулки андозсупоранда амалиёти содиротии тамоми молу мулки ҳабсшудаи ҳамин андозсупорандаро барои мӯҳлатҳои дар огоҳномаи хаттии мақоми андоз зикргардида боз медоранд .
6. Қарори суд оид ба ҳабси молу мулк аз лаҳзаи бекор намудани ин қарор аз ҷониби суди болои бекор, аз лаҳзаи иҷрои ӯҳдадории андоз бошад, иҷрошуда дониста мешавад. Амали қарори суд аз лаҳзаи эътирози прокурор то мутобиқи тартиби муқаррарнамудаи қонун моҳиятан барраси намудани ин эътироз боз дошта мешавад .
Моддаи 96. Фурӯши молу мулки ҳабсшуда
1. Молу мулки ҳабсшудаи андозсупоранда ва амволе, ки аз шахси қарздори андозсупоранда мутобиқи моддаи 97 ҳамин Кодекс гирифта шудааст, агар он дар шакли пули пешниҳод нашуда бошад, тибқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи истеҳсолоти иҷро, фурӯхта мешавад .
2. Даромад аз бегона кардани (фурӯши) молу мулки ҳабсшуда барои иҷрои ӯҳдадориҳои андози андозсупоранда ва пӯшонидани хароҷот тибқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи истеҳсолоти иҷро" равона карда мешавад. Бақияи маблағ ба андозсупоранда дар муддати се рӯзи бонки баргардонида мешавад .
Моддаи 97. Ситонидани маблағҳое, ки ба андозсупоранда тааллуқ доранд
1. Дар ҳолати мавҷуд будани қарзи андоз, ки дар банди 2) қисми 2 моддаи 92 Кодекси мазкур муайян шудааст, роҳбари аввали (муовини ваколатдори роҳбари аввали) мақоми андоз метавонад тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузорӣ аз рӯи маҳалли ҷойгиршавии андозсупоранда дар бораи ситонидани маблағ аз суратҳисобҳои бонкии андозсупоранда ва дебиторҳои он бо дар як вақт огоҳонидани андозсупоранда дар бораи муроҷиати худ ба суд ҳангоми иҷрои талаботи банди 2) қисми 1 моддаи 94 ҳамин Кодекс ба суд муроҷиат кунад .
Суди иқтисодӣ муроҷиати мақоми андозро дар бораи ситонидани маблағ аз суратҳисобҳои бонкии шахси ҳуқуқӣ ё соҳибкори инфиродӣ ва дебиторҳои он тибқи тартиби истеҳсолоти соддакардашуда мувофиқи Кодекси Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи мурофиаи судии иқтисодӣ баррасӣ менамояд.
Суди юрисдиксияи умумӣ муроҷиати мақоми андозро дар бораи ситонидани маблағ аз суратҳисобҳои бонкии шахси воқеие, ки соҳибкори инфиродӣ ба ҳисоб намеравад ва дебиторҳои он дар рафти мурофиаи фармонӣ тибқи Кодекси мурофиавии граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон баррасӣ менамояд .
Мақоми андоз ҳуқуқ дорад ба бонк ва дигар муассисаи молиявию кредити, ки дар онҳо суратҳисобҳои андозсупоранда ва (ё) дебиторонаш кушода шудаанд ва хизмат расонида мешаванд, қарори судро дар бораи ситонидани маблағҳои пулии суратҳисоби андозсупоранда ва (ё) дебиторонаш фиристад, ки он бонк ва дигар муассисаҳои молиявию кредитиро ӯҳдадор менамояд пардохти мустақими (бе дахолати андозсупоранда ва суратҳисобҳои он) ҳама гуна маблағро, ки дар суратҳисобҳои андозсупоранда ва (ё) дебиторонаш мавҷуд аст, ба буҷети дахлдор дар асоси фармоиши инкассавии мақоми андоз тибқи қисми 2 ҳамин модда иҷро кунанд .
2. Ҳангоми татбиқи қисми 1 ҳамин модда ситонидани маблағи қарзи андоз аз ҳисоби маблағҳои дар суратхисобҳои андозсупоранда дар бонк ва дигар муассисаи молиявию кредити мавҷуда, баъди гирифтани қарори суд дар бораи ситонидани маблағҳои пулии суратҳисоби андозсупоранда, бо чунин тартиб амали карда мешавад:
1) ба бонк ва дигар муассисаи молиявию кредити, ки дар онҳо суратҳисобҳои андозсупоранда кушода шудаанд ва хизмат расонида мешаванд, мақоми андоз қарори дахлдори судро мефиристад;
2) ситонидани маблағи қарзи андоз аз маблағҳои дар суратҳисобҳои андозсупоранда дар бонк ва дигар муассисаи молиявию кредити мавҷудбуда дар асоси фармоиши инкассавии мақоми дахлдори андоз анҷом дода мешавад;
3) фармоиши инкассави оид ба ситонидани маблағи қарзи андоз ба бонк ва дигар муассисаи молиявию кредити, ки дар онҳо суратҳисобҳои андозсупоранда кушода ва хизмат расонида мешаванд, равона мегардад ва мувофиқи тартиби муқаррарнамудаи банди 2) моддаи 76 ҳамин Кодекс иҷро карда мешавад;
4) фармоиши инкассави дар шакле, ки санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар намудаанд, пешниҳод карда мешавад ва бояд дар он зикр гардад, ки аз кадом суратҳисоби (суратҳисобҳои) андозсупоранда маблағҳои қарзи андоз ситонида мешаванд;
5) ҳангоми дар суратҳисобҳои андозсупоранда набудани маблағ бо арзи милли ситонидани қарзи андоз аз суратҳисобҳои андозсупоранда бо арзи хориҷи, бо истифодаи қурби арзи милли нисбати арзҳои хориҷи, ки дар рӯзи ситонидани қарзи мазкур Бонки миллии Тоҷикистон муқаррар кардааст, анҷом дода мешавад;
6) ҳангоми кифоя будани пул дар суратҳисоби (суратҳисобҳои) андозсупоранда фармоиши инкассави оид ба ситонидани қарзи андоз аз ҷониби бонк ва дигар муассисаи молиявию кредити дар мӯҳлати на дертар аз як рӯзи амалиётии баъди рӯзи қабули чунин фармоиш иҷро карда, мешавад;
7) ҳангоми нокифоя будани пул ё мавҷуд набудани он дар суратҳисоби (суратҳисобҳои) андозсупоранда фармоиши инкассави (фармоишҳои инкассави) вобаста ба дохилшавии маблағҳо ба ин суратҳисоб (суратҳисобҳо) иҷро карда мешавад;
3. Дар сурати имконнопазир будани ҳолатҳои дар қисми 2 ҳамин модда пешбинигардида, татбиқи қисми 1 ҳамин модда оид ба ситонидани маблағи қарзи андоз аз суратҳисобҳои дебиторҳои андозсупоранда бо тартиби зерин анҷом дода мешавад:
1) ҳангоми мавҷуд набудани пул дар суратҳисобҳои андозсупоранда мақоми андоз, ки дар он андозсупоранда ба қайд гирифта шудааст, ҳуқуқ дорад дар доираи қарзи андози ташаккулёфта пулҳои ба андозсупоранда тааллуқдоштаро аз суратҳисобҳои дебиторонаш ситонад. Ҳамзамон ба дебитор ва бонк ё дигар муассисаи молиявию кредитии дебитор аз ҷониби ҳамин мақоми андоз қарори дахлдори суд ва огоҳнома оид ба ситонидани пулҳо аз суратҳисобҳои ӯ (дебитор) барои пардохти қарзи андози андозсупоранда фиристода мешавад. Чунин огоҳнома дорои маънои манъ намудани иҷрои пардохтҳо аз ҷониби дебитор ба ҳисоби пӯшонидани қарзи худ дар назди андозсупоранда мебошад.
Дар мӯҳлати на дертар аз 30 рӯзи тақвимии баъди қабули огоҳнома дебитор ӯҳдадор аст ба мақоми андозе, ки огоҳнома фиристодааст, санади муқоисавии ҳисоббаробаркуниҳои якҷоя бо андозсупоранда дар рӯзи қабули огоҳнома таҳиянамударо пешниҳод намояд;
2) санади муқоисавии ҳисоббаробаркунии байни андозсупоранда ва дебитори он бояд маълумоти зеринро дар бар гирад:
- номи андозсупоранда ва дебитори он, рақамҳои мушаххаси андозсупорандаи онҳо;
- номи мақоми андозе, ки андозсупоранда ва дебитори он дар қайд аст;
- маълумотҳои суратҳисобҳои андозсупоранда ва дебитори он;
- маблағи қарзи дебитор дар назди андозсупоранда;
- маълумотҳои ҳуқуқи, мӯҳр ва имзои андозсупоранда ва дебитори он;
- санаи тартиб додани санади муқоисави;
3) дар асоси санади муқоисавии ҳисоббаробаркуни мақоми андозе, ки андозсупоранда дар баҳисобгирии бақайдгирии он мебошад, ба суратҳисоби (суратҳисобҳои) дебитор оид ба ситонидани қарзи андози андозсупоранда фармоиши инкассави мегузорад;
4) бонк ё дигар муассисаи молиявию кредитии дебитор ӯҳдадор аст фармоиши инкассави оид ба ситонидани қарзи андози андозсупорандаро мувофиқи талаботи пешбининамудаи қисми 2 ҳамин модда иҷро намояд.
Моддаи 97(1). Муроҷиат ба суд дар бораи муфлис эътироф кардани андозсупоранда
Дар сурати аз ҷониби шахси ҳуқуқӣ, соҳибкори инфиродӣ напардохтани қарзи андоз пас аз татбиқ кардани ҳамаи чораҳои пешбининамудаи моддаи 92 ҳамин Кодекс мақоми андоз ҳуқуқ дорад тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи муфлис эътироф кардани андозсупоранда ба суд муроҷиат намояд .
Моддаи 98. Масъулияти шахсоне, ки активҳои андозсупорандаро бо нархҳои ғайрибозори дастрас намудаанд
Ҳангоме, ки ӯҳдадории андози андозсупоранда баъди фурӯши молу мулки ҳабсшуда иҷро намегардад, шахсе, ки активҳои андозсупорандаро дар рафти амалиёти бо шартҳои ғайрибозори амалишуда гирифтааст ва ин амалиёт дар ҷараёни се сол то санаи татбиқи расмиёти ҳабс ҷой дошта бошад, оид ба иҷрои ӯҳдадориҳои андози андозсупоранда дар ҳаҷми арзиши активҳои гирифта, бо тарҳи ҳама гуна маблағи барои гирифтани чунин активҳо масрафнамудааш масъул мебошад .
Моддаи 99. Аз ҳисоб баровардани қарзҳои беэътимод оид ба андоз
Қарзҳои беэътимод доир ба андоз, ҷарима ва фоизҳо мувофиқи тартиби муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҳисоб бароварда мешаванд.
БОБИ 11. ҲАЛЛИ БАҲСҲО
Моддаи 100. Ҳуқуқ барои шикоят намудан
1. Андозсупорандае, ки санади санҷиши андоз, маблағи ҳисобшудаи андоз, ҷарима ва фоизҳо, инчунин дигар қарорҳои мақоми андозро мавриди баҳс қарор додааст, метавонад ба мақоми андозе, ки қарорҳои дахлдорро қабул кардааст, ба мақоми болоии андоз, ба мақоми ваколатдори давлати ё ба суд дар хусуси аз нав дида баромадани онҳо бо ариза (шикоят) муроҷиат намояд. Дар ариза (шикоят) бояд далелҳо ва ҳуҷҷатҳое нишон дода шаванд, ки тибқи онҳо андозсупоранда хоҳиши худро дар мавриди аз нав барраси намудани қарорҳои нисбат ба ӯ қабулгардида асоснок мекунад.
Пешниҳоди ариза (шикоят) ба ҳама гуна мақомоти андози дар боло зикргардида ҳуқуқи андозсупорандаро барои ҳамзамон ё минбаъд пешниҳод намудани чунин аризаи шабеҳ ба мақоми андози сатҳи нисбатан баланд (мақоми болоии андоз) ё суд истисно наменамояд.
2. Шикоятҳои (аризаҳои даъвоии) андозсупоранда ба санадҳои санҷишҳои андоз, ҳисоби маблағҳои андоз, ҷарима ва фоизҳо, инчунин дигар қарорҳои мақомоти андоз, ки ба суд пешниҳод шудаанд, тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон барраси ва ҳал карда мешаванд .
Моддаи 101. Тартиб ва мӯҳлати пешниҳод ва баррасии шикоят дар мақомоти андоз
1. Шикоят ба санади санҷиши андоз, ҳисоб намудани маблағҳои андоз, ҷарима ва фоизҳо, инчунин дигар қарорҳои мақоми андоз метавонад дар ҷараёни 30 рӯзи тақвими аз санаи аз ҷониби андозсупоранда гирифтани санади санҷиши андоз, огоҳнома дар бораи ҳисоб намудани маблағҳои андоз, ҷарима ва фоизҳо, инчунин дигар қарор ё қабул накардани (нагарифтани) қарор вобаста ба моҳияти шикояташ дар ҳамон мӯҳлат пешниҳод карда шавад.
Дар сурати гузаронидани мӯҳлати пешниҳоди шикоят бо сабабҳои узрнок дар доираи мӯҳлати даъво, ки ҳамин Кодекс муқаррар намудааст, тибқи аризаи шахси шикоятнамуда ин мӯҳлат метавонад аз ҷониби мақоми болоии андоз, мақоми ваколатдори давлати ё суд барқарор карда шавад.
2. Шикоят дар шакли хатти пешниҳод карда мешавад.
3. Шикояти андозсупоранда барраси гардида, нисбати он қарор қабул карда мешавад ва оид ба қарори қабулгардида мақоми андоз дар шакли хатти шахси шикоятнамударо дар мӯҳлати на бештар аз 30 рӯзи тақвими аз санаи гирифтани шикоят аз ҷониби мақоми андоз огоҳ менамояд.
Моддаи 102. Оқибати пешниҳоди ариза (шикоят) нисбати ҳисобкунии маблағи андоз, ҷарима ва фоизҳо
То ба охир расидани баррасии ариза (шикоят) нисбати ҳисобкунии маблағи андоз, ҷарима ва фоизҳо, инчунин дигар қарорҳо, ки ба мақомоти андоз ё суд мутобиқи моддаҳои 100 ва 101 ҳамин Кодекс пешниҳод шудааст, тибқи расмиёти муқаррарнамудаи боби 10 ҳамин Кодекс танҳо он қисми ӯҳдадориҳои андоз бояд пардохта ва ситонида шавад, ки аз ҷониби андозсупоранда таҳти баҳс қарор нагирифтааст. Боз доштани пардохти маблағи ҳамаи ӯҳдадориҳои андоз ё як қисми он вобаста ба баррасии шикоят андозсупорандаро аз пардохти фоизҳо барои сари вақт нагузаронидани маблағ ба буҷет, аз ҷумла фоизҳое, ки дар давраи аз санаи пешниҳоди шикоят то қабули қарор вобаста ба он ҳисоб шудааст, озод намекунад.
Ҳамзамон фоизҳо танҳо ба маблағи андозе, ки дар натиҷаи баррасии шикоят бояд ба буҷет пардохт шавад, ҳисоб карда мешаванд.
БОБИ 12. ҶАВОБГАРИ
Моддаи 103. Мафҳуми ҳуқуқвайронкунии андоз
Ҳуқуқвайронкунии андоз - ин амали ё беамалии зиддиқонунии (хилофи қонунгузории андоз) шахси воқеи ё ҳуқуқие мебошад, ки содир намудани он боиси ҷавобгарии муқаррарнамудаи қонун мегардад.
Моддаи 104. Ҳолатҳои истиснокунандаи ҷавобгарии шахс барои содир намудани ҳуқуқвайронкунии андоз
Ба ғайр аз ҳолатҳои пешбининамудаи қонунгузори шахсро барои содир намудани ҳуқуқвайронкунии андоз дар ҳолатҳои зайл ба ҷавобгари кашидан мумкин нест:
1) аз ҷониби андозсупоранда ё агенти андоз иҷро намудани дастурҳо ва тавзеҳоти хаттии мақоми андоз ё дигар мақоми давлати, ё шахсони мансабдори онҳо, ки дар доираи салоҳияташон додаанд;
2) аз ҳисоб баровардани бақияпули аз дигар андозҳо аз ҳисоби маблағҳои барои ҳама гуна дигар андозҳо барзиёд пардохтшуда, аз ҷумла андозҳои пардохтаи агенти андоз;
3) бартараф намудани ҳуқуқвайронкунии андоз бо роҳи пешниҳоди эъломияи иловагии андоз мутобиқи қисми 5 моддаи 73 ҳамин Кодекс.
4) Хориҷ карда шуд
Моддаи 105. Мӯҳлати даъвои ба ҷавобгари кашидан барои содир намудани ҳуқуқвайронкунии андоз
1. Шахсро барои содир намудани ҳуқуқвайронкунии андоз ба ҷавобгари кашидан мумкин нест, агар аз рӯзи содир намудан ё аз рӯзи дигари баъди ба охир расидани давраи андоз, ки дар давоми он чунин ҳуқуқвайронкунии андоз содир шуда буд, се сол гузашта бошад (мӯҳлати даъво).
2. Ҳисоби мӯҳлати даъво аз рӯзи содир намудани ҳуқуқвайронкунии андоз барои ҳамаи ҳуқуқвайронкунии содиргаштаи андоз, ба истиснои дар қисми 3 ҳамин модда пешбинишуда, истифода мегардад.
3. Ҳисоби мӯҳлати даъвои ҳуқуқвайронкунии андоз аз рӯзи ояндаи баъди рӯзи ба охир расидани давраи андоз, ки дар давоми он ҳуқуқвайронкунии андоз содир гашта буд, нисбати ҳуқуқвайронкуниҳои андози дар бандҳои 1)-3) қисми 1 моддаи 106 ҳамин Кодекс пешбинишуда анҷом дода мешавад .
Моддаи 106. Ҷавобгари барои вайрон кардани қонунгузории андоз
1. Шахсони воқеи ва ҳуқуқи мутобиқи Кодекси Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи ҳуқуқвайронкуниҳои маъмури дар ҳолатҳои зайл ба ҷавобгари кашида мешаванд:
1) сари вақт пешниҳод накардани эъломияи андоз ва дигар ҳисоботи андоз ;
2) кам нишон додани маблағи андозҳо;
3) вайрон кардани қоидаҳои пардохти андоз аз арзиши иловашуда;
4) монеъ шудан ба гузаронидани санҷиши андоз;
5) вайрон кардани мӯҳлати ба баҳисобгирии бақайдгири гузоштан дар мақомоти андоз;
6) зикр накардан ё нодуруст зикр кардани рақами мушаххаси андозсупоранда дар эъломияҳои андоз ва гумруқ ҳисобнома-фактураҳо;
7) вайрон кардани тартиби нигоҳ доштани андоз дар манбаи пардохт ё нигоҳ надоштани он;
8) кушодани суратҳисобҳои ҳисоббаробаркуни ва дигар суратҳисобҳо (ба истиснои суратҳисобҳои амонатии (дипозитии) шахсони воқеи мутобиқи моддаи 76 ҳамин Кодекс) ба шахсони воқеи ва ҳуқуқи бе пешниҳоди ҳуҷҷатҳои тасдиқкунандаи рақами мушаххаси андозсупоранда;
9) вайрон кардани мӯҳлати огоҳ намудани мақомоти андози маҳали баҳисобгирии бақайдгирии худ дар бораи аз ҷониби шахси воқеи ва ҳуқуқи кушодани суратҳисобҳои ҳисоббаробаркуни ва дигар суратҳисобҳо (ба истиснои суратҳисобҳои амонатии (депозитии) шахсони воқеи мутобиқи моддаи 76 ҳамин Кодекс);
10) пешниҳод накардан ё сари вақт пешниҳод накардани санади муқоисавии ҳисоббаробаркуниҳои мутақобила ба мақоми андоз;
11) иҷро накардан ё сари вақт иҷро накардани фармоишҳои инкассавии мақомоти андоз мутобиқи моддаи 97 ҳамин Кодекс, ки барои гузаронидан мутобиқи навбати муқаррарнамудаи Кодекси граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон аз суратҳисобҳои шахсони сеюм - дебиторҳои андозсупоранда (аз ҷумла аз суратҳисобҳои худи андозсупоранда дар бонк ё дигар муассисаи молиявию кредити, ки дар он ба ҳамин андозсупоранда хизматрасони сурат мегирад) маблағҳои пули ба ҳисоби пӯшонидани қарзи андози андозсупоранда;
12) ғайриқонуни монеъ шудан ба даромадани шахси мансабдори мақоми андоз ба ҳудуди корхона ё бино;
13) риоя накардани тартиби соҳиби, истифода ва (ё) ихтиёрдории амволе, ки мақоми андоз ба ҳабс гирифтааст;
14) вайрон кардани тартиби истифодаи мошинаҳои назоратию хазинавии дорои хотираи фискали;
15) ба мақоми андоз пешниҳод накардани маълумоти зарури;
16) аз тарафи бонкҳо ва дигар муассисаҳои молпявию кредити саривақт гузаронида нашудани маблағи андозҳо аз рӯи супоришномаҳои пардохтаи андозсупорандагоне, ки дар ин ташкилотҳо суратҳисоб доранд.
17) аз ҷониби шахси ваколатдор бо вайрон кардани талаботи моддаи 45 Кодекси андози Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба тасдиқи додани рақами мушаххаси андозсупоранда бо роҳи пешниҳоди шаҳодатнома дар бораи додани рақами мушаххаси андозсупоранда ё шиносномаи шаҳрванди Ҷумҳурии Тоҷикистон бо сабти дахлдор оид ба додани рақами мушаххаси андозсупоранда содир кардани амалҳо (амалиёте, аҳдҳое), инчунин аз ҷониби шахси ваколатдор зикр накардани рақами мушаххаси андозсупоранда дар нусхаҳои аслӣ ва нусхаҳои ҳуҷҷатҳое, ки содир шудани амалҳои (амалиёти, аҳдҳои) дар боло қайдшударо нисбати (ба фоидаи) андозсупоранда тасдиқ мекунанд .
18) вайрон кардани тартиби навиштани ҳисобномаҳо-фактураҳои андоз аз арзиши иловашуда ва аксизҳо .
2. Шахсони воқеи барои содир намудани ҷиноят дар соҳаи қонунгузории андоз мутобиқи Кодекси ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгари кашида мешаванд.
3. хориҷ карда шавад .
ФАСЛИ III. ВАЗЪ ВА СОХТОРИ МАҚОМОТИ АНДОЗИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН
БОБИ 13. МАҚОМОТИ АНДОЗ
Моддаи 107. Вазифаҳои асосии мақомоти андоз
Вазифаҳои асосии мақомоти андоз аз инҳо иборатанд:
1) таъмини иҷро ва риоя намудани қонунгузории андоз, таҳияи механизмҳои маъмурияти андоз бо мақсади таъмини воридоти саривақти ва пурраи андозҳо ба буҷетҳои тамоми сатҳҳо;
2) иштирок дар таҳияи лоиҳаҳои қонунҳо ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқи доир ба масъалаҳои андозбанди, аз ҷумла шартномаҳо бо дигар давлатҳо;
3) ба андозсупорандагон тавзеҳ додани ҳуқуқ ва ӯҳдадориҳояшон;
4) сари вақт огоҳ намудани андозсупорандагон оид ба тағйирот дар қонунгузории андоз.
Моддаи 108. Асосҳои ҳуқуқии фаъолияти мақомоти андоз
Асосҳои ҳуқуқии фаъолияти мақомоти андоз Конститутсияи (Сарқонуни) Ҷумҳурии Тоҷикистон, қонунҳои конститутсиони, ҳамин Кодекс ва дигар қонунҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, қарорҳои якҷояи Маҷлиси милли ва Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, қарорҳои Маҷлиси милли, қарорҳои Маҷлиси намояндагон, санадҳои меъёрии ҳуқуқии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, санадҳои ҳуқуқии байналмилалии эътирофнамудаи Ҷумҳурии Тоҷикистон ташкил медиҳанд .
Моддаи 109. Принсипҳои фаъолияти мақомоти андоз
1. Мақомоти андози Ҷумҳурии Тоҷикистон дар асоси Принсипҳои зерин фаъолият менамоянд :
1) қонуният;
2) риояи ҳуқуқ ва озодиҳои инсон ва шаҳрванд;
3) таҳти назорат ва ҳисоботдиҳанда будан ба мақомоти болои.
2. Дар системаи мақомоти андоз таъсис ва фаъолияти ҳизбҳои сиёси ва дигар иттиҳодияҳои ҷамъиятие, ки ҳадафҳои сиёси доранд, иҷозат дода намешавад. Кормандони мақомоти андоз ва воҳидҳои полиси андоз наметавонанд иҷрои фаъолияти хизматии худро бо қарорҳои ҳизбҳои сиёси ва дигар иттиҳодияҳои ҷамъияти маҳдуд намоянд .
3. Мақомоти андоз фаъолияти худро дар ҳамбастаги бо дигар мақомоти давлати ва шаҳрвандон, инчунин мақомоти андози дигар давлатҳо дар асоси шартномаҳо ва ӯҳдадориҳои байналмилалии эътирофнамудаи Ҷумҳурии Тоҷикистон амали менамоянд .
Моддаи 110. Вазъ ва сохтори мақомоти андози Ҷумҳурии Тоҷикистон
1. Мақомоти андози Ҷумҳурии Тоҷикистон (минбаъд - "мақомоти андоз") аз мақоми ваколатдори давлати ва воҳидҳои дахлдори ҳудудии он - раёсатҳои андоз дар Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоятҳо ва шаҳри Душанбе, нозироти андоз дар шаҳру ноҳияҳо ва ноҳияҳои шаҳрҳо, нозироти андози андозсупорандагони калони назди мақоми ваколатдори давлати бо шӯъбаҳо дар вилоятҳо ва шаҳри Душанбе (минбаъд -"мақомоти андози ҳудудҳо") иборат буда, системаи ягонаи мутамаркази мақомоти андози Ҷумҳурии Тоҷикистонро ташкил медиҳанд.
2. Мақоми ваколатдори давлати мақоми марказии давлатии иҷроия буда, татбиқи амалии вазифаҳои мақомоти андозро дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ва дар ҳолатҳои муқаррарнамудаи санадҳои меъёрии ҳуқуқи берун аз қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон таъмин карда, системаи мақомоти андози Ҷумҳурии Тоҷикистонро идора менамояд ва мустақиман ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон итоат мекунад.
Мақомоти андози ҳудудҳо воҳидҳои сохтории мақоми ваколатдори давлати дар маҳалҳо мебошанд ва мустақиман ба таври амуди (вертикали) ба мақомоти дахлдори болоии андоз итоат менамоянд.
3. Мақоми ваколатдори давлати ба системаи марказии мақоми ҳокимияти иҷроияи Ҷумҳурии Тоҷикистон дохил мешавад.
4. Мақоми ваколатдори давлати ва мақомоти андози ҳудудҳо шахси ҳуқуқи, дорои нишони мақомоти андоз, баланси мустақил, суратҳисобҳои махсус дар Хазинадории Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ва мақомоти он дар маҳалҳо, мӯҳр бо акси Нишони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва сабти номи худ ба забони давлати мебошад. Нишони мақомоти андоз ва нишони сарисинагии кормандони мақомоти андоз аз тарафи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда мешаванд .
5. Роҳбароии мақомоти андоз дар Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоятҳо ва шаҳри Душанбе, нозироти андоз дар ноҳияҳо, шаҳрҳо ва ноҳияҳои шаҳрҳо, нозироти андозсупорандагони калон бо шӯъбаҳо дар вилоятҳо ва шаҳри Душанбе иҷрои вазифаҳои ба зиммаи мақомоти андоз гузошташударо дар ҳудудҳои дахлдор таъмин намуда, фаъолияти воҳидҳои тобеашонро ташкил, ҳамоҳанг ва назорат мекунанд.
6. Мақомоти андоз дар масъалаҳои таъмини назорати давлатии пардохти пурра ва саривақтии андозҳо, ба истиснои ҳолатҳое, ки ҳамин Кодекс ситонидани андозҳоро ба дигар мақомот вогузор менамояд, дорои тамоми ваколатҳо мебошанд.
Моддаи 111. Ваколатҳои роҳбари якуми мақоми ваколатдори давлати
Роҳбари якуми мақоми ваколатдори давлати:
1) фаъолияти мақоми ваколатдори давлати ва мақомоти андози ҳудудҳо, дигар воҳидҳоеро, ки ба системаи мақоми ваколатдори давлати дохиланд, оид ба иҷрои вазифаҳо ва ӯҳдадориҳои ба зиммаи ин мақомот ва сохторҳо гузошташуда таъмин менамояд ва барои натиҷаи ин фаъолият ҷавобгар мебошад;
2) ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар хусуси ба вазифа таъин ва аз вазифа озод намудани муовинони худ, оид ба тасдиқи ҳайати шахсии аъзои коллегияи мақоми ваколатдори давлати таклифҳо пешниҳод менамояд;
3) мутобиқи санадҳои меъёрии ҳуқуқии дар Ҷумҳурии Тоҷикистон амалкунанда оид ба музди меҳнат ҷадвали штати ва сметаи хароҷотро барои нигоадории мақомоти андоз, дигар корхона, ташкилот ва воҳидҳои тобеи мақоми ваколатдори давлати, тасдиқ менамояд, ки онҳо дар мақомоти молия ба қайд гирифта мешаванд ;
4) вазифаҳои функсионалии муовинони худро муайян мекунад, низомномаҳои идораҳо, шӯъбаҳои мустақил ва дигар воҳидҳои мақоми ваколатдори давлатиро, тасдиқ менамояд ва тибқи тартиби муқарраргардида фармонҳо, нишондодҳо, дастуруламалҳо ва тавсияҳои методи мебарорад ;
5) роҳбароии якуми мақомоти андози ҳудудҳоро ба вазифа таъин ва аз вазифа озод менамояд;
6) номгӯи мансабҳои кормондони мақомоти андоз, дигар корхона ва ташкилотҳои тобеи мақоми ваколатдори, давлатиро, ки аз ҷониби роҳбари якуми мақоми ваколатдори давлати ва роҳбароии мақомоти андози ҳудудҳо таъин ва озод карда мешаванд, муайян мекунад ;
7) тибқи тартиби муқарраргардида ба кормандони мақомоти андоз рутбаҳои тахассусӣ ва нишони сарисинагӣ медиҳад ;
8) бо тартиби муқарраршуда ба Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар хусуси ба кормандони мақомоти андоз додани рутбаҳои олии тахассусӣ тавсиянома пешниҳод мекунад .
9) фармонҳо, дастуруламалҳо ва нишондодҳои роҳбароии мақомоти андози поёниро ва воҳидҳои полиси андозро, ки хилофи ҳамин Кодекс ва дигар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошанд, бекор менамояд ;
10) мутобиқи қонунгузории амалкунанда ба мақомоти давлати, шахсони мансабдори корхонаҳо, муассисаҳо ва ташкилотҳо, сарфи назар аз шакли моликият ва ба иттиҳодияҳои ҷамъияти ҷиҳати бартараф намудани ҳолатҳое, ки ба содиршавии ҳуқуқвайронкуниҳои андоз мусоидат мекунанд, пешниҳодот ирсол медорад, ки баррасиашон ҳатми мебошад ;
11) дигар вазифаҳои муқаррарнамудаи санадҳои меъёрии ҳуқуқии амалкунандаро иҷро менамояд.
Моддаи 112. Маблағгузори ва таъминоти моддию техникии мақомоти андоз
1. Маблағгузории хароҷоти мақомоти андоз аз ҳисоби буҷети ҷумҳурияви анҷом дода мешавад .
2. Тартиб ва меъёри таъминоти моддию техникии мақомоти андозро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар менамояд .
3. Молу мулки мақомоти андоз моликияти давлати мебошанд. Молу мулки номбаршуда хусуси гардонида намешавад .
Моддаи 113. Корманди мақоми андоз
1. Ба вазифаҳои кормандони мақомоти андози тамоми сатҳҳо шахсоне таъин мешаванд, ки ба талаботи тахассуси ҷиҳати ишғоли мансабҳое, ки мақоми ваколатдори давлати бо тартиби муқарраргардида тасдиқ менамояд, ҷавобгӯ мебошанд. Тибқи муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи хизмати давлатӣ" кормандони мақомоти андоз хизматчиёни давлатӣ ба ҳисоб мераванд .
2. Ба корманди мақоми андоз мутобиқи тартиби муқарраршуда рутбаи тахассусӣ дода мешавад (Конун аз 20.03.20008 № 376).
3. Рутбаҳои тахассусии кормандони мақомоти андоз, аз ҷониби Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумурии Тоҷикистон муқаррар карда мешаванд. Низомнома дар бораи тартиби додани рутбаҳои тахассусӣ ба кормандони мақомоти андоз аз ҷониби Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда мешавад .
4. Ба кормандони мақомоти андоз либоси расми дода шуда, намуна ва меъёри додани онро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ менамояд.
5. Ба кормандони мақомоти андоз барои тасдиқи ваколатҳояшон шаҳодатномаи хизмати дода мешавад, ки намунаи онро мақоми ваколатдори давлати тасдиқ менамояд.
Моддаи 114. Хизмат дар мақомоти андоз
1. Хизмат дар мақомоти андоз тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва ҳамин Кодекс танзим мегардад.
2. Кормандони мақомоти андоз мувофиқи тартиби муқаррарнамудаи санадҳои меъёрии ҳуқуқи аз аттестатсия мегузаранд.
3. Ба кормандони мақомоти андоз манъ аст:
1) дар баробари вазифаи асосӣ ҳамзамон иҷрои дигар кори музднок (ба истиснои фаъолияти илмӣ, эҷодӣ ва омӯзгорӣ) ва машғул шудан ба фаъолияти соҳибкорӣ;
2) дахолат намудан ба фаъолияти андозсупоранда доир ба масъалаҳое, ки ба мавзӯи санҷиш ё назорат алоқаманд нест;
3) аз андозсупоранда ба пули нақд рӯёнидани андозҳо, ҷаримаҳо, фоизҳо ва дигар пардохтҳои ҳатмӣ, ба истиснои ҳолатҳои муқаррарнамудаи моддаи 87 ҳамин Кодекс;
4) истифода бурдани далели мавҷудияти вайронкунии андоз ба сифати асос барои дахолат кардан ё маҳдуд намудани дигар фаъолияти қонунии андозсупоранда;
5) талаб намудани пешниҳоди хуҷҷатҳо, баёнот ва маводе, ки ба мавзӯи санҷиши андоз дахл надорад;
6) истифода бурдан ва паҳн намудани иттилооти дар ҷараёни санҷиши андоз дар бораи андозсупоранда бадастоварда ба мақсадҳои дар ҳамин Кодекс пешбининагардида ва дигар амалҳои хилофи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон .
Моддаи 115. Муносибати баиниҳамдигарии мақомоти андоз бо мақомоти ҳокимияти давлати
1. Мақомоти андоз вазифаҳои қонунии худро новобаста аз мақомоти иҷроияи маркази ва маҳаллии ҳокимияти давлати, мақомоти ҳифзи ҳуқуқ, молия ва дигар мақомоти давлати иҷро мекунанд ва бо ин мақомот ҳамкори менамоянд .
2. Мақомоти ҳокимияти давлати вазифадоранд ба мақомоти андоз ёри расонанд ва бо дархости онҳо бо мақсади таъмини иҷрои қонунгузории андоз ва муқаррар намудани назорати пардохти андозҳо маълумот пешниҳод намоянд. Агар қонунгузори тартиби дигарро муқаррар накарда бошад, дахолати ин мақомот ба фаъолияти мақомоти андоз ва воҳидҳои полиси андоз манъ аст .
3. Мақомоти гумрук ва дигар мақомоти ваколатдор, мақомоти ҳифзи иҷтимоии аҳолӣ вазифадоранд мунтазам бо тартиби муқарраршуда ба мақомоти андоз маълумоти барои иҷрои қонунгузории андоз зарурии дар ихтиёрашон бударо пешниҳод намоянд .
Моддаи 116. Ба дигар шахс додани ваколатҳо аз ҷониби роҳбар
Роҳбари мақоми андоз метавонад ба шахси мансабдори мақомоти андоз ваколатҳо ё ӯҳдадориҳои ба ӯ боваршуда ё тибқи қонунгузори ба зиммааш гузошташударо интиқол диҳад, ба истиснои ваколатҳое, ки дар қисми 2 моддаи 120 ҳамин Кодекс пешбини шудаанд.
Моддаи 117. Ҳисоботи солона
1. Дар ҷараёни шаш моҳи баъди анҷоми ҳар як соли молияви мақоми ваколатдори давлати дар нашрияи дастраси умум нашри ҳисоботро оид ба фаъолияти системаи андози Ҷумҳурии Тоҷикистон таъмин менамояд.
2. Ҳисобот бояд маълумоти зайлро дар бар гирад:
1) маблағи андозҳои ҷамъовардаи мақомоти андоз, бо нишон додани намуди андозҳое, ки мувофиқи онҳо ҷамъовари шудаанд ва нозироти андози ноҳияҳо (шаҳрҳо), ки андозҳо ба онҳо пардохта шудаанд (аз ҷониби онҳо ҷамъовари шудаанд);
2) маблағи қарзи андозҳо (бақияпулиҳо), бо назардошти тақсимот мутобиқи банди 1) ҳамин қисм;
3) хароҷотҳои мақомоти андоз дар рафти ҷамъоварии андозҳо;
4) маълумоти омори оид ба фароҳам овардани имтиёзҳои андоз ва батаъхиргузории бақияпулиҳо, аз ҷумла дар давоми соли ҳисоботии молияви;
5) инъикоси комёбиҳо ва норасоиҳо дар фаъолияти системаи мақомоти андоз;
6) руйхати насаб ва номи шахсони воқеи, номи шахсони ҳуқуқи, ки андозҳои ҳисобшуда, вале насупоридаи онҳо аз 5000 нишондиҳанда барои ҳисобҳо, ки қонунгузорӣ дар санаи 31 декабри соли молиявии ҳисоботӣ муқаррар кардааст, зиёд аст, инчунин бо зикри ҳаҷми бақияпули .
БОБИ 14. ҲУҚУҚ ВА ВАЗИФАҲОИ МАҚОМОТИ АНДОЗ
Моддаи 118. Ҳуқуқҳои мақомоти андоз
1. Агар ҳамин Кодекс тартиби дигаре муқаррар накарда бошад, мақомоти андоз мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳуқуқ доранд:
1) мутобиқи ҳамин Кодекс санҷишҳои андоз гузаронанд;
2) ҳангоми гузаронидани санҷишҳои андози андозсупоранда ё агенти андоз ҳуҷҷатҳоро, ки ба содир намудани ҳуқуқвайронкуниҳои андоз вобастаанд, гиранд ва доир ба ин амалҳо мувофиқи тартиби муқарраршуда ҳуҷҷат тартиб диҳанд. "Ҳамзамон хуҷҷат оид ба гирифтани хуҷҷатҳо тартиб дода мешавад ва аз ҷониби шахси мансабдори санҷишкунандаи мақоми андоз ва андозсупоранда (агенти андоз) имзо карда мешавад ва як нусхаи он дар дасти андозсупоранда (агенти андоз) мемонад ;
3) дар асоси огоҳномаи хатти андозсупоранда ё агенти андозро ба мақомоти андоз барои додани маълумот вобаста ба пардохти андозҳо (нигоҳ доштан, гузаронидан) аз ҷониби онҳо ё вобаста ба санҷиши андоз, инчунин дигар мақсадҳои марбут ба иҷрои қонунгузории андоз даъват намоянд. Ҳамзамон андозсупоранда ё агенти андоз бояд на дертар аз 5 рӯзи корӣ аз рӯзи бо тартиби муқаррарнамудаи ҳамин Кодекс додани огоҳнома ба мақоми андоз ҳозир шавад ;
4) маблағи андозҳоеро, ки андозсупоранда бояд ба буҷет пардозад, тибқи ҳолат ва тартиби муқаррарнамудаи қисми 3 моддаи 44 ҳамин Кодекс бо роҳи ҳисоб кардан (бо истифодаи тарзҳои баҳодиҳии мустақим ва ғайримустақим) муайян намоянд;
5) дар рафти гузаронидани санҷиши андози шахсони воқеи ва ҳуқуқи тамоми ҳуҷҷатҳои молияви, китобҳои муҳосиби, ҳисобот, сметаҳо, маблағҳои нақд, қоғазҳои қиматнок ва дигар арзишҳои дар даст буда, ҳисобномаҳо, эъломияҳо ва дигар ҳуҷҷатҳои вобаста ба ҳисобкуни ва пардохти андозҳоро санҷанд, аз шахсони мансабдор ва дигар кормандони корхона (ташкилот) ва шахсони воқеи оид ба масъалаҳои дар рафти гузаронидани чунин санҷишҳо пайдошуда маълумот ва тавзеҳоти шифоҳи ва хатти гиранд;
6) мутобиқи қисми 2 моддаи 77 ҳамин Кодекс тамоми биноҳои истеҳсоли, анборҳо, биноҳои савдо ва дигар бинои корхонаҳо ва шахсони воқеиро, новобаста аз маҳали ҷойгиршави, ки барои гирифтани даромад ё барои нигоҳдории объетҳои андозбанди истифода мешаванд, аз назар гузаронанд ва бо усули хронометраж ва дигар усулҳо ташхис намоянд;
7) ба роҳбарон ва дигар кормандони мансабдори корхона, инчунин шахсони воқеи ҷиҳати бартараф намудани вайронкуниҳои ошкоршудаи қонунгузории андоз супоришҳо диҳанд, ки барои иҷро ҳатми мебошанд ва иҷрои онҳоро назорат намоянд ;
8) барои вайрон кардани қонунгузории андоз нисбати корхонаҳо, кормандони мансабдор ва шахсони воқеи муҷозоти андози ва ҷаримаҳои пешбининамудаи ҳамин Кодекс ва дигар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистонро истифода баранд;
9) мутобиқи ҳамин Кодекс аз корхонаҳо, шахсони мансабдори онҳо ва шахсони воқеи андозҳо, ҷаримаҳо ва фоизҳо ситонанд, аз ҷумла тавассути даъво ба суд;
10) оид ба далелҳои ҳуқуқвайронкунии андоз аз ҷониби шахсони мансабдори корхонаҳо ё шахсони воқеи протоколҳо тартиб диҳанд ;
11) дар рафти гузаронидани санҷиши андоз мутобиқи тартиби муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлати, ки бо Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон мувофиқа карда шудааст, инвентаризатсияи молу мулки андозсупорандаро (ба истиснои молу мулки биноҳои истиқомати) гузаронанд ;
12) аз шахсони ҳуқуқи ва соҳибкорони инфироди оид ба фаъолияти соҳибкори ва амалиёти корхонаҳо ва шахсони воқеии санҷишшаванда танҳо барои мақсадҳои хизмати ва барои муайян кардани ӯҳдадориҳои андоз маълумот, маълумотнома ва ҳуҷҷатҳоро гиранд ;
13) тибқи тартиби муқарраргардида ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, ба мақомоти намояндаги ва иҷроияи маҳалии ҳокимияти давлати дар хусуси бекор намудани қарорҳояшон ва қарорҳои мақомоти поёнии онҳо, ки хилофи қонунгузории амалкунандаи андоз мебошанд, таклифҳо пешниҳод намоянд;
14) дар бораи баҳабсгирии молу мулк ва ситонидани маблағҳо аз суратҳисобҳои шахсони воқеи ва ҳуқуқи тибқи тартиби муқарраргардидаи Кодекси мазкур ва қонунгузорӣ дар соҳаи истеҳсолоти иҷро амал намоянд ;
14 (1)) мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар хусуси муфлис эътироф намудани андозсупоранда ба суд муроҷиат менамояд ;
15) ҳангоми мавҷудияти ҳолатҳои пешбининамудаи моддаҳои 92 ва 94 ҳамин Кодекс амалиёти хароҷотии шахсони ҳуқуқи ва воқеиро бо суратҳисобҳои ҷори ва дигар суратҳисобҳо, аз ҷумла бо арзи хориҷи, ба истиснои амалиёти хароҷоти бо мақсади иҷрои ӯҳдадориҳои андози, дар муассисаҳои бонкии Ҷумҳурии Тоҷикистон боз доранд ;
15(1)) тибқи тартиби муқарраргардида қарзи андозро аз ҳисоби маблағи дар суратҳисобҳои бонкӣ будаи андозсупоранда ва дебиторҳои он, инчунин пули нақде, ки аз ҷумла дар натиҷаи мӯҳр мондан ва инвентаризатсияи хазинаи андозсупоранда ошкор шудааст, ситонанд ;
16) дар рафти гузаронидани санҷиши андози худи бонкҳо санҷиши ҳаракати воситаҳои пули дар суратҳисобҳои мизоҷони бонкҳоро танҳо дар асоси қарори суд, бо тартиби муқаррарнамудаи қонун анҷом диҳанд;
17) аз бонкҳо ҳуҷҷатҳои тасдиқкунандаи иҷрои супоришҳои пардохтии тибқи тартиби муқаррарнамудаи ҳамин Кодекс ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқи гузошташудаи андозсупорандагон ва агентҳои андоз ва супоришҳои инкассавии (амрномаҳои) мақомоти андозро оид ба гузаронидани маблағи андозҳо аз суратҳисобҳои андозсупорандагон ва агентҳои андоз, инчунин ҳуҷҷатҳои тасдиқкунандаи тибқи тартиби муқаррарнамудаи ҳамин Кодекс боздоштани амалиёти хароҷоти бо суратҳисобҳои андозсупорандагон ва агентҳои андоз мутобиқи банди 4 моддаи 76 ҳамин Кодекс, талаб намоянд ;
18) оид ба масъалаҳо марбут ба андозбандии андозсупорандаи санҷишшаванда аз бонкҳо ё дигар муассисаҳои молиявию кредити дар бораи мавҷудият ва рақамҳои суратҳисобҳои бонки, дар бораи бақия ва ҳаракати пулҳо дар ин суратҳисобҳо, бо риояи талаботи санадҳои қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба фош накардани маълумоти дорои сирри тиҷорати, бонки, андоз ва дигар сирри қонунан ҳифзшаванда мутобиқи банди 4 моддаи 76 ҳамин Кодекс, маълумот гиранд ;
19) барои гузаронидани назорати андоз мутахассисон, коршиносон ва тарҷумонҳоро ҷалб (даъват) намоянд;
20) ба сифати шоҳид шахсонеро, ки барояшон ҳолатҳои барои гузаронидани назорати андоз аҳамиятдошта маълуманд, даъват намоянд;
21) дар асоси протоколҳо аз рӯи ҳодисаҳои вайронкунии қонунгузории андоз аз ҷониби шахсони мансабдори корхонаҳо ё шахсони воқеӣ қарори дахлдор қабул намоянд ;
22) мутобиқи тартиби муқаррарнамудаи ҳамин Кодекс анборҳои андоз ва дидбонгоҳҳои аксизи таъсис диҳанд;
23) ба судҳо вобаста ба масъалаҳои иҷро кардани (накардани) қонунгузории андоз аз ҷониби андозсупорандагон ва (ё) агентҳои андоз даъво пешниҳод намоянд;
24) мутобиқи ҳамин Кодекс санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ таҳия намоянд, ки аз ҷониби роҳбари аввали мақоми ваколатдори давлатӣ ё шахси ваколатдори ӯро ивазкунанда тасдиқ карда мешаванд ва бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон нашр мегарданд ;
24(1)) бо мақсади ҷорӣ намудани меъёрҳои пасттари андоз ва (ё) шаклҳои соддакардашудаи андозбандӣ бе кам намудани ҳаҷми воридоти андозҳо тибқи тартиби муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар шаҳру ноҳияҳои алоҳида бо истифода аз омилҳои тағйирёбандаи андозбандӣ (меъёри андоз, манбаи андоз ва ғайра) дар мӯҳлати на кам аз як соли тақвимӣ якҷоя бо мақомоти молия корҳои таҷрибавӣ ва тадқиқотӣ гузаронанд ;
25) оид ба пайдоиш, иҷро ва қатъи ӯҳдадориҳои андоз дар доираи салоҳияташон тавзеҳот диҳанд;
26) дурустии истифодаи мошинҳои назоратию хазинавии дорои хотираи фискалиро назорат кунанд;
27) мақомоти андоз инчунин дорои дигар ҳуқуқҳое мебошанд, ки ҳамин Кодекс ва дигар санадҳои қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар намудаанд, ки амалӣ гардидани онҳо наметавонад барои шахсони сеюм хусусияти ҳатмӣ дошта бошад .
2. Мақомоти болоии андоз ҳуқуқ доранд қарорҳои мақомоти поёнии андозро дар ҳолати мувофиқ набудани онҳо ба қонунгузории андози Ҷумҳурии Тоҷикистон бекор кунанд .
Моддаи 119. ӯҳдадориҳои мақомоти андоз
1. Мақомоти андоз ӯҳдадоранд:
1) Конститутсияи (Сарқонуни) Ҷумҳурии Тоҷикистон, ҳамин Кодекс, қонунҳои конститутсиони ва дигар қонунҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, қарорҳои якҷояи Маҷлиси милли ва Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, қарорҳои Маҷлиси милли, қарорҳои Маҷлиси намояндагон, санадҳои меъёрии ҳуқуқии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, ҳуқуқ ва манфиатҳои қонунан ҳифзшавандаи корхонаҳо, муассисаҳо, ташкилотҳо, инчунин шаҳрвандонро риоя намоянд;
2) татбиқи сиёсати давлатии андозро таъмин намоянд;
3) бақайдгирии давлатии шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродиро тибқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи бақайдгирии давлатии шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродӣ" анҷом диҳанд ;
4) баҳисобгирии пурра ва саривақтии андозсупорандагон, аз ҷумла супорандагони андоз аз арзиши иловашуда ва объектҳои андозбанди, баҳисобгирии андозҳои ҳисобшуда, пардохтшуда ва бақияпулиҳо, назорати ҳисобкунии дуруст, пурра ва саривақтии пардохти андозҳоро ба буҷет таъмин намоянд;
5) оид ба воридоти андозҳо ба буҷет ҳисобот тартиб диҳанд, баҳисобгири ва ҳисоботро оид ба маблағҳои имтиёзҳои додашудаи андоз аз рӯи гурӯҳҳои андозсупорандагон, намудҳои андозро ва имтиёзҳо, инчунин минтақаҳо таъмин намоянд;
6) муҷозоти молияви ва дигар муҷозот, ҷаримаҳо ва фоизҳои пешбининамудаи ҳамин Кодекс ва дигар санадҳои қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистонро татбиқ намоянд ва сари вақт ситонанд;
7) мутобиқи санадҳои меъёрии ҳуқуқи санҷиши андозсупорандагонро гузаронанд;
8) нишондодҳои дастури ва методи доир ба масъалаҳои таҳти салоҳияташон қарордошта, инчунин мавод, китобча ва овезаҳо таҳия кунанд, дар воситаи ахбори умум оид ба ин масъалаҳо ахбори машварати ва тавзеҳоти нашр намоянд;
9) ба андозсупорандагон оид ба иҷрои ӯҳдадориҳои андоз тибқи мӯҳлат ва ҳолатҳои пешбининамудаи ҳамин Кодекс огоҳнома супоранд;
10) тибқи аризаи андозсупоранда дар мӯҳлати на дертар аз даҳ рӯз аз ҳисобномаи шахсии ӯ оид ба вазъи ҳисоббаробаркуни бо буҷет дар бораи иҷрои ӯҳдадориҳои андози нусха пешниҳод намоянд;
11) чораҳои таъмини иҷрои ӯҳдадориҳои андозро татбиқ намоянд ва қарзи андози андозсупорандаро мутобиқи ҳамин Кодекс ситонанд;
12) ба андозсупорандагон нусхаи санади санҷиши андоз ва қарори дахлдори мақоми андозро оид ба натиҷаи санҷиши андоз пешниҳод намоянд;
13) феҳристи давлати ва баҳисобгирии мошинҳои назоратию хазинавии дорои хотираи фискалиро пеш баранд;
14) бо тартиби муқарраршуда мактубҳо, шикояту аризаҳоро оид ба масъалаҳои таҳти салоҳияти мақомоти андоз қарордошта барраси намоянд;
15) ҳар моҳ ба мақомоти молия оид ба маблағҳои андози воқеан ба буҷет дохилшуда маълумот пешниҳод намоянд;
16) якҷоя бо мақомоти молия иҷрои қисми даромади буҷетро назорат намоянд;
17) оид ба иҷро ва ҳуқуқвайронкунии андоз маълумотро ҷамъовари ва талил кунанд, зуҳуроти манфии вобаста ба андозбандии шахсони ҳуқуқи ва воқеиро пешбини намоянд ва дар ин бора ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон иттилоъ диҳанд;
18) якҷоя бо дигар мақомоте, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ваколатдор намудааст, назорати асъориро анҷом диҳанд;
19) мувофиқи муқаррароти моддаи 89 ҳамин Кодекс маблағҳои аз андозҳои ҳисобшуда барзиёд супоридаи андозсупорандагонро ба ҳисоб гиранд ва (ё) ба андозсупорандагон баргардонанд;
20) сирри маълумоти оид ба андозсупорандагонро мувофиқи муқаррароти моддаи 123 ҳамин Кодекс нигоҳ доранд;
21) оид ба татбиқи қонунгузории андоз корҳои тавзеҳотиро анҷом диҳанд, ба андозсупорандагон шаклҳои ҳисоботи андозро пешниҳод кунанд ва тарзи тартибдиҳии онҳоро фаҳмонанд, аз ҷумла дар шакли хатти тартиби ҳисобкуни ва пардохти андозҳоро шарҳ диҳанд;
22) дар давоми 6 соли баъди ба охир расидани соли андоз нигоҳдории ҳуҷҷатҳо, аз ҷумла нусхаи ҳуҷҷатҳоеро, ки ба андозсупоранда дода шудаанд (квитансия ва ғайра) ва далели иҷрои ӯҳдадориҳои андози андозсупорандаро оид ба пардохти андозҳо ба буҷети давлатӣ тасдиқ мекунанд, инчунин санадҳои санҷиши андоз ва дигар ҳуҷҷатҳое, ки ба ин андозсупорандаи мушаххас муносибат доранд, таъмин намоянд. Ҳамаи ҳуҷҷатҳои дар боло зикргардида дар парвандаи шахсии андозсупоранда ҷамъ оварда мешаванд (парвандаи шахсии андозсупорандаро ташкил медиҳанд). Мақомоти андоз парвандаҳои шахсии андозсупорандагонро нисбати андозсупорандагон - шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродӣ, инчунин шахсони воқеие, ки ӯҳдадоранд мутобиқи ҳамин Кодекс эъломияи андоз пешниҳод кунанд, ташкил менамоянд ;
23) ҳангоми дар рафти санҷиши андоз муайян намудани далелҳое, ки дорои аломатҳои ҷиноятҳои вобаста ба саркашӣ аз пардохти андозҳо ва дигар пардохтҳои ҳатмӣ ба буҷет мебошанд, ба мақомоти дахлдори ҳифзи ҳуқуқ маводҳоро дар давоми 10 рӯзи кории баъди қабули қарор тибқи санади санҷиши андоз барои чораҷӯӣ, мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон фиристанд .
Барои мақсадҳои ҳамин банд далелҳои зерин, ки дорои аломатҳои ҷиноятҳои вобаста ба саркашӣ аз пардохти андозҳо ва дигар пардохтҳои ҳатмӣ ба буҷет мебошанд, ҳисобида мешаванд:
а) барои шахсони ҳукуқӣ - дар ҳолати дидаву дониста (қасдан) аз ҳисоби андоз дохил кардани нишондиҳандаҳои таҳрифшуда ё истифода кардани дигар усулҳои пинҳонкунии (кам нишон додани) даромадҳо ё зиёд кардани тарҳҳо (хароҷот), ки ба барилова ҳисоб гардидан ва (ё) напардохтани андозҳо дар ҳаҷми калон ё махсусан калон оварда расонидааст;
б) барои шахсони воқеӣ - дар ҳолати пешниҳод накардани эъломия дар бораи даромад ва дигар ҳисоботи андоз, вақте ки пешниҳоди чунин эъломия ва дигар ҳисоботи андоз ҳатмист ё дидаву дониста ба эъломия ё дигар ҳисоботи андоз дохил кардани нишондиҳандаҳои таҳрифшуда, ки ба барилова ҳисоб гардидан ва (ё) напардохтани андозҳо дар ҳаҷми калон ё махсусан калон оварда расонидааст .
24) фаъолияти мақомоти поёнии андоз ва корхонаҳо, муассисаҳо ва ташкилотҳои тобеъро назорат намоянд;
25) то оғози санҷиши андоз ҳуқуқ ва вазифаҳои андозсупоранда, инчунин ҳуқуқу ӯҳдадориҳои худро, ки ба гузарондаи ва натиҷаҳои санҷиши андоз алоқаманданд, фаҳмонанд;
26) таъмин намудани дастрасии андозсупорандагон бо иттилооти ба масъалаҳои андозбандии онҳо алоқамандбуда, аз ҷумла бо тартиби пешбининамудаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи иттилоот" бо роҳи дар ҷойҳои кушодаю намудори мақомоти андоз (дар лавҳаи эълонҳо) ҷойгир кардани санадҳои меъёрии ҳуқуқии масъалаҳои андозбандиро танзимкунанда;
Хориҷ карда шуд .
2. Мақомоти андоз инчунин дигар ӯҳдадориҳои пешбининамудаи қонунгузории андози Ҷумҳурии Тоҷикистонро иҷро менамоянд .
Моддаи 120. Тартиби татбиқи ҳуқуқҳои ба мақомоти андоз додашуда
1. Ҳуқуқҳои мақомоти андоз, ки дар бандҳои 1), 2), 5), 6), 10), 11), 12), 16), 17), 18), 20), 26) қисми 1 моддаи 118 ҳамин Кодекс пешбини шудаанд, ба ҳамаи кормандони мақомоти андоз дода мешаванд.
2. Ҳуқуқҳои мақомоти андоз, ки дар бандҳои 3), 7), 8), 9), 13), 14), 14(1)), 15), 15(1)), 19), 21), 22), 23), 24) ва 25) қисми 1 моддаи 118 ҳамин Кодекс пешбини шудаанд, ба роҳбари якуми мақоми ваколатдори давлати, муовини аввали он ва муовинони ваколатдор, роҳбарони якум ва муовинони роҳбарони якуми мақомоти андози ҳудудҳо дода мешаванд .
3. Ҳуқуқҳои мақомоти андоз, ки дар қисми 1 моддаи 118 ҳамин Кодекс пешбини шуда, дар қисмҳои 1 ва 2 ҳамин модда номбар нашудаанд, ба ҳамаи кормандони мақомоти андоз, ки мансабҳои сарнозир ва болотар аз онро ишғол менамоянд, дода мешаванд.
4. Дастуруламал оид ба татбиқи ҳуқуқҳои ба мақомоти андоз додашуда аз ҷониби мақоми ваколатдори давлати таҳия, тасдиқ ва нашр карда мешавад.
Моддаи 121. Ҷавобгарии шахсони мансабдори мақомоти андоз
1. Кормандони мақомоти андоз барои иҷро накардан ё иҷрои номатлуби вазифаҳояшон, риоя накардани муқаррароти қонунгузори оид ба сирри давлати, хизмати, андоз, тиҷорати ва сирри пасандозҳо, суиистифода аз мансаби хизмати ва дигар амалҳои хилофи қонун мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарии интизоми, маъмури ё ба ҷавобгарии ҷинояти кашида мешаванд.
2. Зараре, ки ба андозсупоранда дар натиҷаи амалҳои ғайриқонунии кормандони мақомоти андоз расонида шудааст, тибқи тартиби муқаррарнамудаи Кодекси граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷуброн карда мешавад.
Моддаи 122. Ихтилофи манфиатҳо
Ба корманди мақоми андоз анҷом додани вазифаҳои хизмати дар ҳолатҳои зайл манъ аст, агар:
1) корманди мақоми андоз бо андозсупоранда алоқаи хешу табори дошта бошад; ё
2) нисбати корманди мақоми андоз андозсупоранда ё хеши вай манфиати мустақим ё ғайримустақими молияви дошта бошад.
Моддаи 123. Сирри маълумот (сирри андоз)
1. Мақомоти андоз, агентҳои андоз ва тамоми шахсоне, ки кормандони онҳо буданд ё мебошанд, вазифадоранд, ки сирри ҳама гуна маълумотро оид ба андозсупорандагон (ба истиснои маълумот дар бораи рақами мушаххаси андозсупоранда ва дигар маълумоти вобаста ба баҳисобгирии бақайдгирии андозсупорандагон), ки ҳангоми иҷрои ӯҳдадориҳои хизматиашон гирифтаанд, пинҳон нигоҳ доранд, Мақомоти андоз ва агентҳои андоз ҳуқуқ доранд чунин маълумотро тибқи тартиби муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлати танҳо ба шахсони зерин пешниҳод намоянд:
1) ба дигар кормандони мақомоти андоз ҳангоми иҷрои вазифаҳои хизмати ва бо мақсадҳои иҷрои ин вазифаҳо;
2) ба мақомоти ҳифзи ҳуқуқ бо мақсади тибқи қонун тафтиш намудани шахсе, ки қонунгузории андозро вайрон намудааст ё ҷиноят содир кардааст;
3) ба судҳо ҳангоми баррасии парванда оид ба муайян намудани ӯҳдадориҳои андози андозсупоранда ё ҷавобгари барои вайрон кардани қонунгузории андоз ё содир намудани ҷинояти вобаста ба андоз ё дигар ҷавобгарии ҷинояти;
4) ба мақомоти андози дигар давлатҳо мутобиқи шартномаҳои байналмилалии эътирофнамудаи Ҷумҳурии Тоҷикистон;
5) ба мақомоти молия дар ҳамон ҳаҷме, ки барои таъмини иҷрои қонунгузори оид ба буҷет зарур аст ;
6) ба мақомоти гумрук барои татбиқи қонунгузории гумрук, инчунин ба мақомоте, ки мутобиқи ҳамин Кодекс барои мақсадҳои амали намудани андозбанди дорои ҳуқуқи ситонидани андозҳо мебошанд.
2. Шахсоне, ки мутобиқи қисми 1 ҳамин модда маълумот гирифтаанд, мутобиқи муқаррароти ҳамин модда махфияти маълумотро нигоҳ медоранд, ба истиснои ҳадди акале, ки барои ноил шудан ба мақсадҳои вобаста ба пешниҳоди маълумоти иҷозат додашуда зарур аст.
3. Ба истиснои ҳолатҳои гирифтани маълумот мутобиқи қисмҳои 1 ё 4 ҳамин модда шахсе, ки маълумотро мегирад ва додани онро ҳамин модда танзим менамояд, наметавонад маълумотро фош кунад ва ӯҳдадор аст ҳуҷҷатҳои дорои маълумотро ба мақомоти андоз баргардонад.
4. Маълумоти марбут ба андозсупорандаро танҳо бо розигии хаттии андозсупоранда ба шахси дигар додан мумкин аст.
БОБИ 15. Хориҷ карда шуд
Моддаи 124. Хориҷ карда шуд
Моддаи 125. Хориҷ карда шуд
Моддаи 126. Хориҷ карда шуд
Моддаи 127. Хориҷ карда шуд
Моддаи 128. Хориҷ карда шуд
Моддаи 129. Хориҷ карда шуд
Моддаи 130. Хориҷ карда шуд
БОБИ 16. ҲИФЗИ ҲУҚУҚИ ВА ИҶТИМОИИ КОРМАНДОНИ МАҚОМОТИ АНДОЗ
Моддаи 131. Ҳифзи ҳуқуқии кормандони мақомоти андоз
1. Кормандони мақомоти андоз намояндагони ҳокимияти давлати буда, таҳти ҳимояи давлат қарор доранд. Талаботи қонунии онҳо дар доираи салоҳияташон барои иҷро аз ҷониби шаҳрвандон ва шахсони мансабдор ҳатми мебошад .
2. Монеъ шудан ба иҷрои ӯҳдадориҳои хизматии кормандони мақоми андоз, таҳқири шаъну эътибори онҳо, таҳдид, зӯровари ё суиқасд ба ҳаёт, саломати ва молу мулки онҳо вобаста ба фаъолияти хизматиашон боиси ҷавобгарии пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон мегардад .
3. Ҳифзи ҳаёт, саломати, шаъну эътибор ва молу мулки аъзои оилаи кормандони мақомоти андоз аз кирдорҳои ҷинояти вобаста ба иҷрои вазифаи хизматиашон тибқи ҳамин Кодекс ва дигар санадҳои қонунгузори ва (ё) меъёрии Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбини мегардад .
Моддаи 132. Таъминоти модди ва иҷтимоию маишии кормандони мақомоти андоз, ва аъзои оилаи онҳо
1. Давлат ҳифзи иҷтимоии кормандони мақомоти андозро кафолат медиҳад .
2. Таъминоти модди ва иҷтимоию маишии кормандони мақомоти андоз ва аъзои оилаи онҳо тибқи шарт, тартиб ва ҳаҷми барои хизматчиёни давлати муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи хизмати давлати анҷом дода мешавад.
3. Намудҳо ва ҳаҷми таъминоти модди, аз ҷумла намуд ва андозаи маоши кормандони мақомоти андозро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар менамояд .
4. Хориҷ карда шуд .
5. Хориҷ карда шуд .
ҚИСМИ II. ҚИСМИ МАХСУС
ФАСЛИ IV. АНДОЗИ ДАРОМАД АЗ ШАХСОНИ ВОҚЕИ (АНДОЗ АЗ ДАРОМАДИ ШАХСОНИ ВОҚЕИ)
БОБИ 17. МУҚАРРАРОТИ УМУМИ
Моддаи 133. Андозсупорандагон
Шахсони воқеии резидент ва ғайрирезидент, ки мутобиқи моддаи 134 ҳамин Кодекс объекти андозбандишаванда доранд, супорандагони андоз аз даромад мебошанд.
Моддаи 134. Объекти андозбанди
1. Барои резидентҳо ба сифати объекти андозбандии даромад даромади андозбандишавандаи онҳо ба ҳисоб меравад, ки он ҳамчун фарқи байни даромади умуми дар соли тақвими ва маблағи тарҳшудаи хароҷоти пешбининамудаи ҳамин Кодекс барои ҳамин давра муайян карда мешавад.
2. Андозсупоранда - ғайрирезидент, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон тавассути муассисаи доими фаъолият менамояд, нисбати даромади андозбандишавандае, ки ба муассисаи доими алоқаманд аст ва ҳамчун фарқи байни даромади умумии соли тақвими аз манбаъҳои воқеъ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон марбут ба муассисаи доими (банди 3) қисми 8 моддаи 34 ҳамин Кодекс) ва маблағи нигоҳдошташудаи (хароҷоти) пешбининамудаи ҳамин Кодекс нисбати чунин даромад барои ҳамин давра муайян карда мешавад, супорандаи андоз аз даромад мебошад.
3. Даромади умумии ғайрирезидент, ки дар қисми 2 ҳамин модда зикр нашудааст, бояд аз манбаи пардохт бе нигоҳ доштани маблағ (бе тарҳкунии хароҷот), агар ин дар моддаи 164 ҳамин Кодекс пешбини шуда бошад, андозбанди карда шавад.
4. Шахси воқеи-ғайрирезидент, ки аз манбаи воқеъ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон аз меҳнати кироя ё аз фурӯш ё додани амволе, ки ба муассисаи доимиаш дар Ҷумҳурии Тоҷикистон алоқаманд намебошад, даромад мегирад, нисбати даромади умумии чунин намуд дар соли тақвими бо кам кардани он ба маблағи нигоҳдошташудаи (хароҷоти) пешбининамудаи ҳамин Кодекс ва марбут ба чунин даромад барои ҳамин давра, супорандаи андоз аз даромад ба ҳисоб меравад.
Моддаи 135. Даромади умуми
1. Даромади умумии андозсупоранда-резидент аз даромадҳое иборат мебошад, ки вай аз манбаъҳои воқеъ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ва берун аз Ҷумҳурии Тоҷикистон гирифтааст.
2. Даромади умумии андозсупоранда-ғайрирезидент аз даромадҳое иборат мебошад, ки вай аз манбаъҳои воқеъ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон гирифтааст.
3. Ҳамаи намуди даромадҳои гирифташуда, ҳам дар шакли пули ва ҳам дар шакли асл (натурали), ба истиснои даромадҳо, ки мувофиқи ҳамин Кодекс аз андози даромад (андози фонди) озод карда шудаанд, ба даромади умуми дохил карда мешаванд, аз ҷумла:
1) даромадҳое, ки ҳамчун музди меҳнат гирифта шудаанд;
2) даромадҳо аз фаъолияте, ки кори кироя ҳисоб намешаванд;
3) ҳама гуна даромадҳои дигар.
Моддаи 136. Даромадҳое, ки дар шакли музди меҳнат гирифта мешаванд
1. Ҳама гуна пардохт ё манфиат, ки шахси воқеи аз кори кироя гирифтааст, аз ҷумла дар шакли натурали, даромади дар шакли музди меҳнат гирифташуда ба ҳисоб меравад, аз ҷумла, даромадҳо аз кори кирояи пешина дар шакли нафақа ё дигар шакл гирифташуда ё даромадҳо аз кори минбаъдаи кироя.
2. Барои мақсадҳои қисми 1 ҳамин модда арзиши манфиат аз кори кироя ба маблағи дар поён овардашуда, бо назардошти тарҳи ҳама гуна пардохтҳои корманд барои гирифтани ин манфиат баробар мебошад:
1) ҳангоми гирифтани қарз тибқи меъёри фоизи пасттар аз меъёри бозори барои чунин намуди қарзҳо - маблағи баробар ба фоизҳое, ки бояд тибқи меъёри бозори пардохта шаванд;
2) ҳангоми аз ҷониби корфармо ба корманди худ фурӯхтан ё ройгон додани молҳо, корҳо ё хизматрасониҳо - арзиши бозории чунин молҳо, корҳо ё хизматрасониҳо;
3) ҳангоми гирифтани кӯмак барои таҳсили корманд ё шахсони дар таъминоти он қарордошта (ба ғайр барномаҳои тайёри, ки бевосита ба иҷрои ӯҳдадориҳои корманд алоқаманданд) - арзиши кӯмак барои корфармо дар гирифтани маълумот;
4) дар ҳолати ба корманд ҷуброн кардани хароҷоте, ки бевосита ба кори кирояи ӯ алоқаманд нест - маблағи ҷуброн ;
5) ҳангоми бахшидани қарз ё ӯҳдадории корманд дар назди корфармо - маблағи қарз ё ӯҳдадории бахшидашуда;
6) ҳангоми пардохти подоши суғуртави тибқи шартномаҳои суғуртаи ҳаёт ва саломати ва дигар маблағҳои шабеҳ аз ҷониби корфармо - арзиши чунин подоши суғуртави ё маблағҳо барои корфармо;
7) дар дигар ҳолатҳо - арзиши бозории манфиат мутобиқи моддаи 32 ҳамин Кодекс.
3. Даромади умуми ҷуброни хароҷоти сафарҳои хизматиро мутобиқи меъёрҳои дар санадҳои меъёрии ҳуқуқи муқарраршуда, инчунин ҷуброни хароҷоти сафарҳои хизматиро аз ҷониби ташкилотҳои байналмилали ва муассисаҳои онҳо, фондҳо, ташкилотҳои ғайридавлати - ғайрирезидент аз ҳисоби маблағҳои шахсони дар боло номбаршуда дар бар намегирад.
4. Даромади умуми пардохтҳои намояндаги ва дигар хароҷоти шабеҳро (барои гузаронидани ҷашнҳо, ҷойгиронии меҳмонон ва ғайра), ки шахси воқеи гирифтааст, дар бар намегирад.
5. Арзиш ва хароҷоте, ки дар қисми 2 ҳамин модда номбар шудаанд, аксизҳо, андоз аз арзиши иловашуда ва дигар андозеро дар бар мегиранд, ки корфармо бояд вобаста ба аҳди арзишдошта супорад.
6. Даромади умумии шахси воқеи андози иҷтимоиро, ки корфармо ва ин шахс мутобиқи фасли IҶ ҳамин Кодекс мепардозанд, дар бар намегирад.
Моддаи 137. Даромадҳо аз фаъолияте, ки ба меҳнати кироя мансуб намебошад
1. Даромадҳои зерин даромад аз фаъолияте мебошанд, ки ба меҳнати кироя мансуб нестанд:
1) даромад аз фаъолияти соҳибкори, аз ҷумла:
- фоида аз фурӯш ё додани активҳое, ки мутобиқи моддаи 194 ҳамин Кодекс барои мақсадҳои фаъолияти соҳибкори истифода мешаванд;
- даромаде, ки барои розиги додан ҷиҳати маҳдуд намудани фаъолияти соҳибкори ё бастани корхона гирифта мешавад;
- маблағҳое, ки аз фурӯши воситаҳои асоси гирифта шуда, мутобиқи қисми 7 моддаи 153 ҳамин Кодекс ба даромад дохил карда шудаанд;
- хароҷоти ҷуброншаванда мутобиқи моддаи 193 ҳамин Кодекс;
2) даромад аз фаъолияти ғайрисоҳибкори, аз ҷумла:
- даромади фоизҳо;
- суди саҳмияҳо (дивидендхо);
- даромад аз иҷора ё кирояи молу мулк ;
- роялти;
- маблағи қарзи ба андозсупоранда бахшидаи қарздиҳанда;
- фоида аз фурӯш ё додани активҳое, ки барои фаъолияти соҳибкори истифода бурда намешавад;
3) ҳама гуна дигар даромад, ки дорои маънои афзоиши арзиши софи активҳои андозсупоранда мебошад, ба истиснои музди меҳнат ва ҳаҷми арзиши азнавбаҳодиҳии (азнавнархгузории) воситаҳои асосӣ .
хориҷ карда шуд .
2. Соҳибкорони инфироди, ба истиснои супорандагони андоз аз арзиши иловашуда, метавонанд дар асоси патент ё дигар низоми соддакардашуда, тибқи тартиби муайяннамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳти андоз аз даромад, андози иҷтимоӣ ва андоз аз фурӯши чакана қарор дода шаванд. Шакли патентии андозбанди, агар соҳибкори инфироди амалан кирояи қувваи кориро бо мақсади иҷрои фаъолияти соҳибкори анҷом диҳад, сарфи назар аз он, ки чунин кори кироя ҳуҷҷати ба расмият дароварда шудааст ё на, татбиқ намегардад .
3. Агар қонунгузории андоз тартиби дигар муқаррар накарда бошад, соҳибкорони инфиродӣ, ки мутобиқи қисми 2 ҳамин модда супорандаи андоз аз даромад, андози иҷтимоӣ ва андоз аз фурӯши чакана дар асоси патент ё дигар низоми соддакардашуда нестанд, бояд мутобиқи муқаррароти фаслҳои IX ва XIII ва боби 48 ҳамин Кодекс, агар дар давраи пешинаи давомнокиаш на зиёда аз 12 моҳи пурраи пай дар пайи тақвимӣ даромади умумии ин шахсон бе назардошти андоз аз арзиши иловашуда ва андоз аз фурӯши чакана аз ҳадди чоркаратаи барои мақсадҳои бақайдгирӣ ба сифати супорандаи андоз аз арзиши иловашуда муқаррарнамудаи ҳамин Кодекс зиёд набошад, бо ин андоз, инчунин бо андози иҷтимоӣ ва андоз аз фурӯши чакана фаро гирифта шаванд. Дар ин ҳолат, инчунин дар ҳолати қисми 4 ҳамин модда ба соҳибкори инфиродӣ бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон шаҳодатнома дар хусуси бақайдгирӣ ба сифати соҳибкори инфиродӣ дода шуда, намудҳои фаъолиятеро, ки анҷом додани онҳо ба чунин соҳибкор манъ карда мешавад, Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамояд
4. Соҳибкорони инфиродие, ки даромади умумии онҳо дар давраи пешинаи давомнокиаш на зиёда аз 12 моҳи пурраи (пай дар пайи) тақвимӣ аз ҳадди чоркаратаи барои мақсадҳои бақайдгирӣ ба сифати супорандаи андоз аз арзиши иловашуда муқаррарнамудаи ҳамин Кодекс зиёд бошад, ӯҳдадоранд ба пардохти андоз аз даромад мутобиқи муқаррароти фаслҳои IV ва VI, андози иҷтимоӣ ва андоз аз фурӯши чакана, инчунин андозҳои дигар мутобиқи муқаррароти ҳамин Кодекс тибқи тартиб ва мӯҳлатҳои муқаррарнамудаи моддаи 302 ҳамин Кодекс гузаранд .
5. Ҳар коргари кирояи (новобаста аз он ки кироякорӣ ба таври ҳуҷҷатӣ ба расмият дароварда шудааст ё не) соҳибкори инфиродӣ, ки фаъолияти соҳибкориро дар асоси шаҳодатнома дар хусуси бақайдгирӣ ба сифати соҳибкори инфиродӣ амалӣ менамояд, бояд мутобиқи музди меҳнати воқеии гирифтаи ин коргар бо андоз аз даромад ва андози иҷтимоӣ андозбандӣ карда шавад. Ҳамзамон барои мақсадҳои ҳисоб кардани андоз аз даромад ва андози иҷтимоӣ музди меҳнати чунин коргари кироя дар давраи аз 1 июли соли ҷорӣ то 30 июни соли оянда на камтар аз музди меҳнати номиналии миёнаи моҳонаи коргарони кироя дар шаҳру ноҳияҳои дахлдор, дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли гузашта ташаккул ёфтааст, қабул карда мешавад .
6. Фаъолияти иқтисодии хориҷӣ барои мақсадҳои соҳибкории инфиродӣ, аз ҷумла содироту воридоти молҳо, танҳо аз ҷониби соҳибкорони инфиродӣ, ки дорандаи шаҳодатномаи бақайдгирӣ ба сифати соҳибкори инфиродӣ буда, тибқи тартиби муайяннамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон андозбандӣ мегарданд, амалӣ шуда метавонад .
Моддаи 138. Тасҳеҳи даромади умуми
Суди саҳмияҳо ва фоизҳое, ки шахсони воқеи гирифтаанд ва қаблан дар манбаи пардохтдар Ҷумҳурии Тоҷикистон мутобиқи моддаҳои 162 ё 163 ҳамин Кодекс андозбанди шудаанд, бояд аз даромади умуми хориҷ карда шаванд.
Моддаи 139. Ҳуқуқ ба тарҳкуниҳои шахси
1. Шахси воқеи ҳуқуқ дорад барои ҳар моҳи соли андози дар ҳаҷми як нишондиҳанда барои ҳисобҳо маблағ тарҳ намояд. Агар шахси воқеи корманд бошад, тарҳи маблағ танҳо нисбати музди меҳнат дар ҷои кори асосиаш иҷозат дода мешавад .
Даромади шахси воқеи, ки дар як сол аз 12 нишондиҳанда барои ҳисобҳо ё ба ҳисоби миёна як нишондиҳанда барои ҳисобҳо барои як моҳи тақвими зиёд набошад, бо андоз аз даромад андозбанди намегардад .
2. Шахсони воқеии зерин ҳуқуқ доранд барои ҳар моҳи соли андози дар ҳаҷми 10 нишондиҳанда барои ҳисобҳо тарҳ намоянд :
1) шахсони ба иштирокчиёни Ҷанги Бузурги Ватанӣ баробаркардашуда, иштирокчиёни дигар амалиёти ҳарбӣ барои муҳофизати ИҶШС аз ҷумлаи хизматчиёни ҳарбие, ки дар қисмҳои ҳарбӣ, ситодҳо ва муассисаҳои ба ҳайати артиши амалкунанда шомилбуда хизмат кардаанд, собиқ партнзанҳо, ҷанговарони интернатсионалист, инчунин маъюбон аз давраи кӯдакӣ ва маъюбони гурӯҳҳои 1 ва 2 ;
2) шаҳрвандони беморшуда ва мубталои бемории шуоъ, ки дар натиҷаи оқибатҳои садамаҳо дар объектҳои атоми рух додааст; шахсони дар рафъи оқибатҳои чунин садамаҳо дар доираи минтақаи ҷудокуни иштирокдошта ;
шахсоне, ки дар давраи бартараф намудани оқибатҳои садамаҳо дар корҳои байстифодабари ё дигар корҳо дар объектҳои атоми иштирок намудаанд.
3. Шахси воқеи ҳуқуқ дорад андози иҷтимоиро, ки мутобиқи боби 35 ҳамин Кодекс анҷом додааст, тарҳ намояд.
4. Шахси воқеи ба тарҳи яке аз маблағҳои нисбатан калонтари дар қисмҳои 1 ва 2 ҳамин модда муқарраршуда ҳуқуқ дорад.
Моддаи 140. Меъёрҳои андоз аз даромад
1. Даромади андозбандишавандаи шахси воқеи аз рӯи меъёрҳои зерин аз даромад андозбанди мешавад, агар ҳамин Кодекс талаботи дигареро муқаррар накарда бошад :
+---+------------------------------------+---------------------------ҷ
|№№ | Миқдори даромади андозбандишаванда | Меъёр ва маблағи андоз |
| | (ба ҳисоби миёна дар як моҳ) | |
+---+------------------------------------+---------------------------+
| 1.| На зиёда аз нишондиҳанда | Аз даромад андозбанди |
| | барои ҳисобҳо |намешавад (меъёри сифри) |
+---+------------------------------------+---------------Т-----------+
|2. |Зиёда аз нишондиҳанда барои ҳисобҳо |8 фоиз аз маблағи даромади |
| |то 100 сомони |андозбандишавандаи зиёда аз|
| | |нишондиҳанда барои ҳисобҳо |
| | | |
+---+------------------------------------+---------------------------+
|3. |Зиёда аз 100 сомони |Маблағи андози сатри 2 ҷамъ|
| | |13 фоиз аз маблағи даромади|
| | |андозбандишавандаи зиёда аз|
| | |100 сомони |
+---+------------------------------------+---------------------------+
2. Барои мақсадҳои андозбанди ҳам маблағи даромади андозбандишаванда ва ҳам маблағи тарҳшаванда аз аввали сол ба тариқи афзоянда ҳисоб карда мешавад.
3. Даромади андозфаддишавандаи шахси воқеӣ -ғайрирезиденти Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки коргари кироя мебошад, бо меъёри 25 фоиз андозбандӣ карда мешавад .
Моддаи 141. Озодкуни
Аз намудҳои зерини даромади шахсони воқеи андоз аз даромад гирифта намешавад:
1) даромад аз фаъолияти расмии дипломати ё консулии шахсе, ки шаҳрванди Ҷумҳурии Тоҷикистон намебошад;
2) даромад аз меҳнати кирояи шахсе, ки резидент ё шаҳрванди Ҷумҳурии Тоҷикистон намебошад ва дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соли андози камтар аз 90 рӯз истиқомат дошт, агар чунин даромадро корфармо - ғайрирезидент диҳад ё аз номи ё аз ҳисоби корфармое диҳад, ки резиденти Ҷумҳурии Тоҷикистон намебошад ва онро муассисаи доимии ғайрирезидент дар Ҷумҳурии Тоҷикистон намепардозад;
3) арзиши молу мулки аз дигар шахси воқеи дар шакли тӯҳфа ё мерос гирифташуда, агар дар ҳолатҳои муқаррарнамудаи қонунгузорӣ барои гирифтани он боҷи давлатӣ падохта шуда бошад, ба истиснои даромад аз чунин молу мулк ва амволе, ки дар шакли музди меҳнат гирифта шудааст ;
4) арзиши тӯҳфаҳои аз шахсони ҳуқуқи гирифта, инчунин ҷоизаҳои (бурдҳои) дар намоиш ва мусобиқаҳо гирифташуда, аз ҷумла дар шакли пули, ки агар:
- тӯҳфаҳои аз шахсони ҳуқуқи гирифташуда дар ҳаҷми аз 100 нишондиҳанда барои ҳисобҳо дар як сол зиёд нест ;
- ҷоизаҳои (бурдҳои) дар намоишҳо ва мусобиқаҳои байналмилали гирифташуда дар ҳаҷми аз 500 нишондиҳанда барои ҳисобҳо дар як сол зиёд нест ;
- ҷоизаҳои (бурдҳои) дар намоишҳо ва мусобиқаҳои ҷумҳурияви гирифташуда дар ҳаҷми аз 100 нишондиҳанда барои ҳисобҳо дар як сол зиёд нест ;
5) нафақаҳои давлати, стипендияҳои давлати ва ҷубронпулиҳои давлати, аз ҷумла пардохт ва ҷубронпулиҳо барои дафн, ҳомиладори ва таваллуд, вобаста бо гум кардани қобилияти меҳнати (аз ҷумла мувақкатан), ва аз даст додани саробон;
6) алиментҳо аз ашхосе, ки онро мегиранд;
7) пардохтҳои якдафъаина, кӯмаки модди аз ҳисоби буҷет, ки мутобиқи тартиби муқаррарнамудаи санадҳои меъёрии ҳуқуқи дода мешаванд, инчунин кӯмаки башардӯстона (гуманитари), кӯмаки эҳсонкори, аз ҷумла ҳангоми офатҳои табий;
8) даромади шахси воқеӣ дар давоми як соли тақвимӣ аз фурӯш ё шакли дигари бегона кардани як манзили зист (хонаҳо, квартираҳо (ҳуҷраҳо), бӯстонсаройҳо ва амсоли он) ба пуррагӣ ё қисми он, ки моликияти шахси воқеии мазкур ба ҳисоб меравад ;
9) даромади шахси воқеи аз фурӯш ё шакли дигари бегона кардани молу мулки манқули модди, ба истиснои амволе, ки андозсупоранда дар фаъолияти соҳибкори истифода мебарад (бурдааст) ;
10) маблағи мукофотҳои давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон;
11) пардохтҳои суғуртавие, ки тибқи шартномаҳои дорои хусусиятҳои ҷамъшаванда ва баргардонидашаванда дар доираи маблағҳои ба ҳисоби чунин шартномаҳо пардохтшуда гирифта шудаанд, дар ҳолате, ки подошҳои суғуртави аз рӯи чунин шартномаҳо аз ҳисоби ин шахси воқеи пардохта шудаанд, ва пардохтҳои суғуртавие, ки дар натиҷаи фавти шахси суғурташуда гирифта шудаанд;
12) даромадҳои замбӯрпарварон аз фурӯши асали оилаи замбӯри шахсиашон;
13) даромадҳо аз фурӯши маҳсулоти кишоварзи, ки дар қитъаи замини наздиҳавлиги парвариш (истеҳсол) карда шудааст, бе коркарди саноатии он;
14) маблағи маош, подошпулиҳо ва дигар маблағҳои пардохташуда вобаста ба адои хизмат (иҷрои ӯҳдадориҳои хизмати) ба хизматичиёни ҳарби, шахсони ҳайати қатори ва роҳбарикунандаи системаи вазоратҳои мудофиа, корҳои дохили, Кумитаи давлатии амнияти миллии Ҷумҳурии, Тоҷикистон, Кумитаи ҳолатҳои фавқулодда ва мудофиаи граждании назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, воҳидҳои ҳифзи ҳуқуқи Агентии, назорати давлатии молиявӣ ва мубориза бо коррупсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, Хадамоти гумруки назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Гвардияи милли, инчунин дар системаи раёсати корҳои ислоҳии Вазорати адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ;
15) маблағҳое, ки барои супоридани хун гирифта мешаванд;
16) бурдҳо аз вомбаргҳои давлати ва лотереяҳои давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон баровардааст. Бурдҳо аз вомбаргҳо ва лотереяҳо дар мавриди ифодаи арзиши ҳаҷми бурд на зиёда аз 50 сомони ба як вомбарг ё лотерея ;
17) кӯмаки иҷтимоии суроғави, ёрдампули ва ҷубронпулиҳо, ба истиснои музди меҳнат, ки аз ҳисоби маблағҳои буҷети давлати тибқи ҳаҷм ва тартиби муайяннамудаи санадҳои меъёрии ҳуқуқии дахлдор дода мешаванд;
18) ҷуброни зарари ҷисмони ё дигар намуди зарари ба саломатии корманд вобаста ба иҷрои ӯҳдадориҳои меҳнати ва хизматияш расонидашуда, мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон;
19) арзиши либоси махсус ва (ё) либоси расми ва пойафзол, воситаҳои ҳифзии инфироди ва кӯмаки аввалияи тибби, собун, воситаҳои безараркуни, шир ё дигар маҳсулоти истеъмолии ба он баробар барои истеъмоли табобатию профилактики додашуда тибқи меъёрҳо ва вобаста ба соҳаи фаъолият, ки мутобиқи санадҳои меъёрии ҳуқуқи аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар шудааст;
20) пардохтҳои суғуртави тибқи шартномаҳои суғуртаи ҳатмии масъулияти корфармо (аз ҳисоби маблағҳои корфармо) барои расонидани (ҳангоми расонидани) зарар ба ҳаёт ва саломатии корманд ҳангоми иҷрои ӯҳдадориҳои меҳнати (хизмати);
21) маблағи ҷуброни зарари модди, ки бо қарори суд муқаррар шудааст;
22) даромадҳои шахсони воқеие, ки мутобиқи дигар муқаррароти ҳамин Кодекс озод карда мешаванд;
23) даромадҳои дар моддаи 136 ҳамин Кодекс нишондодашудаи Қаҳрамони Иттиҳоди Шӯравӣ, Қаҳрамони Меҳнати Сотсиалистӣ, Қаҳрамони Тоҷикистон, шахсоне, ки бо ҳамаи се дараҷаи ордени Шараф мукофотонида шудаанд ва иштирокчиёни Ҷанги Бузурги Ватании солҳои 1941-1945, иштирокчиёни фалокати нерӯгоҳи барқи атомии Чернобил .
ФАСЛИ V. АНДОЗ АЗ ФОИДАИ ШАХСОНИ ҲУҚУҚИ
БОБИ 18. МУҚАРРАРОТИ УМУМИ
Моддаи 142. Андозсупорандагон
1. Супорандагони андоз аз фоидаи шахсони хуқуқи (минбаъд - "андоз аз фоида") корхонаҳои резиденти ва корхонаҳои хориҷи мебошанд, ба истиснои корхонаҳое, ки ҷавобгӯи шартҳои моддаи 302 ҳамин Кодекс мебошанд .
2. Ҳама гуна субъекти хориҷие, ки шахси воқеи намебошад, барои мақсадҳои фасли мазкур ба сифати корхона барраси мегардад, агар исбот накунад, ки вай бояд мутобиқи моддаи 189 ҳамин Кодекс чун соҳибии муштарак барраси гардад.
Моддаи 143. Объекти андозбанди
1. Объекти андозбандии корхонаи резиденти фоидаи он мебошад. Фоида фарқи мусбии байни даромади умумии андозсупоранда ва маблағҳои тарҳшаванда мебошад, ки дар боби 19 ҳамин Кодекс пешбини шудааст. Барои мақсадҳои ҳамин модда даромади умуми мувофиқи муқаррароти моддаи 135 ҳамин Кодекс муайян карда мешавад (аз ҷумла тамоми воридоте, ки боиси афзоиши активҳои софи андозсупоранда мегардад, ба истиснои воридоте, ки аз андоз аз фоида озод аст. Ҳамзамон амволе, ки ба сифати саҳм ба фонди оинномави гирифта шудааст, ҳамчун даромад барраси намегардад).
2. Объекти андозбандии корхонаи хориҷие, ки тавассути муассисаи доими дар Ҷумҳурии Тоҷикистон фаъолият менамояд, фоида аз чунин фаъолият ба ҳисоб меравад, яъне даромади умумии он аз манбаъҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон вобаста ба муассисаи доими, ки ба маблағи тарҳшаванда нисбати чунин даромад пешбининамудаи ҳамин Кодекс кам карда шудааст.
3. Намудҳои даромади умумии корхонаи хориҷии пешбининамудаи моддаи 164 ҳамин Кодекс, ки ба муассисаи доимии он алоқаманд нестанд, агар манбаи даромад дар Ҷумҳурии Тоҷикистон воқеъ бошад, бояд бе тарҳи хароҷот дар манбаи пардохт андозбанди гарданд.
4. Ҳангоми аз ҷониби корхонаи хориҷи гирифтани даромад аз фурӯш ё супурдани молу мулк, ки бо муассисаи доимии он дар Ҷумҳурии Тоҷикистон алоқаманд нест, объекти андозбанди фоидаи аз чунин фаъолият гирифтаи он мебошад, яъне чунин даромади умумии он аз манбаъҳо дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли тақвими мебошад, ки ба маблағи тарҳшавандаи нисбати чунин даромад пешбининамудаи ҳамин Кодекс кам карда шудааст ва ба чунин даромад дар ҳамин давра дахл дорад .
Моддаи 144. Меъёрҳои андоз
1. Бо назардошти қисми 2 ва 3 ҳамин модда фоидаи корхона, ки тибқи муқаррароти моддаи 160 ҳамин Кодекс ба маблағи зарари ба давраи дигар гузаронидашуда кам карда шудааст, бояд аз рӯи меъёри 15 фоиз андозбандӣ гардад, ба истиснои корхонаҳои соҳаҳои нақлиёт ва алоқа, хизматрасонӣ ва бонкҳо, ки фоидаи онҳо аз рӯи меъёри 25 фоиз андозбандӣ мегардад .
2. Намудҳои даромади умумии корхонаи хориҷи, ки дар қисми 3 моддаи 143 ҳамин Кодекс пешбини шудаанд, тибқи меъёрҳои моддаи 164 ҳамин Кодекс андозбанди мешаванд.
3. Фоидаи корхонаи хориҷи дар ҳолатҳои пешбининамудаи қисми 4 моддаи 143 ҳамин Кодекс тибқи меъёри 25 фоиз андозбанди мешавад.
4. Фоидаи тавозунии воқеан бадастовардаи Бонки миллии Тоҷикистон ба буҷети давлатӣ аз рӯи меъёрҳое, ки дар моддаи 10 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи Бонки миллии Тоҷикистон" муқаррар шудаанд, пардохта мешавад .
Моддаи 145. Имтиёзҳо
1. Аз андозбанди аз фоида инҳо озоданд :
1) ташкилотҳои дини, эҳсонкори, буҷети, созмонҳои байниҳукумати ва байнидавлатии (байналмилалии) ғайритиҷорати, ба истиснои фоидае, ки онҳо аз фаъолияти соҳибкори мегиранд. Ҳамзамон чунин ташкилотҳо бояд баҳисобгирии ҷудогонаи фаъолияти асоси (фаъолияте, ки аз андоз аз фоида озод аст) ва фаъолияти соҳибкориро пеш баранд;
2) маблағгузарониҳои ройгон ва молу мулки ройгон, аъзоҳаққиҳо, хайрия ва грантҳое, ки ташкилотҳои ғайритиҷорати мегиранд ва барои фаъолияти ғайритиҷоратӣ истифода мебаранд ;
3) корхонаҳое, ки дар онҳо дар як вақт дар соли ҳисоботии андоз :
а) на камтар аз 50% шумораи кормандонро маъюбон ташкил медиҳанд, ва;
б) на камтар аз 50% маблағҳои музди меҳнат ва дигар таъминоти модди, аз ҷумла натурали, барои эҳтиёҷоти маъюбон сарф карда шудааст;
4) корхонаҳои наве, ки дар соҳаи истеҳсоли молҳо таъсис меёбанд, дар соли бақайдгирии давлати ва аз соле, ки баъди соли бақайдгирии ибтидоии давлати фаро мерасад, ҳангоми аз ҷониби муассиси онҳо бо назардошти ҳаҷмҳои ҳадди ақали инвеститсияҳои муқаррарнамудаи қонунгузори ба фонди оинномавии чунин корхонаҳо ворид намудани ҳаҷмҳои дар поён зикргардидаи инвеститсияҳо ба мӯҳлати :
- 2 сол, агар ҳаҷми инвеститсияҳо баробари аз 200 ҳазор доллари ИМА то 500 ҳазор доллари ИМА бошад ;
- 3 сол, агар ҳаҷми инвеститсияҳо баробари бештар аз 500 ҳазор доллари ИМА то 2 миллион доллари ИМА бошад;
- 4 сол, агар ҳаҷми инвеститсияҳо баробари бештар аз 2 миллион то 5 миллион доллари ИМА бошад;
- 5 сол, агар ҳаҷми инвеститсияҳо баробари бештар аз 5 миллион доллари ИМА бошад.
2. Ҳангоми ҳисоби мӯҳлати (давомнокии) озодкуни аз андоз аз фоида (таътили андоз) мутобиқи ҳамин банд аз нав бақайдгирии корхона, тағйирёбии моликони корхона, тағйирот дар шакли ташкилию ҳуқуқи ва монанди ин дигар чунин тағйирот ба инобат гирифта намешавад.
3. Имтиёзҳо аз андози фоида, ки дар қисми 1 ҳамин модда пешбинӣ шудаанд, нисбат ба шахсоне, ки андозбандиашон бо бобҳои 49, 50 ва 52 Кодекси мазкур ба танзим дароварда мешавад (ё қаблан дароварда шуда буд) татбиқ намегардад .
ФАСЛИ VI. МУҚАРРАРОТИ УМУМИИ МАРБУТ БА АНДОЗ АЗ ФОИДА ВА АНДОЗИ ДАРОМАД
БОБИ 19. ТАРҲҲО АЗ ДАРОМАДИ УМУМИ
Моддаи 146. Тарҳи хароҷот вобаста ба гирифгани даромад
1. Аз даромади умуми тамоми хароҷоти дар давраи ҳисоботи (андоз) кардашуда (марбут ба давраи ҳисоботи), ки бо гирифтани чунин даромад алоқаманд аст, аз ҷумла хароҷоти пардохти андозҳои пешбининамудаи ҳамин Кодекс ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқие, ки ба ҳамин Кодекс мухолифат намекунанд, бо назардошти маҳдудиятҳои муқаррарнамудаи моддаи 158 ҳамин Кодекс, хароҷоти музди меҳнат, фароҳам овардани неъматҳои модди ва иҷтимои ба кормандон, ки таҳти андоз аз даромад қарор доранд, хароҷоти харидани ашёи хом, мавод, энергия тарҳ карда мешавад, ба истиснои хароҷоти сохтмон, харидани воситаҳои асоси ва васли онҳо, инчунин дигар хароҷоти дорои хусусияти асоси мутобиқи моддаи 195 ҳамин Кодекс ва хароҷоте, ки мутобиқи моддаи 147 ҳамин Кодекс ва дигар муқаррароти ҳамин боб бояд тарҳ нашаванд .
2. Тарҳи хароҷотро андозсупоранда ҳангоми мавҷудияти ҳуҷҷатҳои ба таври лозими ба расмият даровардашуда ва тасдиқкунандаи хароҷоти вобаста ба даромади умумии гирифта анҷом медиҳад.
3. Агар ҳамон як хароҷот дар якчанд моддаи хароҷот пешбини шуда бошад, дар ин сурат ҳангоми ҳисоби фоидаи андозбандишаванда (даромади андозбандишаванда) ин хароҷот танҳо як маротиба тарҳ карда мешавад.
4. Ҷарима, фоизҳо (пеня), ноустувории ҳисобшуда ё қабулшудаи вобаста ба гирифтани даромади умуми, ки бояд аз ҳисоби андозсупоранда пардохта шаванд (шудаанд), ба истиснои онҳое, ки бояд ба буҷет ворид гарданд, тарҳ карда мешаванд.
Моддаи 147. Хароҷоте, ки тарҳ карда намешавад
1. Тарҳ нисбати хароҷоте, ки ба фаъолияти соҳибкори алоқаманд нест, иҷозат дода намешавад. Тарҳ нисбати хароҷоти вобаста ба сохтмон, истифодабари ва нигоҳдории объектҳое, ки ба фаъолияти соҳибкори (истеҳсолоти асоси) алоқаманд нестанд, сурат намегирад.
2. Тарҳи маблағҳои пешбининамудаи ҳамин боб иҷозат дода намешавад, агар он ҷавобгӯи талаботи моддаи 146 ҳамин Кодекс набошад.
3. Ҳеҷ гуна тарҳ нисбати хароҷоти намояндаги ва дигар хароҷоти шабеҳ (гузаронидани ҷашнҳо, ҷойгиронии меҳмонон ва ғайра) иҷозат дода намешавад.
4. Қисми 3 ҳамин модда нисбати андозсупорандае, ки фаъолияти соҳибкориаш дорои хусусияти фароғати мебошад, татбиқ намегардад, агар хароҷот дар доираи чунин фаъолият анҷом дода шавад.
5. Тарҳ нисбати ҳиссаҷудокуниҳо ба фондҳои захирави танҳо мувофиқи муқаррароти моддаҳои 150 ва 151 ҳамин Кодекс анҷом дода мешавад.
6. Шахси воқеи наметавонад тарҳи хароҷотро барои истеъмоли шахси ё хароҷоти вобаста бо меҳнати кирояи худ анҷом диҳад.
7. Тарҳ нисбати арзиши молу мулки ройгон (хайрия) додашуда, корҳо ва хизматрасониҳои ройгон (эҳсонкорона), ба истиснои ҳолати пешбининамудаи моддаи 148 ҳамин Кодекс, анҷом дода намешавад .
8. Тарҳ нисбати хароҷоти марбут ба мошинҳои сабукрав, ки дар ҳама давра дар ҷараёни давраи андоз дар ихтиёри кормандон ё саҳҳомон (иштирокчиёни андозсупоранда) қарор дошт, аз ҷумла истифодаи он барои кашондани кормандон ба ҷои кор ва баръакс, анҷом дода намешавад.
Моддаи 148. Тарҳ барои пардохтҳои эҳсонкори
Сарфи назар аз муқаррароти моддаи 147 ҳамин Кодекс, тарҳи пардохтҳо барои ташкилоти эҳсонкори ва иҷрои фаъолияти эҳсонкори мутобиқи қисмҳои 2 ва 3 моддаи 17 ҳамин Кодекс дар ҳаҷми воқеии маблағҳои пардохтшуда, аммо на бештар аз 10 фоизи фоидаи (даромади) андозбандишавандае, ки бе назардошти маблағҳои мутобиқи ин модда тарҳшуда, муайяншаванда (муайяншуда) иҷозат дода мешавад. Ҳангоми пардохтҳои эҳсонкори дар шакли молу мулк маблағи воқеии пардохтҳои эҳсонкори хурдтарини яке аз ин ду бузургиҳо - арзиши бозории молу мулк ё арзиши аслии он ба ҳисоб меравад
Моддаи 149. Маҳдудияти тарҳи маблағҳо нисбати фоизҳо
1. Агар дар қисми 2 ҳамин модда тартиби дигаре пешбини нашуда бошад, ҳаҷми дар асл пардохтшудаи (ҳангоми истифодаи усули ҳисобу замкуни пардохтшавандаи) фоизҳо барои ҳар як кредит (қарз) тарҳ карда мешавад, аммо ба андозаи на бештар аз маблағи секаратаи фоизҳои бо истифодаи меъёри азнавмаблағгузории (рефинансирование) Бонки миллии Тоҷикистон ҳисобшуда (бояд ҳисоб карда шавад), ки дар давраи андоз амал мекунад. Ҳамин банд нисбати фоизҳои супоридашаванда тибқи шартномаҳои иҷораи молияви (лизинг) низ татбиқ мегардад.
2. Нисбати корхона, агар зиёда аз 25 фоизи сармояи оинномавиаш мустақим ё ғайримустақим ба ғайрирезидентҳо ё шахсони ҳуқуқии аз андоз аз фоида озод тааллуқ дошта бошад, доир ба ҳар як кредити (қарзи) истифодашуда, дар доираи давраи андоз фоизҳо мувофиқи қисми 1 ҳамин модда тарҳ карда мешаванд, аммо ҳамзамон маблағи ниҳоии фоизҳое, ки мувофиқи қисми 1 ҳамин модда метавонанд тарҳ шаванд, бо маблағҳои зерин маҳдуд мегарданд:
1) ҳама гуна даромади фоизии чунин корхона, ҷамъи
2) 50 фоизи бузургие, ки дар натиҷаи кам кардани даромади умумии (ғайр аз даромади фоизии) ин корхона ба тарҳҳои мутобиқи боби мазкур иҷозатшуда, ба истиснои тарҳ нисбати фоизҳо, ҳосил шудааст.
Моддаи 150. Тарҳ нисбати қарзҳои беэътимод (шубҳанок)
1. Андозсупорапдагон нисбати қарзҳои беэътимоди (шубҳаноки) вобаста ба таҳвили молҳо, иҷрои корҳо ва хизматрасониҳо ба тарҳ ҳуқуқ доранд, агар даромади марбут ба онҳо қаблан ба даромади умумие, ки аз фаъолияти соҳибкори гирифта шудааст, дохил карда шуда бошад.
2. Тарҳ нисбати қарзи беэътимод (шубҳанок) ҳангоми чун қарзи беарзиш аз дафтарҳои муҳосибавии андозсупоранда аз ҳисоб баровардани он иҷозат дода мешавад.
3. Бонкҳо, ширкатҳои кредити ва ташкилотҳои амонатии кредитии хурд тибқи тартиби муқарраршуда таъсисёфта ба тарҳи ҳиссаҷудокуниҳо ба захира барои пӯшонидани талафҳои эҳтимоли доир ба кредитҳо (қарзҳо) (минбаъд дар ин қисм - захира) мувофиқи қоидаҳои ташаккули ин захира ва таснифи кредитҳои (қарзҳои) муқаррарнамудаи Бонки миллии Тоҷикистон ҳуқуқ доранд. Тарҳи маблағ нисбати ҳиссаҷудокуниҳо ба захира доир ба тамоми гурӯҳҳои кредитҳо (қарзҳо), ба истиснои ҳиссаҷудокуниҳо аз рӯи кредитҳои (қарзҳои) стандарти иҷозат дода мешавад. Маблағи тарҳи иҷозатшуда 70 фоизи бузургиеро ташкил мекунад, ки аз рӯи ҳиссаҷудокуниҳо доир ба тамоми гурӯҳҳои кредитҳо (қарзҳо), ба истиснои ҳиссаҷудокуниҳо доир ба кредитҳои (қарзҳои) стандарти бо чунин тартиб муайян мегардад: бузургии захира дар охири сол тарҳи бузургии захира дар аввали сол ҷамъи ҳиссаҷудокуниҳо дар давоми сол ба захира вобаста ба кредитҳои (қарзҳои) беэътимоди аз ҳисоб баровардашуда тарҳи ҳиссаҷудокуниҳо дар давоми сол ба захира доир ба кредитҳои (қарзҳои) воқеан баргардонидашуда. Дастуруламал оид ба муайян намудани маблағи иҷозатшавандаи тарҳро мақоми ваколатдори давлати бо мувофиқаи Бонки миллии Тоҷикистон ва Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ менамояд .
Моддаи 151. Тарҳи ҳиссаҷудокуниҳо ба фондҳои захиравии суғурта
Шахси ҳуқуқие, ки ба фаъолияти суғуртави машғул аст, ҳуқуқ дорад тарҳи ҳиссаҷудокуниҳоро ба фондҳои захиравии суғуртави мувофиқи тартиб ва меъёрҳое, ки бо пешниҳоди Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ва мақоми ваколатдори давлати Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар намудааст, анҷом диҳад.
Моддаи 152. Тарҳ нисбати хароҷот барои тадқиқоти илми, корҳои лоиҳакаши ва таҷрибавию конструктори
Тарҳ нисбати хароҷот барои тадқиқоти илми, корҳои лоиҳакаши ва таҷрибавию конструктории вобаста ба гирифтани даромади умуми, ба истиснои хароҷот барои харидани воситаҳои асоси, васли онҳо ва дигар хароҷоти дорои хусусияти асоси, анҷом дода мешавад. Асос барои тарҳи ин хароҷот ҳуҷҷатҳои лоиҳавию сметави, санади корҳои иҷрошуда ва дигар ҳуҷҷатҳои тасдиқкунанда оид ба анҷом додани корҳои дахлдори тадқиқоти илми, лоиҳакаши ва таҷрибавию конструктори ба ҳисоб мераванд.
Моддаи 153. Тарҳи маблағҳои ҳиссаҷудокуниҳои истеҳлокӣ ва дигар тарҳҳо аз рӯи воситаҳои асосии истеҳлокшаванда
1. Ҳиссаҷудокунии истеҳлоки доир ба воситаҳои асосие, ки дар фаъолияти соҳибкори истифода мешаванд, бояд мувофиқи муқаррароти ҳамин модда тарҳ карда шаванд.
Барои мақсадҳои ҳамин Кодекс ҳиссаҷудокунии истеҳлоки доир ба воситаҳои асоси ва акивҳои ғайримодди, ки дар фаъолияти соҳибкори истифода намешаванд (дар фаъолияти ғайрисоҳибкори истифода мешаванд) ҳисоб ва тарҳ карда намешаванд.
Ҳиссаҷудокунии истеҳлокӣ доир ба воситаҳои асосӣ ва активҳои ғайримоддии дар давоми соли тақвимӣ ба тавозун (баланс) дохилшудае, ки дар фаъолияти соҳибкорӣ истифода мешаванд, аз моҳи минбаъдаи тақвимии дар амал истифода шудани ин воситаҳо ва активҳо иҷозат дода мешавад .
2. Ба активҳои истеҳлокшаванда замин, асарҳои санъат, захираҳои молию модди, аз ҷумла сохтмони нотамом ва таҷҳизоти насб нашуда, амволе, ки арзиши онҳо дар соли ҷори ҳангоми муайян намудани фоидаи андозбандишаванда пурра тарҳ карда мешавад ва дигар активҳои фарсуданашуда дохил намешаванд.
3. Воситаҳои асосии истеҳлокшаванда ба гурӯҳҳои дорои меъёрҳои зерини истеҳлоки тақсим мешаванд:
+-----+------------------------------------------+-------------------ҷ
|Гурӯҳµ Намуди молу мулк | Меъёри |
| | |истеҳлоки (бо фоиз)|
+-----+------------------------------------------+-------------------+
| 1. |Техникаи автотрактории роҳсози; асбобу | |
| |анҷом ва лавозимоти махсус; мошинаҳои | |
| |электронии ҳисоббарор, дастгоҳу воситаҳои | 20 |
| |маҳалии коркарди маълумот, таҷҳизоти | |
| |электрони ва воситаҳои алоқа. | |
+-----+------------------------------------------+-------------------+
| 2. |Автомобилҳои боркаш, автобусҳо, | |
| |автомобилҳои махсус ва автопритсепҳо, | |
| |нақлиёти ҳавои. Мошинаҳо ва таҷҳизот барои| |
| |тамоми соҳаҳои саноат, истеҳсолоти | 15 |
| |рехтагари; таҷҳизоти оҳангарию прессҳо; | |
| |таҷҳизоти сохтмон; мошинаҳо ва таҷҳизоти | |
| |кишоварзи; автомобилҳои сабукрав; | |
| |мебели идора. | |
+-----+------Т--------------Т---Т------Т---------+-------------------+
| 3. |Воситаҳои нақлиёти роҳи оҳан, баҳри ва | |
| |дарёи; мошинаҳо ва таҷҳизоти қуввадиҳанда;| |
| |таҷҳизоти гармидиҳандаи техники, таҷҳизоти| 8 |
| |турбини, муҳаррикҳои электрики ва | |
| |генераторҳои дизели. Воситаҳои интиқоли | |
| |барқ; хатҳои қубур | |
+-----+----------------------Т-------------------+-------------------+
| 4. |Бино, иншоот ва иморатҳо. | 7 |
+-----+-----Т-------Т----------------------------+-------------------+
| 5. |Активҳои истеҳлокшавандае, ки ба дигар | |
| |гурӯҳ шомил нашудаанд. | 10 |
+-----+---Р--------------------------------------+-------------------+
4. Ҳиссаҷудокунии истеҳлоки доир ба ҳар гурӯҳи воситаҳои асоси (минбаъд - "гурӯҳ") бо роҳи татбиқи меъёри дар қисми 3 ҳамин модда нишондодашуда, нисбат ба баланси арзиши гурӯҳ дар охири соли андоз ҳисоб карда мешавад .
5. Ҳиссаҷудокунии истеҳлоки барои бино, иншоот ва иморатҳо (минбаъд - "иморат") на аз рӯи гурӯҳ балки барои ҳар як иморат алоҳида ҳисоб карда мешавад.
6. Баланси арзиши гурӯҳ дар охири соли андози ба маблағе баробар аст, ки бо тариқи зайл муайян карда мешавад (вале бояд аз сифр кам (манфи) набошад):
1) баланси арзиши гурӯҳ дар охири соли гузашта, бо назардошти тарҳи маблағҳои истеҳлоки барои соли гузашта, инчунин маблағе, ки дар қисмҳои 8 ва 9 ҳамин модда пешбини шудааст; ҷамъи
2) арзиши воситаҳои асоси мутобиқи қисми 1 моддаи 153 ва моддаи 195 Кодекси мазкур (бе дарназардошти зиёдшавии арзиши активҳо дар натиҷаи азнавбаҳодиҳӣ (азнавнархгузорӣ) тибқи Кодекси мазкур ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон), ки дар давоми сол ба гурӯҳ ҷамъ мешавад ;
3) маблағи ҳангоми фурӯши воситаҳои асоси дар давоми соли андози гирифташуда, ки дар асоси нархи фурӯш муқаррар мешавад.
7. Агар баланси арзиши гурӯҳи муайяни воситаҳои асосӣ дар охири соли андозбандӣ аз сифр кам бошад, андозсупоранда бояд бузургии мутлақи чунин баланси арзишро ҳамчун даромад ба даромади умумӣ ҳамроҳ намояд ва баланси арзиши чунин гурӯҳи воситаҳои асосиро ба сифр баробар кунад .
Бузургии манфии баланси арзиши гурӯҳи муайяни воситаҳои асосӣ маънои онро дорад, ки дар давоми соли андозбандӣ маблағи аз фурӯши воситаҳои асосии ин гурӯҳ бадастомада аз маблағи (бузургии) баланси арзиши ин гурӯҳи воситаҳои асосӣ дар охири соли гузашта бо тарҳи истеҳлок барои соли гузашта бо назардошти (зам кардани) арзиши воситаҳои асосие, ки ба гурӯҳ дар давоми соли андоз илова карда шудаанд, зиёд мебошад.".
8. Агар баланси арзиши гурӯҳ дар охири сол камтар аз 50 нишондиҳанда барои ҳисобҳоро ташкил намояд, маблағи баланси арзиши гурӯҳ бояд тарҳ карда шавад .
9. Агар тамоми воситаҳои асосии гурӯҳ фурӯхта, дода ё барҳам дода шуда бошад, баланси арзиши гурӯҳ дар охири соли андози бояд тарҳ карда шавад.
10. Арзиши воситаҳои асосии барои иҷораи молияви (лизинг) додашуда (аз рӯи иҷораи молияви (лизинг) гирифташуда) дар тавозуни (баланси) арзиши гурӯҳи дахлдори иҷорагиранда ҳисоб карда мешавад.
11. Барои иҷорадиҳанда маблағи асосие, ки барои воситаҳои асосии ба иҷораи молияви (лизинг) додашуда ба ӯ пардохта шудааст, ҳамчун маблағе барраси мегардад, ки ҳангоми фурӯши чунин воситаҳои асоси барои мақсадҳои банди 3) қисми 6 моддаи мазкур гирифта шудааст, агар воситаҳои асоси ба баланси арзиши гурӯҳ то интиқоли онҳо ба иҷораи молияви (лизинг) дохил карда шуда бошанд. Барои иҷорагиранда маблағи асосие, ки он ба иҷорадиҳанда мепардозад, ҳамчун нархи хариди воситаҳои асоси барраси мегардад .
хориҷ карда шуд .
Моддаи 154. Тарҳҳо нисбати хароҷоти таъмири воситаҳои асосии истеҳлокшаванда
1. Тарҳи маблағ нисбати ҳар як гурӯҳ оид ба хароҷоти таъмири воситаи асосии шомили ҳамин гурӯҳ иҷозат дода мешавад.
2. Тарҳи маблағ мувофиқи қисми 1 ҳамин модда доир ба хароҷоти таъмир дар ҳаҷми воқеии маблағҳои чунин таъмир, вале на бештар аз 10 фоизи баланси арзиши гурӯҳ дар охири соли андоз, аз моҳи минбаъда иҷозат дода мешавад .
3. Маблағи воқеии хароҷоти таъмир зиёда аз 10 фоизи баланси арзиши гурӯҳ ба афзоиши баланси арзиши гурӯҳ дохил карда мешавад.
хориҷ карда шуд .
Моддаи 155. Тарҳи хароҷот нисбати саҳмҳои суғуртави
Саҳмҳои суғуртави, ки суғуртакунандагон дар асоси шартномаҳои суғурта месупоранд, ба истиснои саҳмҳои суғуртави тибқи шартномаҳои дорои хусусияти ҷамъшаванда ва баргардонидашаванда, бояд тарҳ карда шаванд.
Моддаи 156. Хароҷот барои корҳои ҷустуҷӯию геологи ва омодаги ба истихроҷи захираҳои табий
1. Хароҷот оид ба корҳои ҷустуҷӯию геологӣ ва омодагӣ ба истихроҷи захираҳои табиӣ ҳамчун маблағгузорӣ ба воситаҳои асосие, ки гурӯҳи алоҳидаро ташкил медиҳанд, баррасӣ мегардад ва бояд аз даромади умумӣ мутобиқи моддаи 153 ҳамин Кодекс дар намуди ҳиссаҷудокуниҳои истеҳлокӣ тибқи меъёри истеҳлоки воситаҳои асосии гурӯҳи 2 тарҳ карда шавад .
2. Ҳамин модда ҳамчунин нисбати хароҷоти андозсупоранда барои активҳои ғайримоддии вобаста ба гирифтани ҳуқуқ барои иҷрои корҳои ҷустуҷӯию геологи, коркард ё истифодаи захираҳои табий татбиқ мегардад.
Моддаи 157. Хароҷот барои активҳои ғайримодди
1. Ба активҳои ғайримодди хароҷоти шахсони воқеи ва ҳуқуқи барои объектҳои ғайримодди (объектҳои моликияти ғайримодди ба монанди литсензия, патенти ихтирооти, тамғаи савдо, ҳуқуқи муаллифи, шартнома оид ба истифодаи номи шахси ҳуқуқи, таъминоти барномави ва ғайра), ки дар давоми на камтар аз дувоздаҳ моҳ истифода мегарданд, дохил мешаванд, агар мӯҳлати истифодабарии хизматии онҳо маҳдуд бошад.
2. Хароҷот барои активҳои ғайримоддӣ ҳамчун маблағгузорӣ ба воситаҳои асосие, ки гурӯҳи алоҳидаро ташкил медиҳанд, ба назар гирифта мешавад ва бояд аз даромади умумӣ мутобиқи моддаи 153 ҳамин Кодекс дар намуди ҳиссаҷудокуниҳои истеҳлокӣ тибқи меъёри истеҳлоки воситаҳои асосии гурӯҳи 5 тарҳ карда шавад .
3. Ба арзиши активҳои ғайримоддии истеҳлокшаванда хароҷот барои харид ё истеҳсоли онҳо дохил карда намешавад, агар онҳо ҳангоми ҳисоби фоидаи андозбандишавандаи андозсупоранда тарҳ шуда бошад.
4. Ҳамин модда нисбати активҳои ғайримоддие, ки дар моддаи 156 ҳамин Кодекс зикр шудаанд, татбиқ намегардад.
Моддаи 158. Маҳдудияти тарҳ нисбати андозҳо ва ҷаримаҳо
Тарҳ оид ба андозҳо ва ҷаримаҳо танҳо нисбати инҳо иҷозат дода намешавад:
1) андоз аз даромад ё андоз аз фоидае, ки дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон ё дар дигар давлатҳо супорида шудаанд;
2) ҷаримаҳо ва фоизҳое, ки ба буҷети Ҷумҳурии Тоҷикистон ё буҷети дигар давлат пардохта шудаанд (бояд пардохта шаванд);
3) андози ҳадди ақал аз даромадҳо .
Моддаи 159. Зарар ҳангоми фурӯш ё супоридани амволе, ки дар фаъолияти соҳибкори истифода намешавад
Зараре, ки аз фурӯш ё супоридани молу мулк (ба истиснои амволе, ки барои фаъолияти соҳибкори истифода мешавад ё амволе, ки фоидаи фурӯш ё супоридани онҳо аз андоз озод аст) расонида мешавад, аз ҳисоби фоидаи фурӯш ё супоридани чунин молу мулки дигар ҷуброн мегардад. Агар ҷуброни зарар дар ҳамон сол имконнопазир бошад, он ба давраи минбаъдаи то 3 солро дарбаргиранда гузаронида мешавад ва аз ҳисоби фоидаи аз фурӯш ё супоридани дигар чунин молу мулк гирифташуда ҷуброн мегардад. Зарари дар ҳамин модда пешбинишуда набояд аз даромади умуми барои мақсадҳои андоз аз фоида ё андоз аз даромад тарҳ карда шавад .
Моддаи 160. Ба давраи дигар гузаронидани зарар
1. Нисбати корхона барзиёдии тарҳҳои имконпазир нисбат ба даромади умуми (зарар аз фаъолияти соҳибкори) ба давраи минбаъдаи давомнокиаш то 3 солро дарбаргиранда гузаронида мешавад ва аз ҳисоби фоидаи то андозбандишавандаи давраҳои минбаъда пӯшонида мешавад.
2. Нисбати шахси воқеи бошад барзиёдии тарҳҳои имконпазир аз даромади умуми аз фаъолияте, ки меҳнати кироя намебошад, нисбати чунин даромади умуми аз музди меҳнати ин шахс тарҳ шуда наметавонад, вале мумкин аст ба давраи минбаъдаи давомнокиаш то 3 солро дарбаргиранда барои пӯшонидан аз ҳисоби даромади умумии давраҳои минбаъда аз фаъолияте, ки меҳнати кироя намебошад, гузаронида шавад.
БОБИ 20. СИТОНИДАНИ АНДОЗ ДАР МАНБАИ ПАРДОХТ
Моддаи 161. Тартиби ситонидани андоз дар манбаи пардохт
1. Шахсони зерин (агентҳои андоз) вазифадоранд андозро дар манбаъҳои пардохт ситонанд:
1) шахсони ҳуқуқи, инчунин дар ҳолатҳои муқаррарнамудаи ҳамин Кодекс, воҳидҳои махсуси онҳо, ки ба шахсони воқеии кироякор маблағ медиҳанд;
2) шахсони воқеи - соҳибкорони инфироди, ки ба шахсони воқеии кироякори худ ҳақ пардохт менамоянд;
3) шахсони воқеи - соҳибкорони инфиродӣ ва шахсони ҳуқуқие, ки ба дигар шахсон нафақа, стипендия ва кӯмакпули медиҳанд, ба истиснои нафақа, стипендия ва кӯмакпулиҳои давлати ;
4) шахсони ҳуқуқи - резидентҳо, ки ба шахсони воқеи ва ҳуқуқи суди саҳмия мепардозанд;
5) шахсони воқеи - соҳибкорони инфиродӣ ва шахсони ҳуқуқие, ки ба шахсони воқеи - соҳибкорони инфиродӣ ва ҳуқуқи фоизҳо мепардозанд ;
6) шахсони воқеи - соҳибкорони инфиродӣ ва шахсони ҳуқуқие, ки маблағҳои дар моддаи 164 ҳамин Кодекс пешбинишударо мепардозанд ;
7) шахсони воқеи - соҳибкорони инфиродӣ ва шахсони ҳуқуқие, ки бурдҳоро оид ба вомбаргҳо, лотереяҳо, оид ба натиҷаҳои озмунҳо ва мусобиқаҳо мукофот (бурдҳо, тӯҳфаҳо) медиҳанд , .
2. Шахси воқеи - соҳибкорони инфиродӣ ва шахси ҳуқуқие, ки даромад пардохт менамояд, барои ситонидан ва ба буҷет гузаронидани андозро ҷавобгар мебошад. Агар маблағи андоз ситонида нашавад, шахси даромад пардохткунанда ӯҳдадор аст маблағи андози ситониданашуда, ҷарима ва фоизҳои дахлдорро аз ҳисоби худ ба буҷет гузаронад .
Ба мақсади ҳисоб кардани андози даромад ва андози иҷтимоӣ музди меҳнати ҳар коргари кироя (новобаста аз он, ки кироякорӣ ба таври ҳуҷҷатӣ ба расмият дароварда шудааст ё не) дар давраи аз 1 июли соли ҷорӣ то 30 июни соли оянда наметавонад аз музди меҳнати миёнаи моҳонаи номиналии кироякорон дар шаҳру ноҳияи дахлдор, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соли андози гузашта қарор дошт, камтар бошад (ба истиснои муассисаҳои буҷетӣ ва корхонаҳое, ки дар онҳо на камтар аз 50 фоизи кормандонашонро маъюбон ташкил медиҳанд) .
3. Шахсони воқеи - соҳибкорони инфиродӣ ва шахсони ҳуқуқие, ки мутобиқи қисми 1 ҳамин модда андозро дар манбаи пардохт меситонанд (ҳисоб мекунанд), аз ҷумла шахсоне, ки барои пардохти музди меҳнат аз бонкҳо ва дигар муассисаҳои молиявию кредитии анҷомдиҳандаи амалиёти алоҳидаи бонки маблағ мегиранд, вазифадоранд ,:
1) андозҳои ситонидашуда (ҳисобшуда), аз ҷумла андози иҷтимоиро мутобиқи боби 35 ҳамин Кодекс ба буҷет ҳамзамон бо гирифтани маблағҳо барои музди меҳнат ва дар дигар ҳолатҳо - дар давоми 5 рӯзи бонкии баъди ба охир расидани моҳе, ки дар он пардохтҳо (маблағҳо) супорида шуда буданд, гузаронанд;
2) ҳангоми пардохти музди меҳнат ба шахсони воқеие, ки даромад мегиранд, бо дархости онҳо, бо зикри насабу ном, маблағ ва намуди даромад ва андозҳои ситонидашуда 1 (агар андоз нигоҳ дошта шавад), маълумотнома диҳанд;
3) дар давоми 30 рӯзи баъди ба охир расидани соли андоз ҳатман ба мақомоти андози ҷои баҳисобгирии бақайдгириашон, инчунин ба шахсони воқеи ва ҳуқуқие, ки мутобиқи қисми, 1 ҳамин модда даромад мегиранд (гирифтаанд), бо дархости онҳо дар давоми 10 рӯз, бо зикри рақами мушаххаси андозсупоранда, номгӯи (насаб, ном ва номи падари) шахс, маблағи умумии даромад ва маблағи умумии андози ситонидашуда дар соли ҳисоботи маълумотнома пешниҳод кунанд.
Ба бонкҳо ва дигар муассисаҳои молиявию кредитӣ додани маблағҳои пули нақд барои пардохти музди меҳнат бе пешакӣ ба буҷет аз ҷониби андозсупорандагон ё агентҳои андоз гузарондани маблағи андози даромад ва андози иҷтимоие, ки ба маблағи воситаҳои пули нақди дар боло зикргардида алоқаманд аст, манъ аст .
4. Корфармое, ки корфармои асосии андозсупоранда намебошад, вазифадор аст аз музди меҳнат тибқи меъёри 13 фоиз, бе татбиқ кардани тарҳҳои пешбининамудаи моддаи 139 ҳамин Кодекс, андоз аз даромадро ситонад.
Моддаи 162. Ситонидани андоз аз суди саҳмияҳо дар манбаи пардохт
1. Суди саҳмияҳое, ки корхонаҳои резиденти мепардозанд, бояд дар манбаи пардохт тибқи меъёри 12 фоиз андозбанди шаванд .
2. Суди саҳмияҳое, ки мутобиқи қисми 1 ҳамин модда андозбанди мегарданд, ба даромади умумии шахси гирандаи онҳо дохил карда намешаванд ва минбаъд андозбанди намегарданд.
Моддаи 163. Ситонидани андоз аз фоизҳо дар манбаи пардохт
1. Фоизҳое, ки резидент ё муассисаи доимии ғайрирезидент медиҳанд, ё аз номи чунин муассиса дода мешаванд, дар манбаи пардохт тибқи меъёри 12 фоиз аз маблағи додашаванда андозбанди мегарданд, агар даромад аз манбаи воқеъ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон мутобиқи моддаи 34 ҳамин Кодекс гирифта шавад, ба истиснои ҳолатҳои қисми 2 ҳамин модда.
2. Фоизҳо, аз ҷумла тибқи шартномаи иҷораи молияви (лизинг), ки ба бонкҳои резиденти, ба дигар муассисаҳои (ташкилотҳои) резидентии молиявию кредити, аз ҷумла ба ташкилотҳои резидентии маблағгузориҳои хурд, ширкатҳои резидентии иҷораи молияви (лизинги) пардохта мешаванд, дар манбаи пардохт андозбанди намешаванд.
3. Фоизҳое, ки мутобиқи қисми 1 ҳамин модда андозбанди шуданд, ба даромади умумии гирандаи онҳо - шахси воқеи дохил намешаванд ва дар оянда баъди пардохти онҳо ба ин шахс андозбанди намегарданд.
4. Шахси ҳуқуқи - резидент, ки фоидаи он бояд андозбанди гардад, ҳангоми гирифтани фоизҳои мутобиқи қисми 1 ҳамин модда андозбандишуда, ба даромади умумии худ тамоми маблағи даромади фоизиро бе тарҳи андози ситонидашуда дохил менамояд ва ҳуқуқ дорад ин андози дар манбаи пардохт нигоҳдошташударо ҳангоми мавҷудияти ҳуҷҷатҳои тасдиқкунандаи нигаҳдошти андоз дар манбаи пардохт ба ҳисоб гирад.
Моддаи 164. Ситонидани андоз аз даромади ғайрирезидентҳо дар манбаи пардохт
1. Даромади ғайрирезидент аз манбаи воқеъ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки мутобиқи моддаи 34 ҳамин Кодекс муайян гардида, ба муассисаи доимии ҳамин ғайрирезидент дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон марбут намебошад, дар манбаи пардохт ҳамчун даромади умуми, бе тарҳи хароҷот (ба истиснои тарҳи дар ҳолати андозбанди мутобиқи моддаи 220 ҳамин Кодекс аз маблағи умумие, ки андоз аз арзиши иловашударо дар бар мегирад ва бояд ба ғайрирезидент дода шавад, андози аз арзиши иловашуда аз ҳамин маблағи умуми дошташуда), бояд тибқи меъёрҳои муайяннамудаи қисми 6 ҳамин модда андозбанди гардад.
2. Таҳти мафҳуми пардохти даромад супоридани пул дар шакли нақд ва (ё) ғайринақди, қоғазҳои қиматноқ молҳо, дигар молу мулк, иҷрои корҳо, хизматрасониҳо фаҳмида мешаванд .
3. Пардохтҳо ба манфиати ғайрирезидентҳо мутобиқи қисми 1 ҳамин модда, вобаста бо таҳвили молҳо ҳангоми амалиёти тиҷорати хориҷи (вобаста бо воридоти молҳо) ба қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон, дар манбаи пардохт бояд андозбанди нагардад.
4. Андозбандии даромадҳои ғайрирезидент дар манбаи пардохт, сарфи назар аз ихтиёрдории ин ғайрирезидент нисбати даромадҳои худ, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ба даст оварда шудаанд, ба манфиати шахсони сеюм дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ва (ё) воҳидҳои махсуси худ дар дигар давлатҳо, анҷом дода мешавад.
5. Андоз аз даромади ғайрирезидент аз манбаи воқеъ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон новобаста аз шакл ва маҳали пардохти даромад ситонида метавад.
6. Бо назардошти муқаррароти ҳамин модда даромадҳои ғайрирезидент аз манбаҳои воқеъ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки бо муассисаи доимии ин ғайрирезидент дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон алоқаманд намебошад, бояд дар манбаи пардохт ҳамчун даромади умуми, бе тарҳи хароҷот (ба истиснои тарҳи дар ҳолати андозбанди мутобиқи моддаи 220 ҳамин Кодекс аз маблағн умумие, ки андоз аз арзиши иловашударо дар бар мегирад ва бояд ба ғайрирезидент дода шавад, андози аз арзиши иловашуда аз ҳамин маблағи умуми дошташуда), тибқи меъёрҳои зайл андозбанди шаванд:
1) суди саҳмияҳо - мутобиқи моддаи 162 ҳамин Кодекс;
2) фоизҳо - мутобиқи моддаи 163 ҳамин Кодекс;
3) саҳмҳои суғуртавие, ки корхонаи резиденти ё соҳибкори инфироди-резидент мутобиқи шартномаҳои суғурта ва азнавсуғуртакунии таваккалҳо мепардозанд - тибқи меъёри 4 фоиз;
4) маблағҳое, ки корхонаи резиденти ё соҳибкори инфиродирезидент барои хизматрасонии телекоммуникатсиони ё нақлиёт ҳангоми алоқа ё боркашонии байналмилали байни Ҷумҳурии Тоҷикистон ва дигар давлатҳо мепардозанд, ба истиснои маблағҳо оид ба фрахти баҳри - тибқи меъёри 4 фоиз, маблағҳо оид ба фрахти баҳри - тибқи меъёри 6 фоиз;
5) даромадҳо дар шакли музди меҳнат, инчунин даромадҳои пешбининамудаи бандҳои 8), 17), 18), 19), 20), 21), 22), 24) қисми 8 моддаи 34 ҳамин Кодекс, ки корхонаи резиденти ё соҳибкори инфиродирезидент мепардозад, - тибқи меъёри дар қисми 3 моддаи 140 ҳамин Кодекс зикргардида ;
6) даромадҳои дигар, ки дар бандҳои 1) - 5) ҳамин қисм пешбинӣ нашудаанд, - тибқи меъёри 15 фоиз .
7. Барои мақсадҳои ҳамин модда маблағҳои пардохтаи муассисаи доимии ғайрирезидент дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ё аз номи чунин муассиса пардохтшуда ҳамчун маблағҳои супоридаи корхонаи резиденти барраси мегарданд.
Моддаи 165. Пешниҳоди ҳисоботи андози оид ба ситонидани андоз дар манбаи пардохт
Агентҳои андоз, ки дар моддаи 161 ҳамин Кодекс зикр гардидаанд, вазифадоранд як маротиба дар нимсола, на дертар аз санаи 15-уми моҳе, ки баъди нимсолаи ҳисоботи фаро мерасад ва дар он ӯҳдадории ситонидани андоз дар манбаи пардохт ба вуҷуд омадааст, ба мақомоти андози маҳалли баҳисобгарии бақайдгириашон ҳисоботи андози дар манбаи пардохт ситонидашударо, ба истиснои андози даромад аз ҷониби корфармоён тибқи шакл ва тартиби муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлати пешниҳод намоянд .
Корфармоён ӯҳдадоранд, ки ҳар моҳ на дертар аз санаи 15 моҳе, ки баъди моҳи ҳисоботӣ фаро мерасад, ба мақомоти андози маҳалли баҳисобгирии бақайдгириашон ҳисоботи андози даромад аз коргарони кирояашонро, ки дар манбаи пардохт ситонида шудааст, тибқи шакл ва тартиби муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлатӣ пешниҳод намоянд .
БОБИ 21. АНДОЗБАНДИИ БАЙНАЛМИЛАЛИ
Моддаи 166. Андозбандии фоидаи софи муассисаи доимии шахси ҳуқуқии хориҷи
Илова ба андоз аз фоидаи муассисаи доимии шахси ҳуқуқии хориҷи аз фоидаи софи ин муассисаи доими тибқи меъёри 8 фоиз андоз гирифта мешавад.
Моддаи 167. Баҳисобгирии андози хориҷи
1. Маблағи андози даромад ё андоз аз фоида, ки берун аз қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон пардохта шудааст, ҳангоми дар Ҷумҳурии Тоҷикистон пардохтани ин андозҳо, дар сурати тасдиқ шудани пардохти андоз берун аз қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон тибқи тартиби муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлати, ба ҳисоб гирифта мешавад.
2. Ҳаҷми баҳисобгири, ки дар қисми 1 ҳамин модда пешбини шудааст, набояд аз маблағи андозе, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон нисбат ба чунин даромад ё фоида тибқи меъёрҳои дар Ҷумҳурии Тоҷикистон амалкунанда ҳисобида шудааст, зиёд бошад.
Моддаи 168. Даромаде, ки дар мамлакатҳои дорои андозбандии имтиёзнок гирифта шудааст
1. Агар резидент мустақим ё ғайримустақим дорои зиёда аз 10 фоизи фонди оинномави ё зиёда аз 10 фоизи саҳмияҳо бо ҳуқуқи овози корхонаи хориҷи бошад, ки вай дар навбати худ дар мамлакати дорои андозбандии имтиёзнок даромад мегирад, як қисми чунин даромад, ки ба резидент тааллуқ дорад, ба даромади (фоидаи) андозбандишавандаи вай (резидент) дохил карда мешавад.
2. Давлати хориҷи ҳангоме давлати дорои андозбандии имтиёзнок ҳисобида мешавад, ки агар меъёри андоз дар он нисбат ба меъёри мувофиқи ҳамин Кодекс муқарраршуда, 30 фоиз кам бошад ё қонунҳое дошта бошад, ки дар бораи махфи нигоҳ доштани маълумоти молияви ё маълумот дар бораи ширкатҳо, ки барои нигоҳ доштани сирри соҳиби воқеии молу мулк ё даромадгиранда (фоидагиранда) имконият медиҳанд, вуҷуд дошта бошанд .
БОБИ 22. МУҚАРРАРОТИ МАХСУС ДОИР БА ШАРТНОМАҲОИ БАЙНАЛМИЛАЛИ
Моддаи 169. Шартҳои татбиқи шартномаи байналмилали
1. Муқаррароти шартномаи байналмилали дар хусуси бартараф намудани андозбандии дукарата ва пешгирии саркашиҳо аз пардохтани андозҳо аз даромад ва молу мулк (сармоя), ки яке аз тарафҳои он Ҷумҳурии Тоҷикистон (минбаъд барои мақсадҳои моддаҳои 169-180 ҳамин Кодекс -"шартномаи байналмилали") мебошад, нисбати шахсоне татбиқ мегардад, ки резиденти як ё ҳардуи давлатҳое мебошанд, ки чунин шартнома бастаанд .
2. Муқаррароти қисми 1 ҳамин модда нисбати резиденти давлате, ки бо он шартномаи байналмилали баста шудааст, татбиқ намегардад, агар ин резидент муқаррароти шартномаи байналмилалиро ба манфиати дигар шахс истифода барад ва ин шахс резиденти давлате, ки бо он шартномаи байналмилали баста шудааст, набошад.
3. Барои мақсадҳои ҳамин боб андозбандии даромад, мутобиқи ҳамин Кодекс, вобаста ба матни (маънои) шартномаи байналмилали, маънои андозбандии фоида ё даромадро дорад.
Моддаи 170. Тартиби татбиқи шартномаҳои байналмилали
Татбиқи шартномаҳои байналмилали тибқи тартиби муқаррарнамудаи Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон бо мувофиқаи мақоми ваколатдори давлати мутобиқи муқаррароти моддаҳои 169-180 ҳамин Кодекс амали карда мешавад.
Моддаи 171. Усулҳои тарҳи хароҷоти идоракуни ва умумимаъмурии шахси ҳуқуқи-ғайрирезидент бо мақсади андозбандии даромадҳо аз манбаҳо дар Ҷумҳурии Тоҷикистон
1. Агар дар муқаррароти шартномаи байналмилали ҳангоми муайян намудани даромади андозбандишавандаи шахси ҳуқуқи-ғайрирезидент аз фаъолияташ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон тавассути муассисаи доими тарҳи хароҷоти идоракуни ва умумимаъмурии бо мақсади ба даст овардани чунин даромади андозбандишаванда ҳам дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ва ҳам берун аз қаламрави он ба амал омада дар назар дошта шуда бошад, дар ин сурат маблағи чунин хароҷот бо яке аз чунин усулҳо муайян карда мешавад:
1) усули тақсимоти мутаносиби хароҷот;
2) усули бевоситаи (мустақими) тарҳи хароҷот.
2. Шахси ҳуқуқи-ғайрирезидент мустақилона яке аз ду усули тарҳи хароҷоти идоракуни ва умумимаъмуриро интихоб менамояд.
3.Усули интихобшудаи намудаи тарҳи хароҷоти идоракуни ва умумимаъмури (аз ҷумла тартиби муайянкунии нишондиҳандаи ҳисоби, ки ҳангоми усули тақсимоти мутаносиби хароҷот истифода бурда мешавад) нисбати муассисаи доими ҳар сол татбиқ мегардад ва тағйир додани он танҳо бо мувофиқаи мақоми андози дахлдор имконпазир мебошад.
Моддаи 172. Усули тақсимоти мутаносиби хароҷот
1. Ҳангоми истифодаи усули тақсимоти мутаносиби хароҷот маблағи хароҷоти идоракуни ва умумимаъмури, ки дар моддаи 171 ҳамин Кодекс зикр шудааст ва муассисаи доими бояд аз даромадаш тарҳ намояд, ҳамчун ҳосили зарби чунин хароҷот ва нишондиҳандаи ҳисоби муайян карда мешавад.
2. Нишондиҳандаи ҳисоби бо яке аз усулҳои зерин муайян карда мешавад:
1) таносуби маблағи солонаи даромади умумии аз тарафи шахси ҳуқуқи-ғайрирезидент аз фаъолият дар Ҷумҳурии Тоҷикистон тавассути муассисаи доими дар соли андоз гирифташуда нисбати даромади солонаи умумии шахси ҳуқуқи-ғайрирезидент аз фаъолият ҳам дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ва ҳам берун аз қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон дар давраи зикргардидаи андоз;
2) муайянкунии андозаи миёна аз рӯи се нишондиҳанда:
- таносуби маблағи солонаи даромади умумии аз тарафи шахси ҳуқуқи-ғайрирезидент аз фаъолият дар Ҷумҳурии Тоҷикистон тавассути муассисаи доими дар соли андоз гирифташуда нисбати даромади солонаи умумии шахси ҳуқуқи-ғайрирезидент аз фаъолият ҳам дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ва ҳам берун аз қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон дар давраи номбаршудаи андоз;
- таносуби арзиши воситаҳои асосии муассисаи доими дар Ҷумҳурии Тоҷикистон дар охири давраи андоз дар ҳисоботи молиявиаш ҳисобшуда ба арзиши умумии воситаҳои асосии шахси ҳуқуқи-ғайрирезидент дар маҷмӯъ ҳам дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ва ҳам берун аз қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон дар чунин давраи андоз;
- таносуби ҳаҷми фонди музди меҳнати ҳайати кормандоне, ки дар муассисаи доими дар Ҷумҳурии Тоҷикистон кор мекунанд, дар охири давраи андоз ба ҳаҷми умумии фонди музди меҳнати ҳайати кормандони шахси ҳуқуқи-ғайрирезидент дар маҷмӯъ ҳам дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ва ҳам берун аз қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон дар чунин давраи андоз.
Шахси ҳуқуқи-ғайрирезидент яке аз усулҳои зикршудаи ҳисоб намудани нишондиҳандаи ҳисобиро мустақилона интихоб менамояд.
3. Маблағи хароҷоти идоракуни ва умумимаъмури, ки бо роҳи ҳисобкуни муайян шудааст, танҳо дар асоси ҳуҷҷатҳои тасдиқкунанда аз муассисаи доими тарҳ карда мешавад.
4. Ҳуҷҷатҳои тасдиқкунанда инҳо мебошанд:
1) нусхаи ҳисоботи молиявии шахси ҳуқуқи-ғайрирезидент, ки дар он вобаста ба нишондиҳандаи ҳисобии муайянкардаи шахси ҳуқуқи-ғайрирезидент инҳо шарҳ дода мешаванд:
- маблағи умумии даромади умумии солона дар маҷмӯъ;
- маблағи умумии фонди музди меҳнат дар маҷмӯъ;
- арзиши аввалия ва интиҳоии воситаҳои асоси дар маҷмӯъ;
- маблағи умумии хароҷот бо тақсимоти модда ба моддаи он, аз ҷумла маблағи умумии хароҷоти идоракуни ва умумимаъмури бо тақсимоти модда ба моддаи онҳо;
2) нусхаи хулосаи аудитори оид ба аудити ҳисоботи молиявии шахси ҳуқуқи-ғайрирезидент (ҳангоми гузаронидани аудити ҳисоботи молиявии чунин шахс).
5. Ҳисоби хароҷоти номбаршуда, ки тарҳи он ба муассисаи доими дар Ҷумҳурии Тоҷикистон тааллуқ дорад, ба эъломияи андози даромади корпоративи (андоз аз фоида), ки ба мақомоти дахлдори андози Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод мегардад, замима карда мешавад.
6. Ҳангоми дар ҳисоботи молияви дарҷ нашудани маблағи хароҷоти идоракуни ва умумимаъмури, ки бояд мутаносибан тақсим шаванд, барои тарҳи чунин хароҷот ба муассисаи доими роҳ дода намешавад.
Моддаи 173. Усули бевоситаи (мустақими) ҳисоббарии хароҷот
1. Ҳангоми истифодаи усули бевоситаи (мустақими) ҳисоббарии хароҷоти идоракуни ва (ё) умумимаъмурии ғайрирезидент чунин хароҷот ба хароҷоти муассисаи доими дар Ҷумҳурии Тоҷикистон дохил карда мешаванд, агар онҳо мустақиман муайян ва бевосита барои ба даст овардани даромадҳо аз фаъолият дар Ҷумҳурии Тоҷикистон тавассути муассисаи доими алоқаманд бошанд.
Хароҷоти мазкур танҳо дар асоси ҳуҷҷатҳои мавҷудбудаи тасдиқкунанда аз маблағи муассисаи доими тарҳ карда мешавад.
2. Ҳуҷҷатҳои тасдиқкунанда инҳо мебошанд:
1) ҳуҷҷатҳои муҳосибавие, ки хароҷоти шахси ҳуқуқи-ғайрирезидентро дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон барои мақсади гирифтани даромад аз фаъолият тавассути муассисаи доими тасдиқ менамоянд;
2) нусхаи ҳуҷҷатҳои муҳосибавие, ки хароҷоти шахси ҳуқуқи-ғайрирезидентро берун аз қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон бо мақсади гирифтани даромад аз фаъолият дар Ҷумҳурии Тоҷикистон тавассути муассисаи доими тасдиқ менамоянд.
Моддаи 174. Тартиби пардохтани андоз аз даромади ғайрирезидентҳо аз фаъолият дар Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки боиси таъсиси муассисаи доими намегардад
1. Тартиби пардохтани андозе, ки дар ҳамин модда пешбини шудааст, нисбати даромади ғайрирезидент аз фаъолият дар Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки мувофиқи муқаррароти шартномаи байналмилали боиси таъсиси муассисаи доими намегардад, ба истиснои даромадҳое, ки дар моддаҳои 175-178 ҳамин Кодекс зикр шудаанд, татбиқ мегардад, агар ҳамин моддаҳо тартиби дигарро пешбини накарда бошанд.
2. ,айрирезиденти дар қисми 1 ҳамин модда зикршуда, ки аз манбаъҳои воқеъ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон даромад мегирад, ҳуқуқ дорад тартиби пардохти андози пешбининамудаи ҳамин моддаро истифода барад. Ҳангоми татбиқ накардани муқаррароти ҳамин модда агенти андоз ӯҳдадор аст андозро дар манбаи пардохт нигоҳ дорад ва мутобиқи тартиби умумии муқарраршуда ба буҷети давлати гузаронад.
3. Гайрирезиденте, ки даромад мегирад, агенти андоз, инчунин бонк-резиденте (минбаъд - "бонк"), ки агенти андоз муайян намудааст, оид ба пасандози шартии бонки тибқи шакли мувофиқанамудаи иштирокчиёни шартнома, бо назардошти муқаррароти ҳамин модда шартнома мебанданд.
4. Агенти андоз ӯҳдадор аст дар давоми 10 рӯзи тақвими аз рӯзи ба имзо расидани шартнома оид ба пасандози шартии бонки дар мақоми дахлдори андоз ин шартномаро аз қайд гузаронад, нусхаи чунин шартнома, инчунин нусхаи ҳуҷҷати пардохтро, ки супоридани андозро ба пасандози шартии бонки тасдиқ мекунад, ба мақоми дахлдори андоз пешниҳод намояд.
5. Муқаррароти ҳамин модда танҳо нисбати шартномаҳои оид ба пасандози шартии бонкие татбиқ мегардад, ки дар мақоми дахлдори андоз ба қайд гирифта шудаанд. Ҳамзамон шартномаҳои оид ба пасандози шартии бонкие ба қайд гирифта мешаванд, ки шартҳои онҳо хилофи муқаррароти ҳамин модда намебошанд.
6. Агенти андоз дар лаҳзаи пардохти даромад ба ғайрирезидент ӯҳдадор аст дар манбаи пардохт тибқи меъёрҳои муайяннамудаи моддаи 164 ҳамин Кодекс андозро ситонад ва маблағи андози ситонидашударо ба пасандози шартии бонки дар бонк ба фоидаи ғайрирезидент гузаронад.
7. Ҳангоми иҷрои шартҳои шартномаи байналмилали ғайрирезидент бо мақсади баргардонидани маблағи андози қаблан ситонидашуда ба мақоми дахлдори андоз тибқи тартиб ва шакли муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлати ариза пешниҳод менамояд.
8. Мақоми андоз дар давоми 15 рӯзи тақвими аз лаҳзаи гирифтани ариза ин ариза ва ҳуҷҷатҳои заруриро барраси намуда, оид ба он қарор қабул мекунад ва аз натиҷааш ба ғайрирезидент ва бонк хабар медиҳад.
9. Ҳангоми гирифтани ариза барои баргардонидани андози ситонидашуда, ки мақоми андоз онро тасдиқ намудааст, бонк ба ғайрирезиденте, ки чунин ариза додааст, ҳуқуқ медиҳад, ки маблағҳои дар пасандози шартии бонки ҷойгирнамудаашро дар доираи маблағи дар ариза нишондодашуда, бо назардошти фоизҳои ҳисобшудаи бонки ихтиёрдори намояд.
10. Ҳангоми норозиги бо қарори манфии мақоми андоз ғайрирезидент ҳуқуқ дорад дар давоми даҳ рӯзи тақвими аз рӯзи гирифтани чунин қарор ба мақоми ваколатдори давлати (ҳангоми зарурат бо ҷалби мақоми салоҳиятдори мамлакати резиденти) бо ариза ҷиҳати баррасии такрории масъала нисбати қонуни будани татбиқи муқаррароти шартномаи байналмилали муроҷиат намояд ва ҳамзамон мақоми андозро дар мавриди шикоят нисбати қарори он огоҳ намояд.
11. Ҳангоми аз ҷониби мақоми андоз қабул шудани қарори манфи оид ба ариза ва дар сурати дар давоми мӯҳлати даҳрӯзае, ки дар қисми 10 ҳамин модда муқаррар шудааст, нагирифтани ҷавоби ғайрирезидент вобаста ба арзи шикоят нисбати қарори мақоми андоз ин мақоми андоз ба бонк ҷиҳати ба буҷет гузаронидани маблағи дар ариза нишондодашуда ва дар пасандози шартии бонки ҷойгиршуда бо фоизҳои ҳисобшуда бо замимаи ҳуҷҷатҳои тасдиқкунандаи радди аз андозбанди озод намудани даромадҳои ғайрирезидент фармоиши инкассави пешниҳод менамояд.
12. Бонк ӯҳдадор аст дар давоми рӯзи кори аз лаҳзаи гирифтани ҳуҷҷатҳои мақоми андоз, ки дар қисми 11 ҳамин модда номбар шудаанд, маблағи андози дар пасандози шартии бонки ҷойгиршударо бо фоизҳои бонкии ҳисобшуда ба буҷет гузаронад.
Чунин маблағи андози ситонидашуда ба ҳисоби пардохти ӯҳдадориҳои ғайрирезидент дар назди буҷет бояд ба ҳисоб гирифта шавад.
13. Пасандозҳои шартии бонки бо арзи милли ё хориҷи кушода мешаванд. Ҳангоми кушодани пасандозҳои шартии бонки бо арзи хориҷи маблағи андозҳо ба буҷет ва фоизҳои бонки бо арзи милли, бо қурби расмии Бонки миллии Тоҷикистон, ки дар лаҳзаи пардохти андоз аз нав ҳисоб карда шудаанд, супорида мешаванд.
14. Гайрирезидент ва агенти андоз то қабул шудани қарори дахлдори мақоми андоз ҳуқуқи ихтиёрдории маблағи андозеро, ки дар пасандози шартии бонки ҷойгир шудааст, надоранд.
15. Ҳангоми вайрон намудани шартҳои шартнома оид ба пасандози шартии бонки ва сари вақт нагузаронидани маблағи андоз ба буҷет, ки бо гуноҳи бонк содир шудааст, бонк мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷавобгар мебошад.
16. Ҳангоми аз ҷониби бонк ғайриимкон будани иҷрои ӯҳдадориҳо оид ба гузаронидани маблағи андози дар пасандози шартии бонки ҷойгиршуда, ӯҳдадории ба буҷет гузаронидани андоз дар манбаи пардохт, фоизи бонк ва ҷаримаҳо барои сари вақт нагузаронидани андоз ба буҷет ба зиммаи агенти андоз гузошта мешавад.
17. Мақомоти андоз ӯҳдадоранд баҳисобгирии маблағҳои андози зеринро амали намоянд:
1) дар пасандозҳои шартии бонки ҷойгиршуда;
2) маблағҳои пардохтшуда ба ғайрирезидентҳое, ки ҳуқуқи татбиқи муқаррароти шартномаҳои байналмилалиро доранд;
3) ба буҷет гузаронидашуда.
Моддаи 175. Тартиби татбиқи шартномаҳои байналмилали нисбати андозбандии даромадҳо аз расонидани хизматҳои нақлиёти дар боркашонии байналмилали
1. Даромадҳои гирифташуда аз хизматрасонии нақлиёти дар боркашонии байналмилали, ки яке аз тарафҳои он Ҷумҳурии Тоҷикистон аст, аз ҷониби шахси ҳуқуқи-ғайрирезиденти дорои ҳуқуқ барои татбиқи муқаррароти шартномаи байналмилали мебошад, бояд бе пешниҳоди ариза оид ба татбиқи муқаррароти шартномаи байналмилали дар асоси ҳуҷҷате, ки резидентии вайро тасдиқ менамояд, аз андозбанди озод карда шавад, агар ин шахси ҳуқуқи дар Ҷумҳурии Тоҷикистон вобаста ба чунин фаъолият муассисаи доими дошта бошад.
Ҳамзамон шахси ҳуқуқи-ғайрирезидент ӯҳдадор аст баҳисобгирии алоҳидаи маблағи даромадҳоро аз хизматрасонии нақлиёти дар боркашонии байналмилали (ки бояд мутобиқи шартномаи байналмилали андозбанди нашаванд) ва аз хизматрасонии нақлиёти дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон (андозбандишаванда) таъмин намуда, инчунин ин даромадҳоро дар эъломияи андоз аз фоида бояд дарҷ намояд.
Маблағи умумии фоидаи андозбандишаванда (даромади андозбандишаванда) дар эъломияи дар боло зикршуда ба маблағи фоидаи андозбандишавандае (даромади андозбандишавандае), ки мутобиқи шартномаи байналмилали аз андозбанди бояд озод карда шавад, дар асоси баҳисобгирии алоҳида кам карда мешавад.
Ҳангоми ғайриҳуқуқи татбиқ намудани муқаррароти шартномаи байналмилали, ки боиси насупоридан ё нопурра пардохтани андоз ба буҷет гардидааст, андозсупоранда мутобиқи санадҳои қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷавобгар мебошад.
2. Даромади шахси ҳуқуқи-ғайрирезидент, ки воситаҳои нақлиётро дар боркашонии байналмилалие, ки яке аз тарафҳои он Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошад, бе таъсиси муассисаи доими дар Ҷумҳурии Тоҷикистон истифода мебарад ва ҳуқуқи татбиқи муқаррароти шартномаи байналмилалиро дорад, бояд аз андозбанди тибқи тартиби муқаррарнамудаи моддаи 174 ҳамин Кодекс озод карда шавад.
Моддаи 176. Тартиби татбиқи шартномаи байналмилали нисбати андозбандии суди саҳмияҳо, фоизҳо, роялти
1. Агенти андоз ҳуқуқ дорад дар лаҳзаи пардохти даромад ба ғайрирезидент дар шакли суди саҳмияҳо, фоизҳо, роялти муқаррароти шартномаи байналмилалии дахлдорро бе пешниҳоди ариза аз ҷониби ғайрирезидент ҷиҳати татбиқи муқаррароти шартномаи байналмилали дар асоси ҳуҷҷати тасдиқкунандаи резиденти татбиқ намояд, агар чунин ғайрирезидент гирандаи охирини даромад бошад ва барои татбиқи муқаррароти шартномаи байналмилали ҳуқуқ дошта бошад.
2. Агенти андоз ӯҳдадор аст дар ҳисоби андоз дар манбаи пардохт, ки ба мақоми андоз пешниҳод мешавад, маблағи даромади супоридашуда (ҳисобшуда) ва андозҳои ситонидашударо мутобиқи муқаррароти шартномаҳои байналмилали, меъёрҳои андоз ва номи шартномаҳои байналмилали дарҷ намояд.
3. Ҳангоми татбиқи ғайриҳуқуқии муқаррароти шартномаи байналмилали, ки боиси насупоридан ё нопурра пардохтани андоз ба буҷет гардидааст, агенти андоз мутобиқи санадҳои қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷавобгар мебошад.
Моддаи 177. Тартиби татбиқи шартномаи байналмилали нисбати андозбандии фоидаи соф (даромади соф) ҳангоми фаъолият тавассути муассисаи доими
1. Гайрирезидент ҳуқуқ дорад муқаррароти шартномаи байналмилалиро нисбати андозбандии фоидаи соф (даромади соф) аз фаъолият дар Ҷумҳурии Тоҷикистон тавассути муассисаи доими бе пешниҳоди ариза барои татбиқи муқаррароти шартномаи байналмилали, дар асоси ҳуҷҷати тасдиқкунандаи резиденти амали намояд, агар чунин ғайрирезидент гирандаи охирини фоидаи соф (даромади соф) ва дорои ҳуқуқи татбиқи муқаррароти шартномаи байналмилали бошад.
2. Шахси ҳуқуқи-ғайрирезидент дар эъломия оид ба андоз аз фоида ӯҳдадор аст меъёри андоз, маблағи андоз аз фоидаи соф (даромади соф) ва номи шартномаи байналмилалиро, ки дар асоси он меъёри дахлдори андоз татбиқ шудааст, зикр намояд.
3. Ҳангоми татбиқи ғайриҳуқуқии муқаррароти шартномаи байналмилали, ки боиси насупоридан ё нопурра пардохтани андоз ба буҷет гардидааст, андозсупоранда мутобиқи санадҳои қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷавобгар мебошад.
Моддаи 178. Тартиби татбиқи шартномаи байналмилали нисбати андозбандии дигар даромадҳо аз манбаъҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон
1. Гайрирезиденте, ки аз манбаъҳои воқеъ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон даромад мегирад, ба истиснои ҳолатҳои дар моддаҳои 174-177 ҳамин Кодекс зикр шуда, ҳуқуқ дорад ба мақоми андози ҷои қайди агенти андоз тибқи шакли муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлати оид ба татбиқи муқаррароти шартномаи байналмилали то пардохти даромад ариза пешниҳод намояд.
2. Мақоми андоз дар давоми 10 рӯзи тақвими аризаро барраси намуда, дар ҳолати дуруст будани маълумоти дар ариза зикргардида онро тасдиқ менамояд.
3. Дар ҳолати ғайриқонуни будани татбиқи муқаррароти шартномаи байналмилали мақоми андоз ба ғайрирезидент раддияи асоснок пешниҳод менамояд.
4. Дар ҳолати рози нашудан бо қарори манфии мақоми андоз ғайрирезидент ҳуқуқ дорад ба мақоми ваколатдори давлати (ҳангоми зарури бо ҷалби мақоми салоҳиятдори мамлакати резиденти) бо ариза ҷиҳати баррасии такрории масъалаи қонуни будани татбиқи шартномаи байналмилали муроҷиат намояд.
Моддаи 179. Талаботи умуми ҳангоми пешниҳоди ариза барои татбиқи муқаррароти шартномаи байналмилали
Аризаро барои татбиқи муқаррароти шартномаи байналмилали мақоми андоз тибқи шакли муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлати дар мавриди иҷрои талаботи зерин қабул менамояд:
1) бо ариза пешниҳод намудани:
- нусхаи қарордодҳо (шартномаҳо, созишномаҳо) барои иҷрои корҳо (хизматрасониҳо) ё барои дигар мақсадҳо;
- нусхаҳои ҳуҷҷатҳои таъсиси;
- шарҳи маблағи даромадҳо аз хизматрасонии нақлиёти дар боркашонии байналмилали ва дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон;
- санади корҳои иҷрошуда - ҳангоми аз ҷониби ғайрирезидент ба иҷро расидани намудҳои гуногуни корҳо, санади қабули истифодабарии объект - ҳангоми иҷрои корҳои сохтмон, ҳисобнома ё дигар ҳуҷҷати пардохт, ки гирифтани даромадро аз хизматрасони тасдиқ менамоянд;
2) аз ҷониби агенти андоз пешниҳоди ҳуҷҷатҳои баҳисобгири, ки маблағи ҳисобшуда ва (ё) пардохтшудаи даромадҳо ва андозҳои ситонидашударо тасдиқ менамояд;
3) тасдиқи резидент будани аризадиҳанда аз ҷониби мақоми салоҳиятдор ё ваколатдори давлати аризадиҳандае, ки Ҷумҳурии Тоҷикистон бо он шартномаи байналмилали бастааст (дар варақаи расмии аризаи мазкур ё бо замимаи ҳуҷҷати тасдиқкунандаи резиденти). Ҳамзамон барои мақсадҳои ҳамин модда ва моддаҳои 174-178 ҳамин Кодекс ғайрирезиденте, ки дорои ҳуқуқи татбиқи муқаррароти шартномаи байналмилалии дахлдор мебошад, ҳангоми тағйир ёфтани нишондиҳандаҳои бақайдгири дар мамлакати резиденти ӯҳдадор аст тибқи тартиби муқаррарнамудаи ҳамин моддаҳо ҳуҷҷати тасдиқкунандаи резидентиро бо назардошти маълумоти тағйирёфта пешниҳод намояд;
4) тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ё шартномаи байналмилали, ки яке аз тарафҳои он Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошад, ба расмиятдарории дипломати ё консулии имзо ва мӯҳри мақомеро, ки резидентии ғайрирезидентро (ҳуҷҷатеро, ки резидентиро шаҳодат медиҳад) тасдиқ намудааст, амали гардонад.
Моддаи 180. Маълумотнома оид ба маблағҳои андозҳои ситонидашуда ва пардохтшуда дар Ҷумҳурии Тоҷикистон
Бо талаби ғайрирезидент мақоми андоз, тибқи шакл ва тартиби муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлати, оид ба маблағҳои даромади аз манбаъҳои воқеъ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон гирифташуда ва андозҳои ситонидашуда маълумотнома пешниҳод менамояд.
БОБИ 23. ҚОИДАҲОИ БАҲИСОБГИРИИ АНДОЗ
Моддаи 181. Давраи (соли) андоз
Давраи (соли) андоз соли тақвими ба ҳисоб меравад.
Моддаи 182. Тартиби баҳисобгирии даромадҳо ва хароҷотҳо
1. Андозсупоранда вазифадор аст баҳисобгирии даромадҳо ва хароҷотҳоро дар асоси маълумотҳои бо ҳуҷҷатҳо асоснокшуда аниқ ва саривақт пеш барад ва даромадҳо ва хароҷотҳоро ба давраҳои ҳисоботии дахлдоре, ки дар зарфи он онҳо гирифта ё пардохта шудаанд, вобаста ба усули баҳисобгирии тибқи ҳамин боб истифодашаванда ҷиҳати дуруст нишон додани даромади (фоидаи) андозбандишаванда ба роҳ монад. Таҳти усули баҳисобгири, ки андозсупоранда, истифода мебарад, ҳамаи омилҳои вақт ва тартиби баҳисобгирии маблағҳои воридшуда ва хароҷот, ба монанди истифодаи усули баҳисобгири дар асоси кассави ё дар асоси ҳисобу замкуни, усули баҳисобгирии хароҷоти истеҳсоли ва дигар хароҷоти сармоя фаҳмида мешавад.
2. Андозсупоранда вазифадор аст баҳисобгирии ҳамаи амалиёти марбут ба фаъолияташро, ки барои муайян кардани оғоз, ҷараён ва ба охиррасии он имконият медиҳанд, таъмин намояд.
3. Агар дар ҳамин модда тартиби дигаре муқаррар нашуда бошад, даромади (фоидаи) андозбандишаванда бояд тибқи ҳамон усули баҳисобгири, ки андозсупоранда дар ҳисоботи муҳосибави истифода мебарад, бо ислоҳоти зарури барои риояи муқаррароти ҳамин Кодекс, ҳисоб карда шавад.
4. Агар дар ҳамин модда тартиби дигаре муқаррар нашуда бошад, андозсупоранда метавонад бо мақсади андозбанди баҳисобгириро тибқи усули кассави ё тибқи усули ҳисобу замкуни ба роҳ монад, ба шарте агар андозсупоранда дар давоми соли андозбанди ҳамон як усулро истифода барад.
5. Андозсупоранда бояд баҳисобгириро тибқи усули ҳисобу замкуни дар соли андоз пеш барад, агар:
1) амалиёти вай дар соли гузашта назар ба ҳаҷми амалиёти андозбандишаванда, ки барои бақайдгири бо мақсади андоз аз арзиши иловашуда муқаррар гардидааст, 5 маротиба зиёд шуда бошад; ё
2) вай мутобиқи санадҳои меъёрии ҳуқуқи барои баҳисобгирии муҳосибави тибқи усули қайди дубора вазифадор бошад.
Андозсупорандае, ки барои баҳисобгири аз рӯи усули ҳисобу замкуни тибқи муқаррароти ҳамин қисм бори аввал вазифадор шудааст, баҳисобгириро тибқи усули ҳисобу замкуни бояд барои ҳамаи солҳои минбаъда низ пеш барад.
6. Бонкҳо, ширкатҳои кредити ва ташкилотҳои амонатии кредитии хурд вазифадоранд баҳисобгириро тибқи усули ҳисобу замкуни аз оғози фаъолияти худ пеш баранд.
Ташкилотҳои қарзи хурд ва фондҳои қарзи хурд барои мақсадҳои андозбанди ҳисобро аз оғози фаъолияти худ, сарфи назар аз муқаррароти ҳамин модда, тибқи усули кассави пеш мебаранд.
7. Барои шахси воқеи талаботи баҳисобгири тибқи усули ҳисобу замкуни танҳо нисбати даромад ва тарҳҳои вобаста ба фаъолияти соҳибкори татбиқ мегардад.
8. Дар сурати тағйир ёфтани усули баҳисобгири, ки андозсупоранда истифода мебарад, тағйирёби нисбати баҳисобгирии даромад, хароҷот ва дигар унсурҳое, ки ба маблағи андоз таъсир мерасонанд, бояд дар соли тағйир додани усули баҳисобгири дохил карда шаванд, то ин, ки ҳеҷ яке аз ин унсурҳо сарфи назар нагарданд ё дубора ба ҳисоб гирифта нашаванд.
9. Нисбати супорандагони андоз аз арзиши иловашуда даромаду хароҷот бе андоз аз арзиши иловашуда ба ҳисоб гирифта мешавад, ба истиснои хароҷоте, ки нисбати он ба ҳисоб гирифтани андоз аз арзиши иловашуда иҷозат дода намешавад.
Моддаи 183. Принсипҳои баҳисобгирии даромадҳо ва хароҷотҳо тибқи усули кассави
Андозсупорандае, ки тибқи усули кассави баҳисобгириро пеш мебарад, бояд мутобиқи моддаҳои 184 ва 185 ҳамин Кодекс даромадро дар санаи гирифтани он ҳисоб карда, тарҳи хароҷотҳоро дар санаи амали намудани он анҷом диҳад.
Моддаи 184. Лаҳзаи гирифтани даромад дар ҳолатҳои ҷудогона бо истифодаи усули кассави
1. Агар андозсупоранда маблағҳои пули гирад, лаҳзаи гирифтани маблағҳои пулии нақд ва ҳангоми пардохти ғайринақди бошад, лаҳзаи ба суратҳисоби бонкии вай ё дигар суратҳисобе, ки вай ихтиёрдори карда метавонад ё ҳуқуқи аз он гирифтани маблағҳои мазкурро дорад, лаҳзаи гирифтани даромад ба ҳисоб меравад.
2. Дар сурати бекор кардан ё пӯшонидани ӯҳдадории молиявии андозсупоранда, аз ҷумла ҳангоми ҳисоббаробаркунии байниҳамдигари, лаҳзаи гирифтани даромад лаҳзаи бекор кардан ё пӯшонидани ӯҳдадори ба ҳисоб меравад.
Моддаи 185. Лаҳзаи хароҷот намудан дар ҳолатҳои ҷудогона бо истифодаи усули кассави
1. Лаҳзаи хароҷот намудан, агар дар ҳамин модда тартиби дигаре пешбини нашуда бошад, лаҳзаи аз тарафи андозсупоранда воқеан анҷом додани хароҷот ба ҳисоб меравад.
2. Агар андозсупоранда маблағҳои пули супорад, лаҳзаи хароҷот намудан лаҳзаи пардохти маблағҳои пули нақд ба ҳисоб рафта, ҳангоми пардохти ғайринақди бошад, лаҳзаи хароҷот намудан ин лаҳзаи аз тарафи бонк гирифтани супоришномаи андозсупоранда дар бораи гузаронидани маблағҳои пули (дар ҳолате, ки дар суратҳисобҳои бонкии андозсупоранда маблағҳои кофи мавҷуд бошанд) дониста мешавад.
3. Ҳангоми бекор кардан ё пӯшонидани ӯҳдадории молияви дар назди андозсупоранда, аз ҷумла ҳангоми баҳисобгирии байниҳамдигари, лаҳзаи хароҷот намудан лаҳзаи бекор кардан ё пӯшонидани ӯҳдадории молияви дониста мешавад.
4. Ҳангоми пардохтани фоизҳо тибқи ӯҳдадории қарз ё додани маблағ барои иҷораи молу мулк, агар мӯҳлати ӯҳдадори ё шартномаи иҷора якчанд давраи андозро дар бар гирад, маблағи фоизҳои пардохташуда (пардохти иҷора), ки амалан барои давраи андоз нигоҳ дошта мешавад, маблағи фоизҳое (пардохти иҷорае) мебошад, ки бояд дар ин давра супорида шавад .
Моддаи 186. Принсипҳои баҳисобгирии даромадҳо ва хароҷотҳо ҳангоми истифодаи усули ҳисобу замкуни
Андозсупорандае, ки тибқи усули ҳисобу замкуни баҳисобгириро пеш мебарад, бояд даромаду хароҷотро мутобиқи моддаҳои 187 ва 188 ҳамин Кодекс мутаносибан аз лаҳзаи гирифтани ҳуқуқ ба даромад ё пайдо шудани ӯҳдадории пардохт, сарфи назар аз вақти воқеии гирифтани даромад ё иҷрои пардохт, ба ҳисоб гирад.
Моддаи 187. Лаҳзаи гирифтани даромад ҳангоми истифодаи усули ҳисобу замкуни
1. Ҳуқуқи гирифтани даромад ҳангоме пайдошуда ба ҳисоб меравад, ки агар маблағи дахлдор бояд бегуфтугӯ ба андозсупоранда пардохта шавад ё андозсупоранда тамоми ӯҳдадориҳояшро тибқи муомилот ё шартнома иҷро кардааст.
2. Агар андозсупоранда корро иҷро кунад ё хизмат расонад, ҳуқуқи гирифтани даромад дар лаҳзаи иҷрои ниҳоии кор ё хизматрасонии дар муомилот ё шартнома пешбинишуда, ба даст овардашуда ба ҳисоб меравад.
Агар аҳд ё шартнома иҷрои кор ё хизматрасониро марҳала ба марҳала пешбини намояд, ҳуқуқи гирифтани даромад дар ҳар марҳала дар лаҳзаи ниҳоии иҷрои кор ё хизматрасонии ин марҳала пайдо мешавад, агар моддаи 190 ҳамин Кодекс тартиби дигаре пешбини накарда бошад.
3. Агар андозсупоранда даромад гирад ё ҳуқуқи гирифтани даромад дар шакли фоиз ё даромад барои ба иҷора додани амволро дошта бошад, ҳуқуқи гирифтани даромад дар лаҳзаи ба охир расидани мӯҳлати ӯҳдадории қарз ё шартномаи иҷора ба.даст овардашуда ҳисоб мешавад. Агар мӯҳлати ӯҳдадории қарз ё шартномаи иҷора якчанд давраи андозро дар бар гирад, даромад тибқи ин давраҳои андоз мутобиқи тартиби ҳисоби он тақсим карда мешавад.
Моддаи 188. Лаҳзаи хароҷот намудан ҳангоми истифодаи усули ҳисобу замкуни
1. Лаҳзаи хароҷот намудан вобаста ба аҳд (шартнома) лаҳзаи иҷрои ҳамаи шартҳои зайл ҳисобида мешавад, ба шарте агар ҳамин модда муқаррароти дигаре пешбини накарда бошад:
1) ҳангоми аз тарафи андозсупоранда бечунучаро эътироф шудани ӯҳдадории молияви;
2) ҳангоми ба қадри кифоя дақиқ баҳо додан ба ҳаҷми ӯҳдадории молияви;
3) агар ҳамаи тарафҳои дар аҳд ё шартнома иштирокдошта воқеан тибқи аҳд ё шартнома ӯҳдадориҳояшонро иҷро кунанд ва маблағҳои дахлдор бечунучаро пардохта шаванд.
2. Вобаста ба шартҳои дар қисми 1 ҳамин модда зикршуда ӯҳдадории молияви маънои ӯҳдадориеро дорад, ки андозсупоранда мутобиқи аҳд (шартнома) қабул кардааст ва тарафи дигари дар аҳд (шартнома) иштирокдошта бо мақсади иҷрои он вазифадор аст, ки даромади дахлдорро дар шакли пули ё шакли дигар ба андозсупоранда пешниҳод намояд.
3. Ҳангоми пардохти фоизҳо тибқи ӯҳдадории қарз ё пардохт барои молу мулки ба иҷора гирифташуда лаҳзаи хароҷот намудан лаҳзаи ба охир расидани мӯҳлати ӯҳдадории қарз ё шартномаи иҷора ҳисобида мешавад. Агар мӯҳлати ӯҳдадории қарз ё шартномаи иҷора якчанд давраи андозро дар бар гирад, хароҷот тибқи ин давраҳои андоз мувофиқи тартиби ҳисоби он тақсим карда мешавад .
Моддаи 189. Соҳибии муштарак
Ҳангоми аҳду паймон (ҳам хатти ва ҳам шифоҳи) барои соҳибии муштараки молу мулк ё якҷоя анҷом додани фаъолияти соҳибкори ё дигар аҳду паймон, ки на камтар аз ду соҳибро бидуни таъсиси шахси ҳуқуқи пешбини мекунанд, даромад ва тарҳҳо тибқи аҳду паймон нисбати ҳар як соҳиб сурат гарифта, онҳо мувофиқи ҳиссаи иштирокашон андозбанди карда мешаванд .
Моддаи 190. Даромадҳо ва тарҳҳо аз рӯи қарордодҳои дарозмуддат
1. Дар сурати аз тарафи андозсупоранда истифода бурдани баҳисобгири тибқи усули ҳисобу замкуни даромад ва тарҳҳо марбут ба қарордодҳои дарозмуддат оид ба ҳар як соли андоз мутобиқи ҳаҷми иҷрои амалии онҳо нишон дода мешаванд.
2. Ҳаҷми иҷрои қарордод тавассути муқоисаи хароҷоти дар давоми соли андоз суратгирифта бо хароҷоти умумии баҳогузории тибқи чунин қарордод пешбинишуда муайян мегардад.
3. Таҳти мафҳуми "қарордоди дарозмуддат" қарордод барои истеҳсол, насб ё сохтмон, ё хизматрасонии дахлдор, ки дар доираи соли андоз, ки дар он кори дар қарордод пешбинишуда оғоз гардида, ба охир расонида нашудааст, ба истиснои қарордодҳое, ки тибқи пешбиниҳо бояд дар доираи 6 моҳи баъди оғози корҳои мувофиқи қарордод пешбинигардида ба анҷом расанд, фаҳмида мешавад.
Моддаи 191. Тартиби баҳисобгирии захираҳои молию модди
1. Баҳисобгирии захираҳои молию модди бо мақсадҳои андозбанди танҳо тибқи муқаррароти амалкунандаи баҳисобгирии муҳосиботи, ки дар асоси қонунгузории оид ба баҳисобгирии муҳосиботи таҳия гардидаанд, ба анҷом расонида мешавад.
2. Ҳангоми баҳисобгирии захираҳои молию модди андозсупоранда вазифадор аст, ки арзиши молҳои истеҳсолнамуда ё харидаашро, ки мутаносибан дар асоси хароҷоти истеҳсоли (арзиши асли) ё нархи хариди онҳо муайян карда мешавад, дар ҳисоботи андоз нишон диҳад. Аз он ҷумла, андозсупоранда вазифадор аст ба арзиши ин молҳо хароҷоти нигоҳдори ва интиқоли онҳоро ҳамроҳ кунад.
3. Ҳангоми ба ҳисоб гирифтани захираҳои молию модди андозсупоранда ҳақ дорад, ки арзиши мол ё маҳсулоти нуқсондор, маънан кӯҳнашуда ё аз мӯд баромадаро, ки аз ҳамин сабаб ё бо сабабҳои шабеҳ бо нархи зиёдтар аз хароҷоти барои истеҳсоли (нархи хариди) онҳо сарфшуда фурӯхтан мумкин нест, дар асоси нархе, ки онҳоро фурӯхтан мумкин аст, баҳо диҳад.
4. Нисбати молҳое, ки андозсупоранда оид ба онҳо баҳисобгирии инфироди пеш намебарад, вай ҳақ дорад, ки барои баҳисобгирии захираҳои молию модди яке аз се усулҳои зеринро истифода барад:
1) усули ФИФО, ки мутобиқи он дар давраи ҳисоботи дар аввал молҳои дар аввали давраи ҳисоботи ба захираҳои молию модди дохилгардида, фурӯхташуда (истифодашуда) ҳисоб карда шуда, баъд молҳое, ки дар давоми давраи ҳисоботи истеҳсол (харида) шудаанд, мувофиқи навбати истеҳсол (харид) ҳисоб карда мешаванд;
2) усули ЛИФО, ки мутобиқи он дар давраи ҳисоботи дар аввал молҳое, ки охирин истеҳсол (харид) шудаанд, фурӯхташуда (истифодашуда) ҳисоб карда мешаванд;
3) усули баҳо додан тибқи арзиши аслии миёна.
Моддаи 192. Баҳисобгири ҳангоми иҷораи молияви (лизинг)
1. Агар иҷорадиҳанда то оғози иҷораи молияви (лизинг) соҳиби молу мулки моддии истеҳлокшаванда бошад, муомилот ҳамчун фурӯши молу мулк аз тарафи иҷорадиҳанда ва харидани он аз ҷониби иҷорагир дониста мешавад .
2. Молу мулки моддии истеҳлокшавандае, ки тибқи шартномаи иҷораи молияви (лизинг) ба иҷора дода мешавад, дар давраи амали шартномаи иҷораи молияви (лизинг) бояд дар баланси иҷорагир ба ҳисоб гирифта шавад, ки ин ба иҷорагир ҳуқуқ медиҳад тарҳҳоро вобаста ба предмети лизинг (аз ҷумла истеҳлок ва хароҷоти таъмир) амали намояд .
Моддаи 193. Тарҳҳои ҷуброншаванда ва ихтисори захираҳо
1. Агар маблағи хароҷот, зарар ва қарзҳои шубҳаноки пештар тарҳшуда ҷуброн гардад, маблағи гирифташуда даромади он давраи андозбандие ҳисоб карда мешавад, ки ҷуброн анҷом дода шудааст.
2. Агар захираҳое, ки нисбати онҳо пештар мутобиқи қисми 3 моддаи 150 ва моддаи 151 ҳамин Кодекс тарҳ сурат гирифта шудааст, ихтисор шаванд, маблағи чунин ихтисор ба даромад дохил карда мешавад.
Моддаи 194. Фоида ва зарар ҳангоми фурӯш ё супоридани активҳо
1. Фоида аз фурӯш ё супоридани активҳо фарқи мусбии байни маблағҳои аз фурӯш ё супоридани активҳои бадастомада ва арзиши активҳо, ки мутобиқи моддаи 195 ҳамин Кодекс муайян карда мешавад, иборат мебошад. Ҳангоми дар асоси ройгон ё бо нархҳои тахфифи супоридани активҳо фоидаи шахсе, ки активҳоро додааст, ҳамчун фарқи мусбии байни нархи бозории молу мулки ба ҳамин тарз супоридашаванда ва арзиши он, ки мутобиқи моддаи 195 ҳамин Кодекс муқаррар мегардад, муайян карда мешавад .
2. Зарари аз фурӯш ё супоридани активҳо расонидашуда фарқи манфии байни маблағҳои аз фурӯш ё супоридани активҳо воридгардида ва арзиши активҳо мебошад, ки мутобиқи моддаи 195 ҳамин Кодекс муайян карда мешавад.
3. Қисмҳои 1 ва 2 ҳамин модда нисбати активҳои тибқи гурӯҳҳо истеҳлокшаванда, инчунин нисбати захираҳои молию модди татбиқ намегарданд.
Моддаи 195. Арзиши активҳо
1. Ба арзиши активҳо хароҷот барои харидани онҳо, истеҳсол, сохтмон, васл ва насб, инчунин дигар хароҷоте, ки арзиши онҳоро зиёд мекунад (бо дарназардошти зиёдшавии арзиши активҳо дар натиҷаи азнавбаҳодиҳӣ (азнавнархгузорӣ) тибқи ҳамин Кодекс ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон), ба истиснои хароҷот, ки нисбати онҳо андозсупоранда барои тарҳ ҳуқуқ дорад, дохил карда мешаванд .
2. Агар танҳо як қисми активҳо фурӯхта ё дода шаванд, пас арзиши активҳо дар лаҳзаи фурӯш ё додан байни қисмҳои боқимонда ва қисмҳои фурӯхта ё додашуда тақсим карда мешавад.
Моддаи 196. Эътироф накардани фоида ё зарар
1. Дар ҳолатҳои зайл ҳеҷ гуна фоида ё зарар ҳангоми муайян кардани даромади (фоидаи) андозбандишаванда ба эътибор гирифта намешавад:
1) додани активҳо байни зану шавҳар;
2) додани активҳо байни собиқ ҳамсарон ҳангоми бекор кардани ақди никоҳ; ё
3) беғаразона нобуд кардани актив ё бегона кардани он бо реинвеститсияи маблағҳо (масалан, ҷубронпулии суғуртавии гирифташуда ҳангоми беғаразона нобуд сохтани актив) дар активҳои шабеҳи онҳо ё дар активҳои дорои ҳамон хусусият то ба охир расидани соли дуюми баъди соле, ки актив нобуд ё бегона карда шудааст.
2. Арзиши активи ивазшаванда, ки дар банди 3) қисми 1 ҳамин модда зикр шудааст, бо назардошти (дар сатхи) арзиши активи ивазкардашуда дар лаҳзаи нобуд ё бегона кардани он ба афзоиши арзиши активи ивазшаванда ба фарқи мусбии байни хароҷоти андозсупоранда барои реинвеститсия ва бузургии мадохилот мутобиқи банди 3) қисми 1 ҳамин модда муайян карда мешавад.
3. Арзиши активе, ки дар натиҷаи аҳд ба даст омадааст ва ҳангоми он фоида мувофиқи бандҳои 1) ва 2) қисми 1 ҳамин модда барои мақсадҳои андозбанди ба ҳисоб гирифта намешавад, аз арзиши актив барои тарафи супорандаи он дар рӯзи аҳд иборат мебошад.
4. Ҳамин модда нисбати активҳое, ки аз рӯи гурӯҳҳо истеҳлок мешаванд, татбиқ намегардад, ба истиснои бандҳои 1) ва 2) қисми 1 ҳамин модда, ки онҳо ҳангоме татбиқ мегарданд, ки ҳамаи активҳои гурӯҳ дар як вақт дода шаванд.
БОБИ 24. МУҚАРРАРОТИ МАЪМУРИ
Моддаи 197. Пешниҳоди эъломия
1. Андозсупорандагони зерин эъломияро оид ба андози даромад ва андози фоида то 1 апрели баъди соли ҳисоботи ба мақомоти андоз месупоранд:
1) шахсони ҳуқуқи - резидентҳо;
2) шахсони воқеи - резидентҳое, ки дар манбаи пардохти воқеъ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон даромади андозбандинашаванда доранд, ба истиснои даромадҳое, ки аз фаъолияти соҳибкории инфироди дар асоси патенти харидашуда тибқи моддаи 137 ҳамин Кодекс ба даст меоранд;
3) шахсони воқеи - резидентҳое, ки дар суратҳисобҳояшон дар бонкҳои хориҷии воқеъ берун аз қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон маблағҳои пули доранд, инчунин онҳое, ки берун аз қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон даромад мегиранд;
4) шахсоне, ки мутобиқи қонунҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон ба зиммаашон вазифаи пешниҳоди эъломия оид ба андоз аз даромад ва эъломия оид ба вазъи молу мулки гузошта шудааст. Тартиб, мӯҳлати пешниҳод ва шакли эъломияро, ки ин шахсон пешниҳод мекунанд, Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар менамояд ;
5) шахсони ҳуқуқи ва воқеи - ғайрирезидентҳое, ки аз манбаъҳои воқеъ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон даромаде, ки бояд андозбанди карда шавад мегиранд, аммо дар манбаи пардохт андоз намесупоранд;
6) шахсони воқеӣ - шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки дар муассисаҳои дипломатӣ, консулгарии давлатҳои хориҷӣ, ки мутобиқи қонунгузорӣ ё шартномаҳои байналмилалии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз иҷрои ӯҳдадориҳои агенти андоз нисбати шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон озод мебошанд, кор мекунанд. Ҳамзамон чунин шахсони воқеӣ, агар дигар муқаррарот дар санадҳои байналмилалии аз ҷониби Тоҷикистон эътирофшуда пешбинӣ нашуда бошад, дар давоми соли андоз ҳангоми ба даст овардани даромад аз кор дар ташкилотҳои дар боло зикргардида ӯҳдадоранд, ки дар давоми 15 рӯз аз рӯзи гирифтани ҳар пардохт ба таври мустақилона маблағи андози даромад ва андози иҷтимоиро ҳисоб кунанд ва ба буҷет дар маҳали ҷойгиршавии ташкилоти дар боло зикргардида супоранд. Маълумот дар бораи шахсони воқеии дар боло зикргардида ба мақоми ваколатдори давлатӣ дар ҳар семоҳа то санаи 15 моҳи минбаъдаи семоҳаи сипаригардида аз ҷониби Вазорати корҳои хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод карда мешавад .
2. Ҳангоми қатъ гардидани фаъолияти соҳибкории андозсупоранда дар Ҷумҳурии Тоҷикистон вай дар мӯҳлати 30 рӯз ба мақоми андози дахлдор эъломияи андоз пешниҳод мекунад.
3. Ҳангоми барҳам додани шахси ҳуқуқи комиссияи барҳамдиҳи ё андозсупоранда фавран дар ин бора ба мақоми андоз огоҳномаи хатти мефиристанд. Комиссияи барҳамдиҳи вазифадор аст, ки эъломияи андозро ба мақоми дахлдори андоз мутобиқи қисми 7 моддаи 71 ҳамин Кодекс пешниҳод намояд.
4. Шахси воқеие, ки аз вай пешниҳод кардани эъломияи андоз талаб карда намешавад, метавонад дар бораи аз нав ҳисоб кардани андоз ва баргардонидани маблағ эъломияи андоз пешниҳод кунад.
5) Бонки миллии Тоҷикистон нисбат ба фоидаи воқеии бо як пардохт ба буҷети давлатӣ пардохташаванда эъломияеро, ки шакли он аз тарафи мақоми ваколатдори давлатӣ тасдиқ карда шудааст, ба мақомоти андоз то 1 августи соли баъди соли ҳисоботӣ пешниҳод менамояд .
Моддаи 198. Пардохтҳои ҷории (пешпардохти) андоз
1. Шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродии фаъолияти соҳибкориро дар асоси шаҳодатнома дар бораи бақайдгирӣ ба сифати соҳибкорони инфиродӣ амалкунанда, ба истиснои мутобиқи моддаи 302 ҳамин Кодекс тибқи низоми соддакардашуда андозбандишаванда, вазифадоранд дар мӯҳлати на дертар аз рӯзи 15-уми ҳар моҳ пардохти ҷориро ба буҷет анҷом диҳанд. Маблағи ҳар кадом пардохти ҷории моҳона дар давраи 12-моҳа, ки ҳар 15-уми апрел оғоз меёбад, бояд як фоизи даромади умумии моҳи ҳисоботиро мутобиқи моддаи 321 ҳамин Кодекс ташкил намояд, ки ба ҳисоби пардохти андози ҳадди ақал аз даромадҳо ҳисоб карда мешавад (ба ҳисоб гирифта мешавад). Ҳамзамон, агар аз дувоздаҳ як қисми андоз аз фоида, ё андоз аз даромад барои соли гузаштаи андоз, ки ба коэффисиенти 1,1 зиёд карда шудааст, аз як фоизи даромади умумии моҳи ҳисоботии дар боло зикргардида зиёд бошад, ба ҳисоби пардохтҳои ҷори оид ба андоз аз фоида, ё андози даромад дар ҳамон мӯҳлат бояд фарқияти байни ба коэффисенти 1,1 зиёдкардаи аз дувоздаҳ як қисми маблағи андоз аз фоида, ё андози даромад барои соли гузаштаи андоз ва маблағи як фоизи даромади умумии моҳи ҳисоботи, ки ба буҷет пардохта шудааст ва ҳамчун андози ҳадди ақал аз даромадҳо ба ҳисоб гирифта шудааст, пардохта шавад .
Хориҷ карда шуд
2. Пардохтҳои ҷории андоз ба маблағи андозе, ки аз андозсупоранда дар соли андозбанди гирифта мешавад, ҳисоб карда мешаванд. Ҳама гуна пардохтҳои барзиёдатии ҷории андоз аз фоида дар муқоиса бо ӯҳдадориҳо доир ба ин андоз барои соли андозбандишаванда ба ҳисоби ӯҳдадори оид ба андози ҳадди ақал аз даромади корхонаҳо барои ҳамин сол ҳисоб карда шуда, барзиёдатии боқимонда (муқобили ӯҳдадори оид ба андози ҳадди ақал аз даромади корхонаҳо) мувофиқи моддаи 89 ҳамин Кодекс ба ҳисоби ӯҳдадориҳо оид ба дигар андозҳо гузаронида ё ба андозсупоранда баргардонида мешавад. Ҳама гуна пардохтҳои барзиёдатии ҷории андоз аз рӯи андоз аз фоида ё андоз аз даромад дар муқоиса бо ӯҳдадориҳо доир ба ин андозҳо дар соли андоз ба ҳисоби ӯҳдадориҳо оид ба андози ҳадди ақал аз даромадҳо барои ҳамин сол ба ҳисоб гирифта мешавад, барзиёдатии боқимонда (ба муқобили ӯҳдадориҳо аз рӯи андози ҳадди ақал аз даромадҳо) мувофиқи моддаи 89 ҳамин Кодекс ба ҳисоби ӯҳдадориҳо оид ба дигар андозҳо ба ҳисоб гирифта мешавад ё ба андозсупоранда баргардонида мешавад .
3. Барои сари вақт напардохтани маблағҳои ҷории андоз фоизҳо мувофиқи моддаи 93 ҳамин Кодекс ҳисоб карда мешаванд .
Моддаи 198 (1). Хусусияти ҳисоб кардан ва пардохтани андоз (андоз аз фоида ва андози ҳадди ақал аз даромадҳо) аз ҷониби корхонаҳое, ки воҳидҳои махсус доранд (воҳидҳое, ки қисми вазифаҳои шахси ҳуқуқиро иҷро менамоянд ва шахсони ҳуқуқии мустақил ба ҳисоб намераванд)
1. Тақсим кардани маблағи пешпардохтҳо, инчунин маблағҳои андозе, ки бояд ба қисми даромади буҷетҳо аз рӯи ҷамъбасти соли андоз гузаронида шаванд, аз ҷониби корхона байни буҷетҳои маҳалли ҷойгиршавии воҳиди асосии корхона, инчунин дар маҳалли ҷойгиршавии ҳар як воҳидҳои махсуси он бо назардошти ҳиссаи хароҷот барои пардохти музди меҳнате, ки ба воҳиди асосии корхона ва ба ҳар як воҳидҳои махсуси корхона дар хароҷоти умумии музди меҳнат дар корхона (воҳиди асосии корхона дар якҷоягӣ бо ҳамаи воҳидҳои махсуси корхона) тааллуқ дорад, мутобиқи маълумоти баҳисобгирии муҳосибии корхона сурат мегирад.
Ҳиссаҳои хароҷоти барои пардохти музди меҳнат дар ҳамин қисм зикргардида бо назардошти нишондиҳандаҳои воқеии хароҷот барои музди меҳнати воҳиди асосии корхона ва воҳидҳои махсуси он мутобиқи маълумоти баҳисобгирии муҳосибии корхона дар охири моҳи (соли) ҳисоботӣ муайян карда мешавад.
2. Ҳисоб кардани маблағи пешпардохтҳо аз рӯи андоз, инчунин маблағҳои андозе, ки бояд ба қисми даромади буҷетҳо аз рӯи ҷамъбасти соли андоз дар маҳали ҷойгиршавии воҳиди асосии корхона ва ҳар кадом воҳидҳои махсуси он пардохта шавад, аз ҷониби корхона мустақилона анҷом дода мешавад.
Маълумотро дар бораи маблағҳои пешпардохт аз рӯи андоз, инчунин дар бораи маблағҳои аз рӯи ҷамъбасти соли андоз ҳисоб кардашударо корхона ба воҳидҳои махсуси худ, инчунин ба мақомоти андози маҳали ҷойгиршавии худ ва маҳали ҷойгиршавии воҳидҳои махсус на дертар аз мӯҳлати пешниҳодгардида барои амалӣ намудани пардохтҳои ҷорӣ (пешпардохтҳо) мутобиқи моддаи 198 ҳамин Кодекс ва барои пешниҳод кардани эъломия аз рӯи андоз аз фоида мутобиқи моддаи 197 ҳамин Кодекс хабар медиҳад.
3. Корхона маблағи пешпардохтҳо ва маблағи андозеро, ки аз рӯи ҷамъбасти соли андоз ҳисоб карда шудааст, ба буҷети маҳали ҷойгиршавии воҳиди асосии корхона ва воҳидҳои махсуси он тавассути воҳиди асосии корхона ё тариқи ҳар воҳиди махсус на дертар аз мӯҳлати муқаррарнамудаи моддаҳои 198 ва 199 ҳамин месупорад .
Моддаи 199. Пардохти андоз аз рӯи ҷамъбасти сол
1. Андозсупорандагон ҳисобу китоби ниҳоиро анҷом дода, андозро дар мӯҳлати на дертар аз 10 апрели соле, ки баъди соли ҳисоботии андоз фаро мерасад, месупоранд .
2. Бонки миллии Тоҷикистон андоз аз фоидаро на дертар аз 1 сентябри соле, ки баъди соли ҳисоботии андоз фаро мерасад, месупорад .
ФАСЛИ VII. АНДОЗ АЗ АРЗИШИ ИЛОВАШУДА
БОБИ 25. МУҚАРРАРОТИ УМУМИ
Моддаи 200. Мафҳуми андоз аз арзиши иловашуда
Андоз аз арзиши иловашуда, минбаъд - андоз аз арзиши иловашуда, шакли ба буҷет гирифтани қисми арзиши дар ҷараёни истеҳсол ва муомилоти мол, иҷрои кор ва хизматрасони дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон иловашуда, инчунин қисми арзиши тамоми молҳои андозбандишавандаи ба қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон воридшаванда мебошад. Андоз аз арзиши иловашуда ҳамчун андози ғайримустақим бояд дар тамоми марҳилаҳои истеҳсолот, муомилоти молҳо, иҷрои корҳо ва хизматрасони пардохта шавад .
Маблағи андоз аз арзиши иловашуда, ки бояд аз амалиёти андозбандишаванда пардохта шавад, ҳамчун фарқи байни маблағи андоз, ки аз чунин муомилот ҳисобу зам карда шудааст ва маблағи андозе, ки мутобиқи муқаррароти ҳамин фасл бояд тибқи ҳисобнома - фактураҳои андоз оид ба андоз аз арзиши иловашуда ҳисоб карда шавад, муайян мегардад. Маблағи андоз аз арзиши иловашуда, ки бояд аз воридоти андозбандишаванда пардохта шавад, бо роҳи зарби воридоти андозбандишаванда ба меъёри андоз аз арзиши иловашуда муайян карда мешавад.
БОБИ 26. АНДОЗСУПОРАНДАГОН
Моддаи 201. Андозсупорандагон
1. Супорандаи андоз аз арзиши иловашуда шахсе мебошад, ки тибқи моддаи 202 Кодекс ӯҳдадор аст ба сифати супорандаи андоз аз арзиши иловашуда аз қайд гузарад .
2. Шахсе, ки ӯҳдадор аст барои бақайдгири ариза диҳад, аз аввали давраи ҳисоботие, ки баъди давраи ба миён омадани ӯҳдадории додани аризаи бақайдгири фаро мерасад, оид ба андоз аз арзиши иловашуда андозсупоранда мебошад .
3. Ба ғайр аз шахсоне, ки тибқи қисми 1 ҳамин модда супорандагони андоз аз арзиши иловашуда мебошанд, ҳамаи шахсоне, ки воридоти андозбандишавандаи молҳоро ба Ҷумҳурии Тоҷикистон анҷом медиҳанд, оид ба чунин воридот супорандагони андоз аз арзиши иловашуда ҳисобида мешаванд.
4. Шахси ғайрирезидент, ки бидуни қайд барои мақсадҳои андоз аз арзиши иловашуда ба иҷрои корҳо ва хизматрасоние, ки бояд мувофиқи моддаи 220 ҳамин Кодекс андозбанди шавад, машғул аст, оид ба чунин кору хизматрасониҳо супорандаи андоз аз арзиши иловашуда мебошад.
Хориҷ карда шуд .
Хориҷ карда шуд .
Моддаи 202. Талабот оид ба додани ариза барои бақайдгири
1. Шахсе, ки машғули фаъолияти соҳибкори буда, ҳаҷми амалиёти андозбандишавандааш дар давраи пешинаи давомнокиаш на зиёда аз 12 моҳи пурраи муттасили (пай дар пайи) тақвими аз 200 ҳазор сомони бештар мебошад, ӯҳдадор аст ба мақоми андози маҳалли баҳисобгирии бақайдгирии худ мувофиқи моддаҳои 45 ва 46 ҳамин Кодекс, агар ҳамин Кодекс ё дигар санадҳои қонунгузории андоз тартиби дигаре муқаррар накарда бошанд, ҷиҳати бақайдгири барои андоз аз арзиши иловашуда на дертар аз 30 рӯзи баъди ба охир расидани ин давра ариза диҳад .
2. Барои мақсадҳои ҳамин модда таҳвили молҳо, иҷрои корҳо ва хизматрасони аз тарафи ғайрирезидент ҳангоми муайян кардани арзиши умумии амалиёти андозбандишаванда ба эътибор гирифта мешаванд, агар онҳо танҳо тавассути муассисаи доимии ин ғайрирезидент дар Ҷумҳурии Тоҷикистон иҷро карда шаванд.
3. Вориси ҳуқуқии андозсупоранда, ки фаъолияти андозсупорандаро давом медиҳад, вазифадор аст ҷиҳати бақайдгири барои мақсадҳои андоз аз арзиши иловашуда дар давоми 30 рӯзи баъди ба даст овардани ҳуқуқ ариза диҳад.
Моддаи 203. Хориҷ карда шуд
Моддаи 204. Бақайдгирӣ
1. Шахсе, ки ҷиҳати бақайдгири барои мақсадҳои андоз аз арзиши иловашуда ариза медиҳад, ӯҳдадор аст ин амалро мувофиқи тартиб ва шакли муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлати анҷом диҳад.
2. Ҳангоми аз тарафи шахси машғули амалиёти андозбандишаванда додани ариза ҷиҳати бақайдгири барои мақсадҳои андоз аз арзиши иловашуда, мақоми андоз вазифадор аст чунин шахсро дар феҳристи супорандагони андоз аз арзиши иловашуда ба қайд гирифта, дар давоми 10 рӯзи баъди супоридани ариза дар мавриди оид ба андоз аз арзиши иловашуда ба қайд гирифта шуданаш шаҳодатнома диҳад ва дар он номи пурра (ному насаб) ва дигар маълумоти дахлдорро дар бораи андозсупоранда, санаи додани шаҳодатнома, санае, ки аз он бақайдгири эътибор пайдо мекунад ва рақами мушаххаси андозсупорандаро зикр намояд.
Варақаи шаҳодатномаи байқайдгири доир ба андоз аз арзиши иловашуда варақаи ҳисоботии қатъи мебошад ва ба андозсупоранда ройгон дода мешавад.
Шаҳодатномаи бақайдгири оид ба андоз аз арзиши иловашударо андозсупоранда бо худ нигоҳ медорад ва ҳангоми бекор шудани бақайдгири барои мақсадҳои андоз аз арзиши иловашуда дар давоми 10 рӯзи баъди бекор шудани бақайдгири барои мақсадҳои андоз аз арзиши иловашуда ба мақоми андози дахлдор бояд баргардонад.
Шакли варақа, тартиби супоридан ва гирифтани шаҳодатномаи бақайдгири оид ба андоз аз арзиши иловашударо мақоми ваколатдори давлати муқаррар менамояд.
3. Бақайдгири дар яке аз санаҳои зерин, вобаста аз он, ки кадоме аз ин сана пештар фаро мерасад, эътибор пайдо мекунад:
1) ҳангоми бақайдгирии ҳатми - дар рӯзи якуми давраи ҳисоботии баъди моҳе, ки дар он барои додани ариза барои бақайдгири ӯҳдадори пайдо шудааст;
2) нисбати вориси ҳуқуқи - дар лаҳзаи ба даст овардани ҳуқуқ .
4. Мақомоти андоз вазифадоранд тибқи тартиби муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлати феҳристи супорандагони андоз аз арзиши иловашударо, ки он дар бораи ҳамаи шахсони барои мақсадҳои андоз аз арзиши иловашуда ба қайд гирифташуда маълумоти муфассалро дар бар мегирад, кушоянд ва пеш баранд.
Мақоми ваколатдори давлати барои мақсадҳои бақайдгири ва назорат феҳристи умумидавлатии супорандагони андоз аз арзиши иловашударо пеш мебарад.
5. Агар шахс ӯҳдадор бошад, ки барои мақсадҳои андоз аз арзиши иловашуда ба қайд гирифта шавад ва ӯ барои бақайдгири ариза надода бошад, мақомоти андоз бо ташаббуси худ ин андозсупорандаро ба қайд гирифта, ба вай ҳуҷҷатҳои дахлдор мефиристанд.
6. Шахсе, ки барои мақсадҳои андоз аз арзиши иловашуда ба қайд гирифта шудааст, ӯҳдадор аст аз санаи эътибор пайдо кардани бақайдгири оид ба андоз аз арзиши иловашуда дар бораи амалиётҳои андозбандишавандаи худ ҳисобнома-фактураҳо таҳия намояд, дар тамоми ҳисобнома - фактураҳои оид ба андоз аз арзиши иловашуда ва тамоми эъломияҳо, инчунин мактубҳои расмие, ки ба мақомоти андоз мефиристад, рақами мушаххаси андозсупорандаро нишон диҳад.
7. Мақоми ваколатдори давлати тибқи аризаи андозсупорандаи андози арзиши иловашуда метавонад воҳидҳои махсуси вайро ба сифати супорандаи мустақили андоз аз арзиши иловашуда барраси намояд.
Моддаи 205. Бекор кардани бақайдгири
1. Ба андозсупоранда зарур аст, ки баъди гузаштани 24 моҳи эътибор пайдо кардани бақайдгирии охирин барои мақсадҳои андоз аз арзиши иловашуда ҷиҳати бекор кардани бақайдгири ба мақсадҳои андоз аз арзиши иловашуда бо ариза муроҷиат намояд, агар ҳаҷми умумии амалиёти андозбандишавандаи андозсупоранда дар 12 моҳи пурраи муттасили (пай дар пайи) тақвими пеш аз додани чунин ариза аз 200 ҳазор сомони зиёд набошад. Бекор кардани бақайдгири барои мақсадҳои андоз аз арзиши иловашуда аз рӯзи якуми давраи андозбанди, ки баъди давраи (моҳи) барои бекор кардани бақайдгири ба мақомоти андоз ариза додани шахс фаро мерасад, эътибор пайдо мекунад .
2. Ҳангоми барҳам додани шахси ҳуқуқи, ки супорандаи андоз аз арзиши иловашуда мебошад, чунин шахс аз рӯзи хориҷ шуданаш аз феҳристи давлатии андозсупорандагон аз қайд оид ба андоз аз арзиши иловашуда (яъне бекор кардани бақайдгири барои мақсадҳои андоз аз арзиши иловашуда нисбати ин шахс эътибор пайдо мекунад) бароварда мешавад .
Дар ҳолати вафот кардани шахси воқеи бекоршавии бақайдгири барои мақсадҳои андоз аз арзиши иловашуда нисбати чунин шахс аз рӯзи вафот кардани ин шахс, ки мақоми дахлдори давлати расман тасдиқ менамояд, эътибор пайдо мекунад.
3. Агар бақайдгирии шахс барои мақсадҳои андоз аз арзиши иловашуда бекор карда шавад, мақомоти андоз ӯҳдадоранд номи (ному насаби) шахс ва дигар маълумотро дар бораи вай аз феҳристи супорандагони андоз аз арзиши иловашуда хориҷ намуда, барои хориҷ кардани ин шахс аз феҳристи умумидавлатии супорандагони андоз аз арзиши иловашуда чораҳо андешанд, инчунин шаҳодатномаи бақайдгири доир ба андоз аз арзиши иловашударо тибқи тартиби муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлати аз вай гиранд .
4. Бекор намудани бақайдгири барои мақсадҳои андоз аз арзиши иловашуда мутобиқи ҳамин Кодекс тибқи тартиби муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлати анҷом дода мешавад.
БОБИ 27. ОБЪЕКТҲОИ АНДОЗБАНДИ
Моддаи 206. Объектҳои андозбанди
1. Объектҳои андозбанди аз арзиши илозашуда амалиёти андозбандишаванда ва воридоти андозбандишаванда мебошанд.
2. Таҳвили молҳо, иҷрои корҳо ва хизматрасони, ба истиснои таҳвили молҳо, иҷрои корҳо ва хизматрасони, ки аз пардохти андоз аз арзиши иловашуда озод шудаанд ва дар доираи фаъолияти соҳибкории мустақилонаи шахсон анҷом дода мешаванд, агар онҳо мутобиқи моддаҳои 218 ва 219 ҳамин Кодекс дар Ҷумҳурии Тоҷикистон иҷрошаванда эътироф гарданд, амалиёти андозбандишаванда мебошанд. Амалиёти андозбандишаванда мутобиқи моддаи 219 ҳамин Кодекс хизматрасониҳо ё иҷрои корҳои берун аз қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистонро дар бар намегирад.
3. Агар андозсупоранда молҳоро (корҳоро, хизматрасониҳоро) бо пардохти андоз аз арзиши иловашуда харад ва маблағи дахлдорро ба ҳисоб гирад (ё ҳуқуқи ба ҳисоб гирифтан дошта бошад), истифодаи чунин молҳо (иҷрои корҳо, хизматрасониҳо) ё натиҷаи истифодаи молҳо (иҷрои корҳо, хизматрасониҳо) барои фаъолияти ғайрисоҳибкори амалиёти андозбандишаванда ҳисобида мешавад.
4. Таҳвили молҳо, иҷрои корҳо ё хизматрасонии андозсупоранда ба кормандони худ, аз ҷумла ройгон, амалиёти андозбандишаванда мебошад.
5. Таҳвили молҳо, иҷрои корҳо, хизматрасони, агар онҳо тибқи муқаррароти ҳамин Кодекс аз андоз аз арзиши иловашуда озод набошанд, аз ҷониби як воҳиди махсус ба воҳиди махсуси дигари як шахси ҳуқуқи, ки тибқи қисми 7 моддаи 204 ҳамин Кодекс супорандагони мустақили андоз аз арзиши иловашуда ба шумор мераванд, инчунин чунин таҳвили молҳо, иҷрои корҳо ва хизматрасони ба шахсони тарафи дигар амалиёти андозбандишаванда ба ҳисоб мераванд.
6. Сарфи назар аз дигар муқаррароти ҳамин модда таҳвили молҳо аз тарафи шахсе, ки ин молҳоро дар натиҷаи амалиёти аз арзиши иловашуда андозбандишаванда харидааст, аммо мувофиқи моддаи 226 ҳамин Кодекс ҳангоми харидани ин молҳо барои баҳисобгирии маблағ тибқи андоз аз арзиши иловашуда ҳуқуқ надошт, ҳамчун амалиёти андозбандишаванда ҳисобида намешавад. Агар ҳангоми харидани молҳо баҳисобгири қисман иҷозат нашуда бошад, дар ин сурат андозаи амалиёти андозбандишаванда мутаносибан ба ҳиссаи баҳисобгирии иҷозатнашуда кам карда мешавад.
7. Арзиши бастаҳое (зарфҳое), ки бояд тибқи шарт ва мӯҳлати муқарраркардаи шартномаи (қарордоди) таҳвили молҳо баргардонда шаванд, ба истиснои ҳолатҳои фурӯши чакана, ба маблағи андозбандишаванда дохил карда намешавад. Чаканафурӯшон метавонанд ҳаҷми амалиёти андозбандишавандаро ба маблағе, ки онҳо ба сифати ҳақки ҷуброни баргардонидани бастаҳо (зарфҳо) ба мизоҷон пардохтаанд, кам кунанд.
8. Агар бақайдгирии андозсупоранда бекор карда шавад, молҳои дар лаҳзаи бекоркуни дар ихтиёри он қарордошта ҳамчун молҳои дар доираи амалиёти андозбандишаванда таҳвилшуда барраси мегарданд.
9. Дар ҳолати истеҳсоли молҳо, иҷрои кор ва хизматрасониҳо аз ашё ва маводи фармоишгар, ҳангоме, ки соҳиби ашё, мавод ва маҳсули коркард худи фармоишгар аст, амалиёти андозбандишаванда барои коркардкунанда (истеҳсолкунанда, иҷрокунанда) хизматрасони (корҳо) доир ба коркарди ашё ва мавод барои молҳо (кору хизматрасониҳо) ба ҳисоб меравад.
10. Молҳои ба қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон воридшаванда ё воридшуда (ба истиснои молҳое, ки мутобиқи моддаи 211 ҳамин Кодекс аз андоз аз арзиши иловашуда озод шудаанд), ки мутобиқи қонунгузории гумруки Ҷумҳурии Тоҷикистон бояд, дар эъломия зикр шаванд, воридоти андозбандишаванда ба ҳисоб мераванд.
Моддаи 207. Фурӯш ё супоридани корхона
1. Аз тарафи як супорандаи андоз аз арзиши иловашуда ба дигар супорандаи андоз аз арзиши иловашуда дар доираи як амалиёт фурӯхтан ё супоридани корхона дар маҷмӯъ чун комплекси молу мулки ё воҳиди мустақили амалкунандаи корхона амалиёти андозбандишаванда ҳисоб карда намешавад .
2. Дар мавриди қисми 1 ҳамин модда харидор ё гиранда ҳуқуқ ва ӯҳдадории фурӯшандаи дар ҳамин фасл зикршударо қабул менамояд, ки ба корхонаи фурӯхта ё додашуда ё воҳиди мустақили амалкунандаи корхона вобаста мебошанд.
3. Ҳамин модда танҳо ҳангоме татбиқ мегардад, ки агар тарафҳои фурӯшанда (супоранда) ва гиранда дар мӯҳлати на дертар аз 30 рӯзи тақвимии баъди фурӯш (супоридан) мақомоти андозро дар бораи қарор оид ба татбиқи муқаррароти ҳамин модда ба таври хатти огоҳ намоянд.
БОБИ 28. МУАЙЯН КАРДАНИ МУОМИЛОТИ АНДОЗБАНДИШАВАНДА ВА ВОРИДОТИ АНДОЗБАНДИШАВАНДА
Моддаи 208. Арзиши амалиёти андозбандишаванда
1. Арзиши амалиёти андозбандишаванда дар асоси маблағе (арзиш, аз ҷумла дар шакли натурали), ки андозсупоранда аз мизоҷ ё аз ҳар шахси дигар мегирад ё ҳуқуқи гирифтанро дорад, аз ҷумла ҳама гуна боҷҳо, андозҳо ва (ё) дигар пардохтҳо, бе назардошти андоз аз арзиши иловашуда ва андоз аз фурӯши чакана, муайян мегардад.
2. Агар андозсупоранда бар ивази амалиёти андозбандишаванда молҳо, корҳо ё хизматрасониҳоро ба даст орад ё ҳуқуқи гирифтани онҳоро дошта бошад, арзиши амалиёти андозбандишаванда нархи бозории ин молҳо, корҳо ва хизматрасониҳоро (аз ҷумла ҳама гуна боҷ андоз ё дигар пардохтҳоро), бе назардошти андоз аз арзиши иловашуда ва андоз аз фурӯши чакана, дар бар мегирад.
3. Дар ҳолате, ки агар андозсупоранда бар ивази амалиёти андозбандишаванда ҳеҷ сарвате нагирад ё ҳуқуқи гирифтанро надошта бошад, арзиши амалиёти андозбандишаванда ба арзиши бозории молҳои таҳвилкардашуда, корҳои иҷрошуда, ё хизматрасонии андозсупоранда дар рафти чунин амалиёти андозбандишаванда (аз ҷумла ҳама гуна боҷ андоз ва дигар пардохтҳо), бе назардошти андоз аз арзиши иловашуда ва андоз аз фурӯши чакана, баробар аст.
4. Дар сурати бо мақсадҳои ғайритиҷорати истеъмол ё истифода бурдани молҳо (корҳо ё хизматрасониҳо) тибқи қисми 3 моддаи 206 ҳамин Кодекс, инчунин ҳангоми таҳвили молҳо (иҷрои корҳо ё хизматрасониҳо) ба кормандони худ мувофиқи қисми 4 моддаи 206 ҳамин Кодекс, арзиши амалиёти андозбандишаванда ба нархи бозории ин молҳо, корҳо ва хизматрасониҳо (аз ҷумла ҳама гуна боҷ андоз ва дигар пардохтҳо), бе назардошти андоз аз арзиши иловашуда ва андоз аз фурӯши чакана, баробар аст.
5. Ҳангоми таҳвили мол бо шарти пардохти мӯҳлатнок арзиши амалиёти андозбандишаванда мутобиқи қисми 1 ҳамин модда бо назардошти тамоми маблағҳои пардохтшаванда мувофиқи ҷадвали мӯҳлат, ки дар шартнома, аз ҷумла шартномаи иҷораи молияви (лизинг), ба истиснои пардохтҳои фоизи, муқаррар шудааст, муайян карда мешавад.
6. Ҳангоми гарави молу мулк (мол) арзиши чунин амалиёти андозбандишавандаи. гаравдиҳанда бо назардошти маблағи қарзи барои гарави чунин молу мулк (мол) гирифта шуда, бе илова намудани андоз аз арзиши иловашуда (яъне бе илова намудани андоз аз арзиши иловашуда ба арзиши молу мулки (моли) ба гарав гузошта ё ба маблағи қарзгирифта) муайян мегардад .
7. Нисбати корхонаҳои савдои яклухт ва чакана, корхонаҳои захиракунанда, соҳибкорони инфиродие ки супорандаи андоз оид ба андоз аз арзиши иловашуда мебошанд, дар сурати аз ҷониби онҳо харида шудани мол аз шахсоне, ки супорандаи андоз аз арзиши иловашуда намебошанд ва минбаъд таҳвил намудани чунин молҳо аз ҷониби ин андозсупорандагон арзиши амалиёти андозбандишаванда ба фарқияти мусбии байни арзиши таҳвили чунин молҳо бе назардошти андоз аз арзиши иловашуда ва андоз аз фурӯши чакана ва арзиши харидани онҳо аз шахсе, ки супорандаи андоз аз арзиши иловашуда намебошад, баробар дониста мешавад .
Ҳангоми фарқияти манфи арзиши амалиёти андозбандишаванда барои ҳисобкунии андоз аз арзиши иловашуда баробари сифр қабул карда мешавад.
Арзиши амалиёти андозбандишаванда ҳангоми таҳвили молҳо бевосита аз ҷониби воридкунанда, инчунин аз ҷониби агент (шахси боваринок) бо истифодаи механизми моддаи 223 ҳамин Кодекс таҳвил кардани молҳое, ки аз рӯи воридот мутобиқи бандҳои 5) ва 9) қисми 4 моддаи 211 ҳамин Кодекс ба Ҷумҳурии Тоҷикистон дохил шудаанд, инчунин гази табиӣ, ки мутобиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи Буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон" барои соли дахлдор ҳангоми воридот аз андоз аз арзиши иловашуда озод карда мешавад, ба фарқияти мусбии байни арзиши таҳвили чунин молҳо бе назардошти андоз аз арзиши иловашуда ва андоз аз фурӯши чакана ва арзиши гумрукии чунин молҳо бе назардошти андоз аз арзиши иловашуда баробар ҳисобида мешавад. Ҳангоми фарқияти манфӣ арзиши амалиёти андозбандишаванда барои ҳисоб кардани андоз аз арзиши иловашуда ба сифр баробар қабул карда мешавад .
Моддаи 209. Тасҳеҳи муомилоти андозбандишаванда
1. Ҳамин модда нисбати амалиёти андозбандишавандаи андозсупоранда дар ҳолатҳои зерин татбиқ мегардад:
1) бекор кардани амалиёт:
2) тағйир ёфтани хусусияти амалиёт;
3) тағйир ёфтани ҷуброни мувофиқашуда барои амалиёт ҳам аз сабаби пастшавии нарх ва ҳам ҳама гуна сабабҳои дигар; ё
4) пурра ё қисман баргардонидани молҳо ба андозсупоранда (қабул накардани корҳо ё хизматрасониҳои анҷомдодаи андозсупоранда).
5) тарҳи карзҳои беэътимод (шубҳанок) мувофиқи қисми 20 моддаи 34 ва қисмҳои 1 ва 2 моддаи 150 хамин Кодекс .
2. Агар андозсупоранда дар натиҷаи яке аз сабабҳои дар қисми 1 ҳамин модда зикршуда:
1) оид ба андоз аз арзиши иловашуда ҳисобнома - фактура пешниҳод кунад, ки дар он маблағи андоз аз арзиши иловашуда нодуруст нишон дода шудааст; ё
2) дар эъломияи андоз аз арзиши иловашуда маблағи андоз аз арзиши иловашударо нодуруст зикр карда бошад,
пас мувофиқи қисми 2 моддаи 225 ё қисми 8 моддаи 226 ҳамин Кодекс ба он ислоҳ дароварда мешавад.
3. Тасҳеҳи амалиёти андозбандишаванда дар асоси ҳисобнома-фактураи иловаги оид ба андоз аз арзиши иловашуда ё дигар ҳуҷҷатҳо, ки фаро расидани ҳолатҳои дар қисми 1 ҳамин модда зикршударо баъди содир гардидани амалиёти ибтидоии андозбандишаванда тасдиқ менамояд, гузаронда мешавад.
Моддаи 210. Арзиши воридоти андозбандишаванда
1. Арзиши воридоти андозбандишаванда арзиши гумрукии молҳо, ки мутобиқи қонунгузории гумруки Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян гардидаанд, инчунин ҷамъи маблағи боҷҳо ва андозҳое, ки ҳангоми воридоти молҳо ба Ҷумҳурии Тоҷикистон бояд супорида шаванд, аммо бе назардошти андоз аз арзиши иловашуда мебошад .
2. Ҳангоми хизматрасониҳое, ки мутобиқи қисми 2 моддаи 222 ҳамин Кодекс ҳамчун қисми воридоти молҳо барраси мегарданд, арзиши онҳо бе андоз аз арзиши иловашуда ба арзиши дар қисми 1 ҳамин модда зикргардида зам карда мешавад .
БОБИ 29. ИМТИЁЗҲОИ АНДОЗ
Моддаи 211. Озод кардан аз андоз
1. Озод кардан аз андоз аз арзиши иловашуда чунин маъни дорад, ки таҳвили молҳо, иҷрои корҳо ва хизматрасониҳои аз андоз аз арзиши иловашуда озод кардашуда амалиёти андозбандишаванда намебошанд ва арзиши онҳо аз ҷониби андозсупоранда ба муомилоти андозбандишаванда дохил карда намешавад, ва воридоти аз андоз аз арзиши иловашуда озодкардашуда ба арзиши воридоти андозбандишаванда дохил намегардад. Ҳамзамон мутаносибан арзиши чунин таҳвили молҳо, иҷрои корҳо, хизматрасониҳо ва чунин воридоти молҳо барои аз ҷониби андозсупоранда тибқи моддаи 224 ҳамин Кодекс ҳисоб кардани андоз аз арзиши иловашуда асос шуда наметавонад.
2. Таҳвили молҳои зерин (ба ғайр аз содироти молҳо), иҷрои корҳо ва хизматрасониҳо аз андоз аз арзиши иловашуда озод карда мешаванд:
1) фурӯш, супоридан ё иҷораи молу мулки ғайриманқул, ба ғайр аз :
- фурӯш ё супоридани бинои меҳмонҳонаҳо ё манзилгоҳ барои истироҳаткунандагон;
- фурӯш ё супоридани биноҳои истиқоматии аз нав сохташуда, ба ғайр аз ҳолатҳое, ки бино чун манзили истиқомати камаш дар давоми 2 сол истифода шудааст;
- супоридан ё иҷораи молу мулки ғайриманқул, ки барои мақсадҳои соҳибкорӣ истифода бурда мешавад ;
2) хизматрасонии молиявӣ, аз ҷумла таҳвили молу мулки моддии истеҳлокшаванда, ки тибқи амалиёти иҷораи молиявӣ (лизинг) мутобиқи моддаи 33 Кодекси мазкур амалӣ мешавад, ба истиснои молу мулки ғайриманқул, автомобилҳои сабукрав ва мебел ;
3) таҳвили асъори милли ва (ё) хориҷи (ба ғайр аз мақсадҳои нумизмати), инчунин қоғазҳои қиматноқ;
4) хизматрасонии дини ва маросими аз ҷониби ташкилоти дини;
5) хизматрасонии тиббии муассисаҳои давлатӣ, ба истиснои хизмати косметологи ;
6) хизматрасони дар соҳаи:
- таълиму тарбияи томактаби;
- таҳсилоти умумии асоси, миёнаи умуми;
- таҳсилоти ибтидои, миёна ва олии касби, таҳсилоти касбии баъд аз муассисаи олии таълими;
- таҳсилоти иловаги ва махсус.
Намудҳои фаъолияти пешбининамудаи бандҳои 5) ва 6) ҳамин қисм аз андоз аз арзиши иловашуда озод карда мешаванд танҳо агар онҳоро шахсони дорои иҷозатномаҳои (литсензияҳои) дахлдори давлати барои иҷрои намудҳои мазкури фаъолият, ки тибқи тартиби муқаррарнамудаи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон дода шудаанд, анҷом диҳанд;
7) таҳвили молҳо, иҷрои корҳо ва хизматрасониҳо ба сифати кӯмаки башардӯстона;
8) таҳвили молҳо, иҷрои корҳо, хизматрасони, ки мустақиман муассисаҳои пенитенсиарии Ҷумҳурии Тоҷикистон ё корхонаҳои давлатие, ки ба системаи пенитенсиарии Ҷумҳурии Тоҷикистон шомиланд, истеҳсол намудаанд (иҷро кардаанд, хизмат расонидаанд);
9) таҳвили рӯзномаю маҷаллаҳо, адабиёти бадеи, адабиёти бачагона, асарҳои илмию техники, адабиёти таълими, инчунин иҷрои корҳо оид ба нашри онҳо.
Имтиёзҳои пешбининамудаи ҳамин банд нисбати навъҳои эротики ва дорои хусусияти рекламавии махсусгардонидашудаи маҳсулоти дар боло зикргардида татбиқ намегарданд;
10) таҳвили молҳои (либос ва пойафзол, кӯлоҳ, маҳсулоти ҷуроб) навъҳои кӯдакона тибқи номгӯи муайяннамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон;
11) таҳвили маҳсулоти махсуси истифодаи фарди барои маъюбон мувофиқи номгӯе, ки аз тарафи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад;
Хориҷ карда шуд
Номгӯи муассисаҳоеро (ташкилотҳоеро), ки чунин хизматрасониро анҷом медиҳанд, Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамояд.
3. Таҳвили алюминийи аввалия ва нахи пахта, инчунин калобаи пахта аз ҷумла барои содирот аз андоз аз арзиши иловашуда озод карда мешавад .
Таҳвили пахтаи коркарднашуда, ба истиснои содирот, аз андоз аз арзиши иловашуда озод карда мешавад. Содироти пахтаи коркарднашуда бо андоз аз арзиши иловашуда андозбанди карда мешавад.
Таҳвили тилло, нуқра, платина, палладий (родий, иридий, рутений, осмий) ба Бонки миллии Тоҷикистон, инчунин таҳвили тилло, нуқра, платина, палладий (родий, иридий, рутений, осмий), алмосҳои табий (коркардшуда ва коркарднашуда), сапфир, зумуррад, рубин, александрит, гавҳар, шпинел ба Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон барои Хазинаи давлатии сарватҳо аз андоз аз арзиши иловашуда озод карда мешавад .
4. Намудҳои зерини воридот аз андоз аз арзиши иловашуда озод карда мешаванд:
1) воридоти асъори милли ва (ё) ҳориҷи (ба ғайр аз мақсадҳои нумизмати), инчунин қоғазҳои қиматнок;
2) воридоти тилло, нуқра, платина, палладий (родий, иридий, рутений, осмий) аз ҷониби Бонки миллии Тоҷикистон,инчунин воридоти тилло, нуқра, платина, палладий (родий, иридий, рутений, осмий), алмосҳои табий (коркардшуда ва коркарднашуда), сапфир, зумуррад, рубин, александрит, гавҳар, шпинел аз ҷониби Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон барои Хазинаи давлатии сарватҳо;
3) воридоти молҳо ба сифати кӯмаки башардӯстона, инчунин воридоти молҳое, ки ба ташкилотҳои эҳсонкори ба мақсади бартараф кардани окибатҳои офатҳои табий, садама ва фалоқатҳо ройгон дода мешаванд ва воридоти молҳое, ки ба мақомоти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ройгон дода мешаванд;
4) воридоти таҷҳизоти истеҳсолию технологӣ ва маҳсулоти такмилии (комплектии) онҳо (ки маҷмӯи ягонаро ташкил медиҳанд, яъне бе онҳо кори таҷҳизоти истеҳсолию технологӣ имконнопазир аст), аз ҷумла дар асоси шартҳои иҷораи молиявӣ (лизинг) барои ташаккул ё пурра кардани фонди оинномавии корхонаҳо ё азнавтаҷҳизонии техникии истеҳсолоти амалкунанда ба шарте, ки ин молу мулк мустақиман дар истеҳсоли молҳо, иҷрои корҳо ва хизматрасонӣ мутобиқи ҳуҷҷатҳои таъсисии корхона истифода гардад ва ба категорияи молҳои зераксизӣ дохил нагардад, инчунин молу мулки шахсие, ки кормандони хориҷии корхонаҳои дорои инвеститсияҳои хориҷӣ мустақиман барои эҳтиёҷоти худ ба Ҷумҳурии Тоҷикистон ворид менамоянд. Дар сурати барҳам дода шудани чунин корхона ё аз ҷониби ин корхона дар давоми ду сол аз лаҳзаи воридот ба ҷумҳурӣ истифода нашудан ё ба шахси дигар таҳвил намудани таҷҳизоти истеҳсолии технологӣ ва маҳсулоти такмилие, ки ба Ҷумҳурии Тоҷикистон ворид карда шудаанд, андоз аз арзиши иловашуда, ки мутобиқи ҳамин банд пардохта нашудааст, бояд ба буҷет бе амалисозии баҳисобгирӣ мутобиқи моддаи 226 Кодекси мазкур ситонида шавад, ба истиснои воридоти чунин таҷҳизот дар асоси шартҳои иҷораи молиявӣ (лизинг). Номгӯи таҷҳизоти истеҳсолию технологӣ ва маҳсулоти такмилии онҳо мутобиқи Номгӯи молҳои фаъолияти иқтисодии хориҷӣ аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда мешавад .
Дар ҳама ҳолат озодкунии пешбининамудаи ҳамин банд нисбати корхонаҳои навтаъсисёфта (нав) аз рӯзи бақайдгирии ибтидоии давлатӣ ва нисбати корхонаҳои дар лаҳзаи мавриди амал қарор додани ҳамин банд мавҷудбуда, аз лаҳзаи мавриди амал қарор додани ҳамин имтиёз ба мӯҳлати на зиёда аз чор сол пешниҳод карда мешавад, ба истиснои воридоти чунин таҷҳизот дар асоси шартҳои иҷораи молиявӣ (лизинг) .
5) воридоти техникаи кишоварзи, дорувории тибби, таҷҳизоти тибби, фармасевти ва асбобҳои тибби мувофиқи номгӯи муайяннамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ;
6) воридоти молҳое, ки барои татбиқи лоиҳаҳои мақсадноки маъқулдонистаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҳисоби (дар доираи) маблағи грантҳо ва (ё) кредитҳо (қарзҳо), ки шахсони ҳуқуқи ва воқеи, давлатҳои ҳориҷи, ҳукуматҳои давлатҳои ҳориҷи ё ташкилотҳои байналмилали додаанд, амали мешавад;
7) воридоти молҳо барои сохтмони объектҳои махсусан муҳим тибқи ҳуҷҷатгузории лоиҳавию сметавии бо мақоми ваколатдори давлатии дар соҳаи сохтмон мувофиқашуда. Номгӯи чунин молҳо ва объектҳои махсусан муҳимро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамояд. Агар молҳои воридотии мазкур дар давоми ду сол аз рӯзи воридот истифода нашаванд ё ба дигар шахс таҳвил карда шаванд, маблағи тибқи ҳамин банд напардохтаи андоз аз арзиши иловашуда бе татбиқи баҳисобгирӣ тибқи моддаи 226 ҳамин Кодекс, бояд ба буҷет ситонида шавад .
8) воридоти намудҳои асосии ашёи хом (ба истиснои молҳои зераксизи), масолеҳ захираҳои энергетики ва таҷҳизот тибқи номгӯи ва ҳаҷми муайянкардаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки бевосита заводи алюминийи Тоҷикистон барои истеҳсоли алюминийи аввалия анҷом медиҳад;
9) воридоти маҳсулоти махсуси истифодаи фарди барои маъюбон мувофиқи номгӯе, ки аз тарафи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад;
10) воридоти нахи пахта ва алюминийи аввалия, ки тибқи тартиби муқарраршуда бо андоз аз фурӯш андозбандӣ мешавад .
Моддаи 212. Андозбандии боркашонии байналмилали ва транзити
1. Хизматрасонии нақлиёти ё дигар хизматрасониҳо ё иҷрои корҳои бевосита марбут ба ҳамлу нақли бор ва мусофиркашонии байналмилали, инчунин таҳвили масолеҳи сӯзишворию равғанҳои молидани ва дигар маводи истеъмоли, ки ба дохили киштии ҳавои барои истеъмол дар вақти парвозҳои байналмилали бор карда мешаванд, аз андоз аз арзиши иловашуда озод карда мешаванд. Таҳти мафҳуми ҳамлу нақли байналмилали кашондани бор ва мусофирон фаҳмида мешавад, ки нуқтаи сафар ё нуқтаи таъиноти онҳо (яке аз ин нуқтаҳо) берун аз қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон қарор дорад.
2. Барои мақсадҳои ҳамин модда ба корҳо ва хизматрасониҳое, ки бинобар ҳамлу нақли байналмилали анҷом дода мешаванд, инҳо марбутанд:
1) корҳо, хизматрасониҳои нақлиёти (боркашони, ҳамлу нақл), борбардори, борфарори, боргирии барзиёд, ирсоли молҳое, ки аз қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон содир мешаванд, инчунин молҳое, ки тавассути қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон ба тарзи транзит интиқол дода мешаванд;
2) корҳо, хизматрасониҳои нақлиёти вобаста ба интиқоли почта, мусофирон, бағоҷ берун аз қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон, ба истиснои хизматрасониҳо оид ба фурӯши чиптаҳои ҳавопаймоӣ дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон ба сайрхатҳои ҳавоии байналмилалӣ мутобиқи шартномаҳои комиссия, супориш ё дигар шартномаҳои ба ин шабеҳ новобаста аз шакли бастани онҳо ();
3) хизматрасонии техники, тиҷорати, аэронавигатсионӣ, фурудгоҳии рейсҳои байналмилалии ҳавои, ба истиснои хизматрасониҳо оид ба фурӯши чиптаҳои ҳавопаймоӣ дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон ба сайрхатҳои ҳавоии байналмилалӣ мутобиқи шартномаҳои комиссия, супориш ё дигар шартномаҳои ба ин шабеҳ новобаста аз шакли бастани онҳо
3. Дар ҳолати иҷрои корҳо ва хизматрасониҳои дар банди 1) қисми 2 ҳамин модда пешбинишуда озод намудан аз андоз аз арзиши иловашуда ҳангоми риояи шартҳои зерин татбиқ мегардад :
1) мавҷудияти шартнома (қарордод) оид ба иҷрои корҳо, хизматрасониҳо, ки бевосита бо таҳвилкунандаи молҳои содироти (содиркунандаи молҳо) баста шудааст;
2) ба расмият даровардани боркашони бо ҳуҷҷатҳои ягонаи байналмилалии боркашони;
3) нисбати борҳои транзити - мавҷудияти эъломияи гумрукии молҳое, ки ба қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон ворид гардида, таҳти низоми транзит ба расмият дароварда шудаанд.
4. Дар ҳолати иҷро намудани корҳо ва хизматрасониҳои дар бандҳои
2) ва 3) қисми 2 ҳамин модда пешбинишуда озод намудан аз андоз аз арзиши иловашуда ҳангоми риоя намудани шартҳои зерин татбиқ мегардад :
1) мавҷуд будани шартнома (қарордод) оид ба иҷрои корҳо, хизматрасониҳо, ки бевосита бо қабулкунандаи (фармоишгари) корҳо, хизматрасониҳои номбаршуда баста шудааст;
2) барасмиятдарории боркашони бо ҳуҷҷатҳои ягонаи байналмилали.
5. Интиқол ва хизматрасонии борфиристониҳои транзитие, ки дар банди 3) қисми 1 моддаи 213 ҳамин Кодекс зикр шудаанд, аз андоз аз арзиши иловашуда озод карда мешаванд .
6. Ҳамин модда нисбати давлатҳое, ки оид ба хизматрасонии нақлиёти ё дигар хизматрасониҳо ё иҷрои корҳои мустақиман вобаста ба боркашони ва мусофиркашонии байналмилали ба Ҷумҳурии Тоҷикистон низоми андозбанди аз арзиши иловашударо истифода мебаранд, татбиқ намегардад.
Моддаи 213. Хусусиятҳои андозбанди ҳангоми гузарондани молҳо тавассути сарҳади гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон
1. Ҳангоми воридоти молҳо ба қаламрави гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон вобаста аз низоми гумрукии интихобшуда ва риояи шартҳои он андозбанди тибқи тартиби зайл сурат мегирад:
1) ҳангоми таҳти низоми гумрукии барориш барои амалиёти озод қарор додани молҳо андоз дар ҳаҷми пурра пардохта мешавад;
2) ҳангоми таҳти низоми гумрукии реимпорт қарор додани молҳо андозсупоранда маблағҳои андозҳоеро, ки аз пардохти онҳо озод шуда буд ё вобаста ба содироти молҳо мутобиқи ҳамин Кодекс онҳо ба вай баргардонда шудаанд, тибқи тартиби муқарраркардаи қонунгузории гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон, мепардозад;
3) ҳангоми таҳти низоми гумрукии транзити гумрукии байналмилалӣ, анбори гумруки, реэкспорт, мағозаи савдои бебоҷ коркард таҳти назорати гумруки, минтақаи озоди гумруки, анбори озод, нобуд сохтан ва даст кашидан ба фоидаи давлат, интиқоли захираҳо ва низомҳои гумруким махсус қарор додани молҳо андоз супорида намешавад ;
4) ҳангоми дар қаламрави гумрукӣ таҳти низоми гумрукии коркард қарор додани моли воридшуда он мутобиқи қонунгузории гумруки Ҷумҳурии Тоҷикистон аз пардохти андозҳо шартан пурра озод карда мешавад ;
5) ҳангоми таҳти низоми гумрукии воридоти муваққати қарор додани молҳо тибқи тартиби пешбининамудаи қонунгузории гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон озодкуни аз пардохти андоз пурра ё қисман анҷом дода мешавад;
6) ҳангоми ворид намудани маҳсулоти коркарди молҳое, ки таҳти низоми гумрукии коркард берун аз қаламрави гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон қарор доранд, тибқи тартиби пешбининамудаи қонунгузории гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон озодкуни аз пардохти андоз пурра ё қисман анҷом дода мешавад;
7) ҳангоми таҳти низоми гумрукии коркард барои муомилоти озод қарор додани молҳо андоз аз арзиши гумрукии маҳсулоти коркард пардохта мешавад .
2. Ҳангоми аз қаламрави гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон баровардани молҳо андозбанди тибқи тартиби зерин амали мегардад:
1) дар сурати таҳти низоми гумрукии баровардан берун аз қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон қарор додани молҳо андоз пардохта намешавад ё маблағҳои пардохтшудаи андоз мувофиқи тартиби пешбининамудаи қонунгузории гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва ҳамин Кодекс аз ҷониби мақомоти андози Ҷумҳурии Тоҷикистон баргардонида (ба ҳисоб гирифта) мешавад.
Тартиби дар ҳамин банд нишондодашуда инчунин нисбати баровардани молҳо берун аз қаламрави гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон мувофиқи низоми гумрукии содирот нисбати он молҳое, ки дар лаҳзаи содирот таҳти низоми гумрукии анбори гумруки, анбори озод ё минтақаи озоди гумруки қарор доранд, истифода бурда мешавад;
2) ҳангоми баровардани молҳои ҳориҷии таҳти низоми гумрукии реэкспорт қарордошта маблағи андозҳои ҳангоми воридот ба Ҷумҳурии Тоҷикистон пардохтшуда (бо сабаби гузаштани мӯҳлати ҳатмии мувофиқи қонунгузории гумруки муайянкардашудаи баровардани молҳои ҳориҷии таҳти низоми реэкспорт қарордошта), тибқи тартиб ва шартҳои муқаррарнамудаи қонунгуэории гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба андозсупоранда баргардонида мешавад;
3) ҳангоми аз қаламрави гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон мувофиқи низоми дигари гумруки нисбат ба тартиби дар бандҳои 1) ва 2) ҳамин қисм нишондодашуда баровардани молҳо озод кардан аз пардохти андоз ва ё баргардонидани маблағҳои пардохтшудаи андоз ба амал бароварда намешавад, агар дар қонунгузории гумрук тартиби дигаре пешбини нашуда бошад.
3. Ҳангоми аз ҷониби шахсони воқеи тавассути сарҳади гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон гузаронидани молҳои барои фаъолияти истеҳсоли ё дигар фаъолияти соҳибкори пешбининагардида метавонад тартиби соддакардашуда ё имтиёзноки пардохти андоз истифода гардад. Ҳамзамон арзиши молҳои харидашудаи барои истифодаи шахси пешбинншуда набояд аз маблағи муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон зиёд бошад. Маблағи зиёдати тибқи тартиби умумии муқарраршуда (беимтиёз) таҳти андозбанди қарор мегирад. Нисбат ба чунин амалиёт татбиқ кардани низоми соддакардашуда ё имтиёзноки андозбанди тибқи тартиби муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон сурат мегирад.
4. Андозсупоранда ҳангоми риоя накардани шартҳои интихобкардаи низоми гумруки дар ҳолатҳои пешбининамудаи қонунгузории гумруки Ҷумҳурии Тоҷикистон маблағи андоз, инчунин фоизҳои ба ин маблағ ҳисобшударо мепардозад.
БОБИ 30. АМАЛИЁТҲОЕ, КИ ТИБҚИ МЕЪЁРИ СИФР АНДОЗБАНДИ МЕШАВАНД
Моддаи 214. Андозбандии содироти молҳо
1. Содироти молҳо, ба ғайр аз пахтаи коркарднашуда, нахи пахта, инчунин калобаи пахта ва алюминийи аввалия, металлҳои қиматбаҳо ва сангҳои қиматбаҳо, маснуоти зарагари аз металхои киматбахо ва сангхои киматбахо мутобиқи қисми 3 моддаи 211 ҳамин Кодекс бо андоз аз арзиши иловашуда тибқи меъёри сифр андозбанди карда мешавад .
2. Ҳангоми тасдиқ нашудани содироти молҳо мутобиқи моддаи 215 ҳамин Кодекс дар ҷараёни 120 рӯзи тақвими аз санаи сабти мақоми гумрук, ки молҳоро таҳти низоми содирот анҷом медиҳад ва ё ҳангоми баровардани молҳо таҳти низоми содирот бо воситаи хатҳои интиқоли қувваи барқ ё бо истифодаи расмиёти эъломияи нопурраи давраги - аз санаи сабти мақоми гумрук, ки расмиёти гумрукиро анҷом медиҳад, таҳвили ин молҳо бояд аз арзиши иловашуда тибқи меъёри мусбии дар қисми 1 моддаи 224 ҳамин Кодекс зикршуда андозбанди гардад (Конун аз 22 декабри соли 2006 № 219).
Моддаи 215. Тасдиқи содироти молҳо
1. Ҳуҷҷатҳои тасдиқкунандаи содироти молҳо инҳо мебошанд:
1) шартномаи (қарордоди) таҳвили молҳои содиршаванда;
2) эъломияи гумрукии бор бо қайди мақоми гумруки, ки молҳоро бо низоми содирот баровардааст ва ҳангоми баровардани молҳо тибқи низоми содирот бо хатҳои интиқоли қувваи барқ ё бо истифодаи расмиёти эъломияи нопурраи даврави эъломияи пурраи гумрукии бор бо сабти мақоми гумрукие, ки барасмиятдарории гумрукро анҷом додааст;
3) нусхаи ҳуҷҷатҳои ҳамроҳикунандаи молфиристони бо сабти мақоми гумрук, ки дар нуқтаи гузаргоҳ дар сарҳади гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон воқеъ гардидааст.
4) ҳуҷҷатҳои маблағсупори ва навиштаҷоти бонк (нусхаи навиштаҷот), ки воридоти воқеии даромади арзиро аз таҳвили молҳо ба содирот ба суратҳисобҳои андозсупоранда дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ва (ё) ба суратхисобхои у дар бонкхои дар хорича, ки мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон кушода шудаанд, тасдиқ менамоянд .
Дар ҳолате, ки агар шартнома (қарордод) ҳисобу китобро бо маблағҳои нақдии пули пешбини карда бошад, андозсупоранда навиштаҷоти бонкро (нусхаи навиштаҷотро), ки ба суратҳисоби дар бонки Ҷумҳурии Тоҷикистон гузаронидани маблағҳои ба дастовардаашро тасдиқ мекунад, инчунин нусхаҳои ордери хазинавии даромадро, ки воридоти воқеии даромадро (маблағро) аз шахси хориҷи - харидори молҳои содиршуда тасдиқ мекунад, пешниҳод менамояд .
Дар ҳолати анҷом додани амалиёти иқтисодии хориҷи доир ба мубодилаи молҳо (корҳо, хизматрасониҳо) (амалиёти бартери) андозсупоранда ҳуҷҷатҳои тасдиқкунандаи воридоти молҳоро (иҷрои корҳо, хизматрасониҳоро) ба қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки аз рӯи амалиётҳои зикргардида гирифта шудаанд ва ба ҳисоб гирифтани онҳоро пешниҳод мекунад .
Дар ҳолати баровардани молҳо таҳти низоми содирот тавассути хатҳои интиқоли қувваи барқ санади қабулу супоридани молҳо низ пешниҳод карда мешавад.
2. Ҳуҷҷатҳои тасдиқкунандаи содироти молҳо ба давлатҳои аъзои Иттиҳоди Давлатҳои Мустақил, ки бо Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамсарҳаданд, ҳуҷҷатҳое мебошанд, ки дар қисми 1 ҳамин модда зикр шудаанд, инчунин нусхаи эъломияи гумрукии бор, ки дар мамлакати воридоти молҳои аз қаламрави гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳти низоми содирот баровардашуда ба расмият дароварда шудаанд.
Мутобиқи шартномаи байналмилали мақоми ваколатдори давлати метавонад тартиби дигари тасдиқкунандаи содироти молҳо ба давлатҳои аъзои Иттиҳоди Давлатҳои Мустақилро муқаррар намояд.
3. Ҳангоми содироти минбаъдаи молҳое, ки қаблан берун аз сарҳади гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳти низоми коркард берун аз қаламрави гумруки бароварда шудаанд ё маҳсулоти коркарди онҳо, тасдиқи содирот мутобиқи қисмҳои 1 ва 2 ҳамин модда, инчунин дар асоси ҳуҷҷатҳои зерин анҷом дода мешавад:
1) эъломияи гумрукии бор, ки мутобиқи он низоми коркард ба ннзоми содирот тағйир дода мешавад;
2) эъломияи гумрукии бор, ки таҳти низоми коркарди молҳо берун аз қаламрави гумруки ба расмият дароварда шудааст;
3) нусхаи эъломияи гумрукии бор, ки ҳангоми воридоти бор ба қаламрави давлати ҳориҷи таҳти низоми коркарди молҳо дар қаламрави гумруки (коркарди молҳо таҳти назорати гумруки) ба расмият дароварда шуда, мақоми гумрукии ин барасмиятдарориро анҷомдода тасдиқ кардааст;
4) нусхаи эъломияи гумрукии бор, ки таҳти низоми содирот ҳангоми баровардани молҳо ё маҳсулоти коркарди онҳо аз қаламрави давлати коркарди мол ба расмият дароварда щудааст ва онро мақоми ба расмият дароварда тасдиқ кардааст.
4. Ҳангоми пешниҳоди ҳуҷҷатҳои тасдиқкунандаи содироти молҳо ба мақоми андози маҳали бақайдгири дар ҷараёни 180 рӯзи тақвими аз санаи сабти мақоми гумруке, ки дар банди 2) қисми 1 ҳамин модда зикр шудааст, андозсупоранда ҳуқуқ дорад андозеро, ки мутобиқи қисми 2 моддаи 214 ҳамин Кодекс ҳисоб шудааст, баргашта гирад. Дар акси ҳол андозсупоранда барои баргашта гирифтани андозе, ки мутобиқи қисми 2 моддаи 214 ҳамин Кодекс ҳисоб шудааст, ҳуқуқ надорад.
5. Низомнома оид ба тартиб ва мӯҳлати тасдиқи содироти молҳо бо назардошти талаботи ҳамин модда бо пешниҳоди мақоми ваколатдори давлати аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда мешавад.
Моддаи 216. Хориҷ карда шуд
БОБИ 31. ВАҚТ ВА МАҲАЛИ АНҶОМ ДОДАНИ АМАЛИЁТИ АНДОЗБАНДИШАВАНДА ВА ҚОИДАҲОИ МАХСУС
Моддаи 217. Вақти анҷом додани амалиёти андозбандишаванда
1. Амалиёти андозбандишаванда ҳангоми пешниҳод кардани ҳисобнома - фактура оид ба андоз аз арзиши иловашуда нисбат ба ҳамин амалиёт ба ҳисоб меравад, агар ҳамин модда тартиби дигареро пешбини накунад.
2. Агар ҳисобнома - фактураи андоз аз арзиши иловашуда то ё дар лаҳзаи (рӯзи) содир шудани амалиёти андозбандишаванда пешниҳод карда нашавад, қисми 1 ҳамин модда татбиқ намегардад ва амалиёти андозбандишаванда ҷой дорад :
1) дар лаҳзаи қабул, фурӯхтан ё супоридани молҳо, иҷрои корҳо ва хизматрасониҳо; ё
2) дар ҳолати таҳвили молҳое, ки ҳамлу нақли молҳоро дар назар дорад, дар лаҳзаи боркуни.
3. Ҳангоме, ки пардохтпулӣ то фарорасии мӯҳлати дар бандҳои 1) ё
2) қисми 2 ҳамин модда зикршуда барои таҳвили мол, иҷрои кор, расонидани хизмат гирифта шудааст, агар ҳисобнома - фактура оид ба андоз аз арзиши иловашуда дар давоми панҷ рӯзи баъди пардохт пешниҳод нашавад, қисмҳои 1 ва 2 ҳамин модда татбиқ карда намешаванд ва амалиёти андозбандишаванда ҳангоми гирифтани пардохтпулӣ ҷой дорад .
4. Барои мақсадҳои қисми 3 ҳамин модда, ба истиснои ҳолатҳои пешбининамудаи қисми 5 ҳамин модда, агар барои амалиёти андозбандишаванда ду ва ё зиёда аз он пардохтпулӣ гирифта шуда бошад, ҳар як пардохтпулии гирифташуда ҳамчун пардохти барои амалиёти алоҳида ба андозаи маблағи пардохт анҷомдодашуда ҳисоб карда мешавад .
5. Агар хизматрасони дар асоси мунтазам ё доими анҷом дода шавад, пас хизматрасони ҳамчун амали ҳар дафъа дар лаҳзаи пешниҳоди ҳисобнома - фактура оид ба андоз аз арзиши иловашуда (ҳисобнома барои пардохт) вобаста ба ҳама гуна қисми ин, амалиёт ё агар пардохт барои хизматрасонӣ пештар гирифта шуда бошад, дар лаҳзаи гирифтани пардохтпулӣ барои ҳар кадом аз қисматҳои амалиёт анҷомдодашуда ба ҳисоб меравад .
Дар ҳар ҳолат новобаста аз дигар, муқаррароти ҳамин модда барои мақсадҳои ҳамин қисм ҳисобнома-фактура оид ба андоз аз арзиши иловашуда (ҳисобнома барои пардохт) барои ҳар моҳ на дертар аз рӯзи 10 моҳе, ки бевосита баъди моҳи ҳисоботи фаро мерасад, бояд пешниҳод карда шавад. Агар ҳисобнома-фактура (ҳисобнома барои пардохт) дар мӯҳлати зикршуда пешниҳод нагардад, чунин шуморида мешавад, ки хизматрасони дар рӯзи охирини моҳи ҳисоботи сурат гирифтааст .
6. Ҳангоми татбиқи қисми 3 моддаи 206 ҳамин Кодекс лаҳзаи анҷом додани амалиёти андозбандишаванда лаҳзаи оғози истифодабари ё истеъмоли молҳо, корҳо ва хизматрасониҳо дониста мешавад.
7. Дар ҳолати дар қисми 4 моддаи 206 ҳамин Кодекс зикршуда лаҳзаи анҷом додани амалиёти андозбандишаванда лаҳзаи таҳвили молҳо, иҷрои корҳо ё хизматрасони ба кормандон мебошад.
8. Лаҳзаи анҷом додани амалиёти андозбандишаванда оид ба таҳвили қувваи барқ қувваи гарми, газ ё об мувофиқи қоидаҳои нисбат ба хизматрасони дар асоси мунтазам ё доими амалкунанда муайян карда мешавад.
9. Хориҷ карда шуд .
Моддаи 218. Маҳалли таҳвили мол
1. Агар шартҳои таҳвили мол ҳамлу нақли молро пешбини намоянд, таҳвили мол дар маҳали саршавии ҳамлу нақли молҳо ба амал бароварда мешавад. Дар дигар ҳолатҳо таҳвили мол дар маҳали супоридани он анҷом дода мешавад.
2. Таҳвили қувваи барқ гарми ва газ дар ҷои гирифтани молҳо ба амал бароварда мешавад. Дар ҳолати аз Ҷумҳурии Тоҷикистон содир намудани чунин молҳо таҳвил дар Ҷумҳурии Тоҷикистон анҷомдодашуда ба ҳисоб меравад.
Моддаи 219. Маҳалли иҷрои корҳо ё хизматрасониҳо
1. Барои мақсадҳои ҳамин фасл маҳали иҷрои корҳо ё хизматрасониҳо инҳо мебошанд:
1) маҳали ҷойгиршавии молу мулки ғайриманқул, агар корҳо (хизматрасониҳо) бевосита бо ин молу мулк алоқаманд бошанд. Барои мақсадҳои боби мазкур хизматрасониҳои алоқаи байналмилалӣ (аз ҷумла, пайвастшавии шабакавӣ, иҷораи шоҳроҳ (канал), интиқол ва қабули трафик ва (ё) интернет, пахши байналмилалии барномаҳои телевизион ва радио), ки анҷом додани онҳо бо молу мулки ғайриманқул алоқаманд мебошад, дар маҳали ҷойгиршавии молу мулки ғайриманқули зикргардида амалигардида ҳисобида мешаванд ;
2) маҳалли иҷрои амалии корҳо (хизматрасониҳо), агар онҳо бо молу мулки манқул алоқаманд бошанд ;
3) маҳали хизматрасониҳои амали, агар онҳо дар соҳаҳои фарҳанг, санъат, маориф, тарбияи ҷисмони ва варзиш ё дигар соҳаи фаъолияти шабеҳи ин расонида шаванд;
4) маҳали воқеии анҷом додани ҳамлу нақл, агар корҳо (хизматрасониҳо) бо ин ҳамлу нақл алоқаманд бошанд. Барои мақсадҳои моддаи 212 ҳамин Кодекс чунин амалиёти вобаста ба иҷрои корҳо ё хизматрасониҳои андозсупоранда берун аз қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон анҷомдодашуда ба ҳисоб меравад;
5) маҳали ҷойгиршавии харидори хизматрасониҳо, ки ин хизматрасониҳо бештар бо он алоқаманд мебошанд .
Муқаррароти ҳамин банд нисбат ба хизматрасониҳои зерин татбиқ карда мешаванд:
- ба моликият додан ё гузашт кардани патентҳо, иҷозатномаҳо, тамғаҳои савдо, ҳуқуқҳои муаллифи ва дигар ҳуқуқҳои шабеҳи он;
- гузаронидани машваратҳо, расонидани хизматрасониҳои ҳуқуқи, муҳосибави, муҳандиси ё рекламави, инчунин хизматрасониҳои коркарди маълумот ва хизматрасониҳои шабеҳи он;
- хизматрасони оид ба пешниҳоди кормандон;
- ба иҷора додани молу мулки манқул (ба истиснои воситаҳои нақлиёти корхонаҳои нақлиёти) ;
- хизматрасонии агенте, ки шахсро (корхона ё шахси воқеиро) аз номи иштирокчии асосии қарордод барои иҷрои хизматрасониҳои пешбининамудаи ҳамин банд киро мекунад;
хориҷ карда шуд .
6) маҳалли анҷом додани фаъолияти соҳибкории шахси иҷрокунандаи корҳо ё хизматрасониҳое, ки дар бандҳои 1)-5) ҳамин қисм нишон дода нашудаанд .
2. Ҳангоми истифодаи қисми 1 ҳамин модда маҳалли иҷрои корҳо ё хизматрасониҳо, ки дар зиёда аз як банди қисми 1 ҳамин модда нишон дода шудааст, маҳалли якуми тартибии яке аз ин бандҳо ба ҳисоб меравад.
Моддаи 220. Андозбандии бо бозгашт
1. Агар шахсе, ки резидент намебошад ва барои мақсадҳои андоз аз арзиши иловашуда дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ба қайд гирифта нашудааст, барои агенти андози дар қисми 2 ҳамин модда зикршуда дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон хизмат расонад ё корҳоро иҷро кунад, барои мақсадҳои ҳамин фасл чунин иҷрои корҳо ё хизматрасониҳо мувофиқи ҳамин модда андозбанди мешавад.
2. Барои мақсадҳои ҳамин модда ҳар шахси дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои мақсади андоз аз арзиши иловашуда ба қайд гирифташуда ва ҳар ашхоси ҳуқуқи - резидент агенти андоз дониста мешавад.
3. Дар сурати татбиқ намудани қисми 1 ҳамин модда, агенти андоз аз маблағе, ки бояд ба ғайрирезидент пардозад, андоз мегирад. Маблағи андоз бо роҳи татбиқи меъёри мусбати андоз мутобиқи муқаррароти қисми 1 моддаи 224 ҳамин Кодекс нисбати маблағе, ки бояд баъди нигоҳ доштани андоз ба ғайрирезидент пардохта шавад, муайян мегардад.
4. Агар агенти андоз барои мақсадҳои андоз аз арзиши иловашуда ба қайд гирифта шуда бошад, андози нигоҳдошташуда бояд ба буҷет дар як вақт бо амалӣ намудани пардохти маблағ ба ғайрирезидент супорида шавад ва ба эъломияи андоз аз арзиши иловашуда барои моҳе, ки дар он амалиёт сурат гирифтааст, чун маблағи пардохтшаванда (чун маблағи ҳисобу замшуда) дохил карда шавад .
5. Агар агенти андоз барои мақсадҳои андоз аз арзиши иловашуда ба қайд гирифта нашуда бошад, ваи ӯҳдадор аст, ки андози нигоҳдошташударо мувофиқи тартиби муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлати дар давоми панҷ рӯз аз рӯзи пардохт ба ғайрирезидент ба буҷет супорад.
6. Дар сурати воридоти молу мулки ба ғайрирезидент тааллуқдошта барои супоридан ба агенти андоз ба иҷора ҳангоми ситонидани андоз аз арзиши иловашуда аз пардохтҳои иҷора мувофиқи ҳамин модда бо розигии молик - ғайрирезидент агенти андоз метавонад баҳисобдарории маблағи андоз аз арзиши иловашударо, ки аз воридот пардохта шудааст, талаб кунад. Дар ин ҳолат агенти андоз ҳамчун андозсупоранда дониста шуда, ҳангоми таҳвили минбаъдаи молу мулк (ба истиснои содироти он) барои пардохти андоз аз арзиши иловашуда ҷавобгар мебошад .
Моддаи 221. Вақти воридот
Воридоти мол дар вақти аз молҳо мувофиқи қонунгузории гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон гирифтани боҷи гумруки ҷойдошта ба ҳисоб меравад. Агар молҳо аз супоридани боҷи гумруки озод карда шуда бошанд, воридоти молҳо дар вақте ҷойдошта ба ҳисоб меравад, ки боҷи гумруки бояд пардохта шуда бошад, агар молҳо аз супоридани боҷ озод карда нашуда бошанд.
Моддаи 222. Амалиётҳои омехта
1. Таҳвили молҳо, иҷрои корҳо ё хизматрасониҳо, ки нисбат ба таҳвили асосии молҳо, иҷрои корҳо ё хизматрасониҳо хусусияти ёридиҳанда доранд, ҳамчун қисми таҳвили асосии молҳо, иҷрои корҳо ё хизматрасониҳо дониста мешаванд.
2. Иҷрои корҳо ё хизматрасониҳо, ки нисбати воридоти молҳо дорои хусусияти ёридиҳанда ҳастанд, қисми воридоти молҳо мебошанд.
3. Амалиёти андозбандишавандае, ки унсурҳои мустақилро дар бар гирифта, як ё якчандтои онҳо таҳвили алоҳидаи молҳо, хизматрасониҳо ё иҷрои корҳои озодшуда аз андоз аз арзиши иловашударо пешбини менамоянд, ҳамчун амали иборат аз амалиётҳои алоҳида ба ҳисоб мераванд. Амалиёти аз андоз аз арзиши иловашуда озоде, ки унсурҳои мустақилро дар бар гирифта, як ё якчандтои онҳо таҳвили алоҳидаи молҳо, хизматрасониҳо ё иҷрои корҳои бо андоз аз арзиши иловашуда андозбандишавандаро пешбини мекунанд, ҳамчун амали иборат аз амалиётҳои алоҳида ба ҳисоб мераванд .
Моддаи 223. Амалиётҳое, ки агент анҷом медиҳад
1. Таҳвили молҳо, иҷрои корҳо ё хизматрасониҳо аз тарафи шахсе, ки агенти (шахси бовариноки) шахси дигир (ваколатдиҳанда) мебошад ва аз номи вай ва бо супориши ин шахси дигар (ваколатдиҳанда) анҷом дода мешавад, амалиёти иҷронамудаи шахси ваколатдиҳанда ба ҳисоб меравад.
2. Қисми 1 ҳамин модда нисбат ба хизматрасониҳои агент ба шахси ваколатдиҳанда татбиқ карда намешавад.
3. Қисми 1 ҳамин модда нисбат ба таҳвили молҳо ба Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҷониби агенти резидентии шахсе, ки резидент набуда ба сифати супорандаи андоз аз арзиши иловашуда дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ба қайд гирифта нашудааст, татбиқ намегардад. Дар ин ҳолат барои мақсадҳои андоз аз арзиши иловашуда таҳвил аз тарафи агент анҷомдодашуда ба ҳисоб меравад.
БОБИ 32.ТАРТИБИ ҲИСОБКУНИ ВА ПАРДОХТИ АНДОЗ
Моддаи 224. Меъёрҳои андоз аз арзиши иловашуда ва тартиби ҳисоби он
1. Меъёри андоз аз арзиши иловашуда, ба истиснои содирот, 18 фоизи муомилоти андозбандишаванда ва (ё) 18 фоизи воридоти андозбандишавандаро ташкил медиҳад .
Бо меъёри сифр амалиётҳои андозбандишавандаи дар боби 30 ҳамин Кодекс зикршуда андозбанди карда мешаванд.
2. Муомилоти андозбандишаванда аз арзиши умумии амалиётҳои андозбандишаванда дар давраи ҳисоботи (ҳам бо меъёри мусбат, ҳам бо меъёри сифр андозбандишаванда) иборат мебошад.
3. Маблағи андози аз муомилоти андозбандишаванда ҳисобшуда ҳамчун ҳосили зарби арзиши муомилоти андозбандишаванда ба меъёри дахлдори андоз мутобиқи қисми I ҳамин модда муайян карда мешавад.
4. Маблағи андози аз воридоти андозбандишаванда ҳисобшуда чун ҳосили зарби арзиши воридоти андозбандишаванда мувофиқи моддаи 210 ҳамин Кодекс ба меъёри дахлдори андоз тибқи қисми 1 ҳамин модда муайян карда мешавад.
5. Ҳисоби андоз аз арзиши иловашуда маънои иҷро намудани амалҳои пешбининамудаи қисмҳои 3 ва (ё) 4 ҳамин моддаро дорад.
Моддаи 225. Андоз аз арзиши иловашуда, ки бояд аз муомилоти андозбандишаванда ба буҷет пардохта шавад
1. Маблағи андоз аз арзиши иловашуда, ки бояд мувофиқи моддаи 217 ҳамин Кодекс аз муомилоти андозбандишаванда дар давраи ҳисоботи ба буҷет пардохта шавад, ҳамчун фарқи байни маблағи андоз, ки мутобиқи моддаи 224 ҳамин Кодекс аз муомилоти андозбандишаванда ҳисоб шудааст бо назардошти (иловаи) маблағи андоз, ки тибқи қисми 4 моддаи 220 ҳамин Кодекс ҳисоб шудааст ва маблағи андоз, ки мутобиқи моддаи 226 ҳамин Кодекс бояд ба ҳисоб гирифта шавад, муайян мегардад.
2. Дар ҳолатҳои дар моддаи 209 ҳамин Кодекс зикршуда, вақте, ки андоз аз арзиши иловашудаи пардохтшаванда нисбат ба маблағи воқеан нишондодаи андозсупоранда дар ҳисобнома-фактура оид ба андоз аз арзиши иловашуда ё дар эъломия оид ба андоз аз арзиши иловашуда зиёд аст, маблағи зиёдати ҳамчун андоз аз арзиши иловашудаи пардохташавандаи давраи ҳисоботи, ки дар он ҳолати дар моддаи 209 зикршуда ба миён омадааст, барраси гардида, ба маблағи андози мувофиқи қисми 1 ҳамин модда дар давраи ҳисоботи пардохтшаванада илова мегардад .
Моддаи 226. Андоз аз арзиши иловашуда, ки ҳангоми муайян намудани пардохтҳо ба буҷет ба ҳисоб гирифта мешавад
1. Агар дар ҳамин модда тартиби дигаре пешбини нашуда бошад, маблағи андози аз арзиши иловашудаи ба ҳисоб гирифташаванда маблағи андозе мебошад, ки андозсупоранда тибқи ҳисобнома - фактураҳои оид ба андоз аз арзиши иловашуда ба вай пешниҳодшуда, бо назардошти талаботи қисми 4 ҳамин модда ва фаро расидани вақти амалиёти андозбандишаванда тибқи амалиёти зерин бояд пардозад (пардохт) :
1) воридоти молҳо дар давоми давраи ҳисоботи тибқи моддаи 221 ҳамин Кодекс; ва
2) амалиётҳои андозбандишаванда, ки таҳвили молҳо, иҷрои корҳо ё хизматрасониҳоро пешбини намуда, тибқи моддаи 217 ҳамин Кодекс дар давраи ҳисоботи иҷрошуда ҳисобида мешаванд.
Ҳамзамон баҳисобгирии андоз аз арзиши иловашуда танҳо дар ҳолате иҷозат дода мешавад, ки агар молҳо, корҳо ва ё хизматрасониҳои дар бандҳои 1) ва 2) ҳамин қисм зикршуда барои мақсадҳои фаъолияти соҳибкории андозсупоранда истифода шаванд ё бояд истифода гарданд, ҳатто агар ин молҳо, корҳо ё хизматрасониҳо ба хароҷоти истеҳсоли дохил карда нашаванд. Барои ба ҳисоб гирифтани андоз аз арзиши иловашуда оид ба воридоти молҳо чунин андоз аз арзиши иловашуда бояд воқеан ба буҷет пардохта шавад.
2. Маблағҳои андоз аз арзиши иловашуда, ки тибқи қисми 1 ҳамин модда баҳисобгирифта дониста шудаанд, инҳо мебошанд:
1) маблағи андозе, ки бояд ба таҳвилкунандагон тибқи ҳисобнома-фактурҳо, бо ҷудо кардани андоз аз арзиши иловашуда, пардохта шавад;
2) маблағи андозе, ки дар эъломияи гумрукии бор мутобиқи қонунгузории гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба расмият дароварда шуда, нишон дода шудааст ва тибқи тартиби муқарраршуда ба буҷети Ҷумҳурии Тоҷикистон пардохта шудааст ва мутобиқи шартҳои низоми гумруки бояд баргардонида нашавад;
3) маблағи андози дар чиптаи сафар зикршуда, ки дар нақлиёти роҳи оҳан ё ҳавои дода мешавад ;
4) маблағи андозе, ки дар ҳуҷҷатҳои аз ҷониби таҳвилкунандагони хизматҳои коммунали истифодашаванда зикр шудааст ва ҳисобу китоби онҳо тавассути бонкҳо анҷом дода мешавад .
3. Андоз аз арзиши иловашуда, ки бояд ба таҳвилкунандагони молҳои ба Ҷумҳурии Тоҷикистон воридшаванда пардохта шавад ва нисбати онҳо мутобиқи шартномаи байналмилали тартиби дигари андозбандии содироту воридоти молҳо татбиқ мегардад, тибқи тартиби муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҳисоб гирифта мешавад.
4. Андоз аз арзиши иловашуда дар ҳамон давраи андозбанди, ки молҳо (корҳо, хизматрасониҳо) гирифта шудаанд, тибқи тартиби муқарраркардаи қисми 2 ҳамин модда ба ҳисоб гирифта мешавад.
Хориҷ карда шуд
Хориҷ карда шуд .
5. Нисбати андоз аз арзиши иловашудае, ки андозсупоранда тибқи ҳисобнома - фактураҳои ба вай пешниҳодшудаи андоз аз арзиши иловашуда барои воридоти мол ва амалиёти андозбандишаванда, ки қисман барои фаъолияти соҳибкории андозсупоранда ва қисман барои дигар мақсадҳо пешбини шудааст, бояд пардозад (пардохтааст), ба ҳисоб гирифтани андоз аз арзиши иловашуда дар асоси вазни қиёсии истифодабарии онҳо дар фаъолияти соҳибкори анҷом дода мешавад (агар муайян намудани вазни қиёсии мақсадҳои истифодабарии молҳои (корҳои, хизматрасониҳои) ба воситаи воридот ва дар доираи дигар амалиётҳои андозбандишаванда ба даст омада бевосита дар давоми давраи андоз, ки онҳо гирифта шудаанд, имконпазир бошад).
6. Дар ҳолатҳои зерин ба ҳисоб гирифтани андоз аз арзиши иловашудае, ки пардохт шудааст (бояд пардохт шавад), иҷозат дода намешавад:
1) автомобилҳои сабукрав, ба истиснои фурӯш ва ба прокат додани он аз ҷониби шахсе, ки фурӯш ва ба прокат додани автомобилҳо барои вай намуди асосии фаъолияти соҳибкори ба ҳисоб меравад;
2) хароҷоти фароғат ё намояндаги, хароҷот барои мақсадҳои эҳсонкори ва ё иҷтимои;
3) ҳисобнома-фактураҳо оид ба андоз аз арзиши иловашуда, ки дар онҳо маблағи андоз аз арзиши иловашудаи аз амалиётҳои андозбандишавандаи мазкур ситонидашаванда дар ин ҳисобнома-фактураҳо мутобиқи моддаи 231 ҳамин Кодекс ба маблағи алоҳида ҷудо карда (нишон дода) нашудааст;
4) хароҷот барои корҳои геологӣ-ҷустуҷӯӣ ва омодагӣ ба истихроҷи захираҳои табиӣ ;
5) хароҷот барои дастрас намудан, истеҳсол, сохтмон, васлкунӣ ва барқарор намудани воситаҳои асосии истеҳлокшаванда ва активҳои ғайримоддии истеҳлокшаванда .
7. Дар ҳолатҳое, ки агар андозсупоранда амалиёти андозбандишаванда, амалиёти андозбандинашаванда ва амалиёти аз андоз аз арзиши иловашуда озод дошта бошад, барои ба ҳисоб гирифтан оид ба андоз аз арзиши иловашуда маблағи андоз аз арзиши иловашудае, ки мутобиқи моддаи 228 ҳамин Кодекс муайян шудааст, қабул карда мешавад. Агар андозсупоранда танҳо муомилоти озод ва (ё) муомилоти андозбандинашаванда дошта бошад, ба ҳисоб гирифтан иҷозат дода намешавад. Қисми 5 ҳамин модда қабл аз истифодаи ҳамин қисм бо назардошти муқаррароти моддаи 227 ҳамин Кодекс татбиқ карда мешавад (Конун аз 293.12.2010 № 665).
8. Дар ҳолатҳои дар моддаи 209 ҳамин Кодекс зикргардида, вақте ки андоз аз арзиши иловашуда дар ҳисобнома - фактура ё эъломияи андоз аз арзиши иловашуда нисбат ба андоз аз арзиши иловашуда, ки бояд андозсупоранда пардозад, зиёд бошад, ба андозсупоранда ба ҳисоб гирифтани маблағи зиёдати дар давраи ҳисоботи, ки дар он ҳолати дар қисми 1 моддаи 209 ҳамин Кодекс зикршуда ҷой дошт, иҷозат дода мешавад (яъне кам кардани ӯҳдадориҳои андозсупоранда оид ба андоз ба ҳаҷми маблағи зиёдати иҷозат дода мешавад).
9. Дар ҳолатҳо ва бо тартибе, ки моддаи 316 ҳамин Кодекс муқаррар кардааст, баҳисобгирии маблағи андоз аз фурӯши нахи пахта ва алюминийи аввалия дар сурати пешниҳоди ҳуҷҷатҳои тасдиқкунанда иҷозат дода мешавад.
10. Новобаста аз муқаррароти қисми 1 ҳамин модда ба ҳисоби пардохти андоз аз арзиши иловашуда маблағи воқеии аз ҷониби андозсупоранда барои гирифтани ҳисобнома-фактураҳои андоз аз арзиши иловашуда мутобиқи моддаи 231 ҳамин Кодекс пардохташуда ба ҳисоб гирифта мешавад .
Моддаи 227. Тасҳеҳи маблағҳои андоз аз арзиши иловашуда, ки ба ҳисоб гирифта мешаванд
1. Андоз аз арзиши иловашудае, ки қаблан ба ҳисоб гирифта шуда буд, бояд дар ҳолатҳои зерин аз маблағҳои ба ҳисоб гирифташавандаи минбаъдаи андоз аз арзиши иловашуда бароварда шавад:
1) доир ба молҳое (корҳо, хизматрасониҳое), ки барои мақсадҳои ғайрисоҳибкори истифода шудаанд;
2) доир ба молҳо, аз ҷумла воситаҳои асоси, ҳангоми вайрон ва гум шудани онҳо (ба истиснои ҳолатҳое, ки дар натиҷаи ҳодисаҳои фавқулодда рух додаанд). Вайрон, гум шудани молҳо дар натиҷаи ҳолатҳои фавқулодда бо хулосаи мақоми дахлдори давлати оид ба ҳолатҳои фавқулодда, ки бояд дар мӯҳлати на дертар аз 30 рӯзи тақвимии баъди санаи рух додани ҳолатҳои фавқулодда таҳия ва ба мақоми дахлдори андоз на дертар аз мӯҳлати зикргардида пешниҳод гардад, тасдиқ карда шавад;
3) ҳангоми риоя накардани муқаррароти пешбининамудаи моддаи 231 ҳамин Кодекс.
2. Барои мақсадҳои ҳамин Кодекс вайрон шудани мол (молу мулк) маънои бад шудани ҳамаи сифатҳои (хусусиятҳои) мол ё сифатҳои (хусусиятҳои) алоҳидаи молро (амволро) дорад, ки дар натиҷаи он мол (молу мулк) барои мақсадҳои муомилоти андозбандишаванда истифода бурда намешавад .
Таҳти мафҳуми гум шудани мол (молу мулк) ҳолате фаҳмида мешавад, ки дар натиҷаи содир шудани он нобудшави ва (ё) гумшавии мол (молу мулк) рух додааст. Дар ҳудуди меъёрҳои камшавии табий, ки асноди меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар намудааст, нест шудани моли (молу мулки) андозсупоранда маънои гум шуданро надорад .
3. Ҳангоми тағйирёбии арзиши молҳои (корҳо, хизматрасониҳои) қабулшуда дар ҳолатҳои дар қисми 1 моддаи 209 ҳамин Кодекс зикргардида, бо тарзи дахлдор тасҳеҳи маблағи андоз аз арзиши иловашудаи қаблан ба ҳисоб гирифташуда анҷом дода мешавад.
4. Тасҳеҳи маблағҳои андоз аз арзиши иловашудаи ба ҳисоб гирифташуда дар ҳамон давраи андозбандие гузаронида мешавад, ки дар он ҳолатҳои дар қисмҳои 1 ва 3 ҳамин модда зикргардида рух додаанд.
Моддаи 228. Тартиби ба ҳисоб гирифтани андоз аз арзиши иловашуда ҳангоми мавҷудияти муомилоти аз андози арзиши иловашуда озодшуда ва (ё) муомилоти андозбандинашаванда (муомилоти озодкардашуда ва (ё) андозбандинашаванда)
1. Доир ба молҳое (корҳо, хизматрасониҳое), ки барои мақсадҳои муомилотҳои озодкардашуда ва (ё) андозбандинашаванда истифода мешаванд, андоз аз арзиши иловашудае, ки бояд ба таҳвилкунандагон ва оид ба воридот пардохта шавад, ба ҳисоб гирифта намешавад .
2. Ҳангоми мавҷудияти муомилоти андозбандишаванда, андозбандинашаванда ва озодкардашуда маблағи андоз аз арзиши иловашуда, ки бояд ба ҳисоб гирифта шавад, бо тарзи мутаносиби муайян карда мешавад .
Хориҷ карда шуд .
Хориҷ карда шуд .
Моддаи 229. Усули мутаносиби
Бо усули мутаносиби маблағи андоз аз арзиши иловашудае, ки бояд ба ҳисоб гирифта шавад, дар асоси вазни қиёсии муомилоти андозбандишаванда дар маблағи умумии муомилот муайян карда мешавад.
Моддаи 230. Хориҷ карда шуд
Моддаи 231. Ҳисобнома-фактураҳо оид ба андоз аз арзиши иловашуда
1. Агар қисми 5 ҳамин модда тартиби дигареро пешбини накунад, шахси ба сифати супорандаи андоз аз арзиши иловашуда ба қайд гирифташуда, ки амалиёти андозбандишавандаро иҷро менамояд, аз рӯзи амали гардидани бақайдгири барои мақсадҳои андоз аз арзиши иловашуда ӯҳдадор аст ба қабулкунандаи молҳо, корҳо ё хизматрасониҳо ҳисобнома-фактураи андоз аз арзиши иловашударо пешниҳод намояд. Шахсе, ки барои мақсадҳои андоз аз арзиши иловашуда дар қайд нест, ҳуқуқ надорад, ки ҳисобнома-фактураҳои андоз аз арзиши иловашударо пешниҳод намояд.
2. Ҳисобнома-фактураи андоз аз арзиши иловашуда ҳуҷҷатест, ки мутобиқи моддаи 226 ҳамин Кодекс барои ба ҳисоб гирифтани андоз аз арзиши иловашуда асос мебошад ва дар шакли муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлати таҳия гардида, дорои маълумоти зерин мебошад:
1) ном (ному насаб) ва суроғаи андозсупоранда ва харидор (фармоишгар), инчунин номи тиҷоратии андозсупоранда, агар он аз номи ҳуқуқи фарқ кунад ;
2) рақами мушаххаси андозсупоранда ва харидор (фармоишгар);
3) рақам ва санаи додани шаҳодатнома дар хусуси бақайдгири барои андоз аз арзиши иловашудаи андозсупоранда (таҳвилкунанда) ;
4) номи молҳои интиқолшуда, корҳои иҷрошуда ё хизматрасониҳо;
5) маблағи амалиёти андозбандишаванда;
6) маблағи андози аксиз аз молҳои зераксизи;
7) маблағи андоз аз арзиши иловашуда, ки аз ин амалиёти андозбандишаванда гирифта мешавад;
8) санаи додани ҳисобнома-фактураи андоз аз арзиши иловашуда;
9) рақами тартибии ҳисобнома-фактураи андоз аз арзиши иловашуда.
Ҳисобнома-фактура дар чор нусха тартиб дода (навишта) мешавад. Нусхаҳои аввал ва дуюми ҳисобнома-фактураҳои таҳиягардида оид ба андоз аз арзиши иловашуда ба гирандаи (харидорӣ, фармоишгари) молҳо (корҳо, хизматрасониҳо) дода мешавад, нусхаҳои сеюм ва чорум дар ҳуҷҷатҳои баҳисобгирии андозсупоранда (шахси ҳисобнома-фактураи андоз аз арзиши иловашуда навишта) мемонад. Ҳангоми аз ҷониби андозсупоранда ба мақоми андози дахлдор пешниҳод намудани эъломия аз рӯи андоз аз арзиши иловашуда дар як вақт дар воситаи паҳнкунандаи коғазӣ ва электронӣ дар шакли тасдиқнамудаи мақоми ваколатдори давлатӣ феҳрист ва нусхаҳои сеюми ҳисобнома-фактураҳои андоз аз арзиши иловашуда, ки андозсупорандаи мазкур тартиб додаст, инчунин нусхаҳои дуюми ҳисобнома-фактураҳои андоз аз арзиши иловашуда, ки ҳамин андозсупоранда ҳангоми хариди (дастрас намудани) молҳо (корҳо, хизматрасониҳо) гирифтааст, пешниҳод карда мешавад. Тартиб додани (навиштани) ҳисобнома-фактураи андоз аз арзиши иловашуда дар китоби бақайдгирии ҳисобнома-фактураҳои аз рӯи андоз аз арзиши иловашуда андозсупоранда ба қайд гирифта мешавад. Ҳисобнома-фактураҳои аз рӯи андоз аз арзиши иловашуда гирифташуда дар китоби бақайдгирии ҳисобнома-фактураҳои аз рӯи андоз аз арзиши иловашуда гирифтаи андозсупоранда ба қайд гирифта мешавад .
Шакли ин китобҳо ва тартиби пешбурди онҳо аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ муайян карда мешавад. Китобҳои дар боло зикргардида ва феҳристи ҳисобнома-фактураҳои навишташуда аз рӯи андоз аз арзиши иловашуда метавонанд дар ҳомилҳои қоғазӣ ва электронии маълумот пеш бурда шаванд .
Ҳисобнома - фактураҳои андоз аз арзиши иловашуда ва аксизҳо хуҷҷатҳои ҳисоботи қатъӣ шуморида шуда, силсила ва рақами дахлдор дошта, дар матбааҳои махсус тибқи фармоиши Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон интишор карда мешаванд ва бо нархе, ки хароҷоти интишор кардан, нигоҳдорӣ ва тақсимоти онҳоро мепӯшонад, аз рӯи дархости супорандагони андоз аз арзиши иловашуда ва аксизҳо ба онҳо аз ҷониби мақомоти андози дахлдор фурӯхта мешаванд .
Супорандагони андоз аз арзиши иловашуда ва аксизҳо арзиши хисобнома-фактураҳои андоз аз арзиши иловашуда ва аксизҳои харидаашонро ҳамчун маблағи андоз аз арзиши иловашуда тибқи муқаррароти моддаи 226 ҳамин Кодекс ба хисоб мегиранд
3. Андозсупоранда ӯҳдадор аст на дертар аз санаи амалӣ шудани амалиёти андозбандишаванда (таҳвили молҳо, иҷрои корҳо, хизматрасониҳо) ҳисобнома-фактураи андоз аз арзиши иловашударо ба харидори мол (фармоишгари корҳо, хизматрасониҳо) пешниҳод намояд .
Ҳисобнома-фактураи андоз аз арзиши иловашуда бо имзои роҳбар ва сармуҳосиби таҳвилгар ё дигар шахсони мансабдори барои ин кор ваколатдори таҳвилдиҳанда тасдиқ карда мешавад.
Дар мавриди пешниҳод намудани ҳисобнома-фактураҳои андоз аз арзиши иловашуда аз ҷониби соҳибкори инфиродӣ ҳисобнома-фактура аз ҷониби ҳамин соҳибкори инфиродӣ бо зикр намудани мушахассоти шаҳодатномаи ӯ дар бораи бақайдгирӣ ба сифати соҳибкори инфиродӣ имзо карда мешавад .
Андозсупорандагоне, ки таҳвили қувваи барқ, об, газ, хизматрасонии алоқа, хизматрасонии коммуналӣ, ҳамлу нақл тавассути роҳи оҳан, хизматрасонии нақлиётӣ-экспедиторӣ, амалиёти бонкии бо андоз аз арзиши иловашуда андозбандишавандаро амалӣ менамоянд, ҳуқуқ доранд аз рӯи ҷамъбасти давраи андоз дар мӯҳлати муқаррарнамудаи қисми 5 моддаи 217 ҳамин Кодекс аз рӯи андоз аз арзиши иловашуда ҳисобнома-фактураҳо тартиб диҳанд
4. Агар ҳамин қисм тартиби дигареро муқаррар накарда бошад, ҳаҷми амалиёти андозбандишаванда дар ҳисобнома-фактура оид ба ҳар як номгӯи молҳо (корҳо, хизматрасониҳо) алоҳида нишондода мешавад.
Агар ба чунин ҳисобнома-фактура номгӯи молҳои (корҳо, хизматрасониҳои) таҳвилшаванда замима шавад, ҳаҷми умумии амалиёти андозбандишаванда дар он зикр мегардад. Ҳамзамон дар ҳисобнома-фактура бояд рақам ва санаи ҳуҷҷати замимашаванда, инчунин номи он нишондода шавад.
5. Ҳисобнома-фактураҳои андоз аз арзиши иловашуда танҳо ҳангоми иҷрои амалиётҳои андозбандишаванда пешниҳод карда мешаванд. Агар таҳвили молҳо, иҷрои корҳо ва (ё) хизматрасониҳо мувофиқи муқаррароти ҳамин фасл аз андоз аз арзиши иловашуда озод бошанд, ҳисобнома-фактураҳо пешниҳод карда намешаванд.
6. Ҳисобнома-фактураи андоз аз арзиши иловашуда ба амалиёти содироти бояд дорои чунин нишондодҳо бошад:
1) сабт дар бораи он, ки ҳисобнима-фактура ба амалиёти содироти тааллуқ дорад;
2) мамлакат ва нуқтаи таъиноти содирот;
3) меъёри татбиқшудаи андоз аз арзиши иловашуда ба амалиёти содироти.
7. Дар ҳолатҳои зерин тартиб додани ҳисобнома-фактураҳо талаб карда намешавад:
1) ҳисоббаробаркуни барои хизматрасониҳои коммунали, хизматрасониҳои алоқа ба аҳоли тавассути бонкҳо, бо истифодаи ҳуҷҷатҳои ибтидои, ки барои муҳосиботи бухгалтери асос мебошанд;
2) бо чиптаи роҳкиро ба расмият даровардани ҳамлу нақли мусофирон;
3) ҳангоми пешниҳоди молҳое (корҳо, хизматрасониҳое), ки аз андоз аз арзиши иловашуда озод мебошанд.
8. Ҳангоми таҳвили чаканаи молҳо, иҷрои корҳо ё хизматрасониҳо ба харидороне, ки супорандагони андоз аз арзиши иловашуда нестанд, бар ивази ҳисобнома-фактураи андоз аз арзиши иловашуда мумкин аст квитансия ё ҳисобнома-фактураи дар шакли соддаи муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлати ё чеки мошинаи назоратию хазинавии дорои ҳотираи фискали дода шавад.
9. Дастуруламал оид ба тартиби интишор намудан, байни мақомоти андоз тақсим кардан ва ба супорандагони андоз аз арзиши иловашуда ва аксизҳо фурӯхтан, таҳия (навиштан), пешниҳод, баҳисобгирӣ, ҳисоботдиҳӣ, нигоҳдорӣ, нест кардан ва дигар ҷиҳатҳои истифодабарӣ дар фаъолияти соҳибкорӣ, муқаррар намудани нархи фурӯши ҳисобномаҳо-фактураҳо (оид ба андоз аз арзиши иловашуда ва аксизҳо) аз ҷониби мақоми ваколатдори давлати қабул карда мешавад , .
Моддаи 232. Тартиб додани ҳисобнома-фактураҳои иловаги ҳангоми тасҳеҳи муомилоти андозбандишаванда
1. Ҳангоми тасхеҳи ҳаҷми муомилоти андозбандишаванда ҳисобнома-фактураи иловаги тартиб дода шуда, дар он нишондиҳандаҳои зерин сабт мешаванд:
1) рақами тартиби ва санаи таҳияи ҳисобнома-фактураи иловаги;
2) рақами тартиби ва санаи таҳияи ҳисобнома-фактурае, ки нисбати он ҳисобнома-фактураи иловаги тартиб дода мешавад (тааллуқ дорад);
3) ном, суроға ва рақами мушаххаси андозсупоранда - таҳвилкунанда ва қабулкунандаи молҳо (корҳо, хизматрасониҳо);
4) тасҳеҳи ҳаҷми муомилоти андозбандишаванда бе назардошти андоз аз арзиши иловашуда;
5) маблағи андоз аз арзиши иловашуда.
2. Ҳисобнома-фактураи иловаги 1 аз ҷониби таҳвилкунандаи молҳо (корҳо, хизматрасониҳо) таҳия шуда, аз ҷониби қабулкунандаи чунин молҳо (корҳо, хизматрасониҳо) тасдиқ мешавад.
Моддаи 233. Қоидаҳои махсус
Муайян кардани маблағи андоз аз арзиши иловашуда, ки бояд ҳангоми гузаронидани бозиҳои шавқовар, лотереяҳо, хизматрасонии агентҳои сайёҳи, фурӯши комиссиони, фурӯши молҳои нигоҳдошташуда (қисман истифодашуда) ва дигар намудҳои фаъолият сурат гирад ва вобаста ба иҷрои онҳо мустақиман (бевосита) муайян кардани манбаи андоз ва дигар омилҳои андозбанди дар асоси қоидаҳои умуми душвор аст, тибқи тартиби муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии’Тоҷикистон анҷом дода мешавад.
БОБИ 33. МУҚАРРАРОТИ МАЪМУРИ ВА ХОТИМАВИ
Моддаи 234. Пешниҳоди эъломияҳо ва пардохти андоз аз арзиши иловашуда
1. Ҳар як андозсупоранда вазифадор аст:
1) ба мақоми дахлдори андоз дар бораи андоз аз арзиши иловашуда барои ҳар як давраи ҳисоботи эъломия пешниҳод намояд;
2) барои ҳар як давраи ҳисоботи дар мӯҳлати на дертар аз мӯҳлати барои пешниҳод намудани эъломияи андоз аз арзиши иловашуда муқарраргардида ба буҷет андозро пардохт намояд.
2. Агар ҳамин фасл тартиби дигаре муқаррар накарда бошад, эъломияи андоз аз арзиши иловашуда барои ҳар як давраи ҳисоботи на дертар аз рӯзи 15-уми моҳи баъд аз давраи ҳисоботи пешниҳод карда мешавад.
Ҳамзамон бо эъломия дар ҳомилҳои қоғазӣ ва электронии маълумот тибқи шакли муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлатӣ феҳрист ва нусхаҳои сеюми ҳисобнома-фактураҳои андоз аз арзиши иловашуда барои давраи ҳисоботӣ навиштаи андозсупорандаи мазкур, инчунин нусхаҳои дуюми ҳисобнома-фактураҳо аз рӯи андоз аз арзиши иловашуда гирифтаи ин андозсупоранда аз рӯи молҳои (корҳои, хизматрасониҳои) дар давоми ин давраи ҳисоботӣ дастрас намуда пешниҳод карда мешаванд .
3. Қисмҳои 1 ва 2 ҳамин модда нисбати шахсе, ки танҳо ҳангоми воридоти молҳо мутобиқи қисми 3 моддаи 201 ҳамин Кодекс андозсупоранда мебошад, татбиқ намегардад .
4. Агар ҳамин Кодекс тартиби дигаре муқаррар накарда бошад, андоз аз арзиши иловашударо оид ба воридоти андозбандишаванда мақомоти гумрук мутобиқи ҳамин Кодекс ва қонунгузории гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон тибқи тартиби барои пардохти гумруки муқарраршуда ҳисоб мекунанд ва меситонанд .
Моддаи 235. Давраи ҳисоботи (андоз) оид ба андоз аз арзиши иловашуда
Давраи ҳисоботи (андоз) оид ба андоз аз арзиши иловашуда моҳи тақвими мебошад.
Моддаи 236. Амалиётҳо бо буҷет дар ҳолати зиёд будани маблағи андози ба ҳисоб гирифташаванда нисбати маблағи андозе, ки барои давраи ҳисоботи ҳисоб карда шудааст
1. Нисбати андозсупорандае, ки на камтар аз 70 фоизи муомилоти андозбандишавандааш дар давраи ҳисоботи бояд тибқи меъёри сифр андозбанди шавад, барзиёдии маблағи андози ба ҳисоб гирифташаванда нисбат ба маблағи ҳисобкардашуда дар давраи ҳисоботи аз ҷониби мақоми молия якҷоя бо мақоми андоз дар давоми 30 рӯзи тақвими аз лаҳзаи аз ҷониби мақоми андоз гирифтани аризаи андозсупоранда дар бораи баргардонидани маблағи зиёдати, ки супорандаи андоз аз арзиши иловашуда дар шакли муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлати пешниҳод кардааст, аз буҷети дахлдор баргардонда мешавад.
Маблағи зиёдатии андози ба ҳисоб гирифташуда нисбати маблағи ҳисобкардашудаи андоз дар давраи ҳисоботи дар асоси ҳуҷҷатҳои зерин баргардонида мешавад:
1) эъломияи андоз аз арзиши иловашуда барои давраи андоз, ки тибқи тартиби муқарраршуда пешниҳод шудааст;
2) ҳуҷҷатҳое, ки мувофиқи моддаи 215 ҳамин Кодекс барои тасдиқ намудани содироти молҳо лозиманд;
3) хулосаи мақоми андоз, ки аз рӯи санади санҷиши андози мавзӯии мутобиқи банди 4) қисми 6 моддаи 49 ҳамин Кодекс гузаронидашуда тартиб дода шудааст дар хусуси тасдиқи ҳаққони будани маблағи андоз аз арзиши иловашуда, ки барои баргардонидан пешниҳод шудааст .
2. Андоз аз арзиши иловашуда бо роҳи пай дар пай иҷро намудани амалҳои зерин баргардонида мешавад:
1) ба ҳисоб гирифтани андоз аз арзиши иловашуда ба ҳисоби пардохти андози мавҷудбудаи ин супорандаи андоз аз арзиши иловашуда доир ба қарзи дигар андозҳо, аз ҷумла қарзи андоз аз арзиши иловашуда барои давраҳои пешинаи андоз;
2) ҳисобкуни ба андоз аз арзиши иловашуда, ки ҳангоми воридоти молҳо бояд супорида шавад;
3) ба суратҳисоби бонкии супорандаи андоз аз арзиши иловашуда гузарондани пулҳое, ки баъди иҷрои амалҳои пешбиникардаи бандҳои 1) ва
2) ҳамин қисм боқи мондаанд.
3. Нисбати дигар андозсупорандагоне, ки дар қисми 1 ҳамин модда фаро гирифта нашудаанд, зиёдатии маблағи андози ба ҳисоб гирифташуда нисбати маблағи андози барои давраи ҳисоботи ҳисобшуда ба 6 давраи минбаъдаи ҳисоботи гузаронида мешавад ва ба ҳисоби ӯҳдадориҳои оид ба андоз барои ин давраҳо, инчунин ба ҳисоби пардохти қарздории супорандаи андоз аз арзиши иловашуда доир ба дигар андозҳо, аз ҷумла андоз аз арзиши иловашуда барои давраҳои пешинаи андоз гузаронида мешавад. Ҳама гуна бақияи зиёдати дар давоми 30 рӯзи баъди гузаштани ин давраи 6-моҳа аз буҷет баргардонида мешавад.
4. Дар ҳама ҳолатҳо, агар аз ҷониби мақоми андоз ошкор шавад, ки маблағҳои муайян ба андозсупоранда иштибоҳан баргардонда шудаанд, мақоми андоз метавонад талаб намояд, ки чунин маблағҳо мувофиқи тартиби барои ҷамъоварии андозҳо муқарраршуда баргардонида шаванд.
5. Тартиби баргардонидани изофаи маблағи андози ба ҳисоб гирифташаванда нисбати маблағи ҳисобшудаи андоз дар давраи ҳисоботи бо назардошти муқаррароти ҳамин модда аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда мешавад.
Моддаи 237. Аз андоз аз арзиши иловашуда озод кардани таҳвили молҳо (иҷрои корҳо, хизматрасониҳо), ки барои татбиқи лоиҳаҳои мақсаднок аз ҳисоби маблағҳои созишномаҳои (шартномаҳои) грантӣ кредитӣ (қарзӣ) маблағгузорӣ шудаанд
1. Аз андоз аз арзиши иловашуда озод кардани таҳвили молҳое (иҷрои корҳое, хизматрасониҳое), ки барои татбиқи лоиҳаҳои мақсаднок аз ҳисоби маблағҳои созишномаҳои (шартномаҳои) грантӣ кредитӣ (қарзӣ), ки Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон маъқул донистааст, маблағгузорӣ шудаанд, дар асоси аризаи (мактуби) грантгиранда (кредитгиранда) ё шахси бо тартиби муқаррарнамудаи санадҳои меъёрии ҳуқуқи ваколатдоркардаи он ба суроғаи (ба номи) молрасон, иҷрокунандаи корҳо ё хизматрасони сурат мегирад, дар ҳолате, ки агар дар як вақт шартҳои зерин риоя гарданд :
1) грант, кредит (қарз), ки аз ҳисоби маблағи он молҳои (иҷрои корҳои, хизматрасониҳои) расонидашуда пардохта мешаванд, ба Ҷумҳурии Тоҷикистон ё Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҷониби давлатҳои хориҷи, ҳукуматҳои давлатҳои хориҷи, ташкилотҳои байналмилали дода шуда бошад;
2) молҳо (корҳо, хизматрасониҳо) танҳо бо мақсадҳое, ки барои татбиқи онҳо грант, кредит (қарз) дода шудааст, харида мешаванд;
3) таҳвили молҳо, иҷрои корҳо, хизматрасониҳо мутобиқи шартнома (қарордод), ки бевосита бо грантгиранда, кредитгиранда ё бевосита бо иҷрокунандаи (шахси) барои иҷро намудани мақсадҳои грант, кредит (қарз) таъиннамудаи грантгиранда, кредитгиранда баста шудаанд, амали мегардад.
2. Тартиби аз андоз аз арзиши иловашуда озод намудани таҳвили молҳо (иҷрои корҳо, хизматрасониҳо), ки аз ҳисоби маблағҳои грант, кредит (қарз) пардохта шудааст, бо дарназардошти муқаррароти ҳамин модда аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда мешавад.
3. Хориҷ карда шуд .
Моддаи 238. Баргардонидани андоз аз арзиши иловашуда ба намояндагиҳои дипломати, консулгари, намояндагиҳои ба онҳо баробаркардашуда, инчунин ҳайати кормандони онҳо, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон аккредититсия шудаанд
1. Баргардонидани андоз аз арзиши иловашуда ба намояндагиҳои дипломати, консулгари, намояндагиҳои ба онҳо баробаркардашуда, инчунин ҳайати кормандони онҳо, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон аккредититсия шудаанд, ба шарте амали мегардад, ки агар чунин баргардониданро дар асоси дутарафа (мутақобили) шартномаҳои байналмилали пешбини карда бошанд ва Ҷумҳурии Тоҷикистон иштирокчии онҳо бошад.
Андоз аз арзиши иловашуда, ки намояндагиҳои дипломати, консулгари, намояндагиҳои ба онҳо баробаркардашуда ба таҳвилкунандагони молҳо (корҳо, хизматрасониҳо) пардохтаанд ва онҳо барои истифодаи расмии намояндагиҳои дипломати, консулгари, намояндагиҳои ба онҳо баробаркардашуда, инчунин истифодаи шахсии ҳайати кормандони дипломати, маъмурию техники ва хизматрасонии ин намояндагиҳо, аз ҷумла аъзои оилаи бо онҳо истиқоматдошта пешбини шудааст, баргардонида мешавад.
2. Баргардонидани маблағи андоз аз арзиши иловашуда ба намояндагиҳои дипломати, консулгари ва намояндагиҳои ба онҳо баробаркардашуда, инчунин ҳайати кормандони онҳо, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон аккредититсия шудаанд, дар асоси ведомостҳои ҷамъбастие (рӯйхатҳое), ки аз ҷониби ин намояндагиҳои дипломати, консулгари ва намояндагиҳои ба онҳо баробаркардашуда тартиб дода мешаванд ва нусхаи ҳуҷҷатҳои (ҳисобнома-фактураҳо, чекҳо ва ғ.), ки далели супоридани андоз аз арзиши иловашударо тасдиқ мекунанд, амали карда мешавад.
Ведомостҳои ҷамъбасти (рӯйхатҳо) дар шакли муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлати тайёр карда шуда, намояндагиҳои дипломати, консулгари ва намояндагаҳои ба онҳо баробаркардашуда ба Вазорати корҳои ҳориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои тасдиқи мубодилаи нотаҳо оид ба риоя намудани принсипи тарафайн ҳангоми пешниҳоди имтиёзҳо оид ба андозҳои ғайримустақим (андоз аз арзиши иловашуда ва аксиз) мувофиқи муқаррароти шартномаи байналмилали, пешниҳод мекунанд. Баъди тасдиқ шудан ведомостҳои (рӯихатҳои) ҷамъбасти ба мақоми андозе, ки мақоми ваколатдори давлати барои баргардонидани маблағҳо муайян менамояд, пешниҳод карда мешаванд.
Агар дар ҳуҷҷатҳои ба ведомостҳои ҷамъбасти (руйхатҳо) замимашаванда маблағи андоз аз арзиши иловашуда дар сатри алоҳида ҷудо нашуда бошад, ҳуқуқ барои гирифтани маблағи баргардонидаи андоз танҳо ҳангоми аз ҷониби таҳвилгари молҳо (корҳо, хизматрасониҳо) тасдиқ намудани дохилшавии андоз аз арзиши иловашуда дар ҳисобнома-фактура имконпазир аст.
3. Маблағи андоз аз арзиши иловашударо ба намояндагиҳои дипломати, консулгари ва намояндагиҳои ба онҳо баробаркардашуда, инчунин ҳайати кормандони онҳо, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон аккредититсия шудаанд, аз буҷети дахлдор мақоми молия якҷоя бо мақоми андоз дар давоми 30 рӯзи тақвимии баъди ведомостҳои ҷамъбастиро (рӯйхатҳоро) аз Вазорати корҳои ҳориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон гирифтани мақоми ваколатдори давлати бармегардонанд.
Маблағи андоз аз арзиши иловашуда, ки бояд аз буҷет баргардонида шавад, ба суратҳисобҳои дахлдори намояндагиҳои дипломати, консулгари ва намояндагиҳои ба онҳо баробаркардашуда гузаронида мешавад .
4. Тартиби баргардонидани андоз аз арзиши иловашуда ба намояндагиҳои дипломати, консулгари, намояндагиҳои ба онҳо баробаркардашуда, инчунин аъзои ҳайати кормандони онҳо, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон аккредититсия шудаанд, бо назардошти муқаррароти ҳамин модда аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад .
ФАСЛИ VIII. АКСИЗҲО
БОБИ 34. АКСИЗҲО
Моддаи 239. Мафҳуми аксизҳо (андози аксиз)
1. Аксиз (андози аксиз) андози ғайримустақим буда, ба нархи фурӯши молҳои зераксизи дохил карда мешавад.
2. Истеҳсол дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон ва (ё) воридоти молҳои зераксизи, ба истиснои ҳолатҳои озод кардани онҳо аз ин андоз, бояд бо аксизҳо андозбанди шаванд.
3. Бо андози аксизӣ мутобиқи ҳамин боб, инчунин намудҳои фаъолияте, ки номгӯи онҳо дар моддаи 240 ҳамин Кодекс муайян шудааст (намудҳои фаъолияти зераксизӣ), андозбандӣ карда мешаванд .
Моддаи 240. Андозсупорандагон
1. Агар фасли мазкур тартиби дигаре пешбини накарда бошад, супорандагони аксизҳо тамоми шахсони воқеи ва ҳуқукие мебошанд, ки молҳои зераксизиро дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон истеҳсол мекунанд ва (ё) ворид менамоянд.
2. Дар ҳолатҳое, ки дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон молҳои зераксизи аз ҳисоби ашёи хоми таҳвилкардаи (додаи) фармоишгар истеҳсол мешаванд, супорандаи аксизҳо истеҳсолкунандаи молҳои зераксизи мебошад, ки он ӯҳдадор аст ба фармоишгар молҳои зераксизии аз ашёи хоми вай истеҳсолкардаашро (маҳсулоти тайёрро) бо нархи фурӯше, ки он аксизро мутобиқи ҳамин Кодекс дар бар мегирад, супорад, чуноне ки агар ин ашёи хоми додашуда ба молистеҳсокунанда тааллуқ дошта бошад.
3. Супорандагони аксизҳо ҳамчунин шахсони зерин мебошанд:
1) онҳое, ки молҳои зераксизии мусодирашуда, бесоҳиб, инчунин молҳои зераксизии тибқи ҳуқуқи меросгузори гузашта ва ройгон дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон ба моликияти давлат дода шударо таҳвил медиҳанд;
2) онҳое, ки ба вайроншави, нестшавии молҳои зераксизи роҳ додаанд.
3) онҳое, ки намудҳои фаъолияти зерини зериаксизиро дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ менамоянд:
а) тиҷорати бозӣ;
б) ташкил ва гузаронидани лотереяҳо, ба истиснои лотереяҳое, ки Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон баровардааст .
4) онҳое, ки хизматрасонии алоқаи мобилиро амалӣ менамоянд .
4. Супорандагони аксизҳо бо назардошти муқаррароти ҳамин модда, инчунин шахсони ҳуқуқи-ғайрирезидентҳо ва воҳидҳои махсуси онҳо мебошанд.
Моддаи 241. Объекти андозбанди
1. Объекти андозбанди амалиётҳои андозбандишавандаи зерин мебошанд :
1) нисбати молҳои зераксизие, ки дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон истеҳсол мешаванд, амалиёти андозбандишаванда баровардани молҳои зераксизи берун аз ҳудуди бинои истеҳсоли (сехҳо) мебошад, аз ҷумла:
а) таҳвили молҳои зераксизи, ба истиснои таҳвил барои содирот;
б) супоридани молҳои зераксизи барои коркард дар асоси ашёи фармоишгар ба дигар шахс ;
в) таҳвили (супоридани) молҳои зераксизие, ки маҳсулоти коркард аз ашёи хом ва маводи фармоишгар мебошанд, аз ҷумла ашёи хом ва маводи зераксизии додашуда;
г) саҳми молҳои зераксизи ба фонди (сармояи) оинномави;
д) истифодаи молҳои зераксизи ҳангоми пардохти натурали;
е) фиристодани молҳои зераксизи аз ҷониби истеҳсолкунанда ба воҳидҳои махсуси худ;
ж) молҳои зераксизии истеҳсолкардаашро барои эҳтиёҷоти истеҳсолии худ истифода бурдани истеҳсолкунанда.
2) ҳангоми воридот амалиёти андозбандишаванда воридоти молҳои зераксизи ба қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон мутобиқи қонунгузории гумруки мебошад;
3) таҳвили (супоридани) молҳои зераксизии мусодирашуда ва (ё) бесоҳиб, тибқи ҳуқуқи мерос ба давлат гузашташуда ва ройгон ба моликияти давлат супоридашуда;
4) вайроншави, нобудшавии молҳои зераксизи.
2. Объекти андозбандӣ ҳангоми амалӣ намудани фаъолият дар соҳаи тиҷорати бозӣ (ба истиснои лотерея) ба ҳисоб мераванд :
а) мизи бозӣ;
б) автомати бозӣ бо бурди пулӣ;
в) кассаи тотализатор;
г) кассаи идораи букмекерӣ;
д) автомати бозӣ бе бурди пулӣ;
е) роҳрави бозӣ (ҳангоми бозии боулинг (кегелбан)
ж) мизи билярд (ҳангоми бозии билярд)
з) ташкилкунандаи лото (ҳангоми бозии лото).
Барои мақсадҳои ҳамин боб мафҳумҳое, ки бо тиҷорати бозӣ алоқаманд мебошанд, чунин маъно доранд:
1) тиҷорати бозӣ - фаъолияти соҳибкорие, ки бо ташкил ва гузаронидани бозиҳои шавқангези бурднок бо мақсади ба даст овардани даромад (фоида) алоқаманд мебошад;
2) муассисаи бозӣ - ҷое, ки дар он бозиҳои шавқангези бурднок гузаронида мешаванд: казино, тотализатор, идораи букмекерӣ, толори автоматҳои бозӣ бо бурд ва дигар хонаҳои (ҷойҳои) бозӣ;
3) мизи бозӣ - таҷҳизоти махсус дар муассисаи бозӣ барои гузаронидани бозиҳои шавқангези бурднок бо ҳама гуна намудҳои бурд, ки дар онҳо (бозиҳои шавқовар) муассисаи бозӣ тавассути намояндаҳои худ ҳамчун тараф ё ҳамчун ташкилкунанда ва (ё) назоратчӣ иштирок менамояд;
4) автомати бозӣ - таҷҳизоти махсус (механикӣ, барқӣ, электронӣ (компютерӣ) ва дигар таҷҳизоти техникӣ) барои гузаронидани бозиҳо, аз ҷумла бозиҳои шавқангези бурднок истифодашаванда;
5) касса - ҷои дар муассисаи бозӣ (тотализатор ё идораи букмекерӣ) махсус таҷҳизонидашуда, ки дар он маблағи бурди пардохтшаванда ба ҳисоб гирифта мешавад;
6) роҳрави бозӣ - роҳрави махсусе, ки барои бозии боулинг (кегелбан) пешбинӣ шудааст;
7) мизи билярд - мизи махсус, ки барои бозии билярд пешбинӣ шудааст;
8) лото - бозӣ дар қартаҳои махсуси рақамдор (суратдор ё дигар аломатдор), ки бо мӯҳрачаҳо пӯшонда мешаванд;
9) варақаи бақайдгирии баҳисобгирии объектҳои андозбандӣҳуҷҷати тасдиқкунандаи бақайдгирии объекти андозбандии бо тичорати бозӣ алоқаманд дар мақомоти андоз, ки шакли он аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ тасдиқ карда мешавад;
10) нуқтаи доимӣ - ҷои амалӣ намудани фаъолияти соҳибкорӣ, ки ба тиҷорати бозӣ алоқаманд мебошад, аз ҷумла бо истифодаи мизҳои бозӣ, автоматҳои бозӣ, боулинг (кегелбан), билярд ва ташкили лото.
3. Объекти андозбандӣ аз рӯи лотерея ба фурӯш бароварданн чиптаҳои лотерея аз ҷониби ташкилкунандаи лотерея ба ҳисоб меравад.
Барои мақсадҳои ҳамин боб зери мафҳуми ба фурӯш баровардан миқдори чиптаҳои лотереяи барои фурӯш омоданамудаи ташкилкунандаи лотерея фаҳмида мешавад.
Ҳар як барориши чиптаҳои лоторея ба фурӯш ва ҳаҷми он бо ифодаи пулӣ бояд дар мақомоти андози дахлдор на дертар аз даҳ рӯзи тақвимӣ то оғози фурӯши чиптаҳои лотерея ба таври ҳатмӣ ба қайд гирифта шавад .
4. Барои операторони (ширкатҳои) алоқаи мобилӣ объекти андозбандӣ хизматрасонии алоқаи мобилӣ ба ҳисоб меравад .
Моддаи 242. Ҳисоб кардани андози аксиз ва маблағи амалиёти андозбандишаванда
1. Қисмҳои 2-4 ҳамин модда ҳангоме татбиқ мегарданд, ки ҳисобкунии маблағи аксиз ба арзиши молҳои зераксизи ва меъёри аксиз, ки бо фоиз (меъёри адвалори) нисбати арзиш ифода шудааст, асос меёбад. Ҳангоми татбиқи меъёри адвалории аксиз ҳисобкунии маблағи андози аксиз бо роҳи зарби арзиши молҳои зераксизи мутобиқи қисмҳои 2-4 ҳамин модда ба меъёри адвалории муқарраршуда амали мегардад. Дар дигар мавридҳо ҳисобкунии маблағи аксиз бо роҳи зарби меъёри аксиз, ки бо маблағи муайян (меъёрҳои махсус) ба воҳиди ченаки молҳо дар шакли натурали ифода шудааст, ба шумораи дахлдори воҳиди молҳои зераксизи дар шакли натурали амали мешавад.
Барои мақсадҳои рӯёндани андози аксизӣ мумкин аст комбинатсияи меъёрҳои адвалорӣ ва махсус, ки вобастагии маблағи андози аксизиро аз арзиши мол (кор, хизматрасонӣ) ва аз миқдори воҳиди ченаки мол (кор, хизматрасонӣ) бо ифодаи аслӣ (натуралӣ) пешбинӣ мекунад, муқаррар карда шавад .
2. Нисбати молҳои зераксизи, ки дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон истеҳсол мешаванд, маблағи амалиёти андозбандишаванда дар асоси музде, ки андозсупоранда аз мизоҷ ё ин ки ҳама гуна шахси дигар гирифтааст ё бояд гирад, ба истиснои маблағи андоз аз арзиши иловашуда ва аксиз, инчунин андоз аз фурӯши чакана муайян карда мешавад, аммо дар ҳаҷми на камтар аз нархи бозор (бидуни андоз аз арзиши иловашуда ва аксиз, инчунин андоз аз фурӯши чакана). Дар мавриди молҳои зераксизие, ки андозсупоранда дар савдои чакана мефурӯшад, маблағи амалиёти андозбандишаванда дар асоси нархи бозор (бидуни андоз аз арзиши иловашуда, аксиз, инчунин андоз аз фурӯши чакана) муайян карда мешавад.
3. Ҳангоми воридот маблағи амалиёти андозбандишаванда аз арзиши гумрукии молҳои зераксизи, ки мутобиқи қонунгузории гумруки Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда шудааст (аммо дар ҳаҷми на камтар аз нархи бозор бидуни андоз аз арзиши иловашуда ва аксиз), ҷамъ маблағи боҷҳо ва андозҳое, ки бояд ҳангоми воридоти молҳо ба Ҷумҳурии Тоҷикистон, ба ғайр аз андоз аз арзиши иловашуда ва аксиз, супорида шаванд, иборат мебошад.
4. Нархи бастаҳо, ба ғайр аз басатҳби баргардондашаванда, ҳангоми муайян намудани маблағи амалиёти андозбандишаванда ба инобат гирифта мешавад.
5. Ҳисоб кардани аксиз аз рӯи тиҷорати бозӣ мутобиқи қисми 3 моддаи 240 ва қисми 2 моддаи 241 бо роҳи татбиқи (зарби) меъёри аксизӣ барои давраи андоз муқарраршуда нисбати шумораи (ба шумораи) объектҳои андозбандӣ дар оғози давраи андоз бо назардошти ҳамаи муқаррароти ҳамин қисм сурат мегирад .
Ҳангоми дар давраи андоз тағйир ёфтани миқдори объектҳои андозбандӣ маблағи аксиз барои дар ин давраи андоз ба кор даровардани (аз кор баромадани) объект дар ҳаҷми пурра супорида мешавад.
Ҳангоми дар ихтиёри андозсупоранда мавҷуд будани якчанд муассисаи бозӣ (нуқтаҳои доимӣ) дар вилоят (шаҳр) аксиз ба таври алоҳида аз руи объекти андозбанди, ки дар ҳудуди як ноҳия. шаҳр, нохияи шахрӣ қарор доранд, ҳисоб карда мешавад.
Балоҳида аз рӯи объекти андозбандӣ, ки дар ҳудуди як ноҳия, шаҳр, ноҳияи шаҳрӣ қарор доранд, ҳисоб карда мешавад.
Бақайдгирии (аз нав бақайдгирии) объекти андозбандӣ дар асоси аризаи хаттии ба мақоми андози маҳали ҷойгиршавии объекти андозбандӣ пешниҳоднамудаи андозсупоранда сурат мегирад.
Мақоми андоз дар асоси маълумоти дар ариза зикргардида варақаи бақайдгирии баҳисобгирии объектҳоро дар ду нусха пур карда, ҳар ду нусхаро бо мӯҳр ва имзои роҳбар (ё шахси ӯро ивазкунандаи) мақоми андоз тасдиқ мекунад.
Як нусхаи варақаи бақайдгирии баҳисобгирии объектҳо дар мақоми андоз мемонад, нусхаи дуюм ба андозсупоранда дода мешавад.
Варақаи бақайдгирии баҳисобгирии объектҳо барои ҳар муассисаи бозӣ (нуқтаи доимӣ) алоҳида бо назардошти объектҳои андозбандии истифодашаванда дода мешавад.
Муассисаи бозӣ (нуқтаи доимӣ) бояд дар маҳалли ҷойгиршавии ҳар муассисаи бозӣ ё ҳар нуқтаи доимӣ нусхаи аслии варақаи бақайдгирии баҳисобгирии объектҳоро дошта бошанд.
Ҳангоми тағйир ёфтани шумораи умумии ҳар намуди объекти андозбандӣ андозсупоранда ӯҳдадор аст ба мақоми андоз дар хусуси аз нав бақайдгирии объекти андозбандӣ дар давоми се рӯзи тақвимӣ аз лаҳзаи ба миён омадани ин тағйирот ариза пешниҳод кунад.
Азнавбақайдгирии объекти андозбандӣ бо роҳи ворид намудани тағйироти дахлдор ба варақаи баҳисобгирии бақайдгирии объектҳо сурат мегирад.
Ҳангоми қатъи амалисозии фаъолият дар соҳаи тиҷорати бозӣ, инчунин ҳангоми аз кор мондани шумораи умумии объектҳои андозбандӣ (нуқтаҳои доимӣ) варақаи бақайдгирии баҳисобгирии объектҳо бояд дар давоми даҳ рӯзи тақвимӣ аз лаҳзаи қатъ гардидани фаъолият, аз кор мондани объекти андозбандӣ (нуқтаи доимӣ) ба мақоми андоз супорида шавад.
Бақайдгирии (аз нав бақайдгирии) объектҳои андозбандӣ аз ҷониби мақоми андоз дар давоми ду рӯзи корӣ аз рӯзи додани ариза сурат мегирад ва дар китоби бақайдгирии (аз нав бақайдгирии) объектҳои андозбандӣ, ки шакл ва тартиби пешбурди он аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ муқаррар мегардад, қайд карда мешавад.
Дар ҳудуди муассисаи бозӣ (нуқтаи доимӣ) мавҷуд будани объектҳои андозбандии дар мақомоти андоз ба қайд гирифтанашуда манъ аст. Дар давраҳои андозе, ки дар онҳо мақомоти андоз чунин объектҳои андозбандиро ошкор намудаанд, аксиз барои ҳар объекти ба қайд гирифтанашуда дар ҳаҷми даҳкаратаи меъёри ба ин намуди объекти андозбандӣ муқарраргардида бо бақайдгирии минбаъдаи объекти андозбандӣ тибқи тартиби муқаррарнамудаи ҳамин қисм, пардохта мешавад.
Амалӣ намудани фаъолияти соҳибкорӣ дар соҳаи тиҷоратӣ бозӣ бе бақайдгирии муассисаи бозӣ (нуқтаи доимӣ) тибқи тартиби муқаррарнамудаи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин бе бақайдгирии (аз нав бақайдгирии) объектҳои андозбандӣ барои напардохтани (ба пардохт ҷалб накардани) андози аксизӣ аз рӯи чунин фаъолият ва аз рӯи чунин объектҳои андозбандӣ асос шуда наметавонад.
6. Манбаи андоз ҳангоми амалӣ намудани фаьолият ҷиҳати ташкил ва гузарондани лотереяҳо ҳамчун маблағи даромади арзёбинамудаи ташкилкунандаи лотерея бо тарҳи маблағе, ки ба фонди мукофот гузаронда мешавад, ҳангоми бақайдгирии ба фурӯш баровардани чиптаҳои лотерея дар мақомоти андоз бидуни ба он ҳамроҳ кардани маблағи аксиз ва андоз аз арзиши иловашуда ҳисобкардашуда муайян карда мешавад ва баъди бақайдгирии ба фурӯш баровардани чиптаҳои лотерея тағйир дода намешавад. Ҳамзамон маблағи даромади арзнамудаи ташкилкунандаи лотерея бо роҳи зарби миқдори чиптаҳои лотереяҳое, ки дар ин барориш барои фурӯш омода карда шудааст, ба нархи воҳиди чиптаи лотерея муайян карда мешавад. Матлаби дар боло зикргардида онро мефаҳмонад, ки маблағи аксиз ва андоз аз арзиши иловашуда ҳисобкардашуда ба маблағи даромади дар боло зикргардида бе назардошти маблағи фонди мукофотӣ ҳамроҳ карда шудааст .
Ҳисоб кардани маблағи аксиз бо роҳи зарби манбаи андоз ба меъёри аксиз, ки бо фоиз ифода ёфтааст, сурат мегирад (Конун аз 20.03.2006 № 376).
7. Барои операторони (ширкатҳои) алоқаи мобилӣ манбаи андоз маблағи подоше ба ҳисоб меравад, ки андозсупоранда - оператори (ширкати) алоқаи мобилӣ аз муштарӣ ё ҳар шахси дигар барои хизматрасонии алоқаи мобилӣ гирифтааст ё бояд гирад, ба истиснои маблағи аксиз ва андоз аз арзиши иловашуда, ки бояд аз рӯи хизматрасонӣ ҳисоб карда шавад. Ҳисоб кардани маблағи аксиз бо роҳи зарби меъёри аксиз ба бузургии умумии манбаи андоз сурат мегирад .
Моддаи 243. Вақти анҷом додани амалиёти андозбандишаванда
1. Агар ҳамин модда тартиби дигаре пешбини накунад, ҳангоми истеҳсоли молҳои зераксизи дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон, амалиёти андозбандишаванда дар вақти баровардани молҳо берун аз бинои истеҳсоли содиршуда ба ҳисоб меравад, аз ҷумла дар ҳолати аз ҷониби истеҳсолкунанда таҳвил додани молҳои зераксизии истеҳсолкардааш тавассути шабакаи воҳидҳои махсуси худ ва ҳангоми супоридани молҳои додашудаи зераксизи ба пудратчи (коркардкунанда).
Ҳангоми тайёр кардани молҳои зераксизи аз молҳои фармоишгар, санаи содир гаштани амалиёт рӯзи супоридани молҳои зераксизии истеҳсолшуда ба фармоишгар ё шахси пешниҳоднамудаи фармоишгар ба ҳисоб меравад.
2. Ҳангоми истифодаи молҳои зераксизи барои эҳтиёҷоти истеҳсолии худ санаи содир шудани амалиёт рӯзи супоридани чунин молҳо барои чунин истифодабари мебошад.
3. Ҳангоми вайроншавии маҳсулоти зераксизи санаи содир шудани амалиёт рӯзи тартиб додани санад дар хусуси аз ҳисоб баровардани маҳсулоти зераксизии вайроншуда ё рӯзи қабули қарор оид ба истифодаи минбаъдаи он дар раванди истеҳсолот ба ҳисоб меравад.
Ҳангоми гумшавии маҳсулоти зераксизи санаи содир шудани амалиёт рӯзе ба ҳисоб меравад, ки молҳои зераксизи гум шудаанд.
4. Дар ҳолати воридоти молҳои зераксизи амалиёти андозбандишаванда ҳангоми амали шудани воридот мутобиқи қонунгузории гумрук содиршуда ба ҳисоб меравад.
5. Ҳангоми анҷом додани фаъолият дар соҳаи тиҷорати бозӣ санаи содир шудани амалиёти андозбандишаванда фарорасии (саршавии) давраи андоз ба ҳисоб меравад .
6. Дар ҳолати ташкил ва гузарондани лотерея санаи содир шудани амалиёти андозбандишаванда рӯзи бақайдгирии ба фурӯш баровардани чиптаҳои лотерея дар мақоми андоз ба ҳисоб меравад .
7. Барои операторони (ширкатҳои) алоқаи мобилӣ санаи содир шудани амалиёти андозбандишаванда лаҳзаи хизматрасонӣ ба ҳисоб меравад .
Моддаи 244. Озодкуни
1. Аз супоридани аксиз инҳо озод мебошанд:
1) нӯшокиҳои спиртдор, ки шахсони воқеи дар доираи номгӯй ва меъёри муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон барои истеъмоли худи истеҳсол мекунанд;
2) ворид намудани ду литр нӯшокии спирти, ду баста (400 дона) сигор, маҳсулоти ҷавоҳирот ба миқдори 4 адад (аммо бо арзиши на зиёда аз 150 нишондиҳанда барои ҳисобҳо) аз тарафи шахси воқеи барои истеъмоли худи, инчунин сӯзишвории автомобил мувофиқи ғунҷоиши зарфи сӯзишвории автомобил барои шахсоне, ки ба Ҷумҳурии Тоҷикистон тавассути автомобил ворид мешаванд ;
3) молҳое, ки ба таври транзит тавассути қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон кашонида мешаванд;
4) воридоти муваққатии молҳо ба қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон, ба истиснои молҳое, ки барои реэкспорт таъин шудаанд;
5) воридоти молҳои барои реэкспорт пешбинишуда, дар ҳолати таъминоти кафолати гарав тибқи тартиби пешбиникардаи қонунгузории гумруки;
6) молҳои зераксизи, ба ғайр аз маснуоти спиртдор ва тамоку, ки дар доираи кӯмаки башардӯстона ворид мешаванд, инчунин молҳои воридшаванда барои беподош додан ба ташкилотҳои эҳсонкори ба мақсади бартараф намудани оқибатҳои офатҳои табий, садамаҳо, фалокатҳо ва барои беподош додан ба мақомоти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон;
7) содироти молҳои зераксизи, агар чунин содирот ҷавобгӯи талаботи муқаррарнамудаи моддаи 245 ҳамин Кодекс бошад.
2. Озодкуни аз аксиз, ки дар бандҳои 3)-6) қисми 1 ҳамин модда зикр шудааст, танҳо дар ҳолатҳое татбиқ мешавад, ки шартҳои озодкуни аз боҷи гумруки ҳангоми низоми дахлдор мутобиқи қонунгузории гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон иҷро шаванд. Дар ин ҳолатҳо, агар барои мақсади ситонидани боҷи гумруки воридот таҳти низоми баргардонидани боҷи гумруки қарор гирад ё супориданш боҷи гумруки дар ҳолати вайрон намудани шарти озодкуни талаб карда шавад, ҳамин низом нисбати ситонидани аксиз татбиқ мегардад.
Моддаи 245. Тасдиқи содироти молҳои зераксизи
1. Ҳангоми таҳвили молҳои зераксизи ба содирот барои тасдиқи асоснокии озодкуни мутобиқи моддаи 244 ҳамин Кодекс аз ҷониби андозсупоранда дар давоми 120 рӯзи тақвими аз санаи қайди мақоми гумруке, ки баровардани молҳои зераксизиро ба низоми содирот амали намудааст, ба таври ҳатми ба мақоми андози ҷои қайдаш ҳуҷҷатҳои зерин пешниҳод карда мешаванд :
1) шартнома (қарордод) ба таҳвили молҳои зераксизии содиршаванда;
2) эъломияи гумрукии бор ё нусхаи он, ки мақоми гумрук тасдиқ кардааст бо қайди мақоми гумруке, ки молҳои зераксизиро ба низоми содирот баровардааст, дар мавриди баровардани молҳои зераксизи таҳти низоми содирот бо шабакаи қубурҳои магистрали ё ин ки бо истифодаи қоидаҳои ба расмиятдарории нопурраи эъломияи давраги, эъломияи гумрукии пурраи бор бо қайди мақоми гумруке, ки ба расмиятдарории гумрукиро анҷом додааст, асос мебошад;
3) нусхаи ҳуҷҷатҳои бо мол фиристодашаванда бо қайди мақоми гумруке, ки дар нуқтаи даромадан ба қаламрави гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон воқеъ аст, дар мавриди баровардани молҳои зераксизи таҳти низоми содирот бо шабакаи қубурҳои магистрали санади қабулу супоридани молҳо пешниҳод карда мешавад;
4) ҳуҷҷатҳои маблағсупорӣ ва навиштаҷоти бонк (нусхаи навиштаҷот), ки воридоти воқеии даромади арзиро аз таҳвили молҳои зераксизӣ ба содирот ба суратҳисобҳои андозсупоранда дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ва (ё) ба суратҳисобҳои ӯ дар бонкҳои хориҷа, ки мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон кушода шудаанд, тасдиқ менамояд.
Агар шартнома (қарордод) ҳисоббаробаркуниро бо пули нақд пешбинӣ карда бошад, андозсупоранда навиштаҷоти бонкро (нусхаи навиштаҷотро), ки ба суратҳисоби дар бонки Ҷумҳурии Тоҷикистон ва (ё) ба суратҳисобҳои дар бонкҳои дар хориҷа мувофиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон кушодашудаи ӯ гузаронидани маблағҳои ба дастовардаашро тасдиқ мекунад, инчунин нусхаҳои ордери хазинавии даромадро, ки воридоти воқеии даромадро (маблағро) аз шахси хориҷӣ - харидори молҳои содиршуда тасдиқ мекунад, пешниҳод менамояд.
Дар ҳолати анҷом додани амалиёти иқтисодии хориҷӣ доир ба мубодилаи молҳо (корҳо, хизматрасониҳо), (амалиёти бартерӣ) андозсупоранда ҳуҷҷатҳои тасдиқкунандаи воридоти молҳоро (иҷрои корҳоро, хизматрасониҳоро) ба қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки аз рӯи амалиётҳон зикргардида гирифта шудаанд ва ба ҳисоб гирифтани онҳоро пешниҳод мекунад .
2. Ҳангоми содироти молҳои зераксизи ба давлатҳои иштирокчии Иттиҳоди Давлатҳои Мустақил иловаги нусхаи эъломияи гумрукии бор, ки дар мамлакати воридоти молҳои зераксизии аз қаламрави гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳти низоми содирот баровардашуда тартиб дода шудааст, пешниҳод карда мешавад.
3. Ҳангоми тасдиқ нашудани таҳвили молҳои зераксизи ба содирот мувофиқи қисмҳои 1 ва 2 ҳамин модда чунин таҳвил тибқи тартиби муқаррарнамудаи ҳамин фасл барои андозбандии таҳвили молҳои зераксизи дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон бо аксизҳо бояд андозбанди карда шавад.
4. Ҳангоми ба мақоми андози ҷои қайд пешниҳод намудани ҳуҷҷатҳое, ки содироти молҳои зераксизиро тасдиқ менамоянд, дар давоми 180 рӯзи тақвими аз санаи қайди мақоми гумруки, ки дар қисми 1 ҳамин модда муқаррар шудааст, андозсупоранда ҳуқуқи баргардонида гирифтани андози мутобиқи қисми 3 ҳамин модда ҳисобшударо дорад. Дар акси ҳол андозсупоранда ҳуқуқи баргардонидани андози мутобиқи қисми 3 ҳамин модда ҳисобшударо надорад.
Моддаи 246. Ба ҳисоб гирифтани аксиз барои захираҳои истеҳсоли
1. Шахсе, ки молҳои (масолеҳи ашёи хоми) зераксизиро харида, барои истеҳсоли дигар молҳои зераксизии андозбандишаванда истифода мебарад, ҳуқуқ дорад маблағи аксизи ҳангоми харидани мол (масолеҳи ашёи хом) супоридаашро ҳамчун андози супоридашуда ба ҳисоб гирад ё баргардонидани маблағи аксизро барои чунин мол (масолеҳи ашёи хом) талаб намояд.
Муқаррароти ҳамин қисм ҳамчунин ҳангоми супоридани молҳои зераксизии аз молҳои (маводи ашёи) зераксизии додашуда тайёршуда татбиқ мегардад, ба шарте, ки супоридани аксиз аз ҷониби соҳиби молҳои (маводи ашёии) зераксизии додашуда тасдиқ гардад.
2. Ба ҳисоб гирифтан ё баргардонидани аксизи супоридашуда барои молҳои зераксизие, ки бо мақсадҳои тибби муассисаҳои тибби ва дорухонаҳо ва инчунин корхонаҳои фармасевти ҳангоми истеҳсоли дорувори бо тартиб ва меъёри муқаррарнамудаи Вазорати тандурустии Ҷумҳурии Тоҷикистон бо мувофиқаи мақоми ваколатдори давлати ва Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон истифода мебаранд, иҷозат дода мешавад.
3. Ба ҳисоб гирифтан ё баргардонидани аксиз мувофиқи ҳамин модда танҳо дар мавриди пешниҳод намудани ҳисобнома-фактура, ки супоридани аксизро ҳангоми харидани молҳои зераксизи (ашёи хом) тасдиқ менамояд ё ба шарте, ки супоридани аксиз аз ҷониби соҳиби молҳои зераксизии додашуда (ашёи хом) тасдиқ шавад, ё дар ҳолати воридоти ашёи хом ҳангоми пешниҳоди ҳуҷҷатҳои дахлдор, иҷозат дода мешавад. Маблағи аксиз ба андозсупоранда аз буҷети дахлдор аз ҷониби мақоми молия якҷоя ба мақоми андоз дар давоми 30 рӯзи тақвими баъди супоридани ҳуҷҷатҳо ба мақоми андоз баргардонида мешавад. Номгӯи ҳуҷҷатҳоеро, ки супоридани аксизро тасдиқ мекунанд, мақоми ваколатдори давлати муқаррар менамояд.
4. Мувофиқи ҳамин модда ба ҳисоб гирифтан ё баргардонидани андоз (бо назардошти муқаррароти ҳамин Кодекс) нисбати маблағи аксизе, ки аз ҳаҷми (миқдори, арзиши) дар асл дар давраи андоз истифодашудаи молҳои (ашёи хоми) зераксизии харидашуда (додашуда) барои истеҳсоли дигар молҳои зераксизи, мақсадҳои тибби дар муассисаҳои тибби ва дорухонаҳо, инчунин аз ҷониби корхонаҳои фармасевти ҳангоми истеҳсоли дорувории тибби муайян мешавад, сурат мегирад.
Моддаи 247. Меъёри андоз ба молҳои зераксизӣ ва намудҳои фаъолияти зераксизӣ
1. Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон мутобиқи номгӯи молҳои фаъолияти иқтисодии ҳориҷи номгӯи молҳои зераксизиро муайян карда, меъёрҳои андози аксизро ба онҳо муқаррар менамояд.
2. Молҳои зераксизи инҳо мебошанд:
1) спирт, нӯшокиҳои беспирт ва спиртдор;
2) тамокуи коркардшуда ва маҳсулоти саноатии ивазкунандаи тамоку;
3) сӯзишвории минерали, нафт ва маҳсулоти коркарди онҳо; моддаҳои битуминози; шамъҳои минерали;
4) шина ва покришкаҳои пневматикии резинии нав, шина ва покришкаҳои пневматикии резинии барқароршуда ё пештар истифодашуда; шина ва покришкаҳои яклухт ё нимпневматики, протекторҳои шинаги ва лентаҳои ҳошиядори резини;
5) автомобилҳои сабукрав ва ҳама гуна васоити нақлиёти мотордоре, ки барои кашонидани одамон таъин шудаанд;
6) маҳсулоти ҷавоҳирот аз тилло, платина ё нуқра.
3. Меъёрҳои аксизҳо мумкин аст бо фоизҳо (адвалори) нисбати арзиши молҳои зераксизи ва (ё) бо маблағи муайян (мутлақи) ба воҳиди ченаки молҳои зераксизи дар ифодаи натурали муқаррар карда шаванд.
4. Меъёрҳои аксизҳо ба маҳсулоти спиртдор мутобиқи қисмҳои 1 - 3 ҳамин модда вобаста аз намуди чунин маҳсулот ё ин ки вобаста аз ҳаҷми спирти беоби дар таркибаш мавҷудбуда (садфоиза) тасдиқ карда мешаванд.
5. Ба объектҳои андозбандӣ дар соҳаи тиҷорати бозӣ меъёри аксизро аз рӯи ҳисоби барои як моҳ бо маблағи устувор ба воҳиди объекти андозбандии намуди муайян Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар менамояд .
6. Меъёри аксиз барои лотерея дар ҳаҷми 1 фоизи манбаи андозе, ки қисми 6 моддаи 242 ҳамин Кодекс муқаррар намудааст, муқаррар карда мешавад .
7. Меъёри аксиз барои операторони (ширкатҳои) алоқаи мобилӣ дар ҳаҷми 3 фоизи манбаи андоз муқаррар карда мешавад .
Моддаи 248. Пардохти аксизҳо
1. Ҳангоми истеҳсоли молҳои зераксизи аксизҳо аз амалиётҳои андозбандишавандае, ки дар ҳар як давраи ҳисоботи (андоз) содир шудаанд, на дертар:
- аз рӯзи 13 моҳ - барои даҳрӯзаи аввали моҳ;
- аз рӯзи 23 моҳ - барои даҳрӯзаи дуюми моҳ;
- аз рӯзи 3 моҳи минбаъда - барои қисми боқимондаи моҳи ҳисоботииваз карда шаванд .
2.Агар ҳамин модда тартиби дигар муқаррар накарда бошад, давраҳои ҳисобот (андоз) оид ба аксиз давраҳои дар қисми 1 ҳамин модда зикргардида ба ҳисоб мераванд .
3. Андозсупоранда, ба истиснои низоми анбори андоз, ҳуқуқ надорад молҳоро аз ҳудуди биноҳои истеҳсоли бе супоридани аксиз тибқи ин молҳо берун барорад.
4. Ҳангоми воридоти молҳо аксиз аз ҷониби мақоми гумрук тибқи ҳамон тартибе, ки барои боҷи гумруки муқаррар шудааст, ситонида мешавад.
5. Маблағи аксиз аз рӯи тиҷорати бозӣ бояд на дертар аз санаи 5-уми моҳи минбаъдаи давраи ҳисоботи андоз супорида шавад .
Давраи андоз барои ҳисоб кардан ва пардохтани аксиз аз рӯи тиҷорати бозӣ моҳи тақвимӣ мебошад.
6. Аксиз аз амалӣ намудани фаъолият доир ба ташкил ва гузарондани лотерея то бақайдгирии ба фурӯш баровардани чиптаҳое, ки мутобиқи қисми 3 моддаи 241 ҳамин Кодекс амалӣ мегардад, супорида мешавад.
Бақайдгирии ба фурӯш баровардани чиптаҳои лотерея бе супоридани аксиз амалӣ намегардад .
7. Аксиз аз ҷониби операторони (ширкатҳои) алоқаи мобилӣ бояд ба буҷет на дертар аз санаи 5 моҳи минбаъдаи давраи ҳисоботи андоз супорида шавад. Давраи ҳисоботи андоз барои операторони (ширкатҳои) алоқаи мобилӣ моҳи тақвимӣ ба ҳисоб меравад .
Моддаи 249. Низоми андозбандии маҳсулоти зераксизии спиртдор, бе спирт ва тамоку
1. Нигоҳдори, интиқол ва аз ҳудуди бинои истеҳсоли (сех) мутобиқи банди 1) моддаи 241 ҳамин Кодекс баровардани маҳсулоти зераксизии спиртдор, бе спирт ва (ё) тамоку, ки дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон истеҳсол мешавад (минбаъд - "баровардан"), мувофиқи шартҳои низоми анбори андоз сурат мегирад .
2. Дар давраи нигоҳдории маҳсулоти зераксизии спиртдор, бе спирт ва (ё) тамоку таҳти низоми анбори андоз ин маҳсулот ба беруни ҳудуди бинои истеҳсоли (сех) баровардашуда ҳисоб намеёбад ва нисбати чунин маҳсулот ӯҳдадории супоридани аксиз ба вуҷуд намеояд .
3. Ба қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон ворид намудани маҳсулоти зераксизии спиртдор ва (ё) тамоку таҳти низоми иҷозат барои муомилоти озод аз ҷониби мақомоти гумрук танҳо баъди пешакӣ тибқи тартиби муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлатӣ ба чунин маҳсулот гузоштани тамғаҳои аксизӣ, иҷозат дода мешавад. Ба маҳсулоти зераксизии спиртдор ва (ё) тамоку гузоштани тамғаҳои аксизӣ аз ҷониби воридкунандаи чунин маҳсулот таъмин карда мешавад. Барои ба маҳсулоти зераксизии спиртдор ва (ё) тамокуи ба Ҷумҳурии Тоҷикистон воридшуда гузоштани тамғаҳои аксизӣ ин маҳсулот бояд мутобиқи қонунгузории гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар анборҳои нигоҳдории муваққатӣ ҷойгир ё таҳти низоми анбори гумрукӣ эъломия карда шавад .
4. Эъломияи маҳсулоти зераксизии спиртдор ва (ё) тамоку бо низоми гумрукии баровардани молҳо барои муомилоти озод мумкин аст бо қисмҳои алоҳида мутаносибан ба маблағи супоридашудаи пардохтҳои гумрукие, ки қонунгузории андоз ва гумруки Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар намудааст, сурат гирад .
5. Бо мақсади амали намудани назорати андози воридкунандаи маҳсулоти зераксизии спиртдор ва (ё) тамоку дар мӯҳлатҳои муқаррарнамудаи қисми 1 моддаи 248 ҳамин Кодекс ба мақоми андози маҳали қайд тибқи тартиб ва шакле, ки мақоми ваколатдори давлати муқаррар намудааст, дар мавриди баровардани маҳсулоти тамғазадаи зераксизии спиртдор ва (ё) тамоку бо назардошти моддаи 241 ҳамин Кодекс, бо замимаи нусхаи ҳисобнома-фактураҳои ба мизоҷон додашуда ё дигар ҳуҷҷатҳо барои баровардани маҳсулот ҳисобот пешниҳод менамояд.
6. Фурӯши маҳсулоти спиртдор ва (ё) тамоку дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки мутобиқи бандҳои 1) ва 2) қисми 1 моддаи 244 ҳамин Кодекс аз супоридани аксиз озод аст, манъ мебошад.
Моддаи 250. Низоми анбори андоз
1. Таҳти низоми анбори андоз маҷмӯи чораҳо ва чорабиниҳои назорати андозе дар назар дошта мешавад, ки аз ҷониби мақомоти андоз нисбати маҳсулоти зераксизии спиртдор, бе спирт ва (ё) тамоку аз лаҳзаи ба охир расидани истеҳсоли онҳо ва (ё) дохилшави ба анбор (минбаъд - "анбори андоз") то лаҳзаи баровардани онҳо андешида мешавад .
2. Таҳти таъсири низоми анбори андоз ҳудуде мавҷуд аст, ки дар он биноҳои истеҳсолии аз ҷониби андозсупоранда барои истеҳсоли маҳсулоти зераксизии спиртдор, бе спирт ва (ё) тамоку истифодашаванда ҷойгир шудаанд (онро бевосита ишғол менамоянд), инчунин берун аз ин ҳудуд барои нигаҳдории он анборҳои махсуси андоз барпо шудаанд. Нигоҳдории маҳсулоти номбаршуда то баровардани он мутобиқи қисми 1 моддаи 249 ҳамин Кодекс дар дигар ҷойҳо, ба истиснои анборҳои андоз ва воситаҳои нақлиёт дар рафти кашонидан (боркашони), манъ аст .
3. Лаҳзаи баровардани маҳсулоти зераксизии спиртдор, бе спирт ва (ё) тамоку аз ҳудуде, ки дар он биноҳои истеҳсоли ҷойгир шудаанд (онро бевосита ишғол менамоянд) ва онҳоро андозсупоранда барои истеҳсоли маҳсулот истифода мебарад ё баровардани он аз анбори андоз лаҳзаи ба охир расидани амали низоми анбори андоз ба ҳисоб меравад .
4. Маҳсулоти зераксизии спиртдор, бе спирт ва (ё) тамокуи таҳти таъсири низоми анбори андоз қароргирифта таҳти назорати кормандони мақомоти андоз дар биноҳои махсуси (анборҳои андози) ҷудокардашуда ва таҷҳизонидашуда нигоҳ дошта мешавад, ки онҳо метавонанд ҳам дар ҳудуд ва ҳам берун аз ҳудуди биноҳои истеҳсолии аз ҷониби андозсупоранда барои истеҳсоли маҳсулоти спиртдор ва (ё) тамоку истифодашаванда воқеъ бошанд .
5. Анборҳои андоз аз ҷониби андозсупорандагон ҳангоми мавҷуд будани иҷозатномаи дахлдоре, ки мақоми ваколатдори давлати медиҳад, ташкил карда мешаванд. Тартиби додани иҷозатнома барои барпо намудани анборҳои андоз, тартиби фаъолият, инчунин маҷмӯи чораҳои назорати андозе, ки нисбати чунин анборҳои андоз андешида мешаванд, Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамояд.
6. Ҳангоми мавҷуд будани маҳсулоти зераксизии спиртдор, бе спирт ва (ё) тамоку дар анборҳои андоз танҳо амалиёти вобаста бо таъмини нигоҳдори, инчунин тайёри ба баровардан ва интиқоли онҳоро гузаронидан мумкин аст (аз ҷумла ба маҳсулоти спиртдор ва (ё) тамоку гузоштани тамғаҳои аксизи) .
Ҳамзамон тамғагузории маҳсулоти зераксизии спиртдор ва (ё) тамоку бо тамғаҳои аксизи метавонад танҳо дар ҳудуде сурат гирад, ки дар он ҷо (ки онро) биноҳои истеҳсолии барои истеҳсоли маҳсулоти зераксизии спиртдор ва (ё) тамоку истифодашаванда ҷойгир шудаанд (бевосита банд кардаанд). Содир намудани маҳсулоти зераксизии спиртдор ва (ё) тамокуи бо тамғаҳои аксизӣ тамғагузорӣ нашуда ба беруни ҳудуде, ки дар он ҷо (ки онро) биноҳои истеҳсолии барои истеҳсоли маҳсулоти зеракскзии спиртдор ва (ё) тамоку истифодашаванда ҷойгир шудаанд (бевосита банд кардаанд), аз ҷумла ҷойгиркунонии чунин маҳсулот ба анбори берун аз ҳудуди истеҳсолии дар боло зикршуда манъ аст.
Ҳангоми вайрон кардани манъкунии дар боло зикршуда мақомоти андоз ҳуқуқ доранд чунин молҳои зераксизиро мутобиқи қисми 1 моддаи 256 ҳамин Кодекс мусодира намоянд .
7. Бо тартиб ва шартҳое, ки Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян мекунад, мақомоти андоз дар корхонаҳои маҳсулоти спиртдор ва тамоку истеҳсолкунанда барои назорати ҳаҷми истеҳсолот ва таҳвили маҳсулоти зераксизии дар боло зикршуда ва маблағҳои андози аксизи ҳисобкардашуда дидбонгохҳо (постҳо) ташкил менамоянд.
Моддаи 251. Вайрон ва гум шудани молҳои зераксизи
1. Ҳангоми вайрон, гум шудани молҳои зераксизии истеҳсолшуда ва (ё) ба Ҷумҳурии Тоҷикистон воридшуда аксиз дар ҳаҷми пурра аз микдори молхои зераксизии вайроншуда ва (ё) гумшуда пардохта мешавад, ба ғайр аз мавридҳое, ки дар натиҷаи ҳолатҳои фавқулодда рух додаанд ва он тибқи тартиби муқаррарнамудаи банди 2) қисми 1 моддаи 227 ҳамин Кодекс тасдиқ карда шудааст .
Ҳамзамон нисбати молҳои зеракскзии ба Ҷумҳурии Тоҷикистон воридшуда сархати мазкур дар он ҳолат истифода бурда мешавад, ки андозсупоранда имконияти супоридани аксизро барои молҳои зераксизии амалан воридшуда бевосита дар лаҳзаи воридшавии онҳо ба Ҷумҳурии Тоҷикистон бо назардошти талаботи моддаи 363 Кодекси гумруки Ҷумҳурии Тоҷикистон надошта, нисбати молҳои зераксизии воридшуда расмиёт ва (ё) низомҳои насупоридани андозҳо пешбинишавандаро истифода бурдаст ва молҳои зераксизии воридшуда дар давраи таҳти расмиёт ва низомҳои фавқуззикр қарор доштанашон вайрон ва нобуд шуда бошанд .
2. Барои мақсадҳои ҳамин модда таҳти мафҳуми вайрон, гум шудани маҳсулоти зераксизи ҳолатҳои дар қисми 2 моддаи 227 ҳамин Кодекс зикршуда фаҳмида мешаванд.
Моддаи 252. Маҳали супоридани аксиз
1. Аксиз дар маҳали қайди супорандаи аксиз супорида мешавад, ба истиснои ҳолатҳое, ки дар қисми 2 ва 3 ҳамин модда зикр шудаанд .
2. Супорандагони аксизи дорои воҳидҳои махсус аксизро дар ҷои воқеъшавии воҳидҳои махсус тибқи тартиби пешбининамудаи моддаи 253 ҳамин Кодекс месупоранд, агар ин воҳидҳои махсус маҳсулоти зераксизии спиртдор ва (ё) тамоку истеҳсол намоянд ва (ё) онро ба зарфҳо резанд (ба бастаҳо ҷойгир намоянд) ва минбаъд бароранд.
3. Аксиз аз рӯи тиҷорати бозӣ бояд ба буҷет аз рӯи маҳалли ҷойгиршавии объекти андозбандӣ супорида шавад .
Моддаи 253. Тартиби ҳисоб ва пардохти аксиз аз ҷониби андозсупорандагон барои воҳидҳои махсус
1. Супорандаи аксизи дар қисми 2 моддаи 252 ҳамин Кодекс пешбинишуда, ки воҳидҳои махсус доранд, ӯҳдадоранд онҳоро дар мақомоти андози маҳали ҷойгиршавиашон ба қайд гузоранд ва ба мақоми андози маҳали бақайдгирии худашон дар хусуси ба қайд гузоштани воҳидҳои махсуси худ хабар диҳанд.
2. Маблағи аксизе, ки барои воҳидҳои махсус бояд супорида шавад, дар асоси ҳисобкунии аксиз доир ба воҳидҳои махсус муайян карда мешавад ва он доир ба ҳар воҳиди махсус тибқи шакл ва тартиби муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлати тартиб дода мешавад.
3. Ҳангоми ҳисоб кардани аксиз оид ба воҳидҳои махсус амалиёти бо аксиз андозбандишавандаи содирнамудаи воҳидҳои махсус дар давраи андоз ба ҳисоб гирифта мешавад.
4. Супорандагони аксиз ӯҳдадоранд ҳисоботи маблағи аксизро, ки барои воҳидҳои махсус супорида мешавад, ба мақоми андози маҳалли баҳисобгирии худ ва нусхаи ҳисоботро ба мақомоти андози маҳалли баҳисобгирии воҳидҳои махсус дар мӯҳлатҳои муқаррарнамудаи моддаи 248 ҳамин Кодекс пешниҳод намоянд.
5. Пардохти аксиз барои воҳидҳои I махсус аз ҷониби шахси ҳуқуқи-супорандаи аксиз дар мӯҳлатҳои муқаррарнамудаи моддаи 248 ҳамин Кодекс бевосита аз суратҳисоби ҳисоббаробаркунии худ анҷом дода мешавад ё ба зиммаи воҳидҳои махсус гузошта мешавад.
Моддаи 254. Пешниҳоди эъломия
1. Дар ҳолатҳои дар қисми 1 моддаи 248 ҳамин Кодекс зикргардида андозсупоранда ӯҳдадор аст эъломияро тибқи тартиб ва шакли муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлати, дар мӯҳлатҳои барои супоридани андоз муқарраршуда, бо нишон додани амалиётҳои андозбандишаванда дар давраи ҳисоботи пешниҳод намояд.
2. Супорандагони аксиз, ки дар қисми 2 моддаи 252 ҳамин Кодекс зикр шудаанд, ҳамзамон бо эъломия ҳисобу китоби аксизро барои воҳидҳои махсус пешниҳод менамоянд.
3. Супорандаи аксиз барои ба ҳисоб гирифтани маблағи аксиз мутобиқи моддаи 246 ҳамин Кодекс аризаро якҷоя бо эъломияи пардохти аксиз пешниҳод мекунад. Шахсе, ки супорандаи аксиз намебошад, барои баргардонидани маблағи аксиз аризаи махсус пешниҳод менамояд, ки он метавонад дар ҳар вақт дар давоми як сол аз лаҳзаи пайдо шудани ҳуқуқ ба баргардонидани маблағ пешниҳод шавад.
Шакл ва тартиби навиштан ва пешниҳод намудани аризаро барои ба ҳисоб гирифтан ва аризаи махсусро барои баргардонидани маблағҳо мақоми ваколатдори давлати муқаррар менамояд.
4. Эъломияҳо дар бораи пардохти аксиз аз рӯи тиҷорати бозӣ тибқи тартиб ва шакли муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлатӣ на дертар аз санаи 5-уми моҳи минбаъдаи давраи ҳисоботи андоз ба мақомоти андози маҳали ҷойгиршавии объекти андозбандӣ ва ба мақоми андозе, ки ташкилкунандаи (соҳиби) тиҷорати бозӣ дар он дар баҳисобгирии бақайдгирӣ қарор дорад, пешниҳод карда мешавад .
5. Эъломия дар бораи пардохти аксиз аз амалӣ намудани фаъолият доир ба ташкил ва гузарондани лотерея ба мақоми андози дахлдор бо мақсадҳои гузарондани бақайдгирӣ мутобиқи қисми 3 моддаи 241 ва қисми 6 моддаи 248 ҳамин Кодекс пешниҳод карда мешавад .
6. Эъломия дар бораи пардохти аксиз аз хизматрасонии алоқаи мобилӣ на дертар аз санаи 15 моҳи минбаъдаи давраи ҳисоботи андоз ба мақоми андозе, ки андозсупоранда дар баҳисобгирии бақайдгирии он қарор дорад, пешниҳод карда мешавад .
Моддаи 255. Баргардонидани аксиз ҳангоми реэкспорт
1. Нисбати молҳое, ки бо мақсади содироти минбаъда ворид карда шудаанд (яъне ҳангоми аз нав содир намудани молҳо), аксиз ҳангоми воридоти молҳо супорида шуда, баъдан аз ҷониби мақомоти молия, ки ба онҳо ҳангоми воридоти молҳо аксиз супорида шуда буд, якҷоя бо мақомоти дахлдори гумрук мутобиқи ҳаҷми аслии азнавсодирнамои баргардонида мешавад. Баргардонидани маблағ тибқи тартиби муқарраргардида дар давоми 30 рӯзи баъди пешниҳод намудани аризаи хатти анҷом дода мешавад.
2. Қисми 1 ҳамин модда нисбати молҳое, ки воридоти онҳо мутобиқи банди 5) қисми 1 моддаи 244 ҳамин Кодекс аз аксиз озод аст, татбиқ намегардад.
Моддаи 256. Тамғаҳои аксиз
1. Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон молҳои зераксизи, ватани ва воридотиро, ки бояд тамғаҳои аксизи гузошта шаванд, муқаррар менамояд. Фурӯши чунин молҳои зераксизи бе тамғаҳои аксизи манъ аст. Мақомоти андоз ҳуқуқ доранд тибқи тартиби муқарраргардида чунин молҳои зераксизиро, ки ба фурӯш бе тамғаҳои аксизи бароварда шудаанд, мусодира намоянд .
2. Тамғаҳои аксизи ҳуҷҷатҳои ҳисоботдиҳии қатъи буда, дорои дараҷаи муайяни ҳифозат мебошанд. Тартиби таҳия ва муомилоти онҳо аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад.
Тартиби гузоштани тамғаҳои аксизи ба маҳсулоти зераксизи аз ҷониби мақоми ваколатдори давлати муайян карда мешавад.
3. Агар дар ҳамин қисм тартиби дигаре муқаррар нагардида бошад, ҳангоми вайрон шудан ё гум кардани тамғаҳои аксизи аксиз дар ҳаҷми хелҳои маҳсулоти зераксизи пардохта мешавад.
Ҳисоби аксиз вобаста ба тамғаҳои аксизии вайронгардида ё гумшуда (аз ҷумла дуздидашуда), ки барои тамғагузории маҳсулоти спиртдор ё тамоку мутобиқи муқаррароти ҳамин Кодекс пешбини шудааст, бо назардошти меъёрҳои муқарраргардида, ки нисбати воҳиди ҳаҷми зарф (зарф, баста), ки дар тамға зикр шудааст, анҷом дода мешавад.
Ҳангоми дар тамға мавҷуд набудани зикри ҳаҷми воҳиди зарф (зарф, баста) ҳисоби аксиз вобаста ба тамғаҳои аксизии гум ё вайроншуда бо назардошти ҳаҷми нисбатан калони воҳиди зарф (зарф, баста), ки ба он андохтани (печонидани, бастубанди) маҳсулот дар ҷараёни давраи андозе, ки пеш аз давраи вайрон шудан ё гум кардани тамғаҳои аксиз сурат гирифтааст, муайян карда мешавад.
Ҳангоми вайрон шудан, гум кардани тамғаҳои аксизи дар ҳолатҳои зайл аксиз пардохта намешавад:
1) вайрон шудан ё гум кардани тамғаҳои аксизи дар натиҷаи рух додани ҳолатҳои фавқулодда, ки тибқи тартиби муқаррарнамудаи банди 2) қисми 1 моддаи 227 ҳамин Кодекс тасдиқ гардидаанд;
2) тамғаҳои аксизии вайроншуда аз ҷониби мақомоти андоз дар асоси санади аз ҳисоб баровардан ҷиҳати нобудсози қабул гардидаанд.
Моддаи 257. Ҳисобнома-фактураҳои аксиз
1. Андозсупорандае, ки таҳвили моли зераксизӣ, аз ҷумла воридотро амалӣ менамояд, ӯҳдадор аст мутобиқи моддаҳои 231 ва 232 ҳамин Кодекс ҳисобнома-фактураи аксизро навишта, ба қабулкунандагони молҳои зераксизӣ супорад .
2. Ҳисобнома фактураи аксиз ҳуҷҷати ҳисоботии қатъии ҷавобгӯи талаботи моддаҳои 231 ва 232 ҳамин Кодекс мебошад .
3. Хорич карда шуд .
ФАСЛИ IХ. АНДОЗИ ИҶТИМОИ
БОБИ 35. АНДОЗИ ИҶТИМОИ
Моддаи 258. Мафҳум ва нақши андози иҷтимои
Андози иҷтимои маблағсупории ҳатми мебошад, ки барои мақсадҳои суғуртаи иҷтимои аз ҷониби супорандагони андози иҷтимои мувофиқи меъёрҳои муқаррарнамудаи ҳамин Кодекс нисбати маблағи музди меҳнат ё дигар манбаи андоз мутобиқи ҳамин боб пардохта мешавад.
Моддаи 259. Андозсупорандагон
1. Супорандагони андози иҷтимои мутобиқи ҳамин фасл инҳо мебошанд:
1) соҳибкорони инфиродӣ ва шахсони ҳуқуқи - корфармоён, аз ҷумла муассисаҳои доимии ғайрирезидентҳое, ки ба шахсони воқеи-резидентҳо, ки ҳамчун коргарони кироя дар Ҷумҳурии Тоҷикистон кор мекунанд, музди меҳнат медиҳанд ;
2) соҳибкорони инфиродӣ ва шахсони ҳуқуқи, аз ҷумла муассисаҳои доимии ғайрирезидентҳое, ки дар рафти фаъолияти худ ба шахсони воқеӣ-резидентҳо дар асоси шартномаҳои дорои хусусияти гражданию ҳуқуқидошта ё бе шартнома барои дар Ҷумҳурии Тоҷикистон хизматҳои расонидашуда (корҳои иҷрошуда), музди меҳнат пардохт менамояд
3) шахсони воқеии дар бандҳои 1) ва 2) ҳамин қисм номбаршуда, ки пардохт мегиранд;
4) шахсони воқеи-резидентҳое, ки дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон ба фаъолияти инфиродии соҳибкори машғуланд, аз ҷумла онҳое, ки дар қисмҳои 2, 3 ва 4 моддаи 137 ҳамин Кодекс номбар шудаанд .
5) агар дигар муқаррарот бо санадҳои байналмилалии аз ҷониби Тоҷикистон эътирофшуда пешбинӣ нашуда бошад, шахсони воқеӣ-резидентҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки дар муассисаҳои дипломатӣ, консулгарии давлатҳои хориҷӣ, ки мутобиқи қонунгузорӣ ё шартномаҳои байналмилалии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз пардохти андози иҷтимоӣ ва иҷрои ӯҳдадориҳои агентҳои андоз нисбати шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикисто озод мебошанд, кор мекунанд. Маълумот дар бораи шахсони воқеии дар боло зикргардида ба мақоми ваколатдори давлатӣ ҳар семоҳа то санаи 15 моҳи минбаъдаи семоҳаи сипаришуда аз ҷониби Вазорати корҳои хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод карда мешашад ;
6) аъзои хоҷагиҳои деҳқонии бе таъсиси шахси ҳуқуқӣ .
2. Супорандагони дар банди 1) ва 2) қисми 1 ҳамин модда зикршуда минбаъд дар ҳамин боб суғуртакунандагон номида мешаванд, супорандагони дар бандҳои 3) ва 5 қисми 1 ҳамин модда зикршуда суғурташудагон номида мешаванд .
3. Тибқи аризаи шахси ҳуқуқи воҳидҳои махсуси вай метавонанд аз ҷониби мақомоти андоз ба сифати супорандаи мустақили андози иҷтимои барраси гарданд.
Моддаи 260. Объекти андозбанди
1. Дар ҳолатҳои пешбининамудаи банди 1) қисми 1 моддаи 259 ҳамин Кодекс объекти андозбанди маблағи супоридашавандаи музди меҳнат ба кормандони кироя мебошад, ки мутобиқи моддаи 136 ҳамин Кодекс муайян карда мешавад. Дар ҳолатҳои дар банди 2) қисми 1 моддаи 259 ҳамин Кодекс пешбинишуда объекти андозбанди маблағи супоридашавандаи музди меҳнат ба шахсони воқеи мебошад, ки мутобиқи моддаи 136 ҳамин Кодекс муайян карда мешавад, чуноне агар ин шахсони воқеи кормандон бошанд.
2. Барои супорандагони дар банди 4) қисми 1 моддаи 259 ҳамин Кодекс нишондодашуда, ки бо андоз аз даромад, андози иҷтимоӣ ва андоз аз фурӯши чакана мутобиқи қисми 2 моддаи 137 ҳамин Кодекс андозбандӣ мешаванд, "инчунин барои супорандагони андози дар банди 6) қисми 1 моддаи 259 Кодекси мазкур нишондодашуда, ҳаҷми андози иҷтимоӣ аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда мешавад .
3. Барои супорандагони дар банди 4) қисми 1 моддаи 259 ҳамин Кодекс нишондодашуда, ки бо андоз аз даромад, андози иҷтимоӣ ва андоз аз фурӯши чакана мутобиқи қисми 3 моддаи 137 ҳамин Кодекс андозбандӣ мешаванд, манбаи андозбандӣ даромади умумӣ мутобиқи моддаи 303 ҳамин Кодекс ба ҳисоб меравад .
4. Барои супорандагони дар банди 4) қисми 1 моддаи 259 ҳамин Кодекс зикршуда, ки тибқи қисми 4 моддаи 137 ҳамин Кодекс аз даромад андозбандӣ мешаванд, объекти андозбандӣ то лаҳзаи гузаштан ба системаи умумии андозбандӣ даромади умумӣ мутобиқи моддаи 303 ҳамин Кодекс ба ҳисоб меравад. Аз лаҳзаи гузаштан ба системаи умумии андозбандӣ объекти андозбандӣ даромади умумии мутобиқи моддаи 319 ҳамин Кодекс дар моҳи ҳисоботӣ аз рӯи усули муайянгардида ба ҳисоб меравад .
5. Барои супорандагони дар банди 5) қисми 1 моддаи 259 ҳамин Кодекс зикргардида объекти андозбандӣ маблағи воситаҳои пулии ба даст овардаи онҳо барои кор дар муассисаҳо ва ташкилотҳои дар банди 5) қисми 1 моддаи 259 ҳамин Кодекс зикршуда мебошад .
Моддаи 261. Озодкуни
Аз супоридани андоз озод карда мешаванд (ба объекти андозбанди дохил карда намешаванд):
1) даромади шахсоне, ки дар муассисаҳои дипломати ва (ё) консулгарии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар хориҷа кор мекунанд ва шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон намебошанд ;
2) маблағҳое, ки ҳангоми корношоямии муваққати аз маблағҳои буҷетии барои суғуртаи иҷтимои ҷудошуда дода мешаванд;
3) даромади шахсоне, ки дар банди 14) моддаи 141 ҳамин Кодекс пешбинӣ шудаанд ;
4) даромади шаҳрвандони давлатҳои хориҷӣ аз кироякорӣ дар чаҳорчӯбаи татбиқи лоиҳаҳои мақсадноки маъқулдонистаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҳисоби (дар ҳудуди) маблағҳои грантҳо ва (ё) кредитҳои (қарзҳои) пешниҳоднамудаи давлатҳои хориҷӣ, ҳукуматҳои давлатҳои хориҷӣ ё ташкилотҳои байналмилалӣ .
Моддаи 262. Меъёрҳои андоз
1. Доир ба андози иҷтимоие, ки ба буҷет гузаронида мешавад, барои суғуртакунандагон меъёри 25 фоиз ва барои суғурташудагон, ба истиснои шахсони воқеии дар банди 5) қисми 1 моддаи 259 ҳамин Кодекс зикршуда, 1 фоиз татбиқ мегардад .
2. Барои шахсони воқеии дар қисми 2 моддаи 260 Кодекси мазкур зикргардида ҳаҷми андози иҷтимоӣ аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда мешавад .
Барои шахсони воқеии дар қисмҳои 3 ва 4 моддаи 260 ҳамин Кодекс зикргардида меъёри андози иҷтимоӣ барои мақсадҳои суғуртаи иҷтимоии худи ин шахсон ба сифати суғуртакардашуда ба 0,2 фоизи объекти андозбандӣ баробар мебошад, аммо на камтар аз ҳадди калонтарини андози иҷтимоӣ, ки бо сархати аввали ҳамин қисм муқаррар карда шудааст .
3. Барои шахсони воқеии дар банди 5) қисми 1 моддаи 259 ҳамин Кодекс зикрёфта меъёри андози иҷтимоӣ аз ҷониби худи андозсупорандагон дар ҳаҷми на камтар аз 5 фоиз муқаррар карда мешавад, аз ҷумла ба сифати шахсони суғуртакардашуда - на камтар аз 0,2 фоиз (Конун аз 20.03.2008, № 376,.
4. Барои мақсадҳои суғуртаи иҷтимоӣ, аз ҷумла таъмини нафақаи соҳибкорони инфиродӣ ва шахсоне, ки дар банди 5) қисми 1 моддаи 259 ҳамин Кодекс зикр шудаанд, инчунин аъзои хоҷагиҳои деҳқонӣ (фермерӣ), ки шахси ҳуқуқӣ нестанд, муқаррар карда шавад, ки маблағи умумии андози иҷтимоии мутобиқи муқаррароти ҳамин Кодекс пардохташуда 20 фоизи даромадеро ташкил медиҳад, ки барои мақсадҳои суғуртаи иҷтимоӣ аз ҷониби шахсони воқеии дар боло нишондодашуда гирифта шудаанд (эъломия шудаанд). Дар баробари ин дар ҳолати кифоя набудани собиқаи суғурта, маблағи умумии андози иҷтимоии барои тамоми давраи суғуртаи воқеии иҷтимоӣ пардохташуда барои ҳамон даврае амалигашта маҳсуб мешавад, ки он на камтар аз собиқаи минималии суғуртавии барои таъин намудани нафақаҳо ва шаклҳои дигари таъминоти иҷтимоӣ мутобиқи қонунгузорӣ дар бораи суғуртаи иҷтимоии давлатӣ муқарраршуда мебошад .
Моддаи 263. Тартиби муайян кардан ва пардохтани андоз
1.Агар ҳамин Кодекс тартиби дигарро муқаррар накарда бошад, ҳаҷми андози иҷтимои, ки ба буҷет бояд гузаронда шавад, бо роҳи зарб задани объектҳои андозбанди мутобиқи моддаи 260 ҳамин Кодекс ба меъёрҳои дахлдори андозе, ки моддаи 262 ҳамин Кодекс муқаррар кардааст, муайян карда мешавад .
2. Андози иҷтимои дар ҳолатҳои дар банди 1), 2) ва 3) қисми 1 моддаи 259 ҳамин Кодекс зикршуда тибқи тартиби муқаррарнамудаи моддаи 161 ҳамин Кодекс нисбати музди меҳнати кормандон нигоҳ дошта шуда ба буҷет гузаронда мешавад.
3. Супорандагони дар қисми 2 моддаи 260 ҳамин Кодекс зикршуда андози иҷтимоиро ҳамзамон бо гузаронидани маблағ ба буҷет барои патент барои моҳи дахлдор месупоранд .
Агар ҳамин Кодекс тартиби дигаре муқаррар накарда бошад, супорандагони андози ягона барои истеҳсолкунандагони маҳсулоти кишоварзӣ андози иҷтимоиро тибқи мӯҳлат ва тартиби муқаррарнамудаи қисми 3 моддаи 161 ҳамин Кодекс месупоранд .
4. Андозсупорандагоне, ки дар қисмҳои 3 ва 4 моддаи 260 ҳамин Кодекс зикр ёфтаанд, ҳар моҳ андози иҷтимоиро то рӯзи 15-уми моҳи минбаъдаи ҳисоботӣ месупоранд .
5. Андозсупорандагони дар бандҳои 1) ва 2) қисми 1 моддаи 259 ва қисмҳои 3 ва 4 моддаи 260 ҳамин Кодекс зикршуда ба мақоми андози маҳали баҳисобгирии бақайдгирии худ ҳар моҳ то санаи 15 моҳи минбаъдаи моҳи ҳисоботӣ дар хусуси мутобиқи қисми 1 моддаи 262 ҳамин Кодекс ҳисоб кардан ва пардохтани маблағи андози иҷтимоӣ тибқи шакли муқаррарнамудаи мақоми вақолатдори давлати эъломия пешниҳод мекунанд .
6. Андозсупорандагони дар қисми 4 ҳамин модда зикргардида дар бораи пардохти маблағи андози иҷтимоӣ мутобиқи қисми 2 моддаи 262 ҳамин Кодекс тибқи шакли муқаррарнамудаи мақоми вақолатдори давлатӣ то санаи 15 моҳи минбаъдаи моҳи ҳисоботӣ ба мақоми андози маҳалли баҳисобгирии бақайдгирии худ эъломия пешниҳод мекунанд .
7. Андозсупорандагони дар банди 5) қмсми 1 моддам 259 ҳамин Кодекс зикршуда эъломияро дар бораи маблағи супоридашудаи андози иҷтимоӣ мутобиқи қисми 3 моддаи 262 ҳамин Кодекс тибқи шакли муқаррарнамудаи мақоми вақолатдори давлатӣ то санаи 15 моҳи минбаъдаи моҳи ҳисоботӣ ба мақоми андози маҳали баҳисобгирии бақайдгирии худ пешниҳод мекунанд ва дар ҳамон мӯҳлат маблағи андози иҷтимоиро, ки барои моҳи ҳисоботӣ ҳисоб карда шудааст (бояд ҳисоб карда шавад) пардохт менамоянд .
Барои шахсони воқеӣ-резидентҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки дар банди 5) қисми 1 моддаи 259 ҳамин Кодекс нишон дода шудаанд, андози иҷтимоӣ метавонад аз ҷониби корфармоёни онҳо бо меъёрҳои муқаррарнамудаи худи корфармоён пардохта шавад. Дар чунин ҳолат корфармоён суғуртакунанда ба ҳисоб мераванд ва андози иҷтимоиро аз рӯи меъёри на камтар аз 5 фоиз мепардозанд, шахсони воқеӣ - резидентҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон ӯҳдадоранд аз ҳисоби музди меҳнати худ (новобаста ба талаботи истиснои пешбининамудаи қисми 1 моддаи 262, инчунин қисми 3 моддаи 262 ҳамин Кодекс) андози иҷтимоиро танҳо ба сифати суғурташудагон аз рӯи меъёри 1 фоиз тибқи қисми 1 моддаи 262 ҳамин Кодекс пардохт намоянд. Дар баробари ин эъломия дар бораи маблағи пардохташудаи андози иҷтимоӣ аз ҷониби корфармо тибқи мӯҳлат ва тартиби муқаррарнамудаи ҳамин қисм пешниҳод карда мешавад .
8. Супорандагони андози ягона барои истеҳсолкунандагони маҳсулоти кишоварзӣ эъломияро дар бораи маблағи супоридашудаи андози иҷтимоӣ барои семоҳаи аввали соли ҷорӣ то 15 апрели, барои семоҳаи дуюм то 15 июли, барои семоҳаи сеюм то 15 октябри соли ҷорӣ ва барои семоҳаи чоруми соли ҳисоботӣ то 15 январи соли минбаъда месупоранд , .
ФАСЛИ Х. АНДОЗИ ЗАМИН
БОБИ 36. АНДОЗИ ЗАМИН
Моддаи 264. Андозсупорандагон
Андози заминро заминистифодабарандагоне месупоранд, ки ба онҳо қитъаҳои замин барои истифодаи бемӯҳлат, мӯҳлатнок ва меросии якумра дода шудааст.
Моддаи 265. Объекти андозбанди
1. Андози замин бо назардошти сифату ҷойгиршавии қитъаи замин, арзиши кадастрии замин, таъиноти истифодабари ва хусусиятҳои экологии қитъаи замин муқаррар карда мешавад.
2. Асос барои муайян намудани андози замин бо назардошти муқаррароти қисми 1 ҳамин модда ҳуҷҷатҳои замину кадастрии истифодабарандаи замин мебошад.
Агар масоҳати замини амалан истифодашаванда назар ба масоҳати замини мутобиқи ҳуҷҷатҳои замину кадастрии андозсупоранда зиёд бошад, барои мақсадҳои андозбанди масоҳати замини амалан истифодашаванда қабул карда мешавад.
3. Маблағи андози замин аз натиҷаи фаъолияти ҳочагидории истифодабарандаи замин вобаста набуда, дар шакли пардохтҳои устувор барои воҳиди масоҳати замин ба ҳисоби як сол муқаррар карда мешавад.
Моддаи 266. Меъёрҳои андози замин барои заминҳои шаҳрҳо ва шаҳракҳо
1. Меъёрҳои андоз барои заминҳои шаҳрҳо ва шаҳракҳо дар ҳаҷмҳои зерин муқаррар карда мешаванд:
1) дар шаҳри Душанбе - 500 сомони аз ҳар гектар:
2) дар шаҳрҳои Хуҷанд, Қӯргонтеппа ва Кӯлоб - 375 сомони аз ҳар гектар;
3) дар шаҳрҳои тобеи ҷумҳури, вилояти ва шаҳри Хоруғ - 250 сомони аз ҳар гектар;
4) дар дигар шаҳр ва шаҳракҳо - 180 сомони аз ҳар гектар .
Заминҳои истифодаи кишоварзи ва зери ҷангалу буттазорҳои шаҳрҳо ва шаҳракҳо тибқи минтақаҳои кадастрии моддаҳои 267 ё 308 ҳамин Кодекс андозбанди карда мешаванд.
Ба истиснои заминҳои аз андоз озод, ба масоҳати андозбандишавандаи замин ҳамаи заминҳои вобасташуда, аз ҷумла заминҳои зери сохтмон, иншоотҳо, қитъаҳое, ки барои нигоҳубини онҳо заруранд, минтақаҳои санитарию муҳофизатии объектҳо, минтақаҳои техники ва дигар минтақаҳо дохил мешаванд.
2. Замин барои сохтмони манзили истиқоматии шахсони воқеи дар шаҳр ва шаҳракҳо бояд тибқи тартиби зайл андозбанди гарданд:
1) майдони ҳар як қитъаи замине, ки ба истифодабарандаи замин тибқи ҳуҷҷати алоҳидаи (мустақили) муқарраркунандаи ҳуқуқ вобаста карда шудааст, бо мақсади андозбанди алоҳида барраси мегардад, ба истиснои ҳолатҳое, ки ин қитъаҳои замин ҳамҳудуд мебошанд. Ҳангоми андозбанди майдони қитъаҳои замини ҳамҳудуд, ки ба як андозсупоранда дар асоси Ҳуҷҷатҳои мухталифи (якчанд) муайянкунандаи ҳуқуқ вобаста карда шудаанд, ҷамъ карда шуда ва ин қитъаҳои ҳамҳудуди замин чун як қитъаи замин барраси мегарданд;
2) ҳисоби маблағи андози замин тибқи тартиби зайл вобаста ба ҳаҷми қитъаи замин, ки ба истифодабарандаи замин вобаста карда шудааст, анҷом дода мешавад:
а) то 800 метри мураббаъ - тибқи меъёри муқаррарнамудаи қисми 1 ҳамин модда;
б) бештар аз 800 метри мураббаъ то 2000 метри мураббаъ - маблағи андоз, ки тибқи зербанди а) ҳамин банд ҳисоб шудааст, ҷамъи маблағи бо назардошти меъёри 2-каратаи андози муқаррарнамудаи қисми 1 ҳамин модда ҳисобшуда, барои майдоне, ки аз 800 метри мураббаъ зиёд аст;
в) беш аз 2000 метри мураббаъ - маблағи андозе, ки тибқи зербанди
б) ҳамин банд ҳисоб карда шудааст, ҷамъи маблағи бо назардошти меъёри 5-каратаи андози муқаррарнамудаи қисми 1 ҳамин модда ҳисобшуда барои майдоне, ки аз 2000 метри мураббаъ зиёд аст.
Моддаи 267. Меъёрҳои андози замин барои заминҳои берун аз шаҳрҳо ва шаҳракҳо
1. Меъёрҳои миёнаи андоз аз як гектар замин дар минтақаҳои кадастрӣ ва намудҳои замин, ғайр аз заминҳое, ки бо андози ягона барои истеҳсолкунандагони маҳсулоти кишоварзӣ андозбандӣ мешаванд, ба андозаи зерин муқаррар мешаванд
(бо сомонӣ):
+------------+------Т-----------+----+----+--------------+-----------ҷ
|Намудҳои | Заминҳои кишт ва | ч | а |Роҳ, кӯчаҳо, | Дигар |
| замин | дарахтҳои | а | л |иморати |заминҳое,ки|
|(қитъаҳо) | бисёрсола: обӣ/ | р | а |ҷамъиятӣ, |дар соҳаи |
+------------+ лалмӣ | о | ф |бешаҳо, |истеҳсоли |
| Номи | | г | з |майдонҳо, |маҳсулоти |
|минтақаи | | о | о |каналхо, ҷуйҳо|кишоварзӣ |
|кадастрӣ | | х | р |ва заҳбурҳо |истифода |
| | | х | х | |намешаванд |
| | | о | о | | |
+------------+------------------+----+----+--------------+-----------+
| | | | | | |
|Суғд, аз | | | | | |
|чумла | 60,0 / 11,0 | 2 | 4 | 7 | |
|минтақҳои | | | | | |
|кӯҳӣ | | 4 | 6 | 6 | 0.8 |
| | | | | | |
+------------+------------------+----+----+--------------+-----------+
| | | | | | |
|Ҳисор, аз | | | | | |
|ҷумла | 64,0 / 26,0 | 4 | 5 | 6 | 1 |
|минтақаҳои | | | | | |
|кӯҳӣ | | 4 | 5 | 5 | 0,8 |
| | | | | | |
+------------+------------------+----+----+--------------+-----------+
| | | | | | |
|Рашт | 52,0/38,0 | 4 | 6 | 6 | 0,8 |
| | | | | | |
+------------+------------------+----+----+--------------+-----------+
|Кӯлоб, аз | | | | | |
|чумла | 66,0/31,0 | 3 | 5 | 6 | 1 |
|минтақаҳои | | | | | |
|кӯҳӣ | | 4 | 6 | 5 | 0,8 |
| | | | | | |
+------------+------------------+----+----+--------------+-----------+
|Вахш, аз | | | | | |
|ҷумла | 93,0/23,0 | 2 | 4 | 7 | 1 |
|минтақаҳои | | | | | |
|кӯҳӣ | | 4 | 4 | 5 | 0,8 |
| | | | | | |
+------------+------------------+----+----+--------------+-----------+
|Вилояти | | | | | |
|Мухтори | | | | | |
|Куҳистони | | | | | |
|Бадахшон | 18,0/8,0 | 2 | 3 | 3 | 0,8 |
|(бе минтақаи| | | | | |
|Мурғоб) | | | | | |
+---Р--------+------------------+----+----+--------------+-----------+
2. Меъёрҳои миёнаи андози заминро дар ҳудуди минтақаҳои кадастри доир ба ноҳияҳои ҷумҳури тибқи тартиби муқаррарнамуда Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бо пешниҳоди Кумитаи давлатии заминсозии Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ мекунад.
3. Қитъаҳои замини наздиҳавлиги бояд тибқи тартиби зайл андозбанди карда шаванд:
1) майдони ҳар як қитъаи замини наздиҳавлиги, ки ба истифодабарандаи замин тибқи ҳуҷҷати алоҳидаи (мустақили) муқарраркунандаи ҳуқуқ вобаста карда шудааст, бо мақсади андозбанди алоҳида барраси мегардад, ба истиснои ҳолате, ки ин қитъаҳои замини наздиҳавлиги ҳамҳудуд бошанд. Ҳангоми андозбанди майдони қитъаҳои замини наздиҳавлигии ҳамҳудуд, ки ба як истифодабарандаи замин дар асоси ҳуҷҷатҳои мухталифи (якчанд) муқарраркунандаи ҳуқуқ вобаста карда шудаанд, ҷамъ карда шуда, ин қитъаҳои замини наздиҳавлигии ҳамҳудуд ҳамчун як қитъаи замини наздиҳавлиги барраси мегарданд;
2) ҳисоби маблағи андози замин тибқи тартиби зайл, вобаста ба андозаи қитъаи замини наздиҳавлиги, ки ба истифодабарандаи замин вобаста карда шудааст, анҷом дода мешавад:
а) агар андозаи қитъаи замини наздиҳавлиги дар доираи меъёри муқаррарнамудаи Кодекси замини Ҷумҳурии Тоҷикистон бошад - тибқи меъёрҳои муқаррарнамудаи қисми 1 ҳамин модда;
б) агар андозаи қитъаи замини наздиҳавлиги аз доираи меъёри муқаррарнамудаи Кодекси замини Ҷумҳурии Тоҷикистон зиёд бошадмаблағи андози тибқи зербанди а) ҳамин банд ҳисобшуда, ҷамъи маблағи 172 бо назардошти меъёри 2-каратаи андози муқаррарнамудаи қисми 1 ҳамин модда ҳисобшуда барои майдоне, ки аз меъёри муқаррарнамудаи Кодекси замини Ҷумҳурии Тоҷикистон зиёд аст.
4. Замини чарогоҳҳо, алафзорҳо ва бешаҳо, дигар заминҳое, ки дар соҳаи истеҳсоли маҳсулоти кишоварзӣ истифода намешаванд ва барои бунёди боғҳо ва токзорҳо истифода шудаанд, дар давоми 5 сол аз соли бунёди нн боғҳо ва токзорҳо аз андозбандӣ озод мешаванд.
Дар бораи майдони воқеии боғҳо ва токзорҳое, ки дар мавсими шинондани ниҳолҳои бисёрсола дар замини чарогоҳҳо, алафзорҳо Ев бешазорҳо, дигар заминҳое, ки дар соҳаи истеҳсоли маҳсулоти кишоварзӣ истифода намешаванд, бунёд карда шудаанд, андозсупоранда ба таври хаттӣ ба мақоми андози ҳудудӣ дар давоми 30 рӯзи тақвими аз рӯзи анҷом ёфтани ин кор ахборот медиҳад. Дар акси хол боғҳо ва токзорҳое, ки дар замини чарогоҳҳо, алафзорҳо ва бешазорҳо, дигар заминҳое, ки дар соҳаи истеҳсоли маҳсулоти кишоварзӣ истифода намешаванд, бунёд карда шудаанд, бояд ҳамчун заминҳои бо дарахтҳои бисёрсола бандбуда, бе пешниҳоди давраи 5-солаи имтиёзноки дар боло зикргардида андозбандӣ карда шаванд.
5. Хориҷ карда шуд .
Моддаи 268. Тартиби умумии ҳисоб кардан ва пардохтани андози замин
1. Андози замин бо роҳи зарб задани объекти андозбанди (масоҳати қитъаи замин) ба меъёрҳои дахлдори андози замин алоҳида ба ҳар як қитъаи замин ҳисоб карда мешавад.
Меъёрҳои андози замин, инчунин андози ягона барои истеҳсолкунандагони маҳсулоти кишоварзӣ барои соли ояндаи буҷети нисбат ба меъёрҳои амалкунандаи соли ҷории буҷети аз ҳисоби 0,7 пункти фоизи ба ҳар пункти фоизии таваррум, ки барои соли гузаштаи андоз аз ҷониби мақоми давлатӣ оид ба омор муайян карда шудааст, индексатсия карда мешаванд .
2. Андози замин аз моҳи минбаъдаи моҳе, ки дар он андозсупоранда ҳуқуқи истифода ё ҳуқуқи истифодаи меросии якумраи қитъаи заминро гирифтааст, ҳисоб карда мешавад.
3. Ҳангоми қатъ гаштани ҳуқуқи истифода ё ҳуқуқи истифодаи меросии якумраи қитъаи замин, андози замин барои шумораи моҳҳои дар асл истифода бурдани қитъаи замин, аз ҷумла моҳи қатъ гаштани ҳуқуқҳои номбаршуда ҳисоб карда мешавад.
4. Ҳангоми дар давоми соли андоз гузаронидани заминҳои маҳали аҳолинишин (қитъаи замин) аз як гурӯҳи маҳалли аҳолинишин ба гурӯҳи дигар, андози замин барои соли ҷори аз андозсупорандагон тибқи меъёрҳои қаблан муқарраршуда барои чунин заминҳои маҳалли аҳолинишин (қитъаи замин), дар соли оянда бошад, тибқи меъерҳое, ки барои гурӯҳи дигари заминҳои маҳали аҳолинишин муқаррар шудааст, ситонида мешавад.
5. Ҳангоми барҳам додани нуқтаи аҳолинишин ва дохил намудани ҳудуди он ба таркиби дигар нуқтаи аҳолинишин дар ҳудуди нуқтаи барҳамхӯрдаи аҳолинишин меъёри нав аз 1 январи соли минбаъдаи соле, ки дар он барҳамдиҳи ба вуқӯъ омадааст, татбиқ мешавад.
Моддаи 269. Тартиби пешниҳоди ҳисобу китоби андоз
1. Андозсупорандагон, ба ғайр шахсони воқеи, ҳар сол на дертар аз 1 марти соли ҷори ба мақомоти андози маҳали ҷойгиршавии қитъаи замин ҳисоботи андози заминро, ки бояд дар соли ҷори супоранд, пешниҳод менамоянд. Шакл ва тартиби ҳисоботи номбурдаро мақоми ваколатдори давлати муқаррар менамояд.
2. Мақомоти андози маҳали ҷойгиршавии қитъаи замин андози замини шахсони воқеиро, ки бояд супоранд, ҳисоб менамоянд. Шакл ва тартиби ҳисоби номбурдаро мақоми ваколатдори давлати муқаррар менамояд.
Шахси воқеи оид ба ӯҳдадориҳои андозиаш доир ба андози замин дар мӯҳлати на дертар аз 1 июни соли ҷори аз ҷониби мақомоти андози дахлдор бояд огоҳонида шавад. Шакли огоҳнома оид ба ӯҳдадориҳои андози заминро мақоми ваколатдори андоз муқаррар менамояд.
3. Доир ба қитъаҳои замини аз нав ҷудокардашуда ҳисоби андози замин дар давоми 30 рӯзи тақвими аз лаҳзаи ҷудокуни пешниҳод мешавад.
4. Мақомоти андоз супорандагони андози заминро ба ҳисоб гирифта, дурустии ҳисоби саривақти ва супоридани андозро назорат мекунанд.
Моддаи 270. Мӯҳлати пардохти андози замин
1. Маблағи андози замин барои соли ҷории андоз дар асоси ҳисоботи пешниҳодшуда мутобиқи моддаи 269 ҳамин Кодекс, аз ҷониби андозсупорандагон, ба истиснои шахсони воқеи, дар мӯҳлатҳои зерин супорида мешавад:
1) доир ба заминҳои дар моддаи 266 ҳамин Кодекс зикршуда на дертар аз 15 феврал, 15 май, 15 август ва 15 ноябри соли ҷори бо ҷамъбасти афзоянда аз оғози сол дар ҳаҷми мутаносибан на камтар аз 25 фоиз, 50 фоиз, 75 фоиз ва 100 фоизи маблағи солона ;
2) доир ба заминҳои дар моддаи 267 ҳамин Кодекс зикршуда на дертар аз 15 феврал, 15 май, 15 август ва 15 ноябри соли ҷори бо ҷамъбасти афзоянда аз оғози сол дар ҳаҷми мутаносибан на камтар аз 15 фоиз, 35 фоиз, 60 фоиз ва 100 фоизи маблағи солона .
2. Маблағи андози замин барои соли ҷории андоз аз ҷониби шахсони воқеи дар асоси огоҳномае, ки мақомоти андози дахлдор ба онҳо доир ба заминҳои дар моддаҳои 266 ва 267 ҳамин Кодекс зикршуда мерасонанд, дар мӯҳлатҳои на дертар аз 15 июн, 15 август ва 15 ноябри соли ҷори бо ҷамъбасти афзоянда аз оғози сол дар ҳаҷми мутаносибан на камтар аз 33 фоиз, 66 фоиз ва 100 фоизи маблағи солона .
Агар бо ягон сабаб огоҳномаи мақомоти андоз оид ба ӯҳдадориҳои андози замин ба шахси воқеи то 1 июни соли ҷори нарасида бошад, чунин шахси воқеи ӯҳдадор аст дар ин маврид мустақилона ба мақоми андози маҳали ҷойгиршавии қитъаи замин хабар диҳад ва ҳамаи маблағи андози заминро барои соли ҷории андоз дар мӯҳлати на дертар аз 15 декабри соли ҷори супорад (бо назардошти маблағсупориҳои афзояндаи мӯҳлати супориданашон расида).
3. Новобаста аз муқаррароти моддаи мазкур, андозсупоранда метавонад маблағи пурраи андози заминро тибқи аризаи хаттӣ, ки ҳамчун ҳисоботи андоз ба ҳисоб меравад, дар мӯҳлати якуми пардохти тибқи қисмҳои 1 ё 2 ҳамин модда муқарраргардида пардозад .
Моддаи 271. Имтиёзҳо барои андози замин
Аз андози замин инҳо озод мебошанд:
1) ҳудуди мамнӯъгоҳҳо, боғҳои милли ва дендрологи, ботаники мутобиқи номгӯи чунин ташкилотҳо ва ҳаҷми ҳудудҳои онҳо, ки аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар гаридааст;
2) заминҳое, ки ташкилотҳои буҷети барои татбиқи мақсад, вазифа ва амалҳое, ки дар ҳуҷҷатҳои таъсисии чунин ташкилотҳо дарҷ шудаанд, истифода мебаранд ;
3) замини ташкилотҳое, ки дар онҳо биноҳои истифодабарандаи онҳо воқеъ гардида, аз ҷониби давлат ҳамчун ёдгориҳои таърихи, фарҳанги ва меъмори ҳифз карда мешавад, тибқи номгӯи ташкилотҳо ва ҳаҷми қитъаҳои замине, ки Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар намудааст;
4) заминҳои барои истифода гирифташуда, ки мутобиқи хулосаи Кумитаи давлатии заминсозии Ҷумҳурии Тоҷикистон бо мувофиқаи мақоми ваколатдори давлати вайроншуда (рекултиватсия талабкунанда) эътироф шудаанд ва заминҳое, ки дар зинаи азхудкунии кишоварзи мебошанд, дар соли барои истифода (азхудкуни) гирифташуда ва дар давоми 5 соли минбаъда аз соли қабул намудани (оғози азхудкунии) чунин заминҳо;
5) заминҳое, ки таҳти хати мушоҳида дар тӯли сарҳади давлати қарор доранд;
6) заминҳои истифодаи умумии нуқтаҳои аҳолинишин ва хоҷагиҳои коммунали, аз ҷумла қабристонҳо, ба истиснои чунин заминҳо, ки дар онҳо фаъолияти соҳибкори анҷом дода мешавад;
7) заминҳое, ки дар зери пиряхҳо, ярч, дарёҳо ва кӯлҳо воқеъ мебошанд;
8) заминҳои захираи озоди давлати;
9) заминҳои таҳти роҳҳои автомобилии истифодаи умум ва роҳи оҳан, инчунин таҳти объектҳои давлатии обтаъминкуни ва таҷҳизоти оби қарордошта;
10) заминҳое, ки барои таъмини фаъолияти мақомоти ҳокимияти давлати ва идоракуни, инчунин барои таъмини мудофиа ва бехатарии Ҷумҳурии Тоҷикистон мутобиқи ҷойгиркуни ва масоҳати муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дода шудаанд;
11) қитъаҳои заминҳои наздиҳавлиги ва заминҳое, ки барои сохтмони манзил ба иштирокчиёни Ҷанги Бузурги Ватани ва шахсони ба онҳо баробаркардашуда ҷудо гардидаанд;
12) қитъаҳои заминҳои наздиҳавлигие, ки ба шаҳрвандони аз дигар ноҳияҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон барои зисти муқими ба ноҳияҳои муайянкардаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон омадаанд (муҳоҷир), ҷудо карда мешаванд, дар соли ҷудо намудан ва ба мӯҳлати 3 соли тақвимие, ки баъди аз соли ҷудо намудани чунин заминҳо фаро мерасад;
13) қитъаҳои заминҳои наздиҳавлиги ва заминҳои барои сохтмони манзил ба муаллимони дар муассисаҳои таҳсилоти ҳамагонии деҳот коркунанда ҷудо кардашуда, дар давраи кори онҳо дар чунин муассисаҳо;
14) заминҳое, ки мустақиман барои мақсадҳои илми ва таълими, инчунин озмоиши навъҳои зироатҳои кишоварзи, дарахтхои ороиши ва мевадиханда аз ҷониби ташкилотҳои илми, хоҷагиҳои экспериментали ва илмию озмоиши, муассисаҳои илмию тадқиқоти ва муассисаҳои таълимии самтҳои кишоварзи ва хоҷагии ҷангал тибқи ҳаҷми замин ва мутобиқи номгӯи истифодабарандагони замин, ки Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамояд, истифода мегарданд ;
15) қитъаҳои заминҳои наздиҳавлиги ва заминҳое, ки барои сохтмони манзил ба маъюбони ҳамаи гурӯҳҳо ҷудо карда шудаанд, дар ҳолати мавҷуд набудани аъзои оилаи қобили меҳнат;
16) Хориҷ карда шуд ;
17) заминҳое, ки барои корхонаю ташкилот ҷудо карда шудаанд, агар на камтар аз 50 фоизи кормандони онҳоро маъюбон ташкил диҳанд.
ФАСЛИ ХI. АНДОЗҲО АЗ ИСТИФОДАБАРАНДАГОНИ ҚАЪРИ ЗАМИН
БОБИ 37. МУҚАРРАРОТИ УМУМИ
Моддаи 272. Муносибатҳое, ки ҳамин фасл танзим менамояд
1. Ҳамин фасл хусусиятҳои вобаста ба иҷрои ӯҳдадориҳои андоз, ки аз қарордодҳо барои истифодаи қаъри замин бармеоянд ва тартиби ҳисоб ва супоридани маблағҳои махсуси истифодабарандагони қаъри заминро, ки бонусҳо (обунавӣ, кашфи тиҷоратӣ) ва роялтиро дар бар мегиранд, муайян менамояд .
2. Шахсони воқеи ва ҳуқуқие, ки қарордодҳои истифодаи қаъри заминро дар Ҷумҳурии Тоҷикистон татбиқ (иҷро) менамоянд, дар баробари пардохтҳои махсуси истифодабарандагони қаъри замин супорандагони дигар андозҳои муқаррарнамудаи ҳамин Кодекс мебошанд, агар онҳо ба талаботи ҳамин Кодекс нисбати супорандагони дигар андозҳо ҷавоб дода тавонанд.
3. Тамоми намудҳои бонусҳо ва роялти барои мақсадҳои андоз аз фоида (андози даромади соҳибкорони инфироди), аз даромади умуми тарҳ карда мешаванд .
Моддаи 273. Супорандагон
Супорандагони пардохтҳои махсуси истифодабарандагони қаъри замин (минбаъд - "пардохтҳои махсус") шахсони воқеи ва ҳуқуқие мебошанд, ки амалиётро оид ба истифодаи қаъри замин дар Ҷумҳурии Тоҷикистон (минбаъд - "истифодабарандагони қаъри замин") содир менамоянд, аз ҷумла истихроҷи канданиҳои фоиданок аз ташкилаҳои техногении минерали.
Моддаи 274. Муқаррар намудани низоми андоз дар қарордодҳои оид ба истифодаи қаъри замин
1. Низоми андоз, ки барои истифодабарандаи қаъри замин муқаррар карда мешавад, танҳо дар қарордод оид ба истифодаи қаъри замин (минбаъд-"қарордод"), ки тибқи тартиби муайяннамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон байни истифодабарандаи қаъри замин ва мақоми салоҳиятдори ваколатдорнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон (минбаъд - "мақоми салоҳиятдор") имзо шудааст, муайян карда мешавад.
Ҳангоми анҷом додани истифодабарии қаъри замин тибқи ҳамин Фасл роялтии истифодаи қаъри замин барои ҳамаи давраи фаъолият бе бастани қарордод бояд бо меъёрҳое, ки ҳамин Кодекс муқаррар кардааст, пардохт карда, минбаъд истифодабарандаи қаъри замин бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузорӣ ба ҷавобгарӣ кашида шавад .
2. Низоми андозе, ки дар қарордод муқаррар карда мешавад, бояд ба талаботи қонунгузории андози Ҷумҳурии Тоҷикистон дар санаи бастани (имзо намудани) қарордод мувофиқат намояд.
3. Масъалаҳои вобаста ба супоридани андозҳо ва пардохтҳои махсусро ба иҷозатномаҳо ва дигар асноде, ки бо истифодаи қаъри замин алоқаманд мебошанд, ҳамроҳ кардан манъ аст, ба истиснои қарордодҳо оид ба истифодаи қаъри замин.
4. Дар мавриде, ки истифодаи қаъри заминро бо як қарордод якчанд андозсупорандагон амали менамоянд, низоми андози дар қарордод муқарраршуда барои ҳамаашон ягона мебошад.
Дар баробари ин фаъолияти якчанд андозсупорандае, ки дар доираи чунин қарордод иҷро мешавад, барои мақсади андозбанди ҳамчун андозсупорандаи ягона ҳисоб ёфта, онҳо ӯҳдадор мебошанд баҳисобгарии ягонаи муштаракро пеш баранд, ҳамаи андозҳо ва маблағҳои махсуси дар қарордод мутобиқи қонунгузории андози Ҷумҳурии Тоҷикистон муқарраршударо супоранд.
5. Истифодабарандагони қаъри замине, ки дар асоси зиёда аз як қарордод фаъолият мекунанд, даромад ва хароҷотро дар доираи қарордодҳои гуногун барои муайян намудани андозҳо ва пардохтҳои махсус наметавонанд якҷоя намоянд. Доир ба ҳар як қарордод бояд баҳисобгирии алоҳидаи даромадҳо ва хароҷот, инчунин баҳисобгарии алоҳидаи андозҳо ва пардохтҳои махсус пеш бурда шавад.
6. Муқаррароти қисми 5 ҳамин модда дар ҳолатҳое, ки истифодабарандагони қаъри замин дар асоси зиёда аз як қарордод фаъолият мекунанд ва ҳамаи ин қарордодҳо ба истихроҷи канданиҳои фоиданоки умумимаъмӯли ва (ё) обҳои зеризамини баста шудаанд, татбиқ намегардад, ба шарте агар ҳамаи чунин қарордодҳо истихроҷи дигар намуди канданиҳои фоиданокро дар бар нагиранд.
7. Истифодабарандаи қаъри замин ӯҳдадор аст баҳисобгарии алоҳидаро барои ҳисоби ӯҳдадориҳои андоз мутобиқи низоми андозе, ки қарордод пешбини намудааст ва ҳисоб намудани ӯҳдадориҳои андоз оид ба фаъолияти аз доираи чунин қарордод берунро (бо истифодаи қаъри замин алоқаманд набуда) амали намояд.
8. Муқаррароти қисми 7 ҳамин модда дар хусуси баҳисобгирии алоҳида дар ҳолатҳое, ки истифодабарандагони қаъри замин дар баробари фаъолият тибқи қарордоди истихроҷи канданиҳои фоиданоки умумимаъмули ва (ё) обҳои зеризамини, фаъолиятеро анҷом медиҳанд, ки аз доираи чунин қарордодҳо берун аст (новобаста бо истифодаи қаъри замин), татбиқ намегардад.
9. Ҳангоми бо мақсади соҳибкори коркард намудани канданиҳои фоиданоки ҳамрадифи дар қарордод пешбининашуда истифодабарандаи қаъри замин доир ба онҳо мувофиқи муқаррароти боби 39 ҳамин Кодекс роялти месупорад.
Моддаи 275. Низоми андоз оид ба амалиёте, ки ба истифодаи қаъри замин мансуб нест
Иҷрои ӯҳдадориҳои андоз доир ба фаъолият, ки дар доираи қарордод сурат мегирад, истифодабарандаи қаъри заминро аз иҷрои ӯҳдадориҳои андози пешбининамудаи ҳамин Кодекс барои фаъолияти берун аз қарордод (ки ба истифодаи қаъри замин мансуб намебошад) мутобиқи қонунгузории андоз, ки дар санаи пайдо шудани чунин ӯҳдадориҳо (ки ба истифодаи қаъри замин марбут намебошад) амал мекунад, озод наменамояд.
Моддаи 276. Устувории низоми андоз
1. Низоми андози муайяннамудаи қарордод, ки мутобиқи тартиби муқарраршуда баста шуда, аз экспертизаи ҳатмии андоз гузаштааст, ба истиснои ҳолати пешбининамудаи қисми 2 ҳамин модда, то охири мӯҳлати амали чунин қарордод бетағйир амал мекунад.
2. Ҳангоми ворид намудани тағйирот ба қонунгузории андоз баъди санаи имзои қарордод, ки боиси имконнопазирии риояи минбаъдаи шартҳои ибтидои мегардад, Истифодабарандаи қаъри замин ва намояндагони мақоми салоҳиятдор, мақоми ваколатдори давлати ва Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон метавонанд ба қарордод тағйирот ё иловаҳое ворид намоянд, ки барои барқарор намудани манфиатҳои иқтисодии тарафҳо мутобиқи ҳолате, ки дар лаҳзаи имзои қарордод мавҷуд буд, заруранд. Ин тағйирот ё ислоҳи шарти қарордод дар давоми шаст рӯз аз лаҳзаи ба таври хатти ирсол намудани огоҳномаи хаттии мақоми ваколатдори давлати ба истифодабарандаи қаъри замин ё ирсоли баръакси чунин огоҳнома ворид карда мешаванд.
3. Ҳангоми бекор кардани намудҳои алоҳидаи андозҳо ва пардохтҳои махсус, ки дар қарордод пешбини шудаанд, Истифодабарандаи қаъри замин супоридани онҳоро ба буҷет то ворид намудани тағйироти дахлдор ба қарордод бо мақсад ва тартиби пешбининамудаи қисми 2 ҳамин модда, тибқи тартиб ва ҳаҷми муқаррарнамудаи қарордод анҷом медиҳад.
Моддаи 277. Анбозбандии гузашт намудани ҳуқуқҳо
Даромадҳое, ки ҳангоми гузашт намудан аз ҳуқуқҳои фароҳамовардаи қарордод ба даст меоянд, бояд тибқи тартиби муқаррарнамудаи ҳамин Кодекс андозбанди шаванд.
Моддаи 278. Экспертизаи андоз
1. Экспертизаи андоз - экспертизаи махсус буда, таҳлил ва баҳодиҳии лоиҳаи қарордоди байни истифодабарандаи қаъри замин ва мақоми салоҳиятдор басташуда, иловаю тағйироти онро дар бар мегирад, ки бо мақсади муайян намудани низоми андоз, аз ҷумла мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар намудани пардохтҳои махсус гузаронда мешавад.
2. Тамоми қарордодҳое, ки байни истифодабарандаи қаъри замин ва мақоми салоҳиятдор (тарафҳои аҳдкунанда) баста мешаванд, то лаҳзаи баста (имзо) шуданашон бояд тибқи тартиб ва мӯҳлати муайяннамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон экспертизаи ҳатмии андозро гузаранд. Ин муқаррарот нисбати тағйирот ва иловаҳое, ки ба қарордодҳои қаблан басташуда ворид карда мешаванд, низ татбиқ мегардад.
3. Ҳангоми тағйирёбии қонунгузории андоз дар давраи аз санаи гузаронидани экспертизаи андоз то санаи имзо намудани қарордод, низоми андоз бояд тавассути экспертизаи такрории андоз ба ин тағйирот мутобиқ гардонида шавад.
4. Низоми андоз, ки тибқи натиҷаи экспертизаи андоз муайян шудааст, бояд ҳатман ба матни ниҳоии қарордод бе ягон тағйирот ва тасҳеҳ дохил карда шавад.
БОБИ 37(1). БОНУСҲО
Моддаи 279(1). Муқаррароти умумӣ оид ба бонусҳо
1. Бонусҳо пардохтҳои яккаратаи пулӣ барои истифодабарандагони қаъри замин мебошанд.
2. Истифодабарандагони қаъри замин намудҳои зерини бонусро пардохт менамоянд:
1) бонуси обунавӣ;
2) бонуси кашфи тиҷоратӣ.
3. Бонусҳо аз ҳамаи истифодабарандагони қаъри замин ситонида мешаванд, ба истиснои онҳое, ки корҳои омӯзиши геологии аз ҳисоби буҷети давлатӣ маблағгузоришавандаро анҷом медиҳанд .
Моддаи 279(2). Бонуси обунавӣ
1. Бонуси обунавӣ пардохти яккаратаи пулӣ барои муайян гардидан ба сифати истифодабарандаи қаъри замин дар ҳудуди муқаррарнамудаи иҷозатнома мебошад.
2. Меъёр ва (ё) андозаи бонуси обунавӣ мувофиқи тартиби муайяннамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда шуда, дар қарордоди истифодаи қаъри замин дарҷ карда мешавад .
Моддаи 279(3). Мӯҳлати пардохти бонуси обунавӣ ва пешниҳод кардани эъломияи андоз
1. Бонуси обунавӣ дар мӯҳлатҳои муайяннамудаи қарордоди истифодаи қаъри замин пардохта мешавад.
2. Эъломия оид ба бонуси обунавӣ аз ҷониби истифодабарандагони қаъри замин ба мақоми андози маҳалли баҳисобгирии андозсупоранда дар мӯҳлати на дертар аз санаи 15 моҳи баъди моҳи фарорасии мӯҳлати пардохти бонуси обунавӣ пешниҳод карда мешавад .
Моддаи 279(4). Бонуси кашфи тиҷоратӣ
1. Бонуси кашфи тиҷоратӣ пардохти яккаратаи пулӣ барои ҳар як кашфи тиҷоратӣ ҳангоми анҷом додани корҳои омӯзиши геологӣ ва корҳои иктишофи геологӣ дар конҳои истихроҷшаванда мебошад, ба истиснои ҳолатҳое, ки дар қисми 2 ҳамин модда зикр шудаанд.
2. Бонуси кашфи тиҷоратӣ барои кашфи захираҳои канданиҳои фоиданоке, ки истихроҷи минбаъдаи онҳо бинобар аз ҷиҳати иқтисодӣ самаранок набудан пешбинӣ намегардад, муқаррар карда намешавад.
3. Меъёр ва (ё) андозаи бонуси кашфи тиҷоратӣ мувофиқи тартиби муайяннамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда шуда, дар қарордоди истифодаи қаъри замин дарҷ карда мешавад .
Моддаи 279(5). Мӯҳлати пешниҳод кардани эъломияи андоз ва пардохти бонуси кашфи тиҷоратӣ
Эъломия оид ба бонуси кашфи тиҷоратӣ аз ҷониби истифодабарандаи қаъри замин ба мақоми андози маҳалли баҳисобгирии худ дар мӯҳлати на дертар аз 30 рӯзи тақвимӣ аз санаи тасдиқ шудани кашфи тиҷоратӣ мувофиқи тартиби муқарраргардида пешниҳод гардида, бонуси кашфи тиҷоратӣ на дертар аз ҳамин мӯҳлат пардохта мешавад .
БОБИ 38. Хорич карда шуд
БОБИ 39. РОЯЛТИ
Моддаи 289. Муқаррароти умуми оид ба роялти
1. Роялти пардохте мебошад, ки истифодабарандаи қаъри замин дар алоҳидаги, доир ба ҳар як намуди (доир ба тамоми намудҳои) канданиҳои фоиданоки дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон истихроҷшаванда месупорад, новобаста аз он, ки онҳо ба харидорон (қабулкунандагон) таҳвил (бор карда фиристода) шудаанд ё барои эҳтиёҷоти худи истифода гардидаанд.
2. Хориҷ карда шуд .
3. Хориҷ карда шуд .
Моддаи 290. Супорандагон
Супорандагони роялти истифодабарандагони қаъри замине мебошанд, ки канданиҳои фоиданок, аз ҷумла канданиҳои фоиданокро аз ташкилаҳои минералии техногени истихроҷ менамоянд, сарфи назар аз он, ки таҳвили (бор карда фиристодани) онҳо дар давраи ҳисоботи сурат гирифтааст ё на.
Моддаи 291. Тартиби муқаррар намудани роялти
1. Ҳаҷми роялти дар асоси объекти андозбанди, заминаи ҳисобкуни ва меъёр муайян карда мешавад.
2. Барои ҳисоб намудани роялти:
1) объекти андозбанди доир ба ҳамаи намудҳои канданиҳои фоиданок аз ҳаҷми истихроҷи канданиҳои фоиданок ё ҳаҷми маҳсулоти молии якуми аз истихроҷи аслии канданиҳои фоиданок гирифташуда, ки дар асоси воҳидҳои дахлдори натуралии ченак муайян шудааст, иборат мебошад.
Ҳамзамон маҳсулоти молии якум метавонанд инҳо бошанд:
а) худи канданиҳои фоиданок:
- нафт, гази табий ва конденсати газ;
- ангишт ва слансҳои сӯзишвори;
- маъданҳои моли;
- обҳои зеризамини, аз ҷумла аз коркарди аввалин гузашта;
- слюда, асбест, ашё барои истеҳсоли маводи сохтмон;
- ашёи хоми ғайримаъдани барои металлургия;
б) металлҳои қиматбаҳо ва (ё) металлҳои софи химияви дар қум, маъданҳо,консентратҳо;
в) консентрати металлҳои сиёҳ, ранга, нодир ва радиоактиви, ашёи кимиёвии кӯҳи;
г) сангҳои қиматбаҳо, ашёи сангҳои ороиши ва пезооптикии аз коркарди якум гузашта;
д) оид ба дигар канданиҳои фоиданок - ашёи минералии аз коркарди якум гузашта;
2) заминаи ҳисоби роялти арзиши канданиҳои фоиданок мебошад, ки тибқи моддаи 292 ҳамин Кодекс муайян карда мешавад;
3). Хориҷ карда шуд .
"3. Меъёрҳои роялти барои канданиҳои фоиданоки маъмулӣ ва обҳои зеризаминӣ дар ҳаҷмҳои зерин муқаррар карда мешаванд:
+--+------------------------------------------------+----------------ҷ
| №| Номгӯи канданиҳои фоиданоки маъмулӣ ва |Меъёрҳои роялти |
| | обҳои зеризаминӣ |бо фоиз нисбат |
| | |ба манбаи ҳисоб |
| | |кардани роялти |
+--+------------------------------------------------+----------------+
|1 |Рег (ба ғайр аз қолибрезӣ, шишасозӣ барои | |
| |саноати чиниворию фаянсӣ ва сементбарорӣ) | 10 |
+--+------------------------------------------------+----------------+
|2 |Реги қолибрезӣ, шишасозӣ барои саноати чиниворию| |
| |фаянсӣ ва сементбарорӣ | 7 |
+--+------------------------------------------------+----------------+
|3 |Омехтаи регу шағал | 10 |
+--+------------------------------------------------+----------------+
|4 |Гил (ба ғайр аз гили оташбардор, мушкилгудоз, | |
| |қолибрезӣ барои саноати чинисозию фаянсӣ ва | |
| |сементбарорӣ, флоридонӣ, рангрезӣ, бентонитӣ, | |
| |кислотабардор ва каолин) | 6 |
+--+------------------------------------------------+----------------+
|5 |Гили оташбардор, мушкилгудоз, қолибрезӣ барои | |
| |саноати чинисозию фаянсӣ ва сементбарорӣ, | |
| |флоридонӣ, рангрезӣ, бентонитӣ, кислотабардор | |
| |ва каолин | 5 |
+--+------------------------------------------------+----------------+
|6 |Гилхок (ба ғайр аз гилхоки саноати сементбарорӣ)| 6 |
+--+------------------------------------------------+----------------+
|7 |Гилхок барои саноати сементбарорӣ | 5 |
+--+------------------------------------------------+----------------+
|8 |Санги бинокорӣ | 5 |
+--+------------------------------------------------+----------------+
|9 |Регсанг (ба ғайр аз битуминоз, барои рӯйкашкунӣ,| |
| |динас ва барои саноати шишабарорӣ) | 7 |
+--+------------------------------------------------+----------------+
|10|Регсанги битуминоз, барои рӯйкашкунӣ, буттахишти| |
| |динас ва барои саноати шишабарорӣ | 4 |
+--+------------------------------------------------+----------------+
|11|Бӯр (ба ғайр аз бӯр барои саноати сементӣ, | |
| |кимиёвӣ, шишасозӣ, резинбарорӣ ва барои ҳосил | |
| |кардани гилхок аз нефелин) | 5 |
+--+------------------------------------------------+----------------+
|12|Бӯр барои саноати семент, кимиёвӣ, шишасозӣ, | |
| |резинбарорӣ ва барои ҳосил кардани гилхок аз | |
| |нефелин | 5 |
+--+------------------------------------------------+----------------+
|13|Квартсит (ба ғайр аз буттахишт, флюсӣ, | |
| |рӯйкашкунӣ, оҳандор барои истеҳсоли карбиди | |
| |кремнӣ, кремнии булӯрин ва хӯлаи оҳан) | 6 |
+--+------------------------------------------------+----------------+
|14|Квартсити буттахишт, флюсӣ, рӯйкашкунӣ, оҳандор | |
| |барои истеҳсоли карбиди кремнӣ, кремнии булӯрин | |
| |ва хӯлаи оҳан | 5 |
+--+------------------------------------------------+----------------+
|15|Доломит (ба ғайр аз битуминоз ва барои саноати | 6 |
| |семент) | |
+--+------------------------------------------------+----------------+
|16|Доломити битуминоз ва барои саноати семент | 5 |
+--+------------------------------------------------+----------------+
|17|Мергел (ба ғайр аз битуминоз ва барои саноати | |
| |семент) | 7 |
+--+------------------------------------------------+----------------+
|18|Мергели битуминоз ва барои саноати семент | 5 |
+--+------------------------------------------------+----------------+
|19|Оҳаксанг (ба ғайр аз битуминозӣ, рӯйкашкунӣ, | |
| |хока барои саноати сементбарорӣ, металлургия, | |
| |кимиёвӣ, шишабарорӣ, селлюлозаю коғазбарорӣ ва | |
| |қандистеҳсолкунӣ, инчунин барои истеҳсоли | |
| |гилхок) | 6 |
+--+------------------------------------------------+----------------+
|20|Оҳаксанги битуминозӣ, рӯйкашкунӣ, хока барои | |
| |саноати сементбарорӣ, металлургия, кимиёвӣ, | |
| |шишабарорӣ, селлюлозаю коғазбарорӣ ва | |
| |қандистеҳсолкунӣ, инчунин барои истеҳсоли гилхок| 5 |
+--+------------------------------------------------+----------------+
|21|Оҳаксанги ковок (ба ғайр аз оҳаксанги рӯйкашкунӣ| |
| |ва ороишӣ) | 6 |
+--+------------------------------------------------+----------------+
|22|Мармар ва оҳаксанги ковоки рӯйкашкунӣ ва ороишӣ | 5 |
+--+------------------------------------------------+----------------+
| | | |
|23|Варақсанг (ба ғайр аз варақсанги сӯзанда ва | |
| |бомпӯшӣ) | 6 |
| | | |
+--+------------------------------------------------+----------------+
|24|Варақсанги сӯзанда ва бомпӯшӣ | 5 |
+--+------------------------------------------------+----------------+
|25|Аргиллитҳо ва алевролитҳо (ба ғайр аз онҳое, ки | |
| |дар саноати сементбарорӣ истифода мешаванд) | 5 |
+--+------------------------------------------------+----------------+
|26|Аргиллитҳо ва алевролитҳое, ки дар саноати | |
| |сементбарорӣ истифода мешаванд | 5 |
+--+------------------------------------------------+----------------+
|27|Ҷинсҳои магмативӣ, вулканӣ ва ҷинсҳои | |
| |метаморфозӣ (ба ғайр аз ҷинсҳои рӯйкашкунӣ, | |
| |ороишӣ, барои истеҳсоли маводи оташбардор ва | |
| |кислотабардор, гудозиши сангин ва пахтаи | |
| |маъданӣ, ба ғайр аз маводе, ки дар саноати | |
| |сементбарорӣ истифода бурда мешаванд) | 6 |
+--+------------------------------------------------+----------------+
|28|Ҷинсҳои магмативӣ, вулканӣ ва ҷинсҳои | |
| |метаморфозӣ, | |
| |рӯйкашкунӣ, ороишӣ, барои истеҳсоли маводи | |
| |оташбардор ва кислотабардор, гудозиши сангин ва | |
| |пахтаи маъданӣ, инчунин дар саноати сементбарорӣ| |
| |истифодашаванда | 5 |
+--+------------------------------------------------+----------------+
|29|Обҳои зеризаминӣ, ба истиснои обҳои зеризаминие,| |
| |ки аз ҷониби истеҳсолкунандагони маҳсулоти | |
| |кишоварзӣ барои эҳтиёҷоти истеҳсолии онҳо ва аз | |
| |ҷониби корхонаҳои давлатии соҳаи коммуналӣ барои| |
| |таъмини эҳтиёҷоти аҳолӣ истихроҷ карда мешаванд | 10 |
+--+------------------------------------------------+----------------+
|30|Обҳои зеризаминӣ, ки аз ҷониби корхонаҳои | |
| |давлатии соҳаи коммуналӣ барои таъмини эҳтиёҷоти| |
| |аҳолӣ истихроҷ карда мешаванд | 2 |
+--+------------------------------------------------+----------------+
|31|Гаҷ | 5 |
+--+------------------------------------------------+----------------+
4. Меъёрҳои роялти барои канданиҳои фоиданок, ба истиснои дар қисми 3 ҳамин модда нишондодашуда, ба андозаҳои зерин муқаррар карда мешаванд:
+--+------------------------------------------------+----------------ҷ
|№ | Номгӯи канданиҳои фоиданок |Меъёрҳои роялти |
| | |бо фоиз нисбат |
| | |ба манбаи ҳисоб |
| | |кардани роялти |
+--+------------------------------------------------+----------------+
|1 |Нафт, конденсати газ ва гази табиӣ | 6 |
+--+------------------------------------------------+----------------+
|2 |Ангишт ва торф | 4 |
+--+------------------------------------------------+----------------+
|3 |Металлҳои сиёҳ (оҳан, манган, хром, ванадий) | 4 |
+--+------------------------------------------------+----------------+
|4 |Металлҳои ранга ва нодир (мис, сурб, руҳ, | |
| |қалъагӣ, никел, кобалт, молибден, симоб, сурма, | |
| |висмут, кадмий, алюминий, стронсий, титан, | |
| |сирконий, литий, волфрам, тантал, ниобий | |
| |ва ғайра) | 6 |
+--+------------------------------------------------+----------------+
|5 |Канданиҳои фоиданоки пошхӯрда | 9 |
+--+------------------------------------------------+----------------+
|6 |Металлҳои асил (тилло, нуқра, платиноидҳо) | 6 |
+--+------------------------------------------------+----------------+
|7 |Сангҳои қиматбаҳо | 8 |
+--+------------------------------------------------+----------------+
|8 |Сангҳои ранга (ҷилонок) ва/ё ашёи хоми | |
| |пезооптикӣ | 8 |
+--+------------------------------------------------+----------------+
|9 |Ашёи хоми радиоактивӣ | 5 |
+--+------------------------------------------------+----------------+
|10|Ашёи хоми кӯҳии кимиёвӣ ва обҳои гарм | 5 |
+--+------------------------------------------------+----------------+
|11|Ашёи хоми маъдани кӯҳӣ (консентрат) ва/ё ашёи | |
| |хоми ғайримаъданӣ барои металлургия | 5 |
+--+------------------------------------------------+----------------+
|12|Дигар канданиҳои фоиданоке, ки дар ҳамин ҷадвал,| |
| |инчунин тибқи қисми 3 ҳамин модда дар ҷадвали | |
| |меъёрҳо барои канданиҳои фоиданоки маъмулӣ ва | |
| |обҳои зеризаминӣ нишон дода нашудаанд | 3 |
+--+------------------------------------------------+----------------+
|13|Металлҳои ранга ва нодир (мис, сурб, руҳ, | |
| |қалъагӣ, никел, кобалт, молибден, симоб, сурма, | |
| |висмут, кадмий, алюминий, стронсий, титан, | |
| |сирконий, литий, волфрам, тантал, ниобий ва | |
| Жғайра), металлҳои асил (тилло, нуқра, | |
| |платиноидҳо), ки аз партовҳои корхонаҳои | |
| |саноати кӯҳӣ истихроҷ мегарданд | 0,5"; |
+--+------------------------------------------------+----------------+
5. Хориҷ карда шуд .
Роялти доир ба канданиҳои фоиданоки маъмули ва обҳои зеризаминиро истифодабарандаи қаъри замин сарфи назар аз он, ки онҳоро ба истеъмолкунандагон таҳвил додааст ё барои эҳтиёҷоти худи истифода бурдааст, месупорад, ба истиснои ҳолатҳои зерин, ки дар ҳамин қисм зикр шудаанд.
Роялти аз ҷониби инҳо пардохта намешавад:
1) аз ҷониби шахсони воқеи доир ба обҳои зеризаминие, ки дар қитъаҳои замини ба онҳо барои истифода вобасташуда ё истифодаи умрбоди мероси додашуда истихроҷ карда мешаванд, ба шарте агар чунин обҳо ба дигар шахс таҳвил дода ё барои истеҳсолот ва эҳтиёҷоти технологи ҳангоми фаъолияти соҳибкори истифода бурда нашаванд;
2) аз ҷониби истеҳсолкунандагони маҳсулоти кишоварзӣ ва ташкилотҳои давлатие, ки обҳои зеризаминиро барои эҳтиёҷоти хоҷагидории худ истихроҷ менамоянд ;
3) аз ҷониби истифодабарандагони қаъри замин ҳангоми баргашта бо обҳои зеризаминии ҳамроҳ истихроҷшуда пур кардани чои онҳо барои нигоҳдории фишори кишри замин.
6. Ҳангоми истихроҷ намудани якчанд намуди канданиҳои фоиданок роялти доир ба ҳар як намуди канданиҳои фоиданок пардохта мешавад .
7. Ҳаҷми роялти, ки бояд ба буҷет пардохта шавад, ҳамчун ҳосили зарби арзиши ҳар як намуди канданиҳои фоиданоки истихроҷнамудаи истифодабарандаи қаъри замин дар давраи андоз ба меъёрҳои дахлдори роялти муайян карда мешавад.
Моддаи 292. Тартиби муайян намудани арзиши канданиҳои фоиданоки истихроҷшуда
1. Бо мақсади ҳисоби ҳаҷми роялти, ки бояд ба буҷет пардохта шавад, арзиши канданиҳои фоиданоки истихроҷнамудаи истифодабарандаи қаъри замин дар давраи андоз, ба истиснои тилло, нуқра ва платина, вобаста ба нархи миёнаи таҳвили канданиҳои фоиданоки истихроҷшуда ё маҳсулоти якуми молии аз канданиҳои фоиданоки истихроҷшуда бадастомада дар давраи андоз, бе назардошти андозҳои ғайримустақим муайян карда мешавад.
2. Арзиши тилло, нуқра ва платинаи истихроҷкардаи истифодабарандаи қаъри замин дар давраи андоз вобаста ба нархи миёнаи чунин металлҳо дар давраи андоз дар Биржаи металлҳои Лондон, тибқи тартиби бо мувофиқаи Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлати ҳисоб карда мешавад.
Моддаи 293. Тартиби пардохти роялти
1. Давраи андоз (ҳисоботи) оид ба муайян кардан ва пардохтани роялти моҳи тақвими мебошад.
2. Эъломияи (ҳисоби) роялтиро истифодабарандаи қаъри замин тибқи шакл ва тартиби бо мувофиқаи мақоми салоҳиятдор муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлати ба мақоми андози маҳалли ҷойгиршавии конҳои канданиҳои фоиданок то рӯзи даҳуми моҳи минбаъдаи давраи ҳисоботи пешниҳод менамояд .
3. Роялти доир ба тамоми навъҳои канданиҳои фоиданок дар мӯҳлати на дертар аз рӯзи 15-уми моҳи минбаъдаи давраи ҳисоботи пардохта мешавад.
Моддаи 294. Муайян намудани арзиши канданиҳои фоиданоки истихроҷшуда ҳангоми анҷом надодани таҳвил
1. Ҳангоми дар давраи андоз анҷом надодани таҳвили маҳсулоти якуми моли ҳамчун нархи миёнаи таҳвил (бидуни андозҳои ғайримустақим), ба истиснои тилло, нуқра, платина, барои ҳисоби арзиши канданиҳои фоиданоки истихроҷшуда нархи миёнаи таҳвили (бидуни андозҳои ғайримустақим) маҳсулоти молии давраи охирин, ки дар он таҳвил (таҳвил) анҷом дода шуда буд, ба ҳисоб гирифта мешавад ,.
2. Ҳангоми тамоман анҷом надодани таҳвили маҳсулоти якуми моли, ба истиснои тилло, нуқра ва платина, барои ҳисоби арзиши канданиҳои фоиданоки дар давраи ҳисоботи истихроҷшуда ҳамчун нархи миёнаи фурӯш хароҷоти воқеии истихроҷи канданиҳои фоиданок қабул мешавад , .
Дар ин ҳолат истифодабарандаи қаъри замин ӯҳдадор аст тасҳеҳи минбаъдаи маблағҳои ҳисобшудаи роялтиро тибқи ҳамон давраи андозе, ки таҳвили якум сурат гирифтааст, бо дарназардошти нархи воқеии таҳвили (бидуни андозҳои ғайримустақим) маҳсулоти якуми моли анҷом диҳад .
3. Хориҷ карда шуд .
Моддаи 295. Тартиби муқаррар намудан ва пардохтани роялти дар шакли натурали
1. Ҳангоми бастани созишномаи иловаги барои пардохти роялти дар шакли натурали то лаҳзаи имзои он бояд ҳатман экспертизаи ҳуқуқи ва андоз гузаронда шавад .
2. Шакли натуралии пардохти роялти бояд ба шакли пулии пардохт, ки барои пардохти роялти муқаррар шудааст, баробарарзиш бошад .
3. Ҳангоми муқаррар намудани шакли натуралии пардохти роялти, дар созишномаи иловаги ҳатман инҳо нишон дода мешаванд:
1) қабулкунандае, ки аз номи давлат қисми маҳсулоти ба роялти мувофиқро (минбаъд - "қабулкунанда") қабул мекунад;
2) нуқтаи қабул ва шартҳои таҳвил.
4. Мӯҳлати аз ҷониби истифодабарандаи қаъри замин супоридани маҳсулоте, ки ба ҳисоби пардохти роялти дода мешавад, дар созишномаҳои иловаги бояд ба мӯҳлатҳои пардохти роялти, ки барои пардохт дар шакли пули муқаррар шудааст, мувофиқат намояд .
Дар ин ҳолат истифодабарандаи қаъри замин маҳсулотро ба қабулкунанда дар мӯҳлати на дертар аз мӯҳлати пардохти роялти, ки дар қарордоди истифодаи қаъри замин муқаррар шудааст, месупорад.
5. Қабулкунанда дар мӯҳлати муқаррарнамудаи пардохти роялти дар шакли пулӣ роялтиро дар шакли пули ба буҷет мегузаронад, ки истифодабарандаи қаъри замин ҳисоб намудааст, инчунин мустақилона сари вақт ва пурра аз ҷониби истифодабарандаи қаъри замин ба вай супоридани ҳаҷми дахлдори маҳсулотро дар шакли натурали назорат менамояд .
6. Истифодабарандаи қаъри замин ва қабулкунанда тибқи шакл ва тартиби муқаррарнамудаи мақоми вакодатдори давлати ба мақоми дахлдори андоз оид ба супоридани роялти дар шакли натурали дар мӯҳлати муқаррарнамуда ҳисобот пешниҳод менамоянд .
7. Қабулкунанда барои вайрон кардани мӯҳлатҳо ва пуррагии гузаронидани маблағҳо ба буҷет барои маҳсулоти гирифташуда ба ҳисоби пардохти роялти мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷавобгари дорад.
ФАСЛИ ХII. АНДОЗ АЗ ИСТИФОДАБАРАНДАГОНИ РОҲҲОИ АВТОМОБИЛГАРД
БОБИ 40. АНДОЗ АЗ ИСТИФОДАБАРАНДАГОНИ РОҲҲОИ АВТОМОБИЛГАРД
Моддаи 296. Андозсупорандагон
Супорандагони андоз аз истифодабарандагони роҳҳои автомобилгард шахсони зерин ба ҳисоб мераванд :
1) корхонаҳои резидентӣ;
2) корхонаҳои хориҷие, ки тавассути муассисаҳои доимиашон дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ба фаъолияти соҳибкорӣ машғуланд;
3) соҳибкорони инфиродӣ, ба истиснои соҳибкорони инфиродӣ, ки мутобиқи қисми 2 моддаи 137 ҳамин Кодекс бо андози даромад, андози иҷтимоӣ ва андоз аз фурӯши чакана андозбандӣ карда мешаванд .
Моддаи 297. Объекти андозбанди
Объекти андозбандӣ маблағи тарҳҳои (хароҷоти) дар давраи ҳисоботии андоз кардашуда - дар ҳаҷми пурра, бе назардошти маҳдудиятҳо ба тарҳҳо (хароҷот), ки боби 19 ҳамин Кодекс муқаррар намудааст, ба ҳисоб меравад , ба истиснои хароҷот барои сохтмон, хариди воситаҳои асосӣ ва насб кардани онҳо, дигар хароҷоте, ки мутобиқи моддаи 195 ҳамин Кодекс хусусияти капиталӣ доранд ва бояд минбаъд дар шакли ҳиссаҷудокуниҳои истеҳлокӣ аз рӯи воситаҳои асосӣ тибқи моддаи 153 ҳамин Кодекс тарҳ карда шаванд, инчунин андоз аз истифодабарандагони роҳҳои автомобилгарди ҳисоб кардашуда (ҳисоб кардашаванда) .
Ҳамзамон барои ҳисоби андоз аз истифодабарандагони роҳҳои автомобилгард тамоми тарҳҳои (хароҷоти) воқеӣ ба назар гирифта мешаванд, аммо агар тарҳҳои (хароҷоти) воқеӣ аз 70 фоизи даромади умумӣ тибқи моддаи 319 ҳамин Кодекс бештар набошанд, пас манбаи андоз баробар ба 70 фоизи даромади умумии дар боло нишондодашуда қабул карда мешавад .
Барои фаъолияти савдо, маҳсулоттайёркунӣ, таъминотию фурӯш арзиши (нархи) пардохташуда (пардохташаванда) барои молҳое, ки минбаъд бояд таҳвил (аз нав фурӯхта) шаванд, ҳамчун тарҳ (хароҷот) ба назар гирифта мешавад ва бояд ба манбаи андозбандӣ дохил карда шавад .
Моддаи 298. Имтиёзҳои андоз
Бо ин андоз инҳо андозбанди карда намешаванд:
1) ташкилотҳои буҷети, мақомоти ҳокимият ва идоракунии давлати, аз ҷумла Бонки миллии Тоҷикистон ва муассисаҳои он;
2) иттиҳодияҳо ва ташкилотҳои дини, ҷамъиятҳои миллию фарҳанги, ба истиснои фаъолияти соҳибкории онҳо.
Моддаи 299. Меъёри андоз
Меъёри андоз дар ҳаҷми 2 фоизи манбаи андоз муқаррар карда мешавад.
Меъёри андоз барои фаъолияти савдо, маҳсулоттайёркунӣ, таъминотию фурӯш дар ҳаҷми 0,5 фоизи манбаи андоз муқаррар карда мешавад .
Моддаи 300. Манбаи андоз
Манбаи андоз бо роҳи ҷамъ намудани ҳамаи тарҳҳои (хароҷоти) дар давраи ҳисоботии андоз кардашуда дар ҳаҷми пурра, бе назардошти маҳдудиятҳо ба тарҳҳо (хароҷот), ки боби 19 ҳамин Кодекс муқаррар намудааст, ҳисоб карда мешавад, ба истиснои хароҷоти сохтмон, хариди воситаҳои асосӣ ва насб кардани онҳо, дигар хароҷоте, ки мутобиқи моддаи 195 ҳамин Кодекс хусусияти капиталӣ доранд ва бояд минбаъд дар шакли ҳиссаҷудокуниҳои истеҳлокӣ аз рӯи воситаҳои асосӣ тибқи моддаи 153 ҳамин Кодекс тарҳ карда шаванд, инчунин андоз аз истифодабарандагони роҳҳои автомобилгарди ҳисоб кардашуда (ҳисоб кардашаванда).
Ҳамзамон барои ҳисоби андоз аз истифодабарандагони роҳҳои автомобилгард ҳамаи тарҳҳои (хароҷоти) воқеӣ ба ҳисоб гирифта мешаванд, аммо агар тарҳҳои (хароҷоти) воқеӣ аз 70 фоизи даромади умумӣ тибқи моддаи 319 ҳамин Кодекс зиёд набошанд, пас манбаи андоз баробар ба 70 фоизи даромади умумии дар боло нишондодашуда қабул карда мешавад .
Барои фаъолияти савдо, маҳсулоттайёркунӣ, таъминотию фурӯш арзиши (нархи) пардохташудаи (пардохташавандаи) молҳое, ки минбаъд бояд таҳвил (аз нав фурӯхта) шаванд, ҳамчун тарҳ (хароҷот) ба назар гирифта мешавад ва бояд ба манбаи андозбандӣ дохил карда шавад .
Моддаи 301. Тартиб ва мӯҳлати пардохти андоз
Давраи андоз, мӯҳлати пардохт ва тартиби пешниҳоди эъломия ба монанди онест, ки барои андоз аз арзиши иловашуда муқаррар гардидааст.
ФАСЛИ ХIII. АНДОЗЕ, КИ ТИБҚИ НИЗОМИ СОДДАКАРДАШУДА ПАРДОХТА МЕШАВАД
БОБИ 41. АНДОЗЕ, КИ ТИБҚИ НИЗОМИ СОДДАКАРДАШУДА ПАРДОХТА МЕШАВАД
Моддаи 302. Супорандагон
Супорандагони андозе, ки тибқи низоми соддакардашуда пардохта мешавад, корхонаҳо, филиал ва намояндагиҳои шахсони ҳуқуқии хориҷӣ инчунин мутобиқи қисми 3 моддаи 137 ҳамин Кодекс соҳибкорони инфиродӣ мебошанд, ки даромади умумии онҳо барои давраи пешинаи давомнокиаш на зиёда аз як соли тақвимӣ бе назардошти андоз аз арзиши иловашуда ва андоз аз фурӯши чакана аз ҳадди чоркаратаи муқаррарнамудаи ҳамин Кодекс барои мақсадҳои бақайдгири ба сифати супорандаи андоз аз арзиши иловашуда зиёд намебошад, .
Агар дар ягон моҳи соли ҷорӣ андозсупоранда аз ҳадди даромади умумии дар сархати аввали ҳамин модда муқарраршуда гузашта бошад, ин андозсупоранда то охири соли ҷорӣ супорандаи андози аз рӯи системаи соддакардашуда пардохтшаванда буданро идома медиҳад ва ӯҳдадор аст аз 1 январи соли оянда ба системаи умумии андозбандӣ гузарад (яъне супорандаи андози аз рӯи системаи соддакардашуда пардохтшаванда буданро қатъ намояд) .
Андозсупоранда дар хусуси зиёд шудани ҳадди даромади умумии дар сархати аввали ҳамин модда муқарраршуда ба таври хаттӣ мақоми андози маҳали баҳисобгирии бақайдгириро то синаи 15 моҳи минбаъдаи моҳи зиёдшавии ҳадди дар боло зикргардидаи даромади умумӣ хабардор мекунад .
Моддаи 303. Объекти андозбанди
1. Объекти андозбанди даромади умумии дар давраи ҳисоботи бадастомада мебошад. Даромади умумӣ дар асоси усули хазинавӣ чун маблағи дар давраи Ҳисоботи аз фурӯши (таҳвили) молу мулк (кору хизмат), инчунин даромадҳои ғайрифурӯшӣ ва дигар даромадҳои дар доираи фаъолияти соҳибкорӣ бадастомада бо тарҳи маблағи андоз аз арзиши иловашуда, андози аксиз ва андоз аз фурӯши чакана ҳисоб карда мешавад. Даромади умуми бояд дар асоси ҳуҷҷатҳои даромад, ки тибқи тартиби муқарраршуда ба расмият дароварда шудаанд, тасдиқ гардад , , .
2. Новобаста ба дигар муқаррароти ҳамин Кодекс, андозсупорандагоне, ки тибқи низоми соддакардашуда андозбанди мегарданд, супорандагони андоз аз фоидаи шахсони ҳуқуқи ва андози ҳадди ақал аз даромадҳо, андоз аз истифодабарандагони роҳҳои автомобилгард, инчунин нисбати даромадҳои бевоситаи соҳибкорони инфиродӣ андози даромад мутобиқи талаботи фаслҳои IV ва VI ҳамин Кодекс намебошанд .
3. Андозсупорандагони дар боло зикрёфта доир ба андоз аз даромад нисбати кормандон агентҳои андоз ва доир ба андози иҷтимои бошад, ҳамзамон андозсупорандагон ва агентҳои андоз ба ҳисоб мераванд.
Ҳамзамон ҳар коргари кироя (новобаста аз он ки кироякорӣ ба таври ҳуҷҷатӣ ба расмият дароварда шудааст ё не) бояд мутобиқи музди меҳнати воқеии гирифтаи ҳамин коргар бо андози даромад ва андози иҷтимоӣ андозбандӣ карда шавад, аммо барои мақсадҳои ҳисоб кардани андози даромад ва андози иҷтимоӣ музди меҳнати чунин коргари кироя дар давраи аз 1 июли соли ҷорӣ то 30 июни соли оянда наметавонад аз музди меҳнати миёнаи моҳонаи номиналии кироякорон дар шаҳру ноҳияҳои дахлдор, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соли андози гузашта қарор дошт, кам қабул карда шавад (ба истиснои корхонаҳое, ки дар онҳо на камтар аз 50 фоизи кормандонашонро маъюбон ташкил медиҳанд) .
4. Супорандагони андозе, ки тибқи низоми соддакардашуда пардохта мешавад, баҳисобгирии оддии даромад, хароҷот ва ҳисоботро бо усули соддакардашуда, тибқи тартиби бо мувофиқаи мақоми ваколатдори давлати муайяннамудаи Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон пеш мебаранд.
Хориҷ карда шуд .
5. Имтиёзҳои пешбининамудаи моддаи 145 ҳамин Кодекс барои мақсадҳои фасли мазкур татбиқ карда мешаванд.
Моддаи 304. Меъёри андоз
Меъёри андоз дар ҳаҷми 4 фоизи объекти андозбанди муқаррар карда мешавад .
Хориҷ карда шуд .
Моддаи 305. Тартиби истифодаи низоми соддакардашудаи андозбанди
1. Давраи андоз (ҳисоботи) барои андозсупорандагон ҳангоми истифодаи низоми соддакардашудаи андозбанди семоҳа мебошад .
2. Андозсупоранда ба мақоми андоз дар мӯҳлати то рӯзи 10-уми моҳи минбаъдаи давраи ҳисоботии андоз эъломияро оид ба маблағи пардохтшавандаи андоз пешниҳод менамояд ва дар ҳамин мӯҳлат андози дахлдорро мепардозад .
3. Андозсупорандае, ки тибқи низоми умумӣ андозбандӣ мешавад ва даромади умумиаш дар соли тақвимӣ, бе назардошти андоз аз арзиши иловашуда ва андоз аз фурӯши чакана аз ҳадди чоркаратаи муқаррарнамудаи ҳамин Кодекс барои мақсадҳои бақайдгирӣ ба сифати супорандаи андоз аз арзиши иловашуда зиёд намебошад, ӯҳдадор аст, ки аз 1 январи соли оянда ба рӯйхати супорандагони андозе, ки тибқи низоми соддакардашуда пардохта мешавад, гузарад. Барои ин андозсупорандаи мазкур бояд ба мақомоти андози дахлдор бо аризаи хаттӣ на дертар аз 10 январи соли оянда муроҷиат намуда, бо гузаронидани санҷиши андоз ба рӯйхати супорандагони андозе, ки тибқи низоми соддакардашуда пардохт мешавад, ворид карда шавад.
Супорандаи андози тибқи низоми соддакардашуда пардохтшавандае, ки даромади умумиаш дар соли тақвимӣ бе назардошти андоз аз арзиши иловашуда ва андоз аз фурӯши чакана аз ҳадди чоркаратаи муқаррарнамудаи ҳамин Кодекс барои мақсадҳои бақайдгирӣ ба сифати супорандаи андоз аз арзиши иловашуда зиёд шудааст, ӯҳдадор аст, ки аризаи хаттӣ пешниҳод намуда, аз 1 январи соли оянда ба низоми умумии андоз гузарад.
Дар ҳолати иҷро нагардидани талаботи дар банди якум ё дуюми ҳамин қисм муқарраршуда ва пешниҳод карда нашудани аризаи хаттии андозсупоранда мақомоти андоз мустақилона бо риояи тартиби муқарраргардида чунин андозсупорандаро ба рӯйхати супорандагони андози тибқи низоми соддакардашуда пардохтшаванда ё ба низоми умумии андоз аз 1 январи соли баъди соли ҳисоботӣ гузаронида, андозсупорандаро дар ин хусус ба таври хаттӣ огоҳ менамояд .
ФАСЛИ ХIV. АНДОЗИ ЯГОНА БАРОИ ИСТЕҲСОЛКУНАНДАГОНИ МАҲСУЛОТИ КИШОВАРЗИ
БОБИ 42. АНДОЗИ ЯГОНА БАРОИ ИСТЕҲСОЛКУНАНДАГОНИ МАҲСУЛОТИ КИШОВАРЗИ
Моддаи 306. Андозсупорандагон
1. Супорандагони андози ягона барои истеҳсолкунандагони маҳсулоти кишоварзи (минбаъд - "андози ягона барои истеҳсолкунандагони маҳсулоти кишоварзи") шахсони ҳуқуқи ва хоҷагиҳои деҳқони (фермери), ширкатҳои хоҷагидори ва (ё) кооперативҳои истеҳсолии дар заминаи онҳо таъсисёфта мебошанд, ки барои онҳо замин воситаи асосии истеҳсолот (минбаъд"истеҳсолкунандагони маҳсулоти кишоварзи") ба ҳисоб мераванд.
Бо хоҳиши андозсупоранда андози ягона барои истеҳсолкунандагони маҳсулоти кишоварзӣ дар ҳолати парвариш, таҳвили чорво ва маҳсулоти он метавонад татбиқ карда нашавад .
2. Андози ягона барои истеҳсолкунандагони маҳсулоти кишоварзи танҳо ба ҳамон қисми фаъолияти истеҳсолкунандагони маҳсулоти кишоварзи татбиқ мегардад, ки ба истеҳсол ва таҳвили маҳсулоти кишоварзи (фаъолияти кишоварзи) алоқаманд аст.
3. Ҳангоми анҷом додани фаъолияти дигари ғайрикишоварзи нисбати чунин фаъолият истеҳсолкунандагони маҳсулоти кишоварзи бояд тибқи тартиби умумии муқаррарнамудаи ҳамин Кодекс андозбанди карда шаванд ва оид ба даромад ва хароҷоти фаъолияти кишоварзи ва ғайрикишоварзи ҳисоби алоҳидаро пеш мебаранд.
Дар айни замон барои мақсадҳои муайян намудани фоидаи андозбандишаванда аз фаъолияти ғайрикишоварзӣ (аз фаъолият оид ба коркарди минбаъдаи маҳсулоти кишоварзии худӣ) арзиши маҳсулоти кишоварзии рӯёндаи истеҳсолкунандаи маҳсулоти кишоварзи, ки худаш ба сифати ашёи хом барои коркарди минбаъда истифода мебарад, дар асоси нархи бозории чунин маҳсулоти кишоварзи муайян карда мешавад .
4. Андозсупорандагони дар қисми 1 ҳамин модда зикргардида, ки дар таркиби худ воҳидҳои махсуси дар тавозуни мустақил қарорнадоштаро доранд, ки ба коркарди минбаъдаи маҳсулоти кишоварзии аз замини худ рӯёнида ва аз дигар истеҳсолкунандагони маҳсулоти кишоварзӣ бадастоварда машғуланд, ҳуқуқ доранд ба системаи андозбандии умумӣ гузаранд. Чунин гузариш танҳо аз 1 январи соли минбаъдаи соли ба таври хаттӣ муроҷиат намудан ба мақоми андози ҳудудӣ дар хусуси гузаштан ба системаи андозбандии умумӣ амалӣ мегардад.
Дар бораи мақсади гузаштан ба системаи андозбандии умумӣ андозсупоранда ба таври хаттӣ ба мақоми андози ҳудудӣ то 1 октябри соли ҷорӣ муроҷиат мекунад.
Ҳамзамон барои соли андозе, ки пеш аз соли гузариш ба системаи андозбандии умумӣ (яъне барои соли андозе, ки дар он ба мақоми андози ҳудудӣ дар хусуси гузариши дар боло зикршуда муроҷиати хаттӣ пешниҳод шуда буд) мебошад, андозсупоранда (истеҳсолкунандаи маҳсулоти кишоварзӣ) ӯҳдадор аст ба мақоми андози ҳудудӣ мутобиқи моддаи 197 хдмин Кодекс барои мақсадҳои амалӣ намудани пардохтҳои ҷории (пешпардохти) андоз мутобиқи моддаи 198 ҳамин Кодекс ва иҷрои дигар муқаррароти Кодекси андози Ҷумҳурии Тоҷикистон эъломия пешниҳод намояд. Дар мавриди гузариш ба системаи андозбандии умумӣ андозсупоранда (истеҳсолкунандаи маҳсулоти кишоварзӣ) ҳуқуқи озодкунӣ аз андозҳо ва дигар имтиёзҳои боби 42 ҳамин Кодекс пешбининамударо аз даст медиҳад.
Бозгашт аз системаи андозбандии умумӣ ба низоми андози ягона барои истеҳсолкунандагони маҳсулоти кишоварзӣ ба ҳамин тартиб сурат мегирад .
Моддаи 307. Объекти андозбанди
1. Объекти андозбанди масоҳати замини истеҳсолкунандаи маҳсулоти кишоварзи мебошад, ба истиснои заминҳое, ки мутобиқи моддаи 271 ва қисми 4 моддаи 267 ҳамин Кодекс аз андози замин озод карда шудаанд .
2. Маблағи андози ягона аз натиҷаҳои фаъолияти хоҷагии истеҳсолкунандаи маҳсулоти кишоварзи вобаста намебошад, ба истиснои ҳолатҳое, ки дар қисми 7 ҳамин модда муқаррар шудаанд ва дар шакли пардохтҳои устувор барси воҳиди масоҳати замин ба ҳисоби як сол муқаррар карда мешаванд.
3. Истеҳсолкунандагони маҳсулоти кишоварзи дар қисми фаъолияте, ки бо андози ягона андозбанди мегарданд (фаъолияти кишоварзи), аз пардохти андозҳои зерин озод карда мешаванд:
- андоз аз арзиши иловашуда оид ба таҳвили маҳсулоти кишоварзи, ки дар заминҳои бо андози ягона андозбандишаванда рӯёнда шудааст;
- андоз аз истифодабарандагони роҳҳои автомобилгард оид ба таҳвили маҳсулоти кишоварзи, ки дар заминҳои бо андози ягона андозбандишаванда рӯёнда шудааст;
- андоз аз фоидаи шахсони ҳуқуқи;
- андози ҳадди ақал аз даромадҳо ;
- андози замин;
- андозе, ки тибқи низоми соддакардашуда супорида мешавад.
4. Маблағи андози ягона ҳамчун ҳосили зарби масоҳати қитъаи замини истеҳсолкунандаи маҳсулоти кишоварзи ба меъёрҳои муқарраршудаи андози ягона муайян карда мешавад.
5. Даромади вобаста ба фаъолияти кишоварзи бадастовардаи аъзои хоҷагии деҳқонии (фермерии) бе шахси ҳуқуқи таъсисёфта, ки бояд бо андози ягона барои истеҳсолкунандагони маҳсулоти кишоварзи андозбанди шавад, аз андози даромад озод карда мешавад.
6. Аъзои хоҷагии деҳқони (фермери), ки шахси ҳуқуқи намебошад, бояд суғуртаи иҷтимои кардашуда, ба буҷет аз даромаде, ки мутобиқи қисми 5 ҳамин модда аз андоз аз даромад озод карда шудааст, андози иҷтимоиро на камтар аз ҳаҷми муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон месупорад .
7. Ҳангоми рух додани офатҳои табий ё садама бо қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон меъёри андози ягона барои истеҳсолкунандагони маҳсулоти кишоварзи дар ҳудуди муайян ё барои андозсупорандагони муайян мумкин аст кам карда шавад.
Моддаи 308. Меъёрҳои андози ягона
Меъёрҳои андози ягона барои истеҳсолкунандагони маҳсулоти кишоварзӣ аз ҳар гектар замин барои соли тақвимӣ ба андозаи зерин муқаррар карда мешаванд
(бо сомонӣ):
+--------------------+-----------------------------------------------ҷ
| Намудҳои | Заминҳои кишт Дарахтхон бисёрсола |
| заминҳо (қитъаҳо) | |
+--------------------+----------------+----+--------------------+----+
| | обӣ | л | обӣ | л |
| +---Р----+-------+ а +----Р----+----------+ а |
| | Обёрии |Обёрии | л | Обёрии | Обёрии | л |
| | табиӣ |мошинӣ | м | табиӣ | мошинӣ | м |
| Номи минтақаҳои | | | ӣ | | | ӣ |
| кадастрӣ | | | | | | |
| | | | | | | |
+--------------------+--------+-------+----+---------+----------+----+
| Сугд, | 120 | 88 | 7 | 140 | 100 | 8 |
| аз чумла | | | | | | |
| минтакахои кухи | 104 | 80 | 10 | 112 | 88 | 10 |
+--------------------+--------+-------+----+---------+----------+----+
| Ҳисор, | 128 | 88 | 8 | 140 | 100 | 10 |
| аз ҷумла | | | | | | |
| минтақаҳои кӯҳӣ | 100 | 72 | 9 | 108 | 84 | 13 |
| | | | | | | |
+--------------------+--------+-------+----+---------+----------+----+
| Рашт | 104 | 80 | 10 | 112 | 88 | 15 |
+--------------------+--------+-------+----+---------+----------+----+
| Кӯлоб, | 132 | 88 | 9 | 140 | 100 | 7 |
| аз чумла | | | | | | |
| минтақаҳои кӯҳӣ | 100 | 80 | 10 | 108 | 84 | 10 |
| | | | | | | |
+--------------------+--------+-------+----+---------+----------+----+
| Вахш, | 140 | 104 | 6 | 164 | 112 | 6 |
| аз чумла | | | | | | |
| минтақаҳои куҳӣ | 120 | 88 | 9 | 140 | 92 | 8 |
| | | | | | | |
+--------------------+--------+-------+----+---------+----------+----+
| Вилояти Мухтори | 36 | 24 | 4 | 40 | 27 | 3 |
| Кӯҳистони Бадахшон | | | | | | |
|(бе минтақаи Мурғоб)| | | | | | |
| | | | | | | |
+--------------------+--------+-------+----+---------+----------+----+
Истеҳсолкунандагони маҳсулоти кишоварзӣ барои заминҳои мутобиқи ҳуҷҷатҳои заминию кадастрӣ ҳамчун чарогоҳҳо, алафзорҳо, роҳҳо, кӯчаҳо, иморатҳои ҷамъиятӣ, майдонҳо, бешаҳо, каналҳо, ҷӯйҳо, заҳбурҳо ва дигар заминҳои дар истеҳсоли маҳсулоти кишоварзӣ истифоданашавандаи ба онҳо вобастакардашуда андози ягонаро барои истеҳсолкунандагони маҳсулоти кишоварзӣ мутобиқи меъёрҳои моддаи 267 ҳамин Кодекс месупоранд .
2. Доир ба заминҳои кишти оби, ки амалан барои парвариши пахта истифода мешаванд, меъёри андози ягона барои истеҳсолкунандагони маҳсулоти кишоварзи дар ҳаҷми нисфи меъёри дар қисми 1 ҳамин модда зикргардида муқаррар карда мешавад. Маълумот дар бораи масоҳати заминҳое, ки амалан барои парвариши пахта истифода мешаванд, аз ҷониби андозсупоранда ба мақоми андози маҳали қайд то 1 июни соли ҳисоботи (андоз) пешниҳод карда мешавад .
3. Ҳайати минтақаҳои кадастрӣ, минтақаҳои кӯҳӣ дар ҳудуди минтақаҳои кадастрӣ, инчунин меъёрҳои андози ягона барои истеҳсолкунандагони маҳсулоти кишоварзӣ доир ба ноҳияҳои ҷумҳурӣ бо пешниҳоди мақоми ваколатдор доир ба масъалаҳои заминсозӣ, геодезӣ ва харитасозӣ аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешаванд .
Моддаи 309. Тартиби пешниҳод кардани ҳисоби андоз
1. Истеҳсолкунандаи маҳсулоти кишоварзи то 1 феврали соли ҷори ба мақоми андози маҳали ҷойгиршавии (баҳисобгирии бақайдгирии) худ ҳисоби маблағи андози ягонаи соли ҷори ва ҳисоби маблағи андози иҷтимоиро (фақат барои истеҳсолкунандаи маҳсулоти кишоварзӣ (хоҷагии деҳқонӣ (фермерӣ), ки шахси ҳуқуқӣ намебошад) барои соли ҷори тибқи шакл ва тартиби муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлати пешниҳод менамояд .
2. Истеҳсолкунандагони маҳсулоти кишоварзи, ки фаъолияташон аз доираи андозбандии андози ягона барои истеҳсолкунандагони маҳсулоти кишоварзи берун аст (яъне фаъолияте, ки аз доираи истеҳсол ва таҳвили маҳсулоти кишоварзи берун аст), ба мақоми андози маҳали ҷойгиршавии (баҳисобгирии бақайдгирии) худ ҳисоботи андозро тибқи шакл, тартиб ва мӯҳлати мутобиқи муқаррароти ҳамин Кодекс муқарраршуда пешниҳод менамоянд.
Истеҳсолкунандагони маҳсулоти кишоварзи, ки фаъолияташон танҳо бо андози ягона барои истеҳсолкунандагони маҳсулоти кишоварзи андозбанди мешавад, ҳисоботи андози дар боло зикршударо пешниҳод намекунанд.
3. Истеҳсолкунандагони пахта ҳисоби аниқи маблағи андози ягонаи соли ҷории барои истеҳсолкунандагони маҳсулоти кишоварзи муайяншударо ба мақоми дахлдори андоз то 1 июни соли ҷори пешниҳод мекунанд. Ҳамзамон пардохти маблағи андоз, ки барои 15 август ҳисоб шудааст, бо назардошти тасҳеҳи пардохти маблағи андоз барои 15 феврал ва 15 майи соли ҷори анҷом дода мешавад .
Моддаи 310. Мӯҳлати пардохти андози ягона
1. Андози ягона барои истеҳсолкунандагони маҳсулоти кишоварзи барои соли андози ҷори на дертар аз 15 феврал, 15 май, 15 август ва 15 ноябри соли ҷори бо ҷамъбасти афзоянда аз оғози сол дар ҳаҷми мутаносибан на камтар аз 10 фоиз, 25 фоиз, 45 фоиз ва 100 фоизи маблағи солона дар маҳалли ҷойгиршавии заминҳои истеҳсолкунандагони маҳсулоти кишоварзӣ супорида мешавад .
2. Андозсупоранда метавонад маблағи пурраи андози ягона барои истеҳсолкунандагони маҳсулоти кишоварзиро тибқи аризаи хаттӣ, ки ҳамчун ҳисоботи андоз ба ҳисоб меравад, то мӯҳлати якуми пардохти дар қисми 1 ҳамин модда муқарраршуда пардозад .
ФАСЛИ ХV. АНДОЗ АЗ ФУРӯШ (НАХИ ПАХТА ВА АЛЮМИНИЙИ АВВАЛИЯ)
БОБИ 43. АНДОЗ АЗ ФУРӯШ (НАХИ ПАХТА ВА АЛЮМИНИЙИ АВВАЛИЯ)
Моддаи 311. Супорандагони андоз
1. Супорандагони андоз аз фурӯши нахи пахта ва алюминийи аввалия (минбаъд - "андоз аз фурӯш") шахсони ҳуқуқи ва воқеие мебошанд, ки нахи пахта ва алюминийи аввалияи (минбаъд - "молҳои андозбандишаванда") дар Ҷумҳурии Тоҷикистон истеҳсолшударо ба бозорҳои дохили ва ҳориҷи таҳвил медиҳанд, инчунин шахсони воқеӣ ва ҳуқуқии молҳои андозбандишавандаро мустақилона коркардкунанда ё барои коркард ё дигар мақсадҳо диҳанда, ба истиснои шахсоне, ки супорандагони андоз аз маҳсулоти коркарди молҳо мебошанд .
2. Шахсоне, ки молҳои андозбандишавандаро ба Ҷумҳурии Тоҷикистон ворид менамоянд, ҳамчунин супорандагони андоз аз фурӯши нахи пахта ва алюминийи аввалия низ мебошанд .
Моддаи 312. Объекти андозбанди
1. Объекти андозбанди арзиши молҳои таҳвилшудаи андозбандишаванда, ба гарав монда, тибқи муомилоти фючерси фурӯхташуда, ба сифати ашёи хоми молик додашаванда, содир кардани молҳои андозбандишаванда ба хориҷи Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин арзиши молҳои андозбандишавандаи мустақилона коркарднамуда ё барои коркард ё дигар мақсадҳо додашуда, ба истиснон молҳое, ки бо андоз аз маҳсулоти коркарди молҳо андозбандӣ шудаанд (минбаъд - "амалиётҳои андозбандишаванда") мебошад
2. Воридоти нахи пахта ва алюминийи аввалия амалиёти андозбандишаванда ба ҳисоб меравад .
Моддаи 313. Манбаи андоз
1. Барои муайян кардани манбаи андоз арзиши молҳои ба фурӯш баровардашавандаи (таҳвилшавандаи), инчунин коркардшавандаи, додашавандаи андозбандишаванда, ки дар асоси нархҳои дар санаи содир гардидани амалиёти андозбандишаванда ташаккулёфта ҳисобкардашудаи моли андозбандишаванда бо назардошти сифат, намуд ва навъ дар биржаи дахлдори байналмилали (минтақави), ки Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян кардааст, қабул карда мешавад .
2. Шахсони ҳуқуқи ва воқеие, ки молҳои андозбандишавандаро харида мефурӯшанд, андози фурӯшро дар шакли фарқи байни маблағи андозе мепардозанд, ки дар асоси истифодаи нарх барои андозбанди дар санаи фурӯши молҳои андозбандишаванда ба харидорон ва санаи харидани онҳо аз таҳвилкунандагони худ ҳисоб карда шудааст.
3. Манбаи андоз барои молҳои андозбандишавандаи воридотӣ тибқи қонунгузории гумрукӣ муайян карда мешавад .
Моддаи 314. Меъёрҳои андоз
Меъёрҳои андоз аз фурӯш барои ҳисобкунии маблағи андоз бо фоиз нисбати нархҳои биржавии молҳои андозбандишаванда дар ҳаҷми зерин муайян карда мешавад:
1) барои нахи пахта - 10 фоиз;
2) барои алюминийи аввалия - 3 фоиз.
Моддаи 315. Тартиби ҳисобкуни ва мӯҳлати пардохти андоз
1. Маблағи андози пардохташавандаро супорандагон мустақилона, дар асоси нархҳои биржави дар рӯзи содир гаштани амалиёти андозбандишаванда, бо назардошти сифат, намуд, навъ ва ҳаҷми молҳои андозбандишаванда, инчунин меъёри андоз ҳисоб мекунанд. Дар ҳуҷҷатҳои пардохти андоз тарзи содир намудани амалиёти андозбандишаванда нишон дода мешавад .
2. Ҳангоми харида фурӯхтани молҳои андозбандишаванда андоз бо назардошти нарх дар санаи харид, санаи фурӯш ва ҳаҷми амалиёти андозбандишаванда муайян карда мешавад.
3. Ҳангоми дар рӯзи фурӯш дар супоранда мавҷуд набудани нархи биржави андоз дар асоси маълумоти мавҷуда оид ба нархи биржавии моли андозбандишаванда дар санаи наздиктарини рӯзи фурӯш ҳисоб карда мешавад. Маблағи андоз аз ҷониби андозсупоранда ҳангоми ворид гаштани маълумот оид ба нархи моли андозбандишавандаи фурӯхташуда дар санаи фурӯш аниқ карда мешавад .
4. Андоз то таҳвили моли андозбандишаванда, дар мӯҳлати на дертар аз се рӯзи баъди ворид шудани маблағ ба суратҳисоби супоранда дар муассисаи бонк, ҳангоми ҳисоби бо пули нақд - ба хазинаи ӯ ва ҳангоми ройгон додани он, мубодилаи молҳои андозбандишаванда, супоридан ба сифати ашёи хоми молик ё гарав - то бор кардан, таҳвил, интиқол пардохта мешавад .
Шахсоне, ки дар натиҷаи амалиёти андозбандишаванда молҳои андозбандишавандаро аз худ кардаанд, ӯҳдадоранд, ки нусхаи ҳуҷҷатҳои тасдиқкунандаи пардохти андозро ба Нозироти андози андозсупорандагони калон пешниҳод кунанд. Дар ҳолати надоштани ҳуҷҷатҳои мазкур чунин шахсон ӯҳдадоранд маблағи пурраи андозро аз ҳисоби худ пардохт намоянд .
5. Ҳангоми ба ҳориҷи Ҷумҳурии Тоҷикистон содир кардани моли андозбандишаванда андоз то гузаштани сарҳади гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз рӯи нархҳои дар лаҳзаи содирот амалкунанда пардохта мешавад. Шахсоне, ки ба таҳвили молҳои андозбандишаванда ё содироти молҳои андозбандишаванда ба хориҷи ҷумҳури бе пардохти андоз аз фурӯш роҳ додаанд, мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгари кашида мешаванд. Баъди пардохти андоз ҳангоми содирот молҳои андозбандишаванда минбаъд андозбанди карда намешаванд .
6. Эъломия аз рӯи андоз аз фурӯш дар шакле, ки мақоми ваколатдори давлатӣ муқаррар кардааст ва ҳуҷҷатҳои тасдиқкунанда (ҳисобҳо) дар бораи пардохти андоз ба мақомоти дахлдори андоз аз ҷониби таҳвилкунанда на дертар аз 5 рӯзи тақвимӣ пас аз таҳвили молҳои андозбандишаванда (амалиёти андозбандишавандаи анҷомёфта) пешниҳод карда мешаванд .
7. Ҳисоб намудани андоз барои амалиёти андозбандишаванда ҳангоми ба Ҷумҳурии Тоҷикистон ворид намудани нахи пахта ва алюминийи аввалия бо назардошти талаботи боби мазкур ва қонунгузории гумрук анҷом дода мешавад .
Моддаи 316. Ба ҳисоб гирифтани маблағи андоз аз фурӯши нахи пахта ва алюминийи аввалия ба ҳисоби андоз аз арзиши иловашуда ҳангоми таҳвили маҳсули коркарди онҳо ба бозори дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон
1. Нисбати молҳои аз ҷониби резидентони Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳвилнамуда, ки мустақиман маҳсули коркарди нахи пахта ва алюминийи аввалия мебошанд (минбаъд - "маҳсули коркард"), ба ҳисоб гирифтани андоз аз фурӯш, ки ҳангоми хариди нахи пахта ва алюминийи аввалия ё вобаста ба коркарди мустақилона ё ба коркард додани молҳои андозбандишаванда пардохта шудааст, ба ҳисоби андоз аз арзиши иловашуда, ки бояд ҳангоми таҳвили маҳсули коркард ба бозори дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон пардохта шавад, иҷозат дода мешавад .
2. Ҳангоми таҳвили маҳсули коркард барои содирот ва ба бозори дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҳисоб гирифтан мутобиқи қисми 1 ҳамин модда тибқи тартиби пешбининамудаи моддаҳои 228, 229 ва 230 ҳамин Кодекс анҷом дода мешавад.
Дар аини замон тибқи тарзи мутаносиби маблағи андоз аз фурӯш, ки ба ҳисоб гирифта мешавад, бо назардошти вазни қиёсии таҳвили маҳсули коркард ба бозори дохили дар маблағи умумии таҳвили маҳсули коркард (ба бозори дохили ва барои содирот) муайян карда мешавад.
Хориҷ карда шуд .
3. Ҳангоми содироти маҳсули коркард ба ҳисоб гирифтани маблағи андоз аз фурӯш ба ҳисоби андоз аз арзиши иловашуда, ки бояд пардохта шавад, анҷом дода намешавад .
4. Агар фарқи байни андоз аз арзиши иловашуда, ки бояд тибқи таҳвили маҳсули коркард ба бозори дохили пардохта шавад ва маблағи дахлдори андоз аз фурӯш манфи бошад, ҷуброни (баргардонидани) маблағ аз фурӯш аз буҷет анҷом дода намешавад .
Фарқи мусбии байни маблағҳои дар боло зикргардида бояд ба буҷет пардохта шавад.
5. Дастуруламал дар бораи тартиби ба амал баровардани баҳисобгирии пешбининамудаи ҳамин модда аз ҷониби мақоми ваколатдори давлати бо мувофиқаи Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда мешавад.
Моддаи 317. Назорати пардохти андоз
Назорати пардохти саривақти ва пурраи андоз аз фурӯш ба буҷет аз ҷониби мақомоти андоз анҷом дода мешавад.
ФАСЛИ ХVI. АНДОЗИ ҲАДДИ АҚАЛ АЗ ДАРОМАДҲО
БОБИ 44. АНДОЗИ ҲАДДИ АҚАЛ АЗ ДАРОМАДҲО
Моддаи 318. Андозсупорандагон
1. Супорандагони андози ҳадди ақал аз даромадҳо инҳо мебошанд :
1) корхонаҳои резиденти;
2) корхонаҳои ҳориҷи, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон фаъолияти соҳибкориро тавассути муассисаҳои доимии худ анҷом медиҳанд;
3) соҳибкорони инфиродӣ мутобиқи қисми 4 моддаи 137 ҳамин Кодекс .
2. Шахсони дар ҳамин модда зикргардида дар ҳамин боб андозсупорандагон номида мешаванд .
Моддаи 319. Объекти андозбанди
Объекти андозбанди ин даромади умуми (ба истиснои андоз аз арзиши иловашуда, андоз аз фурӯши чакана ва дар мавриди таҳвили нахи пахта ва алюминийи аввалия ба истиснои маблағи ҳисобкардашудаи андоз аз фурӯш) мебошад, ки барои давраи ҳисоботи гирифта шудааст (бояд гирифта шавад) .
Моддаи 320. Имтиёзҳои андоз
Бо ҳамин андоз андозсупорандагоне, ки аз андоз аз фоида мутобиқи моддаи 145 ва дигар муқаррароти ҳамин Кодекс озод карда шудаанд, андозбанди намегарданд .
Моддаи 321. Меъёри андоз ва тартиби гузаронидани он ба буҷет
1. Меъёри андози ҳадди ақал аз даромадҳо ба як фоизи объекти андозбанди баробар аст .
2. Давраи андоз барои андози ҳадди ақал аз даромадҳо соли тақвими мебошад .
3. Ҳисобкунии ниҳои бо буҷет оид ба андози ҳадди ақал аз даромадҳо вобаста ба натиҷаи сол дар мӯҳлати на дертар аз 10 апрели баъди соли андоз фарорасанда анҷом дода мешавад .
Моддаи 322. Эъломия дар бораи андози ҳадди ақал аз даромади корхонаҳо
1. Эъломияи солона оид ба андози ҳадди ақал аз даромадҳо барои соли ҳисоботии андоз то 1 апрели соли баъди соли ҳисоботии андоз фарорасанда пешниҳод карда мешавад .
2. Шакл ва тартиби пешниҳоди эъломияи солонаро оид ба андози ҳадди ақал аз даромадҳо мақоми ваколатдори давлати муқаррар менамояд .
Моддаи 323. Баҳисобгирии маблағи андоз аз фоидаи шахсони ҳуқуқӣ ё андоз аз даромади шахсони воқеӣ-соҳибкорони инфиродӣ ба ҳисоби пардохти андози ҳадди ақал аз даромадҳо
Баҳисобгирии маблағи ҳисобшудаи андоз аз фоидаи шахсони ҳуқуқӣ ё андоз аз даромади шахсони воқеӣ-соҳибкорони инфиродӣ барои давраи ҳисоботии андоз ба ҳисоби маблағи ҳисобшудаи андози хадди ақал аз даромадҳо барои ҳамон давраи андоз анҷом дода мешавад. Агар маблағи андоз аз фоида ё андоз аз даромад камтар аз маблағи андози ҳадди ақал аз даромадҳо бошад, андоз аз фоида ё андоз аз даромад пардохта намешавад. Агар маблағи андоз аз фоида ё андоз аз даромад аз маблағи андози ҳадди ақал аз даромадҳо зиёд бошад, андоз аз фоида ё андоз аз даромад бояд ба буҷет дар ҳаҷме, ки маблағи андоз аз фоида ё андоз аз даромад аз маблағи андози ҳадди ақал аз даромадҳо зиёд аст, пардохта мешавад. Дар ҳама ҳолат маблағи андози ҳадди ақал аз даромадҳо бояд ба буҷет дар ҳаҷми пурра пардохта шавад .
ФАСЛИ ХVII. АНДОЗҲОИ МАҲАЛЛИ
БОБИ 45. МУҚАРРАРОТИ УМУМИ
Моддаи 324. Муқаррароти умуми
1. Маҷлисҳои маҳаллии вакилони халқ дар ҳудуди худ андозҳои маҳаллиро, ки дар моддаи 6 ҳамин Кодекс пешбини шудаанд, дар асоси муқаррароти ҳамин Кодекс муқаррар менамоянд.
2. Нисбати андозҳои маҳалли муқаррароти қисми умумии ҳамин Кодекс татбиқ мегардад.
3. Қарорҳои маҷлисҳои маҳаллии вакилони халқ нисбати андозҳои маҳалли бояд ба муқаррароти ҳамин Кодекс мутобиқат намоянд ва дар нашрияҳои даврагии дастраси омма, ки дар ҳудуди дахлдор паҳн карда мешаванд, расман чоп карда шаванд ва мутобиқд қисми 2 моддаи 2 ҳамин Кодекс эътибор пайдо мекунанд .
4. Дастуруламалҳо оид ба татбиқи андозҳои маҳалли аз ҷониби раисони шаҳру ноҳияҳои дахлдор бо мувофиқаи мақоми ваколатдори давлати ва Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда мешаванд .
БОБИ 46. АНДОЗ АЗ МОЛУ МУЛКИ ГАЙРИМАНҚУЛ
Моддаи 325. Андозсупорандагон
Супорандагони андоз аз молу мулки ғайриманқул шахсони воқеи ва ҳуқуқи - моликони молу мулки ғайриманқул ё шахсоне эътироф карда мешаванд, ки ин амволро истифода мебаранд ва он мутобиқи моддаи 326 ҳамин Кодекс объекти андозбанди мебошад .
Моддаи 326. Объекти андозбанди
Объектҳои андозбанди намудҳои зерини молу мулк эътироф карда мешаванд: хонаҳои истиқомати, квартираҳо (ҳуҷраҳо), бӯстонсаройҳо, гаражҳо ва дигар биною иморату иншоотҳо (минбаъд - "молу мулки ғайриманқул") .
Моддаи 327. Манбаи андоз
1. Манбаи андоз масоҳати ҳамаи ошёнаҳои молу мулки ғайриманқул (ба истиснои иншоотҳо) мебошад, ки бо назардошти коэффисиентҳо мутобиқи муқаррароти ҳамин модда тасҳеҳ шудааст.Манбаи андоз барои иншоотҳо (ба истиснои иншоотҳои нотамом) масоҳати замине ба ҳисоб меравад, ки дар амал онҳо ишғол намудаанд , .
2. Масоҳати ошёнаи якуми молу мулки ғайриманқул тавассути аз берун чен кардани андозаи молу мулки ғайриманқул ё дар ҳолати имконнопазир будани ченкунии берунии андозаи молу мулки ғайриманқул аз рӯи масоҳати умумии муфиди манзили дохилии молу мулки ғайриманқул, ки ба коэффисиенти 1,25 зиёд карда шудааст, муайян карда мешавад .
3. Агар молу мулки ғайриманқул таҳхона дошта бошад, он дар вақти муайян кардани манбаи андоз танҳо дар ҳолате ба ҳисоб гирифта мешавад, ки агар баланди аз фарш то шифт дар таҳхона на камтар аз 2 метр бошад. Дар ин ҳолат дар ҳисоби манбаи андоз масоҳати чунин таҳхона баробари 50 фоизи майдоне қабул карда мешавад, ки мутобиқи қисми 2 ҳамин модда муайян шудааст .
4. Агар молу мулки ғайриманқул болохона дошта бошад, он ҳангоми муайян кардани манбаи андоз танҳо дар ҳолате ба ҳисоб гирифта мешавад, ки агар баланди аз фарши болохона то нуқтаи пасти шифти болохона на камтар аз 2 метр бошад. Дар ин ҳолат дар ҳисоби манбаи андоз масоҳати чунин болохона баробари 50 фоизи майдоне қабул карда мешавад, ки мутобиқи қисми 2 ҳамин модда муайян шудааст .
5. Ҳангоми ҳисоб кардани манбаи андоз майдони ошёнаи 2 ва 3 молу мулки ғайриманқул баробари 100 фоизи майдоне қабул карда мешавад, ки мутобиқи қисми 2 ҳамин модда муайян карда шудааст .
6. Ҳангоми ҳисоб кардани манбаи андоз майдони ошёнаи 4 ва 5 молу мулки ғайриманқул баробари 90 фоизи майдоне қабул карда мешавад, ки мутобиқи қисми 2 ҳамин модда муайян карда шудааст .
7. Ҳангоми ҳисоб кардани манбаи андоз майдони ошёнаҳои 6 ва баландтари молу мулки ғайриманқул баробари 80 фоизи майдоне қабул карда мешавад, ки мутобиқи қисми 2 ҳамин модда муайян карда шудааст .
8. Агар баланди аз фарш то нуқтаи пасти шифт дар ҳар кадом аз ошёнаҳои молу мулки ғайриманқул дар масофаи аз 4 то 6 метр қарор дошта бошад, ҳангоми ҳисоб кардани манбаи андоз майдони чунин ошёна баробари 150 фоизи майдоне қабул карда мешавад, ки мутобиқи қисми 2 ҳамин модда муайян карда шудааст, ва он ба коэффисиентҳои ошёнави, ки мутобиқи қисмҳои 3-7 ҳамин модда бо фоизҳо ифода ёфтаанд, тасҳеҳ карда мешавад .
9. Агар баланди аз фарш то нуқтаи пасти шифт дар ҳар кадом аз ошёнаҳои молу мулки ғайриманқул аз 6 метр зиёд бошад, ҳангоми ҳисоб кардани манбаи андоз масоҳати чунин ошёна баробари 200 фоизи масоҳате қабул карда мешавад, ки мутобиқи қисми 2 ҳамин модда муайян карда шудааст ва он ба коэффисиентҳои ошёнави, ки мутобиқи қисмҳои 3-7 ҳамин модда бо фоизҳо ифода ёфтаанд, тасҳеҳ карда мешавад .
10. Андозаи (ҳаҷми) молу мулки ғайриманқул дар асоси ҳуҷҷатҳои дахлдори техники ё дигар ҳуҷҷатҳои вобаста ба ин молу мулк ё дар асоси ченкунии гузаронидаи мақоми андоз, ки ин молу мулк дар ҳудуди он воқеъ гардидааст, мутобиқи тартиби бо мувофиқаи Кумитаи давлатии сохтмон ва меъмории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлати муайян карда мешавад .
11. Барои шахсони воқеи ҳангоми ҳисоб кардани манбаи андоз майдони биноҳои ғайриманзилии алоҳида ҷойгиршуда (гаражҳо, саройҳо ва монанди инҳо) баробари 50-70 фоиз, майдони биноҳои нигаҳдории чорвобаробари 20-50 фоизи майдоне қабул карда мешавад, ки мутобиқи қисмҳои 1-10 ҳамин модда муайян карда шудааст.
Моддаи 328. Имтиёзҳо
1. Бо андози мазкур молу мулки ғайриманқуле, ки моликияти (дар баланси) ташкилоти буҷетӣ ё корхонаҳои на камтар аз 50 фоизи кормандонашонро маъюбон ташкилдиҳанда буда, ин ташкилоти буҷетӣ (ин корхонаҳо) мустақиман барои иҷрои вазифаҳои оинномавиаш истифода мебарад ва ба иҷора ё истифодаи шахси дигар дода нашудааст (ба истиснои иҷора ё ба истифода додан ба ташкилоти буҷети) андозбанди намегардад .
2. Бо андози мазкур молу муки ғайриманқул дар намуди хонаи истиқоматӣ ва дигар биною иморат ва иншоот дар як қитъаи замини наздиҳавлигӣ ва ё як қитъаи замин барои сохтмони манзил ҷойдошта ва ё як ҳуҷра, ки дар онҳо Қаҳрамони Иттиҳоди Шӯравӣ, Қаҳрамони Меҳнати Сотсиалистӣ, Қаҳрамони Тоҷикистон, шахсоне, ки бо ҳамаи се дараҷаи ордени Шараф мукофотонида шудаанд, иштирокчиёни Ҷанги Бузурги Ватании солҳои 1941-1945, шахсони ба онҳо баробаркардашуда, иштирокчиёни дигар амалиёти ҳарбӣ доир ба муҳофизати ИҶШС аз ҷумлаи хизматчиёни ҳарбие, ки дар қисмҳои ҳарбӣ, ситодҳо ва муассисаҳои ба ҳайати артиши амалкунанда шомилбуда хизмат кардаанд, собиқ партизанҳо ва ҷанговарони интернатсионалист, маъюбони гурӯҳҳои 1 ва 2, иштирокчиёни фалокати нерӯгоҳи барқи атомии Чернобил ба қайд гирифта шудаанд, ҳамчунин як бӯстонсарой ва як гараж, ки моликияти шахсони дар ҳамин сархат зикргардида ба ҳисоб мераванд, андозбандӣ намегарданд .
3. Маблағи имтиёзи аз андози мазкур додашаванда барои шахсони дигари воқеӣ, ки дар қисми 2 ҳамин модда нишон дода нашудаанд, аз ҳаҷми дар қисми 2 моддаи 139 Кодекси мазкур муқарраршуда зиёд шуда наметавонад .
4. Иншооти роҳҳои оҳани истифодаи умум, роҳҳои нақлиёти автомобилии истифодаи умум, қубурҳои интиқоли магистралӣ, хатҳои интиқоли барқ ва дигар иншоот тибқи номгӯе, ки аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда мешавад, андозбандӣ намегарданд .
Моддаи 329. Меъёри андоз
1. Меъёрҳои андоз аз молу мулки ғайриманқул дар ҳаҷми карат аз меъёри андози замин мутобиқи моддаҳои 266 ва 267 ҳамин Кодекс дар ҳудудҳои зерин муқаррар карда мешаванд :
- молу мулки ғайриманқуле, ки ба сифати биноҳои истиқоматӣ истифода мешаванд ба андозаи 15-карата ;
- молу мулки гайриманқуле, ки барои амалӣ намудани фаъолияти тиҷоратӣ, ташкили нуқтаҳои хӯроки умумӣ ва хизматрасонии маишии аҳолӣ истифода мешаванд ба андозаи 60-карата ;
- молу мулки ғайриманқул, ки барои дигар мақсадҳои дар ҳамин қисм зикрнаёфта истифода мешаванд - ба андозаи 40-карата .
Хориҷ карда шуд .
Аз рӯи молу мулки ғайриманқуле, ки дар минтақахои рушди сайёҳӣ ва истироҳатӣ ҷойгир мебошад, меъёри андоз аз молу мулки ғайриманқул аз рӯи биноҳои истиқоматӣ ба андозаи 20-карата, аз рӯи молу мулки ғайриманқул барои ташкили фаъолияти тиҷоратӣ, хӯроки умумӣ ва хизматрасонии маишӣ ба андозаи 250-карата, аз рӯи молу мулки ғайриманқули барои дигар мақсадҳо истифодашаванда ба андозаи 100-карата муқаррар карда мешавад .
2. Барои мақсадҳои андоз аз молу мулки ғайриманқул меъёрҳои андози замин барои минтақаи Мурғоб баробари меъёрҳои миёнаи андози замин барои Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон қабул карда мешаванд .
Моддаи 330. Тартиби ҳисобкуни ва пардохтани андоз
1. Маблағи андоз аз амволи ғайриманқули шахсони воқеи аз ҷониби мақомоти андоз, ки дар ҳудуди фаъолияти онҳо амволи ғайриманқул воқеъ гардидааст, тибқи тартиб ва шакли муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлати, дар асоси манбаи маълумот оид ба амволи ғайриманқул, ки дар мақомоти андоз ташаккул ёфтааст, ҳисоб карда мешавад.
Шахсони ҳуқуқи дар асоси маълумот оид ба амволи ғайриманқул ба санаи 1 январи соли ҷори мустақилона маблағи андоз аз амволи ғайриманқулро барои соли ҷории тақвими тибқи тартиб ва шакли муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлати ҳисоб карда, ба мақоми андози маҳали ҷойгиршавии амволи ғайриманқул ҳисоби дар боло зикршударо то 1 феврали соли ҷори пешниҳод менамоянд ва маблағи ҳисобшудаи андоз аз амволи ғайриманқулро барои соли ҷории тақвими на дертар аз 15 феврал, 15 май, 15 август ва 15 ноябри соли ҷори бо ҷамъбасти афзоянда аз оғози сол дар ҳаҷми мутаносибан на камтар аз 25 фоиз, 50 фоиз, 75 фоиз ва 100 фоизи маблағи солона мепардозанд .
Маблағи андоз аз амволи ғайриманқул чун ҳосили зарби манбаи андози мутобиқи моддаи 327 ҳамин Кодекс муайянгардида ба меъёри андоз мутобиқи моддаи 329 ҳамин Кодекс ҳисоб карда мешавад.
2. Маблағи андоз аз молу мулки ғайриманқули шахсони воқеи дар соли ҷории андоз дар асоси маълумот оид ба молу мулки ғайриманқул ба санаи 1 январи соли ҷори ҳисоб карда мешавад .
3. Маблағи андоз аз молу мулки ғайриманқул танҳо оид ба объектҳои сохтмонашон хотимаёфта, ки онҳо амалан истифода бурда мешаванд, муайян карда мешавад, ҳатто агар онҳо ба қайди дахлдори давлати гузошта нашудаанд ва ба онҳо ҳуҷҷатҳои дахлдори техники ё дигар ҳуҷҷат ба расмият дароварда нашуда бошад .
4. Андозсупорандагон дар бораи маблағи ҳисобшудаи андоз аз молу мулки ғайриманқули шахсони воқеи аз ҷониби мақомоти андоз тибқи шакл ва тартиби муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлати то 1 июли соли ҷори огоҳ карда мешаванд .
5. Маблағи ҳисобшудаи андоз аз молу мулки ғайриманқули шахсони воқеи барои соли ҷории андоз, ки дар огоҳномаи мақоми андоз нишон дода шудааст, бояд ба буҷет то 1 октябри соли ҷори пардохта шавад .
6. Агар бо ягон сабаб огоҳнома дар бораи маблағи ҳисобшудаи андоз аз молу мулки ғайриманқул ба шахси воқеи то 1 июли соли ҷори расонда нашавад, чунин шахси воқеи ӯҳдадор аст мустақилона дар ин бора ба мақоми андози маҳали ҷойгиршавии молу мулки ғайриманқул хабар диҳад, то ки аз мақоми андоз огоҳномаро дар бораи ҳисобкунии андоз гирифта, маблағи андозро то мӯҳлати дар қисми 5 ҳамин модда муқарраршуда пардозад .
7. Шахсони воқеи пардохти ҷории андоз аз молу мулки ғайриманқулро на дертар аз 1 феврал, 1 май ва 1 августи соли ҷори бо ҷамъбасти афзоянда аз оғози сол дар ҳаҷми мутаносибан на камтар аз 25 фоиз, 50 фоиз ва 75 фоизи маблағи андоз аз молу мулки ғайриманқули ҳисобшуда барои соли гузашта ва на дертар аз 1 октябри соли ҷори ба маблағи баробари фарқи байни маблағи андоз аз молу мулки ғайриманқули ҳисобшуда барои соли андози ҷори ва маблағи андоз аз молу мулки ғайриманқули барои давраи гузаштаи соли ҷори пардохташуда анҷом медиҳанд , .
8. Андозсупоранда метавонад маблағи пурраи андоз аз молу мулки ғайриманқулро тибқи аризаи хаттӣ, ки ҳамчун ҳисоботи андоз ба ҳисоб меравад, дар мӯҳлати якуми муқаррарнамудаи ҳамин модда пардохт намояд .
БОБИ 47. АНДОЗ АЗ СОҲИБОНИ ВОСИТАҲОИ НАҚЛИЁТ
Моддаи 331. Андозсупорандагон
Ҳама гуна шахси соҳиби воситаи нақлиёт, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон дар воҳидҳои Бозрасии давлатии автомобилии Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон бояд ба қайд гирифта шавад, андозсупоранда мебошад.
Моддаи 332. Боъекти андозбанди
1. Объекти андозбанди ҳама гуна воситаи нақлиётест, ки дар гурӯҳи 87 (таҳти рамзҳои 8702-8705, 8711) номгӯи молии фаъолияти ҳориҷии иқтисоди нишон дода шудааст.
2. Дар воҳидҳои Бозрасии давлатии автомобилии Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар қайд наистодани воситаҳои нақлиёт, ки бояд дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ба қайд гирифта шаванд, инчунин вайрон будан ё бо дигар сабабҳо истифода набурдани воситаҳои нақлиёте, ки аз қайди номбаршуда гузаштаанд (дар ҳисоб мебошанд), барои насупоридани маблағи андоз аз ҷониби соҳибони чунин воситаҳои нақлиёт асос шуда наметавонад. Танҳо воситаҳои нақлиёте, ки аз қайди воҳидҳои Бозрасии давлатии автомобилии Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон тибқи тартиб ва асосҳои муқаррарнамудаи санадҳои меъёрии ҳуқуқи бароварда шудаанд, бояд аз таркиби объектҳои андозбанди ҳориҷ карда шаванд.
Моддаи 333. Озодкуни аз пардохти андоз
Аз андозбанди инҳо озод мебошанд:
1) мошинҳо ва механизмҳои тасмачарх;
2) комбайнҳои муҳаррикдори ғаллағундори ва махсус, аз ҷумла комбайнҳои пахтачини;
3) автобусҳо ва тролейбусҳое, ки корхонаҳои нақлиёти автомобилии истифодаи омма барои мусофиркашони дар шаҳрҳо истифода мебаранд;
4) мотоколяска ва автомобилҳои бо даст идорашавандаи ба маъюбон тааллуқдошта.
5) як автомобил новобаста аз иқтидори муҳаррик, ки моликияти Қаҳрамони Иттиҳоди Шуравӣ, Қаҳрамони Меҳнати Сотсиалистӣ, Қаҳрамони Тоҷикистон, шахсоне, ки бо ҳамаи се дараҷаи ордени Шараф мукофотонида шудаанд, иштирокчиёни Ҷанги Бузурги Ватании солҳои 1941-1945, шахсони ба онҳо баробаркардашуда, иштирокчиёни дигар амалиётҳои ҳарбӣ доир ба муҳофизати ИҶШС аз ҷумлаи хизматчиёни ҳарбие, ки дар қисмҳои ҳарбӣ, ситодҳо ва муассисаҳои ба ҳайати артиши амалкунанда шомилбуда хизмат кардаанд, собиқ партизанҳо ва ҷанговарони интернатсионалист, иштирокчиёни фалокати нерӯгоҳи барқи атомии Чернобил мебошад .
Моддаи 334. Манбаи андоз
Манбаи андоз иқтидори муҳаррики воситаи нақлиёт мебошад, ки бо воҳидҳои қувваи асп ифода ёфтааст.
Моддаи 335. Меъёрҳои андоз
Меъёрҳои андоз вобаста ба намуди воситаҳои нақлиёт тафриқа шудаанд ва дар як сол ҳаҷмҳои зеринро ташкил медиҳанд (ба ҳисоби 1 қувваи аспи иқтидори муҳаррик) :
+--------------------------------------+-----------------------------ҷ
| Номи объектҳои андозбандӣ | Андоз бо фоиз нисбати |
| | нишондиҳанда барои ҳисобҳо |
| | ки дар рӯзи супоридани андоз|
| | амал мекунад |
| |
+-----------------------Т--------------+-----------------------------+
| Мотосикл ва мотороллерҳо | 2,5 фоиз |
| | |
| Автомобилҳои сабукрав | 5 фоиз |
| | |
| Автобусҳо (то 12 ҷой) | 6,25 фоиз |
| | |
| Автобусҳо (барои 13-30 ҷой) | 7,5 фоиз |
| | |
| Автобусҳо (зиёда аз 30 ҷой) | 8,75 фоиз |
| | |
| Автомобилҳои боркаш ва дигар | |
| воситаҳои нақлиёти иқтидори | |
| борбардориашон то 10 тонна | 10,0 фоиз |
| | |
| Автомобилҳои боркаш | |
| (иқтидори борбардориашон | |
| аз 10 то 20 тонна) | 11,25 фоиз |
| | |
| Автомобилҳои боркаш | |
| (иқтидори борбардориашон | |
| аз 20 то 40 тонна) | 12,5 фоиз |
| | |
| Автомобилҳои боркаш | |
| (иқтидори борбардориашон | |
| зиёда аз 40 тонна) | 13,75 фоиз |
| | |
+--------------------------------------+-----------------------------+
Моддаи 336. Тартиби супоридани андоз
1. Андоз ба буҷети дахлдори маҳалли бояд дар ҷои бақайдгирии воситаҳои нақлиёти дар мӯҳлати на дертар аз мӯҳлате пардохта шавад, ки барои гузаштани бақайдгири, аз нав бақайдгири ё муоинаи ҳарсолаи техникии нақлиёти автомобили муқаррар шудааст. Мӯҳлати муоинаи ҳарсолаи техникии воситаҳои нақлиётро Бозрасии давлатии автомобилии Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон бо мувофиқаи мақоми ваколатдори давлати ва Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар менамоянд. Вайрон намудани мӯҳлати супоридани андоз барои ҳисоб намудани фоиз тибқи тартиб ва ҳаҷми муқаррарнамудаи ҳамин Кодекс асос мебошад. Ҳангоми аз нав ба қайд гирифтани воситаи нақлиёт андоз супорида намешавад, агар соҳиби пештараи он барои соли мазкур андозро пардохта бошад.
2. Бе пешниҳоди ҳуҷҷатҳо дар хусуси супоридани андоз барои соли ҷори бақайдгири, аз нав бақайдгири ва муоинаи техники гузаронида намешавад.
Андозсупоранда ҳуқуқ надорад бе пардохти андоз аз соҳибони воситаҳои нақлиёт барои соли ҷори воситаи нақлиётро истифода барад.
3. Дар сурати набудани ҳуҷҷат дар хусуси гузаштани муоинаи ҳарсолаи техники Бозрасии давлатии автомобилии Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз соҳибони воситаҳои нақлиёт бояд ҳуҷҷати супоридани андозро талаб намояд.
4. Ҳисобу китоби маблағи андозе, ки бояд барои соли ҷори пардохта шавад, шахсони ҳуқуқи ба мақоми андози ҷои бақайдгирии худ то 1 апрели соли ҷори пешниҳод менамоянд. Шакли ҳисобу китобро оид ба маблағи ҳисобшудаи андоз мақоми ваколатдори давлати муқаррар мекунад. Мақомоти андоз воситаҳои нақлиётро дар миқёси шахсони ҳуқуқи - соҳибони воситаҳои нақлиёт ва маблағи ҳисобшударо оид ба онҳо тибқи шакл ва тартиби муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлати ба ҳисоб мегиранд.
5. Ҳар сол, то 1 апрели соли баъди соли ҳисоботи, Бозрасии давлатии автомобилии Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба мақоми ваколатдори давлати оид ба воситаҳои нақлиёте, ки ба санаи 31 декабри соли ҳисоботи дар қайди мақомоти Бозрасии давлатии автомобили мебошанд, шумораи воситаҳои нақлиёте, ки аз муоинаи ҳарсолаи техники гузаштаанд ва маблағи андози дар соли ҳисоботи супоридашуда, тибқи шакл ва тартиби муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлати бо мувофиқаи Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳисобот пешниҳод менамояд.
6. Мақоми ваколатдори давлати ва мақомоти ҳудудии андоз назорати андозсупорандагон, инчунин воҳидҳои Бозрасии давлатии автомобилии Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистонро оид ба таъмини пурра ва саривақт супоридани андоз аз соҳибони воситаҳои нақлиёт анҷом медиҳанд.
БОБИ 48. АНДОЗ АЗ ФУРӯШИ ЧАКАНА
Моддаи 337. Андозсупорандагон
Супорандагони андоз аз фурӯши чакана (минбаъд дар боби мазкур -"андоз") соҳибкорони инфиродӣ ва шахсони ҳуқуқие мебошанд, ки фурӯши чаканаи молҳоро анҷом медиҳанд .
Моддаи 338. Объекти андозбанди
Объекти андозбанди фурӯши чаканаи молҳо, аз ҷумла фурӯши маҳсулоти хӯроки умуми дар ҳудуди шаҳр (ноҳия) мебошад.
Хориҷ карда шуд .
Моддаи 339. Манбаи андоз
Агар қонунгузории андоз тартиби дигар муқаррар накарда бошад, манбаи андоз арзиши фурӯши чаканаи молҳо мебошад. Дар айни замон арзиши фурӯши чаканаи молҳо дар асоси усули кассави вобаста ба нархи озод (бозори), ки ҳамаи андозҳо, аз ҷумла андоз аз арзиши иловашуда ва аксизҳо оид ба молҳои зераксизиро дар бар мегирад, вале бе назардошти андоз аз фурӯши чакана муайян карда мешавад .
Моддаи 340. Меъёри андоз
Меъёри андоз дар ҳаҷми 3 фоизи нархҳои озод (бозорӣ) муқаррар карда мешавад ва нархи чаканаи мол нархи озод (бозорӣ) мебошад, ки ба маблағи андоз зиёд карда шудааст .
Моддаи 341. Давраи андоз
Давраи андоз моҳи тақвими мебошад .
Моддаи 342. Тартиби муайян намудани манбаи андоз, ҳисобкунии андоз, пешниҳоди эъломия ва пардохти андоз
1. Агар қонунгузории андоз тартиби дигар муқаррар накарда бошад, арзиши молҳои чакана фурӯхташуда аз ҷониби андозсупоранда мустақилона, дар асоси нишондиҳандаҳои мошинаҳои назоратию хазинавии дорои хотираи фискали, дигар ҳуҷҷатҳои баҳисобгири ё сабти дафтари фурӯш, ки шакл ва тартиби пешбурди онро, аз ҷумла бо истифодаи технологияҳои компютери, мақоми ваколатдори давлати муқаррар менамояд, муайян шуда дар эъломияи ҳармоҳа оид ба андози фурӯши чакана инъикос карда мешавад .
Ҳангоми истифодаи мошинаҳои назоратию хазинавии дорои хотираи назоратӣ (фискалӣ) маблағи андози фурӯши чакана дар чеки назоратии моли фурӯхташуда инъикос карда мешавад, дар дигар ҳолатҳо маблағи андози фурӯши чакана дар квитансияҳо, чиптаҳо, талонҳо, нишонаҳои пардохти почта ё дигар ҳуҷҷатҳои ҳисоботашон қатъии ба чекҳо баробар кардашуда инъикос карда мешавад .
2. Агар қонунгузории андоз тартиби дигар муқаррар накарда бошад, эъломия оид ба маблағи ҳисобшавандаи андоз дар моҳи ҳисоботи ба мақоми дахлдори андоз то рӯзи 15-уми моҳи ояндаи моҳи ҳисоботи пешниҳод карда мешавад ва дар ҳамин мӯҳлат андоз ба буҷет дар маҳалли фурӯши молҳо пардохта мешавад .
ФАСЛИ ХVIII. НИЗОМҲОИ МАХСУСИ АНДОЗ
БОБИ 49. АНДОЗБАНДИИ СОХТМОНИ НЕРӯГОҲҲОИ БАРҚИ ОБИ
Моддаи 343. Андозбандии сохтмони нерӯгоҳи барқи оби
1. Дар давраи сохтмони нерӯгоҳи барқи оби (минбаъд - "сохтмон") дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон Фармоишгари сохтмон ва Пудратчии генералии сохтмон тибқи қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз пардохти пурра ё қисми маблағи андозҳои зерин (аз лаҳзаи фарорасидани мӯҳлати пардохт), ки бевосита ба сохтмон алоқаманд мебошанд, озод карда мешаванд :
- андоз аз арзиши иловашуда;
- андоз аз истифодабарандагони роҳҳои автомобилгард;
- андоз аз фоидаи шахсони ҳуқуқи (андоз, ки тибқи низоми соддакардашуда пардохта мешавад) ;
- андози ҳадди ақал аз даромадҳо ;
- андози замин;
- андоз аз соҳибони воситаҳои нақлиёт;
- андоз аз молу мулки ғайриманқул ;
- андози иҷтимои нисбати шахсоне, ки бевосита дар сохтмони нерӯгоҳи барқи оби банд ҳастанд ва шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон намебошанд;
- боҷи давлати барои ба қайдгирии лоиҳаҳои эмиссияҳои қоғазҳои қиматноки ғайридавлати, ки бинобар сохтмони нерӯгоҳи барқи оби амали шудаанд.
2. Воридоти молҳо барои сохтмони нерӯгоҳҳои барқи оби, ки барои Ҷумҳурии Тоҷикистон объекти махсусан муҳим ба ҳисоб мераванд, бояд аз андоз аз арзиши иловашуда ва боҷи гумруки бо тартиби муқаррарнамудаи банди 7 қисми 4 моддаи 211 ҳамин Кодекс ва банди 7 моддаи 345 Кодекси гумруки Ҷумҳурии Тоҷикистон озод карда шаванд.
3. Дар давраи сохтмони нерӯгоҳи барқи оби тибқи қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз пардохти пурра ё қисми маблағи андоз аз арзиши иловашуда ва андоз аз истифодабарандагони роҳҳои автомобилгард, ки бояд бевосита нисбати сохтмони (вобаста ба сохтмони) нерӯгоҳи барқи оби ҳисоб карда шаванд, инчунин аз пардохти андози иҷтимои нисбати шахсоне, ки бевосита дар сохтмони нерӯгоҳи барқи оби банд ҳастанд ва шаҳрванди Ҷумҳурии Тоҷикистон намебошанд, таҳвилгарон ва пудратчиёни сохтмони дар боло зикргардида озод карда мешаванд. Ҳамзамон ба сифати таҳвилгарон ва паймонкорони сохтмони нерӯгоҳи барқи оби шахсони ҳуқуқие, ки бевосита ба Фармоишгари сохтмони нерӯгоҳи барқи оби ё Пудратчии генералии сохтмони нерӯгоҳи барқи оби бо қарордодҳое (шартномаҳое, созишномаҳое), ки таҳвили молҳо, иҷрои корҳо, хизматрасониҳои ба сохтмони (дар сохтмони) нерӯгоҳи барқи оби пешбини мекунанд, алоқаманд мебошанд, барраси мегарданд .
4. Муқаррар карда шавад, ки:
- Фармоишгари сохтмони нерӯгоҳи барқи оби ва Пудратчии генералии сохтмони нерӯгоҳи барқи оби бо пешниҳоди Вазорати энергетикаи Ҷумҳурии Тоҷикистон, мутобиқи дастури Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон мувофиқашуда, аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда мешаванд;
- давраи сохтмони нерӯгоҳи барқи оби бо дархости Вазорати энергетикаи Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки дар якҷояги бо Фармоишгари сохтмони нерӯгоҳи барқи оби ва Пудратчии генералии сохтмони нерӯгоҳи барқи оби таҳия шудааст ва мутобиқи дастури Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон мувофиқа шудааст, аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда мешавад;
- муомилоти (амалиёти, қарордоди, шартномаи, созишномаи) ба сохтмони нерӯгоҳи барқи оби алоқаманд муомилоте (амалиёте, қарордоде, шартномае, созишномае) эътироф карда мешавад, ки аз ҷониби Фармоишгари сохтмони нерӯгоҳи барқи оби тасдиқ шудааст;
- озодкуни аз пардохти андозҳо аз рӯи муомилотҳои (амалиётҳои, қарордодҳои, шартномаҳои, созишномаҳои) ба сохтмони нерӯгоҳи барқи оби алоқаманд, ки дар давраи сохтмони нерӯгоҳи барқи оби баста шуда ва бояд то анҷоми давраи сохтмони нерӯгоҳи барқи оби анҷом ёбанд, пешниҳод карда мешавад .
БОБИ 50. ХУСУСИЯТИ АНДОЗБАНДИИ КОРХОНАҲОИ АЗНАВТАЪСИСЁФТА, КИ БА СИЛСИЛАИ ПУРРАИ КОРКАРДИ НАХИ ПАХТА БА МАҲСУЛОТИ НИҲОИ (АЗ КАЛОБАИ ПАХТА ТО МАҲСУЛОТИ ПАХТАГИИ ДӯЗАНДАГИ) БАНД МЕБОШАНД
Моддаи 344. Хусусияти андозбандии корхонаҳои азнавтаъсисёфта, ки ба силсилаи пурраи коркарди нахи пахта ба маҳсулоти ниҳои (аз калобаи пахта то маҳсулоти пахтагини дӯзандаги) банд мебошанд.
1. Воридоти молҳо бевосита барои зарурати худи корхонаҳои азнавтаъсисёфта, ки ба силсилаи пурраи коркарди нахи пахта ба маҳсулоти ниҳои (аз калобаи пахта то маҳсулоти пахтагини дӯзандаги) банд мебошанд (минбаъд - "корхонаҳои азнавтаъсисёфта"), аз боҷи гумруки ва андоз аз арзиши иловашуда озод мебошанд.
Дар ҳолати аз ҷониби корхонаҳои азнавтаъсисёфта таҳвил додани молҳои воридшуда ба бозори дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон, чунин амалиётҳо бо боҷи гумруки, андоз аз арзиши иловашуда ва дигар андозҳо бо тартиби умумии муқаррарнамудаи Кодекси гумруки Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Кодекси андози Ҷумҳурии Тоҷикистон андозбанди карда мешаванд.
2. Содироти молҳое, ки корхонаҳои азнавтаъсисёфта истеҳсол мекунанд, аз андоз аз арзиши иловашуда озод карда мешаванд.
3. Корхонаҳои азнавтаъсисёфта аз андоз аз фоидаи шахсони ҳуқуқи, (андоз, ки тибқи низоми соддакардашуда пардохта мешавад) андози ҳадди ақал аз даромадҳо, андоз аз молу мулки ғайриманқул ва андози замин озод мешаванд
4. Дар мавриди дар корхонаҳои азнавтаъсисёфта ба миён омадани ӯҳдадориҳои андоз аз рӯи дигар андозҳо чунин ӯҳдадориҳои андоз бояд мутобиқи Кодексҳои андоз ва гумруки Ҷумҳурии Тоҷикистон иҷро карда шаванд.
5. Имтиёзҳои андози дар қисмҳои 1, 2 ва 3 ҳамин модда пешбинигардида бо қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ба мӯҳлати то 12 сол аз 1 январи соли ба қайди давлати гирифтани корхонаҳои азнавтаъсисёфта дода мешавад.
6. Агар корхонаи азнавтаъсисёфта дар давоми мӯҳлате, ки Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар кардааст, пас аз ба кор даровардани силсилаи пештараи коркарди нахи пахта ба маҳсулоти ниҳои ба таъсис додани силсилаи минбаъдаи коркард шурӯъ накарда бошад, имтиёзҳои андози ҳамин модда пешбининамуда амали худро қатъ менамоянд ва маблағи имтиёзҳои андози корхонаҳои азнавтаъсисёфта аз лаҳзаи ба қайди давлати гирифта шуданаш то лаҳзаи қатъ гардидани ин имтиёзҳо бояд аз рӯи меъёрҳое, ки дар давраи гирифтани имтиёзҳои андоз амал мекарданд ҳисоб карда шавад ва ба ҳисоби буҷет рӯёнида шавад. Ҳамзамон таъсис додани силсилаи минбаъдаи коркард бояд дар мӯҳлати бо ҳисобҳои техникию иқтисоди ва таҷрибаи байналмилали асоснокшуда амали карда шавад. Дар хусуси оғози кор тибқи ҳар силсила ва ба кор андохтани ҳар як силсилаи коркард корхонаи азнавтаъсисёфта барои баҳисобгирии махсус (алоҳида) бо мақсади гирифтани имтиёзҳои ҳамин модда муқаррарнамуда ба мақоми ваколатдори давлати ва Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ба таври хатти ахборот медиҳад .
7. Барои гирифтани имтиёзҳои дар ҳамин модда пешбинигардида корхонаҳои азнавтаъсисёфта баъд аз бақайдгирии давлати тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузори бояд дар мақоми ваколатдори давлати ва Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон бо тартиби муқаррарнамудаи ин мақомоти давлати ба қайди махсус (алоҳида) гирифта шаванд. Барои корхонаҳои азнавтаъсисёфта мӯҳлати нигоҳдории ҳуҷҷатҳои баҳисобгирӣ ва ҳисоботи андоз, инчунин мӯҳлати мурури даъво ба мӯҳлати (давраи) пешниҳоди имтиёзоти андозӣ тибқи қисми 5 ҳамин модда дароз карда мешавад .
8. Агар ҳамин модда муқаррароти дигар пешбини накарда бошад, нисбати корхонаҳои азнавтаъсисёфта ҳамаи муқаррароти қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амал мекунад .
БОБИ 51. АНДОЗ АЗ МАҲСУЛОТИ КОРКАРДИ МОЛҲО, КИ БА ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ҲАНГОМИ ИНТИХОБ КАРДАНИ НИЗОМИ ГУМРУКИИ КОРКАРД ДАР ҚАЛАМРАВИ ГУМРУКИ ВОРИД КАРДА МЕШАВАНД (АНДОЗ АЗ МАҲСУЛОТИ КОРКАРДИ МОЛҲО)
Моддаи 345. Андозсупорандагон
Супорандагони андоз аз маҳсулоти коркарди молҳо, ки ба Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳангоми интихоб кардани низоми гумрукии коркард дар қаламрави гумруки ворид карда мешаванд, шахсоне мебошанд, ки аз Ҷумҳурии Тоҷикистон маҳсулоти коркардро мебароранд .
Моддаи 346. Объекти андозбанди
Объекти андозбанди арзиши маҳсулоти коркард мебошад .
Моддаи 347. Манбаи андоз
1. Барои муайян кардани манбаи андоз арзиши бозории маҳсулоти коркарди баровардашаванда, ки дар асоси нархҳои дар санаи баровардани маҳсулоти коркард ҳисоб карда шудааст, қабул карда мешавад.
2. Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон номгӯи маҳсулоти коркардро, ки бояд бо андози мазкур андозбанди шаванд, инчунин номгӯи маҳсулоти коркардро, ки нархҳои онҳо барои ҳисоб кардани манбаи андоз дар биржаи дахлдори байналмилали (минтақави) муқаррар карда мешаванд, муайян менамояд .
Моддаи 348. Меъёрҳои андоз
Меъёрҳои андоз аз маҳсулоти коркард аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бо фоиз аз арзиши маҳсулоти коркард ё бо маблағи устувор барои воҳид (бо ифодаи асли) муайян карда мешавад .
Моддаи 349. Тартиби ҳисобкуни ва мӯҳлати пардохти андоз
1. Маблағи андози аз маҳсулоти коркард пардохтшавандаро андозсупорандагон мустақилона дар асоси арзиши маҳсулоти коркард дар санаи баровардани маҳсулоти коркард аз ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон ва инчунин меъёри андоз ҳисоб менамоянд.
2. Шахсоне, ки коркарди маҳсулоти ба Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳти низоми гумрукии коркард дар қаламрави гумруки воридшавандаро анҷом медиҳанд, ба сифати агенти андоз дар бобати сари вақт ва пурра ҳисобкуни ва пардохти андоз аз маҳсулоти коркард амал менамоянд.
3. Андоз то баровардани маҳсулоти коркард аз ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон пардохта мешавад.
4. Мақомоти гумрук дар асоси тасдиқномаи мақомоти дахлдори андоз барасмиятдарории гумрукии баровардани маҳсулоти коркардро аз ҳудуди қаламрави гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон анҷом медиҳанд.
5. Ҳангоми дар рӯзи баровардани маҳсулоти коркард дар андозсупоранда мавҷуд набудани нархи биржави андоз дар асоси маълумоти мавҷуда оид ба нархи биржавии маҳсулоти коркард дар санаи наздиктарини рӯзи баровардан ҳисоб карда мешавад. Маблағи андоз аз ҷониби андозсупоранда ҳангоми ворид гаштани маълумот оид ба нархи биржавии маҳсулоти коркард дар санаи баровардан аниқ карда мешавад.
6. Давраи ҳисоботи оид ба пардохти андоз аз маҳсулоти коркард моҳи тақвими мебошад. Эъломия оид ба маблағи пардохтшудаи андоз аз маҳсулоти коркард ба мақомоти дахлдори андоз то санаи 15-уми моҳи баъди давраи ҳисоботи пешниҳод карда мешавад .
Моддаи 350. Назорати пардохти андоз
Назорати сари вақт ва пурра ба буҷет воридшавии маблағи андоз аз маҳсулоти коркардро мақомоти андоз анҷом медиҳад .
Боби 52. Андозбандӣ аз рӯи созишномаҳо (қарордодҳо) оид ба тақсими маҳсулот
Моддаи 351. Муқаррароти умумӣ
1. Ҳамин боб низоми махсуси андозро, ки ҳангоми иҷрои созишномаҳо оид ба тақсими маҳсулот истифода мегардад, муқаррар менамояд.
2. Ҳангоми иҷрои созишномаҳо оид ба тақсими маҳсулот, ки дар онҳо тартиби тақсими маҳсулоти пешбининамудаи қисми 2 моддаи 10 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи созишномаҳо оид ба тақсими маҳсулот" истифода мегардад, ҳиссаи давлат дар ҳаҷми умумии маҳсулоти истеҳсолшуда дар созишнома оид ба тақсими маҳсулот муайян карда мешавад.
3. Андозсупорандае, ки ҳангоми иҷрои созишномаҳо оид ба тақсими маҳсулот ҳуқуқи татбиқи низоми махсуси андозро истифода мекунад, ба мақоми андози маҳалли баҳисобгирии бақайдгирӣ он қисми (иқтибос аз) созишнома оид ба тақсими маҳсулотро, ки бо пардохтҳо ба фоидаи Ҷумҳурии Тоҷикистон алоқаманд аст ё дигар ҳуҷҷатеро, ки иттилооти дар боло зикргардидаро дар бар мегирад, пешниҳод менамояд.
Иттилооти шабеҳ ба мақоми андоз аз ҷониби мақоми ваколатдори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки созишнома оид ба тақсими маҳсулотро аз ҷониби давлат имзо намудааст, пешниҳод карда мешавад.
4. Дар ҳамин боб нархи маҳсулот бо мақсадҳои зерин истифода мегардад:
- муайян намудани ҳаҷми (миқдори) маҳсулоти ҷуброние, ки ба сармоягузор дода мешавад;
- муайян намудани арзиши маҳсулоти фоида ва тақсими он бо ифодаи арзишӣ;
- муайян намудани арзиши ҳаҷми (миқдори) умумии маҳсулоти истеҳсолшуда.
5. Низоми махсуси андози дар ҳамин боб муқарраргардида ва дар созишнома оид ба тақсими маҳсулот инъикосшуда (ҳатман пурра инъикосшаванда) дар давоми тамоми мӯҳлати амали созишнома оид ба тақсими маҳсулот истифода мегардад.
6. Низоми махсуси андози дар ҳамин боб муқарраргардида нисбати андозсупорандагоне, ки дар моддаи 352 ҳамин Кодекс зикр шудаанд, истифода мегардад.
7. Низоми махсуси андози дар ҳамин боб муқарраргардида тақсими маҳсулоти фоидаро байни сармоягузор ва Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин аз ҷониби сармоягузор пардохт намудани андозҳо ва дигар пардохтҳои ҳатмии муқаррарнамудаи ҳамин бобро пешбинӣ менамояд .
8. Ҳангоми иҷрои созишнома оид ба тақсими маҳсулот, ки шартҳои тақсими маҳсулоти истеҳсолшударо мутобиқи қисми 1 моддаи 10 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи созишномаҳо оид ба тақсими маҳсулот" пешбинӣ менамояд, сармоягузор андозҳо, хироҷҳо ва дигар пардохтҳои ҳатмии зеринро пардохт менамояд :
- андозҳо аз истифодабарандагони қаъри замин ;
- андози иҷтимоӣ;
- андози замин;
- андоз аз истфодабарандагони роҳҳои автомобилгард;
- боҷи давлатӣ;
- хироҷҳои гумрукӣ;
- андозҳои маҳаллӣ (андоз аз молу мулки ғайриманқул, андоз аз соҳибони воситаҳои нақлиёт) ;
- дигар пардохтҳои ҳатмие, ки бо иҷрои созишнома оид ба тақсими маҳсулот вобастаанд.
9. Ҳангоми иҷрои созишнома оид ба тақсими маҳсулот, ки шартҳои тақсими маҳсулоти истеҳсолшударо мутобиқи қисми 2 моддаи 10 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи созишномаҳо оид ба тақсими маҳсулот" пешбинӣ менамояд, сармоягузор андозҳо, хироҷҳо ва дигар пардохтҳои ҳатмии зеринро мепардозад :
- андози иҷтимоӣ;
- андози замин;
- боҷи давлатӣ;
- хироҷҳои гумрукӣ;
- андозҳои маҳаллӣ (андоз аз молу мулки ғайриманқул, андоз аз соҳибони воситаҳои нақлиёт) ;
- дигар пардохтҳои ҳатмие, ки бо иҷрои созишнома оид ба тақсими маҳсулот вобастаанд.
10. Ҳангоми иҷрои созишнома оид ба тақсими маҳсулот мутобиқи қисмҳои 8 ва 9 ҳамин модда:
- сармоягузоре, ки ба коргарони кироя музди меҳнат ва дигар даромадҳои ба ои баробаркардашуда медиҳад, тибқи тартиби муқарраргардида пардохти андози даромад ва андози иҷтимоиро таъмин менамояд ;
- аз ҷониби сармоягузор (ширкати амалиётӣ (оператор) таҳвил намудани маҳсулоти истеҳсолшуда аз андоз аз арзиши иловашуда ва аксиз озод карда мешавад;
- сармоягузор (ширкати амалиётӣ (оператор) аз пардохти андоз аз фоида озод карда мешавад;
- аз пардохти андоз аз арзиши иловашуда молҳои ба қаламрави гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон воридшаванда барои иҷрои корҳо тибқи созишнома оид ба тақсими маҳсулот, ки дар барномаҳои корҳо ва сметаҳои хароҷоти тибқи тартиби муқаррарнамудаи созишнома оид ба тақсими маҳсулот мутобиқи қисми 1 моддаи 9 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи созишномаҳо оид ба тақсими маҳсулот" тасдиқ шудаанд, озод карда мешаванд. Дар сурати дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳвил шудани (ба истиснои содироти) ин молҳо андозҳои дар боло зикргардида ва дигар андозҳо мутобиқи ҳамин Кодекс ва дигар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пардохта мешаванд. Номгӯи ҳуҷҷатҳое, ки дар сурати ба мақомоти гумрук пешниҳод намудани онҳо озод кардан аз пардохти андозҳои дар ин қисм зикргардида анҷом дода мешавад, аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян мегардад;
Хориҷ карда шуд ;
Хориҷ карда шуд .
11. Ҳангоми иҷрои созишнома оид ба тақсими маҳсулот объекти андозбандишаванда, манбаи андоз, давраи андоз, меъёри андоз ва тартиби ҳисоб кардани андоз нисбати андозҳое, ки дар қисмҳои 8, 9 ва 10 ҳамин модда зикр гардидаанд, мутобиқи қонунгузории андози Ҷумҳурии Тоҷикистон бо назардошти хусусиятҳои пешбининамудаи муқаррароти ҳамин боб, ки дар санаи мавриди амал қарор додани созишнома оид ба тақсими маҳсулот амал мекунанд, муайян карда мешаванд.
12. Ҳангоми дар давоми мӯҳлати амали созишнома оид ба тақсими маҳсулот тағйир ёфтани номгӯи ягон андози дар ҳамин Кодекс зикргардида, вале дар айни ҳол тағйир наёфтани унсурҳои андозбандӣ, чунин андозҳо ҳангоми иҷрои созишнома оид ба тақсими маҳсулот тибқи номи нав ҳисоб ва пардохта мешаванд.
13. Ҳангоми дар давоми мӯҳлати амали созишнома оид ба тақсими маҳсулот тағйир ёфтани тартиби пардохти андозҳо, инчунин тағйир ёфтани шакл, тартиби пур кардан ва мӯҳлатҳои пешниҳоди эъломияҳои андоз бе тағйир ёфтани манбаи андоз, меъёри андоз ва тартиби ҳисоб кардани андозҳо, пардохти андозҳо, инчунин пешниҳод намудани эъломияҳои андоз мутобиқи қонунгузории ҷории андози Ҷумҳурии Тоҷикистон анҷом дода мешавад .
Моддаи 352. Андозсупорандагон ҳангоми иҷрои созишномаҳо
1. Нисбати андозҳое, ки ҳангоми истифодаи низоми махсуси муқаррарнамудаи ҳамин боб пардохта мешаванд, шахсоне андозсупорандагон ё агентҳои андоз эътироф карда мешаванд, ки мутобиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи созишномаҳо оид ба тақсими маҳсулот" ва ҳамин Кодекс сармоягузорон (ширкатҳои амалиётӣ (операторон) мебошанд.
Хориҷ карда шуд .
Моддаи 353. Ҷузъҳои (параметрҳои) асосии созишнома
1. Маҳсулоти истеҳсолшуда бояд байни давлат ва сармоягузор мутобиқи созишнома оид ба тақсими маҳсулот, ки бо назардошти талаботи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи созишномаҳо оид ба тақсими маҳсулот" ва ҳамин Кодекс баста шудааст, тақсим карда шавад.
2. Ба мақсадҳои ҳамин боб хароҷоти ҷуброншаванда бояд аз ҳисоби маҳсулоти ҷубронӣ ба андозаи хароҷоти воқеан анҷомдодашуда, вале на бештар аз маҳсулоти ҷубронии муқаррарнамудаи созишнома оид ба тақсими маҳсулот ба сармоягузор ҷуброн карда шавад. Дар айни ҳол маҳсулоти ҷубронӣ дар ҳар як давраи андоз (ҳисобот) наметавонад аз андозае, ки мутобиқи моддаи 33(1) ҳамин Кодекс муайян карда мешавад, зиёдтар бошад.
3. Созишнома оид ба тақсими маҳсулот, аз ҷумла ба мақсадҳои ҳамин боб бояд инҳоро пешбинӣ намояд:
а) дар сурати бастани он тибқи шартҳои қисми 1 моддаи 10 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи созишномаҳо оид ба тақсими маҳсулот" тартиб ва шартҳои:
- муайян намудани ҳаҷми (миқдори) умумии маҳсулоти истеҳсолшудае, ки нуқтаи тақсимкуниро гузаштааст ва арзиши он;
- муаиян намудани қисми маҳсулоти истеҳсолшудае, ки маҳсулоти ҷуброниро ташкил медиҳад;
- тақсими (муайян намудани таносубҳои тақсими) маҳсулоти фоида байни давлат ва сармоягузор;
б) дар сурати бастани он мутобиқи шартҳои қисми 2 моддаи 10 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи созишномаҳо оид ба тақсими маҳсулот" тартиб ва шартҳои:
- муайян намудани ҳаҷми (миқдори) умумии маҳсулоти истеҳсолшудае, ки нуқтаи тақсимкуниро гузаштааст ва арзиши он;
- тақсими (муайян намудани таносубҳои тақсими) маҳсулоти истеҳсолшуда байни давлат ва сармоягузор ё эквиваленти арзишии ҳаҷми (миқдори) умумии маҳсулоти истеҳсолшуда. Таносубҳои чунин тақсимкунӣ дар созишнома вобаста ба баҳодиҳии геологӣ-иқтисодӣ ва арзишии конҳои маъданҳои фоиданок, лоиҳаи техникӣ, нишондиҳандаҳои асосноксозии техникӣ-иқтисодӣ муайян карда мешаванд;
в) дар ҳамаи ҳолатҳои бастани он мутобиқи моддаи 10 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи созишномаҳо оид ба тақсими маҳсулот" тартиб ва шартҳои:
- аз ҷониби сармоягузор ба давлат додани қисми маҳсулоти истеҳсолшудаи мутобиқи шартҳои созишнома оид ба тақсими маҳсулот ба давлат тааллуқдошта ё эквиваленти арзишии он ;
- қисми маҳсулоти мутобиқи шартҳои созишнома оид ба тақсими маҳсулот ба сармоягузор тааллуқдоштаро гирифтани сармоягузор.
4. Созишнома оид ба тақсими маҳсулот метавонад танҳо як усули тақсими маҳсулотро, ки ҳамин модда муқарар кардааст, пешбинӣ намояд. Созишнома оид ба тақсими маҳсулот наметавонад гузариш аз як усули тақсими маҳсулот ба усули дигарро, ки ҳамин модда муқаррар кардааст, пешбинӣ намояд, ҳамчунин наметавонад иваз кардани як усули тақсими маҳсулотро ба усули дигар пешбинӣ намояд.
5. Фаъолияти сармоягузор (ширкати амалиётӣ (оператор) нисбати иҷрои созишнома оид ба тақсими маҳсулот дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамчун фаъолияти шахси ҳуқуқии мустақил - корхонае, ки резиденти Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошад, ба ҳисоб меравад .
Моддаи 354. Муайян намудани ҳаҷми (миқдори) умумии маҳсулоти истеҳсолшуда ва арзиши он
1. Ҳаҷми (миқдори) умумии маҳсулоти дар давраи ҳисоботӣ (андозӣ) истеҳсолшуда дар нуқтаи тақсимкунии маҳсулот тибқи созишнома оид ба тақсими маҳсулот муайян карда мешавад.
Нуқтаи тақсимкунии маҳсулотро созишнома оид ба тақсими маҳсулот муайян менамояд.
2. Арзиши маҳсулоти истеҳсолшуда дар нуқтаи тақсими маҳсулот барои ҳар як давраи ҳисоботӣ (андозӣ) ҳамчун ҳосили зарби ҳаҷми (миқдори) умумии маҳсулоти дар давоми давраи ҳисоботӣ (андозӣ) истеҳсолшуда, ки дар нуқтаи тақсимкунӣ андоза карда шуда, бо воҳидҳои дахлдори ченак (тонна, метри мукааб, баррел ва ҳоказо) ифода ёфтааст, ба нархи таҳвил ва содирот дар нуқтаи тақсимкунӣ дар давоми ин давраи ҳисоботӣ (андозӣ) мутобиқи созишнома оид ба тақсими маҳсулот муайян карда мешавад .
Моддаи 355. Хароҷоти ҷуброншаванда
Хароҷоти ҷуброншаванда хароҷоти асоснок ва бо ҳуҷҷатҳо тасдиқгардидаи сармоягузор мебошад, ки онро воқеан ҳангоми иҷрои корҳо дар доираи созишномаи оид ба тақсими маҳсулот басташуда мутобиқи барномаҳои корҳо ва сметаҳои хароҷоти тибқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи созишномаҳо оид ба тақсими маҳсулот" тасдиқгардида анҷом додаст, ба истиснои хароҷоти дар моддаи 356 ҳамин Кодекс зикргардида .
Моддаи 356. Таркиби хароҷоти ҷуброннашаванда
Ба хароҷоти аз ҳисоби ҳиссаи маҳсулоти фоида анҷомдодашаванда (пӯшонидашаванда), ки ба сармоягузор тааллуқ дорад ва аз ҳисоби маҳсулоти ҷубронӣ ҷуброн намешавад, намудҳои зерини хароҷот (масрафҳо) дохил мешаванд:
1) пардохти саҳм барои иштирок дар озмуни барномаҳои сармоягузорӣ барои гирифтани ҳуқуқи истифодаи қаъри замин аз рӯи шартҳои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи созишномаҳо оид ба тақсими маҳсулот";
2) барои гирифтани иттилооти геологӣ;
3) аз рӯи моддаҳои хароҷоте, ки барои онҳо созишнома оид ба тақсими маҳсулот маҳдудиятҳо муқаррар намудааст, дар қисмати зиёдтар аз ин маҳдудиятҳо;
4) аз рӯи пардохти пардохтҳои ҳатмӣ барои аз лимитҳои муқарраршуда зиёдтар ифлос кардани муҳити зист.
Хароҷоте, ки дар бандҳои 3) ва 4) ҳамин модда пешбинӣ шудаанд, дар доираи маҳдудиятҳо ва лимитҳои муқарраршуда ба таркиби хароҷоти ҷуброншаванда дохил карда мешаванд;
5) барои пардохти таҳвил ё содироти маҳсулоти ҷубронӣ ва ҳиссаи маҳсулоти фоидаи ба сармоягузор тааллуқдошта бо назардошти хароҷот барои аз нуқтаи тақсимот то нуқтаи таҳвил ё содирот бурдани ин маҳсулот, талафҳо ҳангоми боркашонӣ, хароҷот барои суғурта ҳангоми боркашонии маҳсулот то нуқтаи таъинот, хароҷоти комиссионӣ ва дигар хароҷот;
6) барои маблағгузории тафтиши (аудити) фаъолияти молиявию хоҷагӣ, ки бо талаби саҳомони (муассисони) сармоягузор (ширкати амалиётӣ (оператор) анҷом дода шудааст;
7) бинобар аз ҷониби сармоягузор (ширкати амалиётӣ (оператор) иҷро накардан ё дар сатҳи дахлдор иҷро накардани ӯҳдадориҳо, ки созишнома оид ба тақсими маҳсулот муқаррар кардааст, бо назардошти ӯҳдадориҳои мутобиқи қисми 2 моддаи 9 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи созишномаҳо оид ба тақсими маҳсулот" пешбинӣ карда шуда, инчунин хароҷот барои вайрон кардани қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон;
8) барои пардохти арзиши экскурсияҳо ва саёҳатҳо, аз ҷумла бо роҳхатҳо;
9) додани мукофотпулӣ (фоизҳо) барои қарз (заём) ва истифодаи маблағҳои заём, инчунин пардохтҳои комиссионӣ ва дигар хароҷоте, ки бо ҷалб ва истифода намудани маблағҳои заём алоқаманд мебошанд, зиёда аз меъёри ЛИБОР бо ҷамъ намудани маржа, ки бо созишнома оид ба тақсими маҳсулот муқаррар карда мешавад. Ҳамзамон маржа наметавонад аз меъёри ЛИБОР зиёд бошад;
10) зарари (хароҷоти) расонидашуда (анҷомдодашуда) дар натиҷаи садамаҳое, ки бо айби сармоягузор бинобар риоя накардани технология ва (ё) техникаи бехатарӣ рӯй додаанд ;
11) хароҷот барои суғуртаи ихтиёрии кормандон;
12) хароҷот вобаста ба тафтишоти судӣ;
13) ҷарима ва пинаҳое (фоизҳое), ки аз тарафи мақомоти давлатӣ аз сармоягузор гирифта мешаванд ;
14) хароҷоти пардохти масрафҳо барои истифодаи шахсии кормандон, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ накардааст;
15) андозҳо, хироҷҳо ва дигар пардохтҳои ҳатмии мутобиқи ҳамин боб пардохташуда;
16) тамоми хароҷоте, ки бевосита ба фаъолият аз рӯи созишнома оид ба тақсими маҳсулот тааллуқ надорад, бо назардошти арзиши молу мулки додашуда, корҳои иҷрошуда, хизматҳои аз ҷониби сармоягузор (ширкати амалиётӣ (оператор) (аз ҳисоби сармоягузор) ройгон (хайрия) расонидашуда .
Моддаи 357. Тартиби пӯшонидани хароҷоти ҷуброншаванда
1. Хароҷоти ҷуброншаванда аз ҳисоби маҳсулоти ҷубронӣ тибқи тартиби дар ҳамин модда муайянгардида бо назардошти хусусиятҳои дар созишнома оид ба тақсими маҳсулот муқарраргардида ба сармоягузор ҷуброн карда мешаванд.
2. Пӯшонидани хароҷоти ҷуброншавандаи сармоягузор аз ҳисоби маҳсулоти ҷубронӣ аз моҳи гирифтани маҳсулот сар карда анҷом дода мешавад.
Тақсими маҳсулоти фоида ё ҳаҷми (миқдори) умумии маҳсулоти истеҳсолшуда байни давлат ва сармоягузор мутобиқи шартҳои созишномаи оид ба тақсими маҳсулот басташуда низ аз моҳи гирифтани маҳсулот оғоз мегардад.
Ба мақсадҳои ҳамин боб хароҷоти ҷуброншаванда бояд аз ҳисоби ба сармоягузор додани маҳсулоти истеҳсолшуда ба миқдори на бештар аз маҳсулоти ҷубронӣ тибқи созишнома оид ба тақсими маҳсулот пӯшонида шавад.
3. Бақияи хароҷоти ҷуброншавандае, ки дар охири давраи андоз пӯшонида нашудаанд, чунин муайян карда мешавад:
- хароҷоти ҷуброншавандае, ки дар аввали давраи андозӣ ба сармоягузор ҷуброн карда нашудаанд;
- ҷамъи хароҷоти ҷуброншавандае, ки сармоягузор дар давоми давраи андозӣ анҷом додааст;
- тарҳи хароҷоти ҷуброншавандае, ки дар давраи андозӣ (барои давраи андозӣ) ба сармоягузор ҷуброн карда шудаанд .
Моддаи 358. Баҳисобгирии маҳсулоти ҷубронӣ, фоида ва хароҷоти ҷуброншаванда
1. Сармоягузор (ширкати амалиётӣ (оператор) пешбурди ҳисоби маҳсулоти ҷубронӣ ва фоидаро бо воҳидҳои ченаки аслӣ (натуралӣ), инчунин бо асъори миллӣ ва асъори хориҷии озод табдилшаванда, ки дар созишнома оид ба тақсими маҳсулот муайян карда шудааст, тибқи қоидаҳои ҳисоби андоз, ки ҳамин Кодекс муқаррар намудааст, бо назардошти муқаррароти ҳамин модда анҷом медиҳад.
2. Сармоягузор ӯҳдадор аст пешбурди ҳисоби маҳсулоти ҷубронӣ ва хароҷоти ҷуброншавандаро тавре таъмин намояд, то ин ки ба инъикоси дукаратаи ҳамон як хароҷот дар маҳсулоти ҷубронӣ ва хароҷоти ҷуброншаванда роҳ дода нашавад .
Моддаи 359. Муайянкунии таносубҳои тақсими маҳсулоти фоида
Таносубҳои тақсими маҳсулоти фоида байни сармоягузор ва давлат дар созишнома оид ба тақсими маҳсулот муқаррар карда мешаванд .
Моддаи 360. Давраи андозӣ (ҳисоботӣ)
Давраи андозӣ (ҳисоботӣ) барои пардохтҳо ба фоидаи Ҷумҳурии Тоҷикистон мутобиқи созишнома оид ба тақсимн маҳсулот, аз ҷумла андозҳо мутобиқи ҳамин боб моҳи тақвимӣ ба ҳисоб меравад .
Моддаи 361. Мӯҳлати пардохт
Пардохтҳо ба фоидаи Ҷумҳурии Тоҷикистон мутобиқи ҳамин боб на дертар аз рӯзи 15-уми моҳи баъди давраи ҳисоботӣ (андозӣ) интиқол дода мешаванд .
Моддаи 362. Эъломияи андоз
Эъломия аз рӯи пардохтҳо ба фоидаи Ҷумҳурии Тоҷикистон мутобиқи созишнома оид ба тақсими маҳсулот аз ҷониби сармоягузор (ширкати амалиётӣ (оператор) ба мақоми андози маҳалли баҳисобгирии бақайдгирӣ на дертар аз рӯзи 10-уми моҳи баъди давраи ҳисоботӣ (андозӣ) пешниҳод карда мешавад .
Боби 53. РОЯЛТИ БАРОИ ОБ
Моддаи 363. Андозсупорандагон
Андозсупорандагони роялти барои об (минбаъд дар ҳамин Бобандозсупорандагон) шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродие эътироф мешаванд, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистоы обро барои истеҳсоли нерӯи барқ истифода мебаранд ).
Моддаи 364. Объектҳои андозбандӣ
Объекти андозбандии роялти барои об истифодаи объектҳои обӣ бо мақсадҳои истеҳсоли нерӯи барқ дар нерӯгоҳҳои барқии обӣ эътироф мешавад .
Моддаи 365. Манбаи андоз
1. Манбаи андоз аз ҷониби андозсупоранда нисбат ба ҳар як объекти обӣ алоҳида муайян карда мешавад.
2. Ҳангоми истифодаи объектҳои обӣ бо мақсади истеҳсоли нерӯи барқ манбаи андоз ҳамчун миқдори дар давраи андозсупорӣ истеҳсолшудаи нерӯи барқ бе дарназардошти талафи он ҳангоми интиқоли (таҳвили) минбаъдаи он муайян карда мешавад .
Моддаи 366. Озодкунӣ
Истифодаи объектҳои обӣ барои мақсадҳои истеҳсоли нерӯи барқ ҳангоми аз 1000 киловатт бештар набудани иқтидори объектҳои нерӯистеҳсолкунанда аз андозбандӣ бо роялти барои об озод карда мешавад .
Моддаи 367. Давраи андоз
Нисбат ба истифодаи объектҳои обӣ бо мақсадҳои истеҳсоли нерӯи барқ давраи андоз моҳи тақвимӣ эътироф мешавад .
Моддаи 368. Меъёри андоз
Меъёри роялти барои об ҳангоми истифодаи объектҳои обӣ бо мақсадҳои истеҳсоли нерӯи барқ ба андозаи 0,06 нишондиҳанда барои ҳисобҳо барои ҳар 1000 киловатт/соат нерӯи барқи истеҳсолшуда ба ҳолати охири давраи андоз муқаррар карда мешавад .
Моддаи 369. Тартиби ҳисоб кардани роялти барои об
1. Андозсупоранда маблағи роялтиро барои об мустақилона ҳисоб менамояд.
2. Маблағи роялти барои об аз рӯи натиҷаи ҳар як давраи андоз ҳамчун ҳосили зарби манбаи андоз ба меъёри андоз ҳисоб карда мешавад .
Моддаи 370. Мӯҳлати пардохти роялти барои об
Маблағи умумии роялти барои об, ки тибқи моддаҳои 365 ва 368 ҳамин Кодекс ҳисоб карда шудааст, бояд ба буҷет на дертар аз 15-уми моҳи пас аз давраи гузаштаи андоз пардохта шавад .
Моддаи 371. Эъломияи андоз
Эъломияи андоз аз рӯи шакле, ки мақоми ваколатдори давлатӣ муайян менамояд, аз ҷониби андозсупоранда ба мақоми андози маҳалли баҳисобгирии бақайдгирии он дар мӯҳлате, ки барои пардохти андоз муқаррар шудааст, пешниҳод карда мешавад .
?
ҚАРОРИ МАҶЛИСИ МИЛЛИИ МАҶЛИСИ ОЛИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН
Оид ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи қабул намудани Кодекси андози Ҷумҳурии Тоҷикистон ва мавриди амал қарор додани он"
Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи қабул намудани Кодекси андози Ҷумҳурии Тоҷикистон ва мавриди амал қарор додани он" баррасӣ намуда, қарор мекунад:
Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи қабул намудани Кодекси андози Ҷумҳурии Тоҷикистон ва мавриди амал қарор додани он" ҷонибдорӣ карда шавад.
Раиси
Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии
Ҷумҳурии Тоҷикистон М.Убайдуллоев
ш.Душанбе, 25 ноябри соли 2004 № 572
?
ҚАРОРИ МАҶЛИСИ НАМОЯНДАГОНИ МАҶЛИСИ ОЛИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН
Оид ба қабул намудани Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи қабул намудани Кодекси андози Ҷумҳурии Тоҷикистон ва мавриди амал қарор додани он"
Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон қарор мекунад:
1. Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи қабул намудани Кодекси андози Ҷумҳурии Тоҷикистон ва мавриди амал қарор додани он" қабул карда шавад.
2. Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон:
1) муқаррароти Кодекси андози Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи ба шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон аз синни 16 сола боло додани рақами мушаххаси андозсупоранда ва сабти он дар шиносномаҳои шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон, таъсис додан ва пешбурди Феҳристи ягонаи давлатии андозсупорандагонро дар қисмати шахсони воқеӣ давра ба давра аз 1 январи соли 2006 дар давоми се сол амалӣ гардонад, таъсис додан ва пешбурди Феҳристи ягонаи давлатии андозсупорандагонро дар қисмати шахсони ҳуқуқӣ бошад, то 1 январи соли 2006 таъмин намояд.
2) то 1 апрели соли 2005:
- оид ба мутобиқ гардонидани қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон бо Кодекси андози Ҷумҳурии Тоҷикистон таклифҳо пешниҳод намояд;
- санадҳои меъёрии ҳуқуқиеро, ки аз Кодекси андози Ҷумҳурии Тоҷикистон бармеоянд, қабул намояд ва санадҳои меъёрии ҳуқуқии худро, ки то 1 январи соли 2005 қабул гардидаанд, ба Кодекси андози Ҷумҳурии Тоҷикистон мутобиқ созад;
- аз ҷониби мақомоти дахлдори идоракунии давлатӣ қабул гардидани санадҳои меъёрии ҳуқуқиеро, ки аз Кодекси андози Ҷумҳурии Тоҷикистон бармеоянд, таъмин намояд.
Раиси
Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии
Ҷумҳурии Тоҷикистон С.Хайруллоев
КОДЕКСИ АНДОЗИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН
ҚИСМИ I. ҚИСМИ УМУМИ
ФАСЛИ I. МУҚАРРАРОТИ УМУМИ
БОБИ I. СИСТЕМАИ АНДОЗИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН
Моддаи 1. Муносибатҳое, ки ҳамин Кодекс танзим менамояд
1. Ҳамин Кодекс муносибатҳои ҳуқуқиеро, ки принсипҳои ташкил намудан ва фаъолияти системаи андози Ҷумҳурии Тоҷикистон, тартиби муқаррар намудан, тағйир додан, бекор кардан ва ҷамъ овардани андозҳоро муқаррар месозанд, танзим мекунад; вазъи ҳуқуқии мақомоти андоз, воҳидҳои полиси андоз, андозсупорандагон, агентҳои андоз ва дигар иштирокчиёни муносибатҳои бо қонунгузории андоз танзимшаванда ва муқарраротро оид ба муайян намудани манбаҳои андозбанди, иҷрои ӯҳдадориҳои андоз ва андешидани тадбирҳои таъминкунандаи иҷрои ин ӯҳдадориҳо, пешбурди баҳисобгирии бақайдгирии андозсупорандагон, объектҳои андозбанди ва баҳисобгирии андоз, кашидан ба ҷавобгари барои ҳуқуқвайронкуниҳои андози ва шикоят кардан аз амали (беамалии) мақоми андоз ва шахсони мансабдори он муайян мекунад.
2. Мафҳум ва меъёрҳои муқаррарнамудаи ҳамин Кодекс ва дигар санадҳои қонунгузории андоз (агар қонунгузори тартиби дигарро муқаррар накарда бошад) танҳо ҳангоми танзим намудани муносибатҳо вобаста ба андозбанди истифода бурда мешаванд.
3. Ситонидани боҷи гумруки ва дигар пардохтҳои гумруки тибқи қонунгузории гумруки, ҳамин Кодекс ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқи, боҷи давлати бошад - тибқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи боҷи давлати" ба танзим дароварда мешаванд. Ситонидани дигар пардохтҳои ҳатми ба буҷет, ки ҳамин Кодекс муқаррар накардааст, тибқи қонунгузори оид ба дигар пардохтҳои ҳатми танзим мегардад.
Моддаи 2. Қонунгузории андози Ҷумҳурии Тоҷикистон ва амали он
1. Қонунгузории андози Ҷумҳурии Тоҷикистон ба Конститутсияи (Сарқонуни) Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз ҳамин Кодекс, санадҳои меъёрии ҳуқуқии дар асоси он ва мутобиқи он қабулшуда ва шартномаҳои байналмилалие, ки Ҷумҳурии Тоҷикистон эътироф намудааст, иборат мебошад.
2. Ҳангоми андозбанди санадҳои расман нашршудаи қонунгузории андоз, ки дар санаи ба миён омадани (ҷой доштани) ҳолатҳои марбут ба иҷрои ӯҳдадориҳои андоз амал мекунанд, истифода мешаванд.
Санадҳои қонунгузории андоз, ки дар давоми моҳҳои якум ва (ё) дуюми семоҳа расман нашр мешаванд, аз санаи 1-уми моҳи якуми семоҳае, ки мустақиман баъди семоҳаи расман нашршудаи онҳо фаро мерасад, мавриди амал қарор дода мешаванд.
Агар санадҳои қонунгузории андоз дар ҷараёни моҳи сеюми семоҳа расман нашр шаванд, онҳо аз санаи 1-уми моҳи дуюми семоҳае, ки мустақиман баъди семоҳаи расман нашршудаи онҳо фаро мерасад, мавриди амал қарор дода мешаванд.
Муқаррароти сархатҳои дуюм ва сеюми ҳамин қисм дар ҳолате мавриди амал қарор дода мешаванд, агар бевосита дар худи санади қонунгузории андоз мӯҳлати дигар оид ба эътибор пайдо кардани он пешбини нашуда бошад.
3. Меъёру муқаррароти ҳамин Кодексро бо пешниҳоди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар шакли қарори дахлдори Маҷлиси намояндагон тафсир дода, тафсири меъёру муқаррароти дигар санади қонунгузории андозро, агар дар худи санад тартиби дигаре пешбини нашуда бошад, дар шакли санади меъёрии ҳуқуқии дахлдор мақоме анҷом медиҳад, ки ин санадро қабул намудааст. Чунин тафсир бояд расман нашр карда шавад. Чопи санадхои конунгузории андоз, аз чумла тафсири онхо хангрме расми ба хисоб мераванд, агар онхо дар нашрияхои чопии расмии Мачлиси Олии Чумхурии Точикистон, Ҳукумати Чумиурш Точикистон ва макоми ваколатдори давлатй нашр шуда бошанд.
4. Муқаррароти санадҳои меъёрии ҳуқуқии дар асоси ҳамин Кодекс ва мутобиқи он қабулшуда наметавонанд хилофи муқаррароти ҳамин Кодекс бошанд. Ҳангоми ҷой доштани чунин ихтилофот муқаррароти ҳамин Кодекс татбиқ мегардад.
Санади меъёрии ҳуқуқи оид ба андоз дар ҳолате ба ҳамин Кодекс номутобиқ шуморида мешавад, агар чунин санад то дараҷае ба принсипҳои (асосҳои) умуми ва (ё) маънои аслии муқаррароти мушаххаси ҳамин Кодекс мухолиф бошад.
5. Институтҳо, мафҳумҳо ва ибораҳои қонунгузории граждани, оилави ва дигар соҳаҳои қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки дар ҳамин Кодекс истифода шудаанд, агар дар ҳамин Кодекс тартиби дигаре пешбини нашуда бошад, бо ҳамон маъное истифода мегарданд, ки дар ин соҳаҳои қонунгузори истифода шудаанд. Ҳангоми мавҷудияти ихтилофот байни муқаррароти ҳамин Кодекс ва санадҳои меъёрии ҳуқуқии марбут ба дигар соҳаҳои қонунгузори, ба мақсади андозбанди муқаррароти ҳамин Кодекс истифода бурда мешаванд.
6. Санадҳои қонунгузории андоз дар ҳолатҳои мутобиқат ба муқаррароти моддаи 45 Конститутсияи (Сарқонуни) Ҷумҳурии Тоҷикистон метавонанд қувваи бозгашт дошта бошанд.
Санадҳои қонунгузории андоз, ки андозҳои навро муқаррар мекунанд, меъёрҳои андозро зиёд менамоянд, барои ҳуқуқвайронкунии андоз ҷавобгариро муқаррар ё вазнинтар месозанд, ӯҳдадории нави андозсупорандагон, инчунин дигар иштирокчиёни муносибатҳоеро, ки қонунгузории андоз танзим менамояд, муайян мекунанд, қувваи бозгашт надоранд.
Санадҳои қонунгузории андоз, ки ҷавобгариро барои вайрон кардани қонунгузории андоз бартараф ё сабуктар мегардонанд ё барои ҳимояи ҳуқуқҳои андозсупорандагон, агентҳои андоз ва намояндагони онҳо кафолати иловаги фароҳам меоранд, агар дар худи санади қонунгузории андоз тартиби дигаре пешбини нашуда бошад, қувваи бозгашт доранд.
Муқаррароти пешбининамудаи ҳамин қисм нисбати санадҳои меъёрии ҳуқуқие, ки тартиби ситонидани андози пардохтшавандаро вобаста ба гузаронидани мол аз сарҳади гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон танзим менамоянд, низ татбиқ мегарданд.
7. Ба қонунгузории ғайриандоз ворид намудани масъалаҳои вобаста ба андозбанди манъ аст, ба истиснои:
1) муқаррарот дар бораи ҳуқуқвайронкуниҳои маъмури, ки ба қонунгузории маъмури дохил карда шудаанд;
2) муқаррарот оид ба ҷиноятҳои андоз, ки ба қонунгузории ҷинояти дохил шудаанд;
3) муқаррарот оид ба афзалияти ӯҳдадориҳои андоз, ки ба қонунгузори оид ба муфлисшави дохил шудаанд;
4) муқаррароте, ки ба қонунгузории гумрук дохил шудаанд;
5) муқаррароте, ки ба қонунгузори оид ба боҷи давлати дохил шудаанд;
6) муқаррароте, ки ба қонунгузори оид ба суғуртаи давлатии иҷтимои дохил шуда, истифодаи мақсадноки маблағи андози иҷтимоиро аз ҷониби андозсупорандагон танзим менамоянд;
7) муқаррароте, ки ба қонунгузори дар бораи буҷети давлати барои солҳои молиявии дахлдор дохил шудаанд;
8) муқаррароти андоз, ки мутобиқи қонунгузори оид ба таъсиси минтақаҳои озоди иқтисоди қабул шудаанд;
9) муқаррароте, ки ба қонунгузори оид ба дигар пардохтҳои ҳатми дохил шуда, Кодекси андози Ҷумҳурии Тоҷикистон онҳоро муқаррар накардааст;
10) муқаррарот оид ба андоз, ки ба санадҳои ҳуқуқии байналмилалии эътирофнамудаи Ҷумҳурии Тоҷикистон ворид шудаанд.
8. Агар дар шартномаи байналмилалии эътирофнамудаи Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки дорои муқаррароти марбут ба андозбанди мебошад, нисбати тартиб ва меъёрҳои муқаррарнамудаи ҳамин Кодекс ва санадҳои меъёрии ҳуқуқии дар асос ва мутобиқи он қабулгардида тартиб ё меъёрҳои дигар пешбини шуда бошад, пас тартибу меъёрҳои шартномаи байналмилалии эътирофнамудаи Ҷумҳурии Тоҷикистон татбиқ мегарданд.
9. Имтиёзҳои пешбининамудаи шартномаи байналмилали дар бораи пешгирии андозбандии дукарата нисбати резиденти давлати иштирокчии шартнома татбиқ намегарданд, агар ин резидентро дигар шахсе, ки резиденти чунин давлат нест, барои ба даст овардани имтиёзот истифода барад.
10. Барои давлату ҳукуматҳои хориҷи, ташкилотҳои байналмилали, намояндагиҳои дипломатию консулгарии давлату ҳукуматҳои хориҷи ва кормандони дипломатию консулгари, инчунин намояндагиҳои ташкилотҳои байналмилали, кормандони онҳо ва аъзои оилаи шахсони дар боло зикршуда озод намудан аз андозҳо ва дигар имтиёзоти мувофиқи ҳамин Кодекс ё шартномаҳои эътирофнамудаи Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинишуда, тибқи расмиёти муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон таъмин карда мешаванд. Озодкуни аз андоз ва додани дигар имтиёзҳои андози бояд дар доира ва шартҳои муқаррарнамудаи ҳамин Кодекс ва шартномаҳои байналмилалии эътирофнамудаи Ҷумҳурии Тоҷикистон амали карда шавад.
11. Дастуруламалҳои оид ба тартиби ҳисоб ва пардохти андозу пардохтҳои зеринро мақоми ваколатдори давлати дар мувофиқа бо Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, ва ҳангоми зарурат, бо дигар мақомоти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳия, тасдиқ ва расман нашр менамояд:
1) андози даромад аз шахсони воқеи (андоз аз даромади шахсони воқеи);
2) андоз аз фоидаи шахсони ҳуқуқи;
3) андоз аз арзиши иловашуда;
4) аксизҳо;
5) андози замин;
6) андозҳо аз истифодабарандагони қаъри замин;
7) андоз аз истифодабарандагони роҳҳои автомобилгард;
8) андозе, ки тибқи низоми соддакардашуда пардохта мешавад;
9) андози ягона барои истеҳсолкунандагони маҳсулоти кишоварзи;
10) андоз аз фурӯш (нахи пахта ва алюминийи аввалия);
11) андози ҳадди ақал аз даромади корхонаҳо;
12) боҷи гумруки ва дигар пардохтҳои гумруки;
13) андози иҷтимои;
14) боҷи давлати;
15) андоз аз маҳсулоти коркарди молҳо (Қонун аз 26 декабри соли 2005 №114);
16) дигар пардохтҳои ҳатми.
Ҳеҷ як муқаррароти дастуруламалҳо, ки хилофи ҳамин Кодекс ва шартномаҳои байналмилалии эътирофнамудаи Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошанд, эътибори ҳуқуқи надоранд.
12. Санадҳои меъёрии ҳуқуқии умумиҳатмӣ оид ба андоз, ки мақоми ваколатдори давлатӣ мутобиқи ҳамин Кодекс қабул кардааст, барои санҷиши мутобиқат ба қонунгузорӣ ва бақайдгирии давлатӣ ба Вазорати адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ирсол карда мешаванд ва пас аз санҷиш, бақайдгирӣ ва нашри расмӣ мутобиқи қисми 3 ҳамин модда мавриди амал карор дода мешаванд (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193).
Моддаи 3. Системаи андози Ҷумҳурии Тоҷикистон
Системаи андози Ҷумҳурии Тоҷикистон аз маҷмӯи дар ҳамин Кодекс пешбинишудаи андозҳо, принсипҳо, шаклу усулҳои муқаррар намудан, тағйир додан ва бекор кардан, пардохтан ва андешидани тадбирҳо ҷиҳати пардохти онҳо, инчунин шаклу усулҳои назорати андоз ва ҷавобгари барои вайрон кардани қонунгузории андоз иборат аст.
Моддаи 4. Асосҳои ҳуқуқии андозбанди
1. Ҳамаи шахсони воқеи ва ҳуқуқи вазифадоранд тамоми андозҳоеро, ки нисбати ин андозҳо мувофиқи ҳамин Кодекс андозсупоранда ба ҳисоб мераванд, пардозанд.
2. Ҳеҷ касро дастур додан мумкин нест, ки андозҳои дар ҳамин Кодекс пешбининашударо пардозад.
3. Андозе, ки мутобиқи ҳамин Кодекс ҳисоб карда щудааст, аз ӯҳдадори дар назди давлат иборат буда, бояд ба буҷети давлати пардохта шавад.
Моддаи 5. Андоз
Андоз пардохти муқаррарнамудаи ҳамин Кодекс ба буҷети давлати (минбаъд "буҷет") ба ҳисоб рафта, дорои хусусияти ҳатми ва инфиродии ғайриэквиваленти мебошад.
Моддаи 6. Андозҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон
1. Андозҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон аз андозҳои умумидавлати ва андозҳои маҳалли иборатанд.
Ба андозҳои умумидавлати инҳо дохил мешаванд:
1) андози даромад аз шахсони воқеи (андоз аз даромади шахсони воқеи);
2) андоз аз фоидаи шахсони ҳуқуқи;
3) андоз аз арзиши иловашуда;
4) аксизҳо;
5) андози иҷтимои;
6) андози замин;
7) андозҳо аз истифодабарандагони қаъри замин;
8) андоз аз истифодабарандагони роҳҳои автомобилгард;
9) андозе, ки тибқи низоми соддакардашуда пардохта мешавад;
10) андози ягона барои истеҳсолкунандагони маҳсулоти кишоварзи;
11) боҷи гумруки ва дигар пардохтҳои гумруки;
12) боҷи давлати;
13) андоз аз фурӯш (нахи пахта ва алюминийи аввалия);
14) андози ҳадди ақал аз даромади корхонаҳо;
15) андоз аз маҳсулоти коркарди молҳо (Қонун аз 26 декабри соли 2005 №114);
16) дигар пардохтҳои ҳатмии умумиҷумҳурияви.
2. Ба андозҳои маҳалли инҳо дохил мешаванд:
1) андоз аз амволи ғайриманқул;
2) андоз аз соҳибони воситаҳои нақлиёт;
3) андоз аз фурӯши чакана;
4) дигар пардохтҳои ҳатмии маҳалли.
3. Маблағи аз ҳисоби андозҳои умумидавлати воридгардида байни буҷети ҷумҳурияви ва буҷетҳои маҳалли мутобиқи қонунгузории буҷетии Ҷумҳурии Тоҷикистон тақсим карда мешавад. Маблағҳои аз андози маҳалли воридгардида ба буҷетҳои маҳаллии дахлдор ворид карда мешаванд.
4. Агар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиби дигаре муқаррар накарда бошад, андозҳо бо воҳиди пули ҳисоб карда шуда, бо асъори милли супорида мешаванд.
5. Ҷамъоварии андозе, ки дар қисми махсуси ҳамин Кодекс зикр шудааст, ба истиснои андоз аз соҳибони воситаҳои нақлиёт, аз ҷониби мақомоти андоз таъмин карда мешавад. Ҷамъоварии андоз аз соҳибони воситаҳои нақлиёт аз ҷониби Бозрасии давлатии автомобилии Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон анҷом дода мешавад.
6. Бо назардошти қисми 7 моддаи 2 ҳамин Кодекс, озодкуни аз ҳама гуна андози умумидавлати ё тағйир додани меъёри андози пешбининамудаи ҳамин Кодекс метавонад бо роҳи ворид намудани тағйиру иловаҳо ба ҳамин Кодекс ва нисбати андозҳои маҳалли бошад - дар асоси қарорҳои Маҷлисҳои маҳаллии вакилони халқи дахлдор анҷом дода шавад.
Моддаи 7. Тартиби муқаррар намудан, тағйир додан ва бекор кардани андозҳо
1. Ба ғайр аз андозҳои пешбининамудаи ҳамин Кодекс муқаррар намудани андозҳои нав, инчунин тағйир додан ё бекор кардани андозҳои амалкунанда бо пешниҳоди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон танҳо ҳангоми қабул намудани Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи ворид намудани тағйиру иловаҳо ба ҳамин Кодекс анҷом дода мешавад.
Ҳангоми муқаррар намудани андозҳо бояд ҳамаи омилҳои андозбанди, аз ҷумла: андозсупорандагон; объекти андозбанди; манбаи андоз; давраи андоз; тартиби ҳисоб кардани андоз; тартиб ва мӯҳлати пардохти андоз; дар ҳолатҳои пешбининамудаи ҳамин Кодекс - имтиёзҳои андоз ва асосҳо барои ба даст овардани (истифодаи) онҳо аз ҷониби андозсупоранда муайян карда шаванд.
2. Таклифҳо оид ба ворид намудани тағйиру иловаҳо ба Кодекси андози Ҷумҳурии Тоҷикистон дар якҷояги бо асосноксозии иқтисоди ва дигар асосҳо пешниҳод карда мешаванд.
БОБИ 2. МУАЙЯН НАМУДАНИ ИСТИЛОҲОТЕ, КИ ДАР ҲАМИН КОДЕКС ИСТИФОДА ШУДААНД
Моддаи 8. Андозсупорандагон (мафҳуми умуми)
Шахсони воқеи ва (ё) ҳуқуқи, ки ба зиммаашон мутобиқи ҳамин Кодекс ӯҳдадории пардохти андоз гузошта щудааст, ҳамчун андозсупоранда эътироф мешаванд.
Мувофиқи тартиби муқаррарнамудаи ҳамин Кодекс воҳидҳои махсуси шахсони ҳуқуқи ӯҳдадориҳои ин шахсонро оид ба пардохти андозҳо (ҳамчун андозсупоранда эътироф мешаванд) дар маҳали (воқеии, аслии) ҷойгиршавии ин воҳидҳои махсуси шахсони ҳуқуқи иҷро менамоянд.
Моддаи 9. Объекти андозбанди ва (ё) объекте, ки бо андозбанди алоқаманд аст
Объекти андозбанди ва (ё) объекте, ки бо андозбанди алоқаманд аст, объекте мебошад, ки дорои тавсифи арзиши, миқдори ё физики буда, ҳангоми мавҷудияти он (объект) қонунгузории андоз нисбати андозсупоранда (субъект) ӯҳдадориҳоро доир ба пардохти андоз муайян менамояд.
Объекти андозбанди ва (ё) объекте, ки бо андозбанди алоқаманд аст, метавонад аз амвол, даромад, фоида, амалиёт доир ба таҳвили мол (кор, хизматрасони), арзиши молҳои таҳвилшуда (иҷрои корҳо, хизматрасониҳо), воридоти (содироти) мол ба (аз) қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон ва ё дигар объекте, ки ҳамин Кодекс муқаррар намудааст, иборат бошад.
Ҳар кадом андоз объекти мустақили ба худ хос дорад.
Моддаи 10. Манбаи андоз
Манбаи андоз аз баҳои арзиши, физики ё дигар шакли арзёбии объекти андозбанди ва (ё) объекти ба андозбанди алоқаманд иборат буда, дар асоси он маблағи андозе, ки бояд ба буҷет пардохта шавад, муайян мегардад.
Моддаи 11. Меъёри (ставкаи) андоз
Меъёри андоз ин бузургии ҳисобкардашудаи маблағи андозҳо мебошад, ки нисбати воҳиди ченаки манбаи андозбанди истифода бурда мешавад.
Меъёри андоз бо фоиз ё (ва) маблағи мутлақ нисбати воҳиди ченаки манбаи андозбанди муқаррар карда мешавад.
Моддаи 12. Давраи андоз
Таҳти мафҳуми давраи андоз муддате дар назар дошта шудааст (соли тақвими, семоҳа, моҳ, даҳрӯза ё дигар мӯҳлат), ки нисбати андозҳои алоҳида мутобиқи ҳамин Кодекс муқаррар гардидааст ва ҳангоми гузаштани он (ба охир расидани он) манбаи андоз муайян ва маблағи андози ба буҷет супоридашаванда ҳисоб карда мешавад. Давраи андоз метавонад аз як ё якчанд давраҳои ҳисоботи (семоҳаҳо, моҳҳо, даҳрӯзаҳо ва дигар мӯҳлатҳо) иборат бошад, ки бо гузаштани (ҷамъбасти) онҳо пешпардохтҳо (пардохтҳои ҷори) сурат мегиранд.
Моддаи 13. Мӯҳлати пардохт
Мӯҳлати пардохти андоз санаи тақвимие мебошад, ки мутобиқи ҳамин Кодекс муайян шудааст ва то ё дар лаҳзаи фарорасии он маблағи ҳисобшудаи андоз бояд ба буҷет супорида шавад, яъне ӯҳдадории андоз бояд иҷро гардад.
Моддаи 14. Имтиёзҳои андоз
Имтиёзҳои андоз афзалиятҳое, ки мутобиқи ҳамин Кодекс ё шартномаҳои байналмилалии эътирофнамудаи Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки дорои муқаррароти вобаста ба андозбанди мебошанд, ба гурӯҳҳои алоҳидаи андозсупорандагон нисбат ба дигар андозсупорандагон фароҳам оварда шудаанд, аз ҷумла бе ягон таъсири манфи ба андозсупорандаи имтиёздор додани имконияти напардохтан, ё дар ҳаҷми камтар, ё дар мӯҳлати нисбатан дертар супоридани андоз, эътироф карда мешаванд.
Моддаи 15. Фаъолияти соҳибкори ва ғайрисоҳибкори
1. Агар дар ҳамин модда тартиби дигаре пешбини нашуда бошад, фаъолияти соҳибкори ҳама гуна фаъолиятест, ки сарфи назар аз натаҷаи чунин фаъолият, барои ба даст овардани фоида, даромад ё ҷубронпули равона гардидааст ва мутобиқи ҳамин модда фаъолияти ғайрисоҳибкори ба ҳисоб намеравад.
2. Фаъолияти марбут ба хариду фурӯш, супоридан ё иҷораи амвол дар ҳолати риоя кардани ақаллан яке аз шартҳои зерин фаъолияти соҳибкори ба ҳисоб меравад:
1) чунин фаъолият мунтазам сурат гирифта, барои шахсе, ки муомилоти дар боло зикргардидаро иҷро менамояд, фаъолияти муқаррари мебошад;
2) молҳои (корҳои, хизматрасониҳои) истеҳсолнамудаи (иҷрокардаи, расонидаи) фурӯшанда пешниҳод карда мешаванд;
3) чунин амалиётҳо дар доираи фаъолияти савдо, савдою миёнарави (аз ҷумла дилери) ё фаъолияти миёнарави анҷом дода мешаванд.
3. Фаъолияти ғайрисоҳибкори фаъолиятро дар шакли аз ҷониби як шахс дар асоси подош, муваққатан ба соҳибият, истифода ё ихтиёрдории ин ё он шахси дигар додани амвол (аз ҷумла маблағҳои пули) бе гузаштани ҳуқуқи моликият ба ин амвол ё қисми он ва минбаъд ҷудо карда додани он дар бар мегирад, агар чунин тарзи додани амвол ба хизматрасонии молияви вобаста набошад ва боиси ба зиммаи шахси қабулкунандаи ин амвол гузоштани ӯҳдадориҳои иловаги, ба истиснои ӯҳдадориҳои вобаста ба истифодаи мақсадноки амволи супурдашаванда ё бо пардохти подоши соҳиби, истифода ё ихтиёрдории ин амвол нагардад ва агар дар ҳамин модда тартиби дигаре пешбини нашуда бошад.
4. Фаъолияти ғайрисоҳибкори инҳоро дар бар мегирад:
1) дар бонкҳо ё дигар муассисаҳои молиявию кредити ҷойгир намудани маблағҳои пули;
2) ба иҷора додани амвол, агар дар қисми 2 ҳамин модда тартиби дигаре пешбини нашуда бошад;
3) ба идоракунии боэътимод супоридани амвол;
4) харидани (фурӯш ё супоридани) ҳисса дар сармояи оинномавии корхона ё қоғазҳои қиматноки он; харидани (фурӯш ё супоридани) вомбаргҳо ё ҳама гуна дигар векселҳо; харидани (фурӯш ё супоридани) ҳисса дар фонди саҳҳомии инвеститсиони ё ҳуқуқи муаллифи ва ҳама гуна ҳуқуқҳои шабеҳи ба фурӯшанда тааллуқдошта, ки эквиваленти фаъолияти ғайрисоҳибкори мебошад, агар дар қисми 2 ҳамин модда тартиби дигаре пешбини нашуда бошад;
5) аз ҷониби шахси воқеи иҷро кардани кори кироя.
5. Шаклҳои зайли фаъолият фаъолияти ғайрисоҳибкори ҳисобида мешаванд:
1) фаъолияти мақомоте, ки ба системаи мақомоти ҳокимияти давлатии тамоми соҳаю сатҳҳо ва мақомоти худидоракуни дохил шуда, фаъолияташон бевосита ба иҷрои вазифаҳои давлатии ба зиммаашон гузошташуда вобаста мебошад, ба истиснои хизматрасониҳо, ки дар асоси шартномави маблағгузори мешаванд ва дигар фаъолияти соҳибкори;
2) фаъолияти эҳсонкори;
3) фаъолияти дини.
Моддаи 16. Кори кироя
1. Барои мақсадҳои ҳамин Кодекс "кори кироя" маънои зеринро дорад:
1) аз ҷониби шахси воқеи иҷро шудани ӯҳдадориҳо дар доираи муносибатҳои тибқи Кодекси граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон, қонунгузории меҳнат ё хизмати давлати танзимшаванда;
2) аз ҷониби шахси воқеи иҷро шудани ӯҳдадориҳое, ки бевосита бо хизмат дар сафҳои қувваҳои мусаллаҳ мақомоти ҳифзи ҳуқуқ ё мақомоти (муассисаҳои) ба онҳо монанд алоқаманданд;
3) кор дар мансаби роҳбарикунандаи корхона ва ташкилот.
2. Шахси воқеие, ки кори кирояро иҷро карда буд, кор карда истодааст ё минбаъд кор мекунад, дар ҳамин Кодекс "корманд" номида мешавад.
Шахсе, ки ҳаққи хизматрасонии чунин шахсро мепардозад, "корфармо" ва чунин пардохт - "музди меҳнат" номида мешавад.
Моддаи 17. Фаъолияти эҳсонкори
1. Эҳсонкори, агар ҳамин модда муқаррароти дигаре пешбини накарда бошад, фаъолиятест, ки онро шахсони ҳуқуқи амали намуда, бевосита аз расонидани кӯмаки (дастгирии) модди ё дигар шакли кӯмак, аз ҷумла дар шакли маблағгузаронии ройгон ба шахсони воқеии мӯҳтоҷи чунин кӯмак ё ба ташкилотҳои ғайритиҷоратие, ки мустақиман чунин кӯмак мерасонанд, аз ҷумла ташкилотҳои ғайритиҷоратии эҳсонкори (моддаи 26) ё фаъолияти илми, таълими, маърифати, китобдори, тибби ё фаъолияти дигаре, ки ба манфиати ҷамъияти анҷом дода мешавад, иборат мебошад.
2. Агар қисми 3 ҳамин модда тартиби дигаре пешбини накарда бошад, фаъолияти эҳсонкори тибқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи фаъолияти эҳсонкори" муайян карда мешавад.
3. Расонидани кӯмак (дастгири) ба шахсон фаъолияти эҳсонкори ба ҳисоб намеравад, агар яке аз шартҳои зерин ҷой дошта бошад:
1) шахси қабулкунандаи чунин кӯмак (дастгири) дар назди шахси кӯмакрасон ӯҳдадории дорои хусусияти амволи ё ғайриамволиро қабул кунад (ба истиснои ӯҳдадориҳои истифодаи мақсадноки маблағ ё амволи гирифташуда);
2) шахси кӯмакгиранда (дастгириёбанда) ва шахси кӯмакрасон (дасгирикунанда) шахсони бо ҳам алоқаманд ҳисобида шаванд (моддаи 29 ҳамин Кодекс);
3) агар чунин кӯмак (дастгири) ба ҳама гуна шахси вокеи ё ҳуқуқи барои иштирок дар маъракаи интихоботии сатҳҳои гуногун расонида шавад.
Моддаи 18. Фаъолияти дини
Фаъолияти дини аз фаъолияти ташкилоту иттиҳодияҳои дини, ки тибқи тартиби муқарраргардида ба қайд гирифта шуда, аз ҷумла бо усули зайл ба ибодат ва тарғиби дин машғуланд, иборат мебошад:
1) ташкил ва гузаронидани маросиму оинҳои дини, ҷамъомадҳои ибодати;
2) ба диндорон фароҳам овардани имконияти доштан ва (ё) истифода бурдани биноҳои намозхони ё иморатҳои маросими барои ба таври якҷоя ё инфироди қонеъгардонии эҳтиёҷоти дини;
3) қабул ва фиристодани зиёраткунандагон, ҳайатҳои дини, намояндагони мазҳабҳои гуногун, гузаронидани вохӯриҳои милли ва байналмилалии дини, конгрессҳо, семинарҳо ва таъмин намудани иштирокчиёни чорабиниҳои номбаршуда бо манзил, нақлиёт, маводи ғизои ва хизматрасонии мадани;
4) нигоҳдории биною иншооти дини, муассисаҳои таълимии дини ва гирду атрофи онҳо, таълими хонандагон ё шунавандагони чунин муассисаҳои таълими, инчунин фаъолияти дигари шабеҳи оинномавии дини.
Моддаи 19. Корхонаҳо
Барои мақсадҳои ҳамин Кодекс ташкилотҳои зайле, ки фаъолияти соҳибкориро анҷом медиҳанд ё барои чунин фаъолият таъсис шудаанд, корхона (ташкилотҳои тиҷорати) ба ҳисоб мераванд:
1) шахсони ҳуқуқи, воҳидҳои махсуси таъсисдодаи онҳо, ки мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ташкил шуда, дорои баланс (тавозун) ё сметаи мустақил мебошанд;
2) корпоратсияҳо, ширкатҳ, фирмаҳ ва дигар сохторҳи шабеҳи онҳо, ки мутобиқи қонунгузории давлатҳои хориҷи ташкил шудаанд.
Моддаи 20. Корхонаи резиденти ва хориҷи
1. Корхонаи резиденти корхонаест, ки маҳали таъсисёби ё идоракунии он Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошад (моддаҳои 21 ва 22 ҳамин Кодекс).
2. Корхонаи хориҷи корхонаест, ки мутобиқи ҳамин модда корхонаи резиденти ба ҳисоб намеравад.
Моддаи 21. Маҳали таъсисёбии корхона
Маҳали таъсисёбии корхона маҳали бақайдгирии давлатии корхона ё ҳангоми набудани он - суроғаи ҳуқуқии корхона ба ҳисоб меравад, ки дар ҳуҷҷатҳои таъсиси (оиннома, қарордод, низомнома) сабт шудааст.
Моддаи 22. Маҳали идоракунии корхона
Маҳали идоракунии корхона маҳали дар асл идора намудани он, яъне ҷоест, ки мақоми иҷроияи роҳбарикунандаи он вазифаҳои ҳаррӯзаи идоракуниро анҷом медиҳад.
Моддаи 23. Муассисаи доимии ғайрирезидент (корхонаи хориҷи ё шахси воқеии ғайрирезиденти)
1. Таҳти мафҳуми муассисаи доимии ғайрирезидент (корхонаи хориҷи ё шахси воқеии ғайрирезидент) (минбаъд - "муассисаи доими") дар Ҷумҳурии Тоҷикистон, агар ҳамин модда тартиби дигаре муқаррар накарда бошад, маҳали муқимие фаҳмида мешавад, ки тавассути он ғайрирезидент фаъолияти соҳибкориашро, аз ҷумла тавассути шахси ваколатдор, пурра ё қисман анҷом медиҳад.
2. Муассисаҳои доими хусусан инҳо ба ҳисоб мераванд:
1) ҳама гуна маҳали иҷрои фаъолияти марбут ба истеҳсол, коркард, комплекткуни, борҷомакуни, басту банд, таҳвили мол, новобаста аз мӯҳлати иҷрои чунин фаъолият;
2) ҳама гуна маҳали идоракунии ғайрирезидент (аз ҷумла, филиал, шӯъба, намояндаги, бюро, идора, офис, ҳуҷраи кори, агенти, фабрика, устохона, сех, лаборатория, мағоза, анбор), новобаста аз мӯҳлати иҷрои чунин фаъолият;
3) ҳама гуна маҳали фаъолият, аз ҷумла дастгоҳ ё майдонча, таҷҳизоти пармакуни ё киштиҳо барои ҷустуҷӯи боигариҳои табий, кон, чоҳи нафт ва (ё) газ, карер, манораҳои рӯизамини ё рӯиоби ва (ё) чоҳҳо, новобаста аз мӯҳлати иҷрои чунин фаъолият;
4) ҳама гуна маҳали фаъолият (аз ҷумла фаъолияти назоратию нозироти ё мушоҳидакуни) вобаста ба хати қубурҳои газу нафт, ҷустуҷӯ ва (ё) коркарди боигариҳои табий, насб, васл, ҷамъкуни, танзим, баистифодадиҳи ва (ё) хизматрасонии таҷҳизот, новобаста аз мӯҳлати иҷрои чунин фаъолият;
5) ҳама гуна маҳали дигари фаъолият вобаста ба истифодаи автоматҳои бози (аз ҷумла воситаҳои иловагии онҳо), шабакаҳои компютери ва алоқа, аттраксионҳо, инфраструктураи нақлиёти ва ғайра, новобаста аз давомнокии истифодабарии онҳо;
6) базаи доимие, ки шахси воқеи-ғайрирезидент барои иҷрои фаъолияти соҳибкори истифода мебарад.
3. Майдончаи сохтмон, объектҳои васл ё ҷамъкуни, иҷрои фаъолияти назорати вобаста ба ин объектҳо, гузаронидани корҳои лоиҳакаши, новобаста аз давомнокии иҷрои ин корҳо, муассисаи доимиро ташкил мекунанд.
Ҳамзамон таҳти мафҳуми майдончаи сохтмони (объект), хусусан маҳали фаъолият оид ба сохтмон ва (ё) азнавсозии амволи ғайриманқул, аз ҷумла сохтмони бино, иншоот ва (ё) иҷрои корҳои васлкуни, сохтмон ва (ё) азнавсозии кӯпрукҳо, роҳҳо, каналҳо, ҷойгиронии қубурҳо, васли таҷҳизоти барқи, технологи ё дигар таҷҳизот ва (ё) иҷрои корҳои дигари шабеҳ дар назар дошта мешаванд.
Майдончаи сохтмони (объект) аз рӯзи дуюми баъди рӯзи имзо шудани санад оиди ба истифодабари қабул намудани сохтмон (ҳаҷми корҳои иҷрошуда) ва пардохти пурраи арзиши сохтмон мавҷудияташро қатъ менамояд.
4. ,айрирезидент дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамчунин дорои муассисаи доими ҳисобида мешавад, агар:
1) тавассути агенти ваколатдор дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷамъоварии подоши суғуртави ва (ё) суғуртакуни ё аз нав суғуртакунии таваккалро (риск) анҷом диҳад;
2) тавассути хизматчиён ё кормандони барои ин мақсадҳо кирояшуда зиёда аз навад рӯзи тақвими дар тамоми муддати муттасили дувоздаҳмоҳае, ки дар ҳамин давраи андоз хотима меёбад, дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон пайваста хизмат расонад;
3) иштирокчии ширкати одди (шартнома оид ба фаъолияти якҷоя) бошад, ки мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ташкил ёфта, дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон фаъолият мекунад;
4) дар Ҷумҳурии Тоҷикистон намоишгоҳҳои пулаки гузаронад ва (ё) дар онҳо таҳвили (фурӯши) молро анҷом диҳад;
5) дар асоси муносибатҳои шартномави ба резидент ё ғайрирезидент ҳуқуқи манфиатҳои худро дар Ҷумҳурии Тоҷикистон намояндаги кардан, аз номи ӯ амал намудан ва ё қарордодҳо (шартномаҳо, созишномаҳо) бастанро диҳад.
5. Танаффусҳои муваққати ё мавсими ҳангоми фаъолияти дар ҳамин модда зикршуда боиси барҳам додани муассисаи доими намегарданд.
6. ,айрирезиденте, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон фаъолияти соҳибкориро тавассути миёнарави мустақиле (брокер ва (ё) дигар агенти мустақил, ки дар асоси шартномаи супориши, комиссияги, консигнатсияги ё дигар шартномаи шабеҳ амал мекунад), ки вай салоҳияти аз номи ин ғайрирезидент имзо намудани шартномаҳоро (қарордодҳоро) надорад, анҷом медиҳад, муассисаи доими ба ҳисоб намеравад.
Таҳти мафҳуми миёнарави мустақил шахсе фаҳмида мешавад, ки дар доираи фаъолияти муқаррарии (асосии) худаш вазифаи миёнаравиро бо мақсади ҳамкории тарафҳо амали намуда, аз нигоҳи ҳам ҳуқуқи ва ҳам иқтисоди аз ғайрирезидент вобаста намебошад.
7. Корхонаи фаръии шахси ҳуқуқи-ғайрирезидент, ки мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ташкил ёфтааст, ҳамчун муассисаи доимии корхонаи асоси-ғайрирезидент ба ҳисоб намеравад, агар байни корхонаҳои фаръи ва асоси муносибатҳое ба миён наоянд, ки ҷавобгӯи муқаррароти банди 5) қисми 4 ҳамин модда мебошанд.
8. Чунин ҷойҳои истифодашаванда (новобаста аз он ки, онҳоро ки истифода мебарад) муассисаи доимии корхонаи хориҷи дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҳисоб намераванд, агар онҳо барои чунин мақсадҳо истифода шаванд:
1) нигоҳ доштани мол ё маҳсулоти марбути корхонаи хориҷи;
2) харидани мол ё маҳсулот, ҷамъоварии маълумот барои корхонаи хориҷи;
3) иҷрои ҳама гуна дигар фаъолияте, ки дорои хусусияти омодасози ё ёрирасон ба манфиатҳои корхонаи хориҷи мебошад;
4) омодаги барои бастан ё ба, таври муқаррари имзо намудани шартномаҳо аз номи корхонаи хориҷи оид ба масъалаҳои кредитҳо (қарзҳо), таҳвили мол ё маҳсулот, ё иҷрои корҳо (хизматрасониҳо);
5) иҷрои ҳама гуна шаклҳои фаъолияте, ки дар бандҳои 1)-4) ҳамин қисм зикр шудаанд.
9. Намояндагии корхонаи хориҷии ба қайд гирифташудае, ки шахси алоҳидаи ҳуқуқи нест, муассисаи доимии корхонаи хориҷи ба ҳисоб меравад.
10. Хизматрасониҳои тобеи шахси (кори кироя), ки шахси воқеи-ғайрирезидент анҷом медиҳад, боиси ташкилёбии муассисаи доимии чунин шахс намегарданд.
11. Фаъолияти ғайрирезидент мутобиқи муқаррароти ҳамин модда, сарфи назар аз он ки он дар мақомоти андоз ба қайд гирифта шудааст ё на, маънои таъсиси муассисаи доимиро дорад.
Моддаи 24. Ташкилотҳои ғайритиҷорати
1. Мақомоти ҳокимияти қонунгузор, иҷроия ва суди, ташкилотҳои (иттиҳодияҳои) ҷамъияти ва (ё) дини, фондҳо, муассисаҳо, ассотсиатсияҳо (иттифоқҳо), ташкилотҳои байнидавлати, байниҳукумати ва дигар ташкилотҳое, ки ба фаъолияти ғайритиҷорати машғуланд, яъне субъектҳо - шахсони ҳуқуқие, ки мақсади гирифтани фоида, даромад ё ҷубронро надоранд ва фоида, даромад ва ҷуброни гирифтаашонро (ҳангоми гирифтан) байни иштирокчиён (муассисон) тақсим намекунанд, ташкилотҳои ғайритиҷорати ба ҳисоб мераванд.
2. Маҳали таъсисёби ва маҳали идоракунии ташкилоти ғайритиҷорати мувофиқи тартиби барои корхона муқарраргардидаи моддаҳои 21 ва 22 ҳамин Кодекс муайян карда мешаванд.
3. Ташкилоти ғайритиҷорати мувофиқи тартиби барои корхона муқарраргардида ташкилоти ғайритиҷоратии резиденти ё хориҷи эътироф карда мешавад (моддаи 20 ҳамин Кодекс).
4. Дар он қисмате, ки ташкилоти ғайритиҷорати фаъолияти соҳибкори менамояд, активҳо ва фаъолияти он, ки бевосита ба иҷрои фаъолияти соҳибкори алоқаманд аст, ҳамчунин корхона ба ҳисоб рафта, бояд алоҳида (аз фаъолияти асоси алоҳида) ба ҳисоб гирифта шавад.
Моддаи 25. Ташкилоти буҷети
Ташкилоти ғайритиҷоратие, ки фаъолияташ на камтар аз 70 фоиз аз ҳисоби буҷет дар асоси сметаи буҷетии даромаду хароҷоти он маблағгузори мешавад, ташкилоти буҷети мебошад.
Моддаи 26. Ташкилоти эҳсонкори
1. Ташкилоти эҳсонкори чунин ташкилоти ғайритиҷоратие мебошад, ки:
1) бо мақсади фаъолияти эҳсонкори таъсис дода мешавад;
2) чун ташкилоти эҳсонкори мутобиқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба қайд гирифта шудааст ва ҷавобгӯи талаботи муқаррарнамудаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи фаъолияти эҳсонкори" мебошад.
2. Ташкилоти ғайритиҷорати (новобаста аз вазъи ҳуқуқи, ташкили ё ном) ташкилоти эҳсонкори ба ҳисоб намеравад, агар:
1) чунин ташкилоти ғайритиҷорати мустақим ё ғайримустақим дар маъракаи интихоботии ҳама гуна сатҳи ҳама гуна ҳизби сиёси, ташкилоти (ҳаракати) ҷамъияти ё шахси воқеии алоҳида иштирок намояд; ё
2) маблағҳо ё активҳои ташкилоти ғайритиҷорати ба ҳама гуна шахс нафъ оранд ё метавонанд нафъ оваранд, ба истиснои нафъе, ки дар натиҷаи фаъолияти эҳсонкори ё пардохти оқилона барои амвол ва хизматрасони ба даст омадааст.
Моддаи 27. Ташкилоти дини
Ташкилоти дини ташкилоти ғайритиҷоратие мебошад, ки бо мақсади иҷрои фаъолияти дини таъсис дода шуда, тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонун чун ташкилоти дини ба қайд гирифта шудааст.
Моддаи 28. Агенти андоз
1. Ҳама гуна шахсе (воқеи ё ҳуқуқие), ки корманди мақомоти андоз набуда, мутобиқи ҳамин Кодекс ё дигар санади қонунгузории андоз ба зиммааш вазифаи ҳисоб намудани андоз, аз андозсупоранда (ё аз манбаи пардохт) нигоҳ доштан ва ба буҷети дахлдор гузаронидани он гузошта шудааст, агенти андоз мебошад.
2. Агенти андоз, агар дар ҳамин Кодес тартиби дигаре муқаррар нашуда бошад, нисбати ҳуқуқ ва ӯҳдадориҳояш дорои ҳамон вазъе мебошад, ки андозсупоранда дорад.
3. Агенти андоз вазифадор аст:
1) андозҳои дахлдорро дуруст ва сари вақт ҳисоб намояд, аз андозсупоранда (ё манбаи пардохт) нигоҳ дорад ва ба буҷети дахлдор гузаронад;
2) даромадҳои ба андозсупорандагон пардохташуда, андозҳои аз андозсупорандагон (ё манбаи пардохт) нигоҳдошташуда ва ба буҷети дахлдор гузаронидашударо ба ҳисоб гирад, аз ҷумла оид ба ҳар як андозсупоранда ҳисоби ҷудогона барад;
3) ба мақомоти андоз барои назорати дурустии ҳисоб кардан, нигоҳ доштан ва пардохтани андозҳо ҳуҷҷатҳои заруриро пешниҳод намояд; ва
4) дигар вазифаҳоеро, ки қонунгузории аидоз ба зиммааш гузоштааст, иҷро намояд.
4. Агенти андоз барои иҷро накардан ё иҷрои номатлуби ӯҳдадориҳое, ки қонунгузории андоз ба зиммааш гузоштааст, мутобиқи тартиби муқаррарнамудаи ҳамин Кодекс ё дигар санадҳои қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷавобгар мебошад.
Моддаи 29. Шахсони мутақобилан вобаста
1. Шахсони мутақобилан вобаста шахсони дорои муносибатҳои махсуси мутақобила мебошанд, ки метавонанд ба шароит ва натиҷаи иқтисодии муомилоти байни онҳо таъсири бевосита расонанд.
2. Чунин муносибатҳои махсуси мутақобила аз ҷумла муносибати байниҳамдигариеро дар бар мегиранд, ки ҳангоми он:
1) шахсон муассисони (иштирокчиёни) ҳамон як корхона мебошанд, агар ҳиссаи ҳар яки онҳо на камтар аз 20 фоизро ташкил намояд;
2) як шахс мустақим ё ғайримустақим дар шахси дигаре, ки корхона мебошад, иштирок намояд ва агар ҳиссаи чунин иштирок на камтар аз 20 фоизро ташкил диҳад;
3) як шахс ба шахси дигар мувофиқи вазъи вазифави тобеъ мебошад ё як шахс таҳти назорати (мустақим е ғайримустақими) дигар шахс қарор гирифтааст;
4) шахсон корхонаҳои фаръии ҳамон як шахси ҳуқуқи мебошанд ё таҳти назорати мустақим ё ғайримустақими шахси сеюм қарор доранд;
5) шахсон мустақим ё ғайримустақим шахси сеюмро назорат мекунанд, агар ҳуқуқи овози ҳар кадом дар он на камтар аз 20 фоизро ташкил намояд;
6) шахсон дар қайди никоҳ мебошанд ё муносибатҳои хешу табори доранд (қисми 48 моддаи 34 ҳамин Кодекс).
Моддаи 30. Шахсони воқеи-резидентҳо
1. Шахсони воқеи, агар онҳо воқеан дар ҷараёни ҳама гуна мӯҳлати 12- моҳаи пайдарҳами дар ҳамин соли тақвими хотимаёбанда зиёда аз 182 рӯз дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон бошанд, ё новобаста аз давомнокии мӯҳлати он дар соли ҷории тақвими берун аз қаламрави он дар хизмати давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон қарор дошта бошанд, нисбати тамоми соли ҷории тақвими резидент ба ҳисоб мераванд.
2. Шахсони воқеие, ки сарфи назар аз мӯҳлати дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон буданашон ва дигар омилҳои муайяннамудаи ҳамин модда, шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошанд, шахсони воқеие, ки барои қабул шудан ба шаҳрвандии Ҷумҳурии Тоҷикистон ё барои бе шаҳрвандии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷиҳати зисти муқими дар Ҷумҳурии Тоҷикистон гирифтани иҷозат ариза додаанд, ҳамчун шахсони воқеи-резидент эътироф мешаванд, ки:
1) аз ҷониби мақомоти ҳокимияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба хориҷа ба сафари хизмати фиристода шудаанд, аз ҷумла кормандони муассисаҳои дипломатию консули ва намояндагиҳои ба онҳо баробаркардашуда, намояндагиҳои тиҷоратии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ташкилотҳои байналмилали ё байниҳукумати, инчунин аъзои оилаи чунин шахсони воқеи;
2) аъзои экипажҳои воситаҳои нақлиётии ба шахсони ҳуқуқи ё шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон тааллуқдошта, ки боркашонии байналмилалиро анҷом медиҳанд;
3) хизматчиёни ҳарби ва кормандони ғайринизомии дар пойгоҳҳои ҳарби, қисмҳои ҳарби, гурӯҳҳо, қисмҳо ва ҷузъу томҳои ҳарбии берун аз қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷойгир шудаанд;
4) дар объектҳои воқеъ берун аз қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки моликияти Ҷумҳурии Тоҷикистон ё резидентҳо, ё субъектҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошанд (аз ҷумла; дар асоси шартномаҳои консессиони), кор мекунанд;
5) хонандагон, донишҷӯён, касбгирандагон ва таҷрибаомӯзон, ки бо мақсади таҳсил ва гузаштани таҷриба дар давоми тамоми мӯҳлати таълим ва таҷрибаомӯзи берун аз қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон қарор доранд;
6) муаллимон ва кормандони илми дар давоми тамоми мӯҳлати таълим ё иҷрои корҳои номбаршуда, ки бо мақсади таълимдиҳи, машварат ё иҷрои корҳои илми берун аз қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон қарор доранд.
3. Барои мақсади қисми 1 ҳамин модда мӯҳлате, ки дар ҷараёни он шахси воқеии хориҷи дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон истиқомат дошт, вақти воқеии дар Ҷумҳурии Тоҷикистон қарордошта ба ҳисоб намеравад, агар чунин шахс:
1) ба сифати шахси дорои мақоми дипломати ё консулгари (ё аъзои оилаи чунин шахс) омада бошад;
2) ба сифати корманди ташкилоти байналмилали ё ба сифати шахсе, ки дар хизмати давлатии кишвари хориҷи кор мекунад (ё аъзои оилаи чунин шахс), омада бошад;
3) танҳо барои гузаштан аз як давлати хориҷи ба давлати хориҷии дигар тавассути қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон омада бошад.
4. Ҳама гуна рӯзе, ки дар давоми он шахси воқеи ҳақиқатан дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон новобаста аз давомнокии истиқомат ҳозир буд, рӯзи дар Ҷумҳурии Тоҷикистон будан ҳисобида мешавад.
5. Шахси воқеие, ки мутобиқи ҳамин модда резиденти Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҳисоб намеравад, ғайрирезиденти Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошад.
6. Шахси воқеи дар давраи аз рӯзи охирини буданаш дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ҳамин соли андоз то охири ҳамин соли андоз ғайрирезиденти Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҳисоб меравад, агар чунин шахс дар соли мустақиман минбаъдаи андоз низ ғайрирезиденти Ҷумҳурии Тоҷикистон бошад.
Моддаи 31. Соҳибкори инфироди
1. Шахси воқеи, резидент ё ғайрирезидент, соҳибкори инфироди ҳисобида мешавад, агар он бе таъсиси шахси ҳуқуқи, аз номи худ, таҳти таваккал (риск) ва масъулияти амволии худ ба фаъолияти соҳибкори (моддаи 15 ҳамин Кодекс) машғул шавад.
2. Бар хилофи тартиби муқаррарнамудаи бақайдгири ва гирифтани иҷозатнома ё дигар ҳуҷҷат ба фаъолияти соҳибкори машғул шудани шахси воқеи боиси ҳамчун соҳибкори инфироди эътироф накардани чунин шахси воқеи бо мақсади андозбанди асос шуда наметавонад.
Моддаи 32. Нархҳои бозори
1. Нархи бозори нархи озоди бозор ба мол (кор, хизматрасони) мебошад, ки дар натиҷаи алоқамандии дархосту пешниҳод ва манфиатҳои тарафайни аҳд, ки мутобиқи моддаи 29 ҳамин Кодекс шахсони мутақобилан вобаста намебошанд, инчунин дар шароити қиёспазири иқтисоди (тиҷорати) ташаккул меёбад.
2. Агар ҳамин Кодекс тартиби дигаре пешбини накарда бошад, барои мақсадҳои андозбанди ба сифати нархи мол (кор, хизматрасони) нархи воқеие қабул карда мешавад, ки тарафайни аҳд (бо ҳуҷҷатҳои асли тасдиқшуда) нишон додаанд. Агар мақоми андоз акси онро собит накарда бошад, тасмим гирифта мешавад, ки ин нарх ба нархи бозори мутобиқ аст.
3. Мақомоти андоз ҳангоми назорат оид ба пуррагии ҳисобкунии андоз ҳуқуқ доранд ба нархҳои бозори мутобиқ будани нархҳои истифодашударо танҳо дар ҳолатҳои зайл вобаста ба аҳдҳо санҷанд:
1) байни шахсони мутақобилан вобаста;
2) мубодилаи молҳо, кор ё хизматрасони (амалиёти бартери);
3) ҳангоми иҷрои амалиётҳои тиҷоратии хориҷи (иқтисодии хориҷи);
4) ҳангоме, ки тамоюли баланд ё пастшавии нархи истифодабурдаи андозсупоранда дар давоми мӯҳлати начандон зиёд (на зиёда аз 30 рӯзи тақвими то лаҳзаи таҳвили молҳо, корҳо, хизматрасониҳо ё баъди он) аз нархи бозории молҳои (корҳои, хизматрасониҳои) шабеҳ (якхела) зиёда аз 30 фоизро ташкил намояд.
Дар ҳолатҳои дар бандҳои 3) ва 4) ҳамин қисм зикргардида чунин ҳисобида мешавад, ки аҳд воқеан тибқи нархҳои бозори сурат гирифтааст, агар андозсупоранда собит насозад, ки аҳд воқеан тибқи нархҳои дар ҳуҷҷатҳои асли зикршуда анҷом дода шудааст.
4. Танҳо дар ҳолатҳои мукаррарнамудаи қисми 3 ҳамин модда хангоме, ки нархи молҳо (корхо, хизматрасониҳо) ба тарафи зиёдшавӣ ё ба тарафи камшавӣ зиёда аз 30 фоиз нархи бозории молҳо (корҳои, хизматрасониҳои) шабеҳ (якхела) майл кунад, мақоми андоз ҳуқуқ дорад оид ба азнавҳисобкунии андоз бо назардошти нархи бозории молҳои (корҳои, хизматрасониҳои) дахлдор, ки мутобиқи ҳамин модда муайян гаштааст, қарори асоснок қабул намояд.
Нархи бозорӣ бо назардошти мукаррароти пешбининамудаи кисмҳои 5-1 ва 14 ҳамин модда муайян карда мешавад. Ҳамзамон иловахо с тахфифхои муқаррарӣ ба нарх ҳангоми бастани аҳдҳо байни шахсони мутақобилан вобаста набуда низ ба назар гирифта мешаванд. Аз ҷумла, тахфифҳое, ки дар натиҷаи омилҳои зерин ба миён омадаанд, ба назар гирифта мешаванд:
1) тағйирёбии мавсимӣ ва дигар тағйирёбии талабот нисбат ба молҳо (корҳо, хизматрасониҳо);
2) гум шудани сифат ё дигар хусусиятҳои истеъмолии молҳо;
3) гузаштани (наздик шудани санаи гузаштани) мӯхлати коршоямӣ ё фурӯши (таҳвили, рӯхсат додани) молҳо;
4) сиёсати маркетингии тарафҳои аҳд, аз ҷумла ҳангоми баровардани молҳои (корҳои, хизматрасониҳои) нав ба бозор, ки монанди худро надоранд, инчунин ҳангоми баровардани молҳо (корҳо, хизматрасониҳо) ба бозорҳои нав;
5) фурӯши (таҳвили) навъҳо ва намунаҳои таҷрибавии молҳо бо мақсади шиносоии истеъмолкунандагон бо онҳо (Конун аз 22 декабри соли 2006 № 219).
5. Нархи бозории мол (кор, хизматрасони) дар асоси маълумот оид ба амалиёти анҷомдодашуда нисбати моли (кори, хизматрасонии) шабеҳ (якхела) дар лаҳзаи таҳвили мол (кор, хизматрасони), аз ҷумла дар асоси нархҳои биржаҳои байналмилали ва дигар биржаҳо, муайян карда мешавад.
6. Ба молҳои шабеҳ молҳое мансуб дониста мешаванд, ки аломатҳои асосии онҳо дорои хусусиятҳои якхелаанд.
Ҳангоми муайянсозии шабеҳии молҳо, аз ҷумла аломатҳои физики, сифат ва моҳияти он дар бозор, мамлакати пайдоиши мол ва истеҳсолкунандаи он ба инобат гирифта мешаванд. Ҳангоми муайянсозии шабеҳии молҳо фарқи начандон назарраси шакли берунаашон метавонад ба эътибор гирифта нашавад.
7. Ба молҳои якхела молҳое мансуб дониста мешаванд, ки шабеҳ набуда, аломатҳои якхела доранд ва аз унсурҳои монанд иборат буда, бинобар ҳамин амалҳои якхеларо иҷро мекунанд ва (ё) метавонанд дар тиҷорат якдигарро иваз намоянд.
Ҳангоми муайянсозии шабеҳияти молҳо, аз ҷумла сифат, мавҷудияти нишонаи мол, моҳияти он дар бозор, мамлакати пайдоиши мол ба эътибор гирифта мешаванд.
8. Ҳангоми муайянсозии нархи бозории мол (кор, хизматрасони) амалиётҳои байни шахсони мутақобилан вобаста танҳо дар он ҳолат ба эътибор гирифта мешаванд, ки агар вобастагии байниҳамдигарии онҳо ба натиҷаи чунин амалиёт таъсир нарасонад.
9. Бозори мол (кор, хизматрасони) аз доираи муомилоти чунин мол (кор, хизматрасони) ташаккул меёбад, ки ин доираи муомилот вобаста ба имконияти фурӯшанда (харидор) дар асл ва бо хароҷоти начандон калон дар минтақаи ба фурӯшанда (харидор) наздиктарин пешниҳод намудани (харидани) мол (кор, хизматрасони) дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ва берун аз ҳудуди он муайян карда мешавад.
10. Ҳангоми муайянсозии нархи бозории мол (кор ё хизматрасони) маълумот оид ба нархҳо дар лаҳзаи таҳвили ҳамин мол (кор ё хизматрасони) дар амалиёти анҷомдодашуда (аҳдҳо) бо чунин моли (кор ё хизматрасонии) шабеҳ (якхела) дар шароити муқоисави ба эътибор гирифта мешавад. Аз ҷумла, чунин шартҳои аҳд ба мисли миқдори (ҳаҷми) моли таҳвилшуда, мӯҳлати иҷрои ӯҳдадориҳо, шартҳои пардохте, ки маъмулан дар чунин аҳдҳо истифода мегарданд, инчунин дигар шартҳои оқилонае, ки ба нарх таъсир мерасонанд, ба эътибор гирифта мешаванд.
Дар баробари ин шартҳои муомилот дар бозори моли (кор ё хизматрасонии) шабеҳ (дар сурати набудани онҳо - якхела) ҳангоме муқоисашаванда эътироф мегарданд, ки агар фарқи байни ин шартҳо моҳиятан ба нархи чунин мол (кор ё хизмат) таъсир нарасонад ё бо назардошти тасҳеҳ ба инобат гирифта шавад.
11. Агар нисбати моли (кори, хизматрасонии) шабеҳ (якхела) дар бозори дахлдори мол (кор, хизматрасони) ягон амалиёт гузаронида нашавад ё дар бозор чунин мол (кор, хизматрасони) пешниҳод нагардад, нархи бозори дар асоси нархҳои ҳангоми амалиёти дахлдор нисбати чунин моли (кори, хизматрасонии) шабеҳ (якхела) дар санаи ба лаҳзаи таҳвили моли (кори, хизматрасонии) номбаршуда наздиктарин, вале на зиёда аз 30 рӯзи тақвими то лаҳзаи таҳвили мол (кор, хизматрасони) ё баъди он ташаккулёфта муайян карда мешавад. Ҳамзамон нархи бозории қоғазҳои қиматнок дар асоси нархгузории (котировкаи) биржаи фондҳо барои қоғазҳои шабеҳи ҳамон эмитент дар рӯзи наздиктарини фурӯш ё интиқоли қоғази зикргардида муайян карда мешавад, ба шарте агар нархгузори (котировка) мувофиқи расмиёти дар боло номбаршуда эълон гардад.
Нархи бозории мол (кор, хизматрасонӣ) метавонад бо истифодаи усули баинобатгирии нархи таҳвили минбаъда ё усули ҳисоби хароҷот муайян карда шавад.
Дар мавриди истифодаи усули баинобатгирии нархи таҳвили минбаъда нархи бозории молҳое (корҳое, хизматрасониҳое), ки фурӯшанда таҳвил менамояд, ҳамчун фарқи нархе, ки аз рӯи он харидорони ин молҳо (корҳо, хизматрасониҳо) онҳоро ба харидорони минбаъдаи худ таҳвил кардаанд ва хароҷоти муқаррарии дар чунин ҳолатҳо масрафнамудаи ин харидор, ки барои ба муомилот баровардан ва таҳвили минбаъдаи ин молҳо (корҳо, хизматрасониҳо) ба харидори минбаъда (бе назардошти нархе, ки аз рӯи он аз ҷониби харидори зикршуда аз фурӯшанда ин молҳо (корҳо, хизматрасониҳо) дастрасшуда буданд) сарф шудаанд, бо назардошти меъёри фоидаи дар ҳамин соҳа муқарраргардидаи ин харидор муайян карда мешавад.
Дар мавриди ғайриимкон будани истифодаи усули баинобатгирии нархи таҳвили минбаъда (аз ҷумла, ҳангоми мавҷуд набудани маълумот оид ба нархи молҳои (корҳои, хизматрасониҳои) минбаъд аз чониби харидор таҳвил дода шуда, усули хисоби хароҷот истифода бурда мешавад, ки мутобиқи он нархи бозории молҳои (корҳои, хизматрасониҳои) аз ҷониби фурӯшанда таҳвилдода ҳамчун ҷамъи хароҷоти амалишуда ва фоидаи муқаррарӣ дар ин соҳаи фаъолият муайян карда мешавад. Ҳамзамон хароҷоти мустақим ва ғайримустақими муқаррарии дар чунин ҳолатхо барои истеҳсол (дастрас намудан) ва (ё) таҳвили молҳо (корҳо, хизматрасониҳо), ҳамлу нақл, нигоҳдорӣ, суғурта кардан ва дигар хароҷоти ба ин монанд, ба назар гирифта мешаванд (Конун аз 22 декабри соли 2006 № 219).
12. Дар мавриди ба миён омадани баҳс байни андозсупоранда ва мақоми андоз доир ба масьалаҳои татбиқи нархи бозори мақоми болоии андоз, мақоми ваколатдори давлатӣ ё суд ҳақ доранд бо ҳолатҳои дар ҳамин модда овардашуда маҳдуд нашуда, ҳама гуна дигар ҳолатҳоро, ки барои муайян кардани натиҷаҳои аҳд ва ӯҳдадориҳои андоз аҳамият доранд, ҳамчунин эрод ва далелҳои пешниҳодкардаи андозсупорандаро ба назар гиранд (Конун аз 22 декабри соли 2006 № 219).
13. Амалиёт оид ба мубодилаи молҳо, корҳо, хизматрасониҳо (амалиёти бартери) амалиётест, ки мувофиқи он ҳар як тарафи мубодилакунанда молҳои (корҳои, хизматрасониҳои) худро таҳвил дода, бар ивазаш молҳои дигар (корҳо, хизматрасониҳо) мегирад. Ҳамзамон нархҳои бозори ба молҳои (корҳои, хизматрасониҳои) таҳвилшуда (харидашуда) дар рафти чунин амалиётҳо мутобиқи муқаррароти ҳамин модда муайян карда мешаванд.
14. Ҳангоми муайянсози ва эътироф кардани нархи бозори ба мол (кор, хизматрасони) манбаъҳои расмии маълумот оид ба нархҳои бозори ба мол (кор, хизматрасони) ва нархгузории (котировкаи) биржаҳо, маълумоти мақомоти ҳокимияти давлат ва маҳалли, маълумоте, ки андозсупорандагон ба мақомоти андоз пешкаш менамоянд, инчунин дигар маълумоти дахлдор истифода бурда мешаванд.
15. Дастурамал дар хусуси аз тарафи макомоти андоз татбиқ намудани муқаррароти ҳамин модда аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар мувофиқа бо Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Вазорати рушди иқтисод ва савдои Ҷумхурии Тоҷикистон тасдиқ карда мешавад (Конун аз 22 декабри соли 2006 № 219).
Моддаи 33. Иҷораи молияви (лизинг)
1. Агар иҷорадеҳ амволи моддии истеҳлокшавандаро (амортизатсияшавандаро) тибқи шартномаи иҷораи молияви (лизинг) ба иҷора диҳад, дар ин сурат бо мақсади ҳамин Кодекс иҷорагир ҳамчун соҳиби амвол барраси гардида, пардохтҳои иҷорави ҳамчун пардохт оид ба кредит (ки аз пардохтҳои қарзи асоси ва фоизҳо иборатанд), ки ба иҷорагир дода шудааст, барраси мегардад.
2. Иҷораи амволи моддии истеҳлокшаванда аз иҷораи молияви (лизинг) иборат мебошад, агар он ақаллан ба яке аз шартҳои зайл ҷавоб диҳад:
1) иҷора интиқоли моликиятро баъди гузаштани мӯҳлати иҷора пешбини менамояд ё иҷорагир ҳуқуқ дорад амволро баъди ба охир расидани мӯҳлати иҷора бо нархи муқарраргардида ё нархе, ки мутобиқи шартномаи иҷора муайян шудааст, ба даст орад; ё
2) мӯҳлати иҷора аз мӯҳлати хизмати амволи иҷорагирифташуда 75 фоиз бештар аст; ё
3) арзиши боқимондаи баҳододашудаи амвол баъди ба охир расидани мӯҳлати иҷора - камтар аз 20 фоизи нархи бозории онро то оғози иҷора ташкил медиҳад;
4) арзиши ҷории дисконтишудаи пардохти ҳадди ақал дар тамоми давраи мӯҳлати иҷора ба 90 фоизи арзиши бозории амвол то оғози иҷора баробар аст ё аз он баландтар мебошад; ё
5) амволи иҷорашаванда тибқи фармоиш барои иҷорагир таҳия шудааст ва баъди ба охир расидани мӯҳлати иҷора наметавонад ба ҷуз иҷорагиранда аз тарафи шахси дигар истифода шавад.
3. Банди 4) қисми 2 ҳамин модда нисбати иҷорае, ки оғози он ба 25 фоизи охирини мӯҳлати хизмати амвол рост меояд, татбиқ намегардад.
4. Барои мақсадҳои ҳамин модда меъёри ҳисобе, ки барои муайян намудани арзиши ҷории дисконтишудаи пардохтҳои иҷора истифода мегардад, ба меъёри фоизии дар қисми 3 моддаи 93 ҳамин Кодекс зикргардида баробар аст.
5. Барои мақсадҳои ҳамин модда мӯҳлати иҷора инчунин мӯҳлати иловагиеро дар бар мегирад, ки иҷорагиранда ҳуқуқ дорад иҷораро мутобиқи шартномаи иҷора аз нав оғоз намояд.
Моддаи 34. Муайян намудани истилоҳоти дигаре, ки барои мақсадҳои ҳамин Кодекс истифода шудаанд
1. Активҳо (дороиҳо) - амвол, активҳои молию моддии дигар, фондҳои пули ё ҳуқуқҳои амволие, ки маблағи умумии воситаҳои (фондҳои) асоси ва муомилотии корҳонаро (шахсро) ташкил медиҳанд; ҳама гуна боигарии ба шахс тааллуқдошта; категорияи ҳисобие, ки арзиши амволи шахсии субъект ва инчунин восита ва захираҳоеро дар бар мегирад, ки барои пардохти (пӯшонидани) қарзҳо (ӯҳдадориҳо) таъин шудаанд.
2. Бақияпули - маблағҳои андозҳо, фоизҳо ва ҷаримаҳое, ки барои пардохт ба буҷет ҳисоб карда шуда, вале дар мӯҳлати муқарраргардида, аз ҷумла мӯҳлати тағйирдодашуда, супорида нашудаанд.
3. Бурдҳо - ҳама гуна шакли даромади дар шакли асл (натурали) ё пули бадастовардаи андозсупоранда дар озмунҳо, мусобиқаҳо (олимпиадаҳо), фестивалҳо, бо лотереяҳо, дар бозиҳои пули, аз ҷумла тавассути пасандозҳо ва қоғазҳои қиматноки қарзи.
4. Воридоти мол - воридоти мол ба қаламрави гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар асоси низоми гумрукии иҷозатдиҳи барои муомилоти озод мувофиқи қонунгузории гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон.
5. Воситаҳои асосӣ - активҳои моддӣ, ки дар як вақт ба шартҳои зерин ҷавобгӯ мебошанд:
1) мӯхлати хизматашон зиёда аз як сол;
2) онҳо ҳангоми истеҳсоли молҳо (иҷрои корҳо, хизматрасониҳо) ё барои эҳтиёҷоти идоравӣ ба сифати воситаҳои меҳнат истифода мешаванд;
3) ҳамчун қоида, арзиши хар як воҳиди чунин активҳои модди аз ҳадҳои муқаррарнамудаи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба масъалаҳои баҳисобгирии муҳосибӣ барои ба воситаҳои дар гардишбуда ҳамроҳ намудани актиҳхои моддӣ зиёд бошанд;
4) онҳо бояд мутобиқи моддаи 153 ҳамин Кодекс истеҳлок шаванд (Конун аз 22 декабри соли 2006 № 219).
6. Грант - амволе, ки ройгон: аз ҷониби давлатҳо, ҳукуматҳои давлатҳо; ташкилотҳои байналмилали ва давлати, ташкилотҳои ғайридавлатии ҷамъиятии хориҷи ва фондҳое, ки фаъолияташон дорои хусусияти эҳсонкори ва байналмилали буда, хилофи Конститутсияи (Сарқонуни) Ҷумҳурии Тоҷикистон намебошад, аз ҷониби шахсони хориҷи ва шахсони бешаҳрванди ба Ҷумҳурии Тоҷикистон, ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, ба шахсони ҳуқуқи, инчунин ба шахсони воқеии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои ноил гаштан ба мақсадҳои (вазифаҳои) муайян, ки хилофи Конститусияи (Сарқонуни) Ҷумҳурии Тоҷикистон нест, дода мешавад.
7. гайрирезидент - шахсе, ки резидент намебошад.
8. Даромад аз манбаъҳои воқеъ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон - ин намудҳои зерини воридот дар шакли пули ва (ё) дар шакли асли (бе тарҳ намудан аз онҳо) мебошанд, ки шахс гирифтааст:
1) даромад аз кори кироя дар Ҷумҳурии Тоҷикистон;
2) даромад аз таҳвили мол аз ҷониби истеҳсолкунанда, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон истеҳсол шудааст, инчунин даромад аз иҷрои кор ва хизматрасониҳо дар Ҷумҳурии Тоҷикистон;
3) даромад аз фаъолияти соҳибкорие, ки мумкин аст онро ба муассисаи доимии дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон воқеъбудаи ғайрирезидент мансуб донист, аз ҷумла;
- даромаде, ки ба фурӯши молҳои ҳамон намуд ё шабеҳ ба молҳое, ки тавассути чунин муассисаи доими дар Ҷумҳурии Тоҷикистон фурӯхта мешаванд, мансуббуда ҳисобида шуда метавонанд;
- даромад аз фаъолияти соҳибкории дар Ҷумҳурии Тоҷикистон гирифташуда, ки бо фаъолияти иҷрошавандаи чунин муассисаи доими якхела ё ба он монанд аст.
4) даромади марбут ба иҷрои фаъолияти соҳибкори дар Ҷумҳурии Тоҷикистон тавассути муассисаи доими: ҳангоми аз ҳисоб баровардани қарзҳои беэътимоди андозсупоранда аз ҷониби кредиторони он; аз фурӯши воситаҳои асоси, ки мутобиқи банди 7 моддаи 153 ҳамин Кодекс ба даромад илова карда шудааст; ҷуброни хароҷот мутобиқи моддаи 193 ҳамин Кодекс;
5) даромади дар шакли дивидендҳо аз шахси ҳуқуқии резиденти гирифташуда, инчунин даромаде, ки аз фурӯш ё додани ҳиссаи иштирок дар чунин шахси ҳуқуқи ба даст омадааст;
6) даромади дар шакли фоизҳо аз резидентҳо гирифташуда;
7) даромади дар шакли фоизҳо гирифташуда аз шахси ғайрирезиденте, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон муассисаи доими ё амвол дорад, агар қарзи чунин шахс бо ҳамин муассисаи доими ё амвол алоқаманд бошад;
8) нафақа, агар онро резидент диҳад;
9) даромад дар шакли роялти, ки барои амволи дар Ҷумҳурии Тоҷикистон мавҷудбуда ё истифодашаванда гирифта мешавад ё даромад аз фурӯш ё додани амволи дар қисми 38 ҳамин модда зикргардида, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон мавҷуд аст ё истифода мешавад;
10) даромаде, ки аз ҳисоби ба иҷора додани амволи манқули дар Ҷумҳурии Тоҷикистон истифодашаванда ба даст меояд;
11) даромаде, ки аз ҳисоби амволи ғайриманқули дар Ҷумҳурии Тоҷикистон мавҷудбуда ба даст меояд, аз ҷумла даромад аз фурӯш ё додани ҳиссаи иштирок дар чунин амвол;
12) даромад аз фурӯш ё додани саҳмияҳо ё ҳиссаи иштирок дар корхонае, ки арзиши қисми бештари активҳои он мустақиман ё ғайримустақим аз ҳисоби арзиши амволи ғайриманқули дар Ҷумҳурии Тоҷикистон воқеъгардида ташаккул меёбад;
13) дигар даромадҳо аз фурӯш ё додани амвол аз ҷониби резиденте, ки ба иҷрои фаъолияти соҳибкори вобаста намебошад;
14) даромади аз хизматрасонии идоракуни, молияви ё суғуртави, аз ҷумла хизматрасонии азнавсуғуртакуни гирифташуда, агар онро корхонаи резидент ё муассисаи доимии дар Ҷумҳурии Тоҷикистон воқеъгардидаи ғайрирезидент пардозад ё агар он дар асоси шартнома бо чунин корхона ё муассисаи доими гирифта шуда бошад;
15) даромаде, ки дар шакли подоши суғуртави дар асоси шартномаи суғурта ва аз нав суғуртакунии таваккал дар Ҷумҳурии Тоҷикистон пардохта шудааст;
16) даромад аз хизматрасонии телекоммуникатсиони ё нақлиёти ҳангоми иҷрои алоқаҳои байналмилали ё нақлиётии байни Ҷумҳурии Тоҷикистон ва дигар давлатҳо;
17) даромад аз фаъолияте, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон мувофиқи шартномаҳои (қарордодҳои) инфиродии меҳнати ё дигар намуди шартномаҳои хусусияти гражданию ҳуқуқидошта гирифта шудааст;
18) ҳақки (гонорарҳои) роҳбарон ва (ё) дигар пардохтҳое, ки ба аъзои мақоми олии роҳбарикунандаи (шӯрои директорон, раёсат ё мақоми дигари шабеҳ) шахси ҳуқуқи - резидент, сарфи назар аз маҳали воқеии иҷрои ӯҳдадориҳои идоракунии ба зиммаи чунин шахсон гузошташуда гирифтаанд;
19) изофапулиҳое, ки вобаста ба истиқомат намудан дар Ҷумҳурии Тоҷикистон пардохта мешаванд;
20) даромади шахсони воқеи-ғайрирезидентҳои дар Ҷумҳурии Тоҷикистон коркунанда дар шакли ҷубронпули ба онҳо (ба ҳамин шахсон), ки барои пӯшонидани хароҷоти чунин шахсони воқеи-ғайрирезидентҳо ба неъматҳои модди, маиши ё дигар манфиатҳои модди, аз ҷумла хароҷот барои хӯроквори, истиқомат, таҳсили кӯдакон дар муассисаҳои таълими, хароҷоти вобаста ба истироҳат, аз ҷумла роҳкирои сафари аъзои оилаи онҳо ба рухсати, аз тарафи (аз ҳисоби) корфармоён ё кироякунандагон дода шудааст;
21) пардохти нафақапулиҳое, ки фондҳои резидентии замшавандаи нафақави анҷом медиҳанд;
22) даромадҳои вобаста ба фаъолият дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҳунармандони театру кино, кормандони радио ва телевизион, навозандагон, рассомон ва варзишгарон пардохтшаванда, сарфи назар аз он, ки чунин даромадҳоро ба ки мепардозанд;
23) бурдҳое, ки резидентҳо мепардозанд;
24) даромаде, ки тавассути хизматрасонии мустақили шахси (касби) дар Ҷумҳурии Тоҷикистон гирифта шудааст;
25) даромаде, ки дар шакли ройгон гирифтани амволи воқеъ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон, ҳамчунин даромаде, ки аз чунин амвол гирифта шудааст;
26) дигар даромадҳое, ки дар бандҳои болоии ҳамин модда зикр нашудаанд ва дар асоси фаъолият дар Ҷумҳурии Тоҷикистон бармеоянд.
Ҳангоми муайян намудани манбаи даромад мутобиқи ҳамин қисм маҳали пардохтани даромад ба инобат гирифта намешавад.
9. Даромад дар шакли асл (натурали) - даромад дар шакли таҳвили мол, иҷрои кор, хизматрасони.
10. Суди саҳмияҳо (дивидендҳо) - ҳама гуна тақсимоти восита ё амволи шахси ҳуқуқи байни иштирокчиёни (саҳҳомони) он, аз ҷумла: даромаде, ки саҳҳом (иштирокчи) аз шахси ҳуқуқи - эмитент ҳангоми тақсимоти фоидаи ҳарсолаи баъди андозбанди боқимонда мутаносибан ба миқдори (ҳиссаҳои) саҳмияҳои саҳҳом дар сармояи оинномавии (саҳҳомии, ҷамъшавандаи) ин шахси ҳуқуқи гирифтааст; суди саҳмияе (дивиденде), ки саҳҳом (иштирокчи) таҳти дигар пардохтҳои пардапӯшшуда гирифтааст;
даромаде, ки саҳҳом (иштирокчи) аз тақсими воситаҳо ва амвол тибқи тартиби аз ҷониби шахси ҳуқуқи - эмитент харидани саҳмияҳои худ гирифтааст ва даромаде, ки саҳҳом (иштирокчи) аз тақсими амволи шахси ҳуқуқи ҳангоми барҳамдиҳи гирифтааст, бо тарҳи (дар ҳарду маврид) арзиши амволе (саҳмияҳое), ки муассис дар шакли саҳм ба фонди оинномави (сармояи саҳҳоми) гузаронидааст. Даромаде, ки саҳҳом (иштирокчи) дар шакли тақсими саҳмияҳои худ аз ҷониби шахси ҳуқуқи -эмитент байни саҳҳомон гирифтааст ва таносуби фоизии (ҳиссаи) саҳмияҳои саҳҳомонро дар сармояи саҳҳомии (ҷамъшавандаи) шахси ҳуқуқи - эмитент тағйир намедиҳад, суди саҳмия (дивиденд) ба ҳисоб намеравад.
11. Замин барои сохтмони манзил - ин замини шаҳрҳо ва шаҳракҳо, ки ба шахсони воқеи тибқи Кодекси замини Ҷумҳурии Тоҷикистон барои сохтмони манзил ҷудо гардидааст.
12. Имзои электронии андозсупоранда - воситаи махсуси криптографии таъминкунандаи ҳаққоният, пурраги ва муаллифии ҳуҷҷатҳои электрони.
13. Иҷрои корҳо - ҳар гуна иҷрои кор бар ивази подош.
14. Иштирокчи - саҳҳом, шарик ё дигар иштирокчи дар активҳо ва фоидаи корхона.
15. Кор - фаъолиятест, ки натиҷаои он моҳияти модди дорад, аз ҷумла корҳои сохтмони, васл ва таъмиркуни, тадқиқоти илми, корҳо таҷрибавию конструктори ва лоиҳакаши.
16. Корхонаи фаръй - корхона ҳангоме фаръи ба ҳисоб меравад, ки агар ба дигар корхона (асоси) 50 ё бештар фоизи ҳиссаи иштирок (фоизи саҳмияҳо) бо ҳуқуқи овози ҳамин корхона тааллуқ дошта бошад.
17. Кӯмаки башардӯстона (гуманитари) - амволе, ки ройгон ба Ҷумҳурии Тоҷикистон дар шахсияти субъектҳои он дар шакли озуқа, молҳои истеъмоли халқ техника, таҷҳизот, воситаҳои тибби ва дорувори, дигар асбобу анҷом аз кишварҳои хориҷи ва ташкилотҳои байналмилали барои беҳбуди шароити зисту маишии аҳоли, инчунин пешгири ва рафъи оқибатҳои ҳодисаҳои фавқулоддаи дорои хусусияти ҳарби, экологи, табий, техногени ва ғайра фиристода шудааст ва он мутобиқи тартиби муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тақсим мешавад.
18. Кӯмаки эҳсонкори - амволе, ки ба тариқи ройгон ба шахсони воқеи бо мақсади дастгирии вазъи иҷтимоии онҳо ва ба ташкилотҳои ғайритиҷорати бо мақсади дастгирии фаъолияти оинномавии онҳо дода шудааст.
19. Қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон - ин қаламрави гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон мутобиқи муқаррароти қонунгузории гумрук мебошад.
20. Қарзи беэътимод (шубҳанок) - ин маблағи ба андозсупоранда тааллуқдошта, ки аз сабаби пардохтнопазири ё барҳам хӯрдани қарздор андозсупоранда имкон надорад онро пурра гирад ё ҳангоме, ки эҳтимоли гирифтани он аз қарздор ва шахси сеюм ниҳоят кам аст. Дар ҳама ҳолат қарзи беэътимод (шубҳанок) қарзест, ки барои пӯшонидани он ягон пардохт дар мӯҳлати 3 сол аз лаҳзае, ки бояд чунин пардохт анҷом дода мешуд, сурат нагирифтааст.
21. Қитъаи замини наздиҳавлиги - ин заминҳои таъиноти кишоварзи, ки тибқи меъёрҳои муқаррарнамудаи Кодекси замини Ҷумҳурии Тоҷикистон ба шахсони воқеи ҷудо гардидааст, аз ҷумла майдони замин барои сохтмон ва ҳавли. Қитъаҳои замини наздиҳавлиги қитъаҳои заминеро, ки тибқи тартиби муқарраршуда барои ташкили хоҷагиҳои деҳқони (фермери) ҷудо гардидаанд, инчунин қитъаҳои заминеро, ки ба шахсони воқеи барои иҷора дода шудаанд, дар бар намегирад.
22. Манбаи пардохти даромад - шахси воқеи ё шахси ҳуқуқие, ки аз он (аз ҳисоби он) субъект (дигар шахс) даромад мегирад.
23. Мақоми ваколатдори давлати - мақоми иҷроияи марказии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки назорати андозиро оид ба иҷрои ӯҳдадориҳои андоз дар назди давлат таъмин мекунад ва аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад.
24. Мақомоти ваколатдор - мақомоти давлатии Ҷумҳурпи Тоҷикистон, ба истиснои мақомоти андоз, ки аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон барои ҳисоб намудан ва (ё) ҷамъоварии дигар пардохтҳои ҳатми ба буҷет ваколатдор шудаанд.
25. Маҳали истиқомати шахси воқеи - ҷое, ки шахси воқеи муқими ё аксаран дар он ҷой зиндаги мекунад. Ин маҳал метавонад аз маҳали бақайдмонии ин шахс фарқ кунад.
26. Маҳали ҷойгиршавии воҳидҳои махсуси шахси ҳуқуқи - маҳале, ки шахси ҳуқуқи тавассути воҳидҳои махсуси худ фаъолиятро анҷом медиҳад; маҳали дар асл воқеъбудаи воҳидҳои махсус.
27. Маҳсулоти кишоварзи - ин натиҷаи ибтидоии (маҳсули) парвариши растаниҳои кишоварзи ва чорво (аз ҷумла худи чорвои зинда), ки таҳти коркарди минбаъда қарор нагирифтааст.
28. Мол - ҳама гуна амволи модди ё ғайримодди, аз ҷумла қувваи барқ ё қувваи гарми, газ ва об. Барои мақсадҳои андоз аз арзиши иловашуда молҳо амволи ғайримодди, воситаҳои пули ва заминро дарбар намегиранд.
29. Подоши суғуртави (саҳми суғуртави) - маблағе, ки суғуртакунанда ба муассисаи суғуртакуни барои аз ҷониби охирон гирифтани ӯҳдадори оид ба ҷуброни зарар ба суғурташаванда ё ба суғурташаванда пардохтани маблағи суғуртави (ҷубронпулии суғуртави) ҳангоми рух додани ҳодисаи дахлдор (ҳодисаи суғуртави) медиҳад (мепардозад).
30. Низоми андоз - маҷмӯи меъёрҳои қонунгузории андоз, ки андозсупоранда ҳангоми ҳисоб намудан ва пардохтани тамоми намудҳои андози ба буҷет воридшаванда, ки ҳамин Кодекс муқаррар намудааст, истифода мебарад.
31. Номенклатураи молии фаъолияти иқтисодии хориҷи - системаи рамзҳои гурӯҳбандинамудаи (классификатсияи) молҳо, ки мутобиқи Конвенсияи байналмилалии ҳамоҳангсозии системаи тавсиф ва рамзгузори (Номенклатураи молии фаъолияти иқтисодии хориҷии Иттиҳоди иқтисодии Евразия (НМ ФИХ ИИЕ)) қабул шудааст.
32. Огоҳнома - ҳама гуна хабаррасонии хаттие, ки бо назардошти талаботи боби 5 ва дигар муқаррароти ҳамин Кодекс тартибдодашуда аз ҷониби мақомоти андоз ба андозсупорандагон, агентҳои андоз ё шахсони дигар ирсол гардидааст.
33. Оила - зану шавҳар, фарзандон ва падару модароне, ки якҷоя зиндаги менамоянд ва хоҷагии умумиро пеш мебаранд.
34. Рақами мушаххаси андозсупоранда (РМА) - рақаме, ки мақомоти андоз ба шахси ҳуқуқи ё воқеи додаанд.
35. Резидент - шахси воқеи-резидент, корхонаи резиденти ё ташкилоти ғайритиҷоратии резиденти.
36. Реимпорти молҳо - воридоти молҳо аз ҷониби шахсе, ки ин молҳоро содир намудааст, бе таҳвили минбаъда ва дигаргунсози баъди содирот.
37. Реэкспорти молҳо - содироти молҳо аз ҷониби шахсе, ки ин молҳоро ворид намудааст, бе таҳвили минбаъда ва дигаргунсози баъди воридот.
38. Роялти - маблағдиҳи: барои ҳуқуқи истифодаи канданиҳои фоиданок дар ҷараёни истихроҷи канданиҳои фоиданок ё коркарди ташкилиҳои техногени, ё барои истифода, ё ҳуқуқи истифодаи ҳуқуқҳои муаллифи, таъминоти барномави, патентҳо, нақша ё намуна (макет), тамғаҳои савдо ё дигар ҳуқуқҳое, ки аз онҳо бармеоянд; барои истифода ё ҳуқуқи истифодаи таҷҳизоти саноати, тиҷорати ё илмию тадқиқоти; барои истифодаи донишҳои технологи; барои истифода ё ҳуқуқи истифодаи кинофилмҳо, видеофилмҳо, сабтҳои овоз ё дигар шаклҳои сабт; барои пешниҳоди кӯмаки техникии вобаста ба амалиёти номбаршуда; ё барои даст кашидан аз истифодаи ҳама гуна ҳуқуқҳои зикргардида.
39. Содироти мол - тибқи қонунгузории гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон баровардани мол аз қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон.
40. Ташкилоти байналмилалй - ин субъекти ҳуқуқи байналмилали мебошад, ки дар асоси шартнома байни давлатҳо ё ҳукумати давлатҳо таъсис шудааст.
41. Воҳидҳои махсуси шахси ҳуқуқи - ҳама гуна сохтори махсуси минтақавии шахси ҳуқуқи, ки қисме аз вазифаҳои шахси ҳуқуқиро иҷро менамояд ва дар маҳали ҷойгиршавии он ҷойҳои кории статсионари таҷҳизонида шудаанд. Ҷои корие, ки ба мӯҳлати зиёда аз як моҳ ташкил мешавад, статсионари ба ҳисоб меравад.
42. Таҳвили мол - додани ҳуқуқи моликият ба молҳо, аз ҷумла фурӯш, мубодила ё тақдим, интиқоли ройгон ё қисман пардохт намудани он, додани музди меҳнат дар шакли асл (натурали) ва пардохтҳои дигари дар шакли асли, инчунин ба гаравгиранда додани ҳуқуқи моликият ба моли дар гарав мондашуда.
43. Транзит тавассути қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон - интиқоли молҳо таҳти назорати мақомоти гумрук ба воситаи қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон аз як пункт ба пункти дигари сарҳади гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон.
44. Усули ҳисобу замкуни - усули баҳисобгирии андоз, ки мувофиқи он даромад ва хароҷот аз лаҳзаи иҷрои корҳо, хизматрасониҳо, ҳамлу нақли (таҳвили) молҳо бо мақсади фурӯш ва аз худ намудани амвол, новобаста аз вақти пардохтшави, ба ҳисоб гирифта мешавад.
45. Фоидаи соф (даромади соф) - фоидае (даромаде), ки баъди аз фоидаи (даромади) андозбандишаванда тарҳ намудани андоз аз фоида (андози даромад) боқи мемонад.
46. Фоизҳо - ҳама гуна пардохт вобаста ба ӯҳдадории қарзи, аз ҷумла ӯҳдадориҳои андоз, ҳамчунин пардохт барои додани кредитҳо (қарзҳо, вомбаргҳо) ва барои маблағҳои дар депозитҳо (суратҳисобҳо) буда.
47. Хароҷоти намояндаги - ин хароҷот марбут ба қабул ва хизматрасонии ҳама гуна ашхос, аз ҷумла хароҷоте, ки барои мақсадҳои муқаррарсози ё дастгирии ҳамкориҳои мутақобила, инчунин барои иштирокчиёни ба маҷлиси шӯрои директорон, комиссияи тафтишоти, маҷлиси саҳмдорон ташрифоварда сурат гирифтааст. Ба хароҷоти намояндаги хароҷоти вобаста ба қабули расмии шахсони зикргардида, хизматрасонии буфет (фуршети) ҳангоми гуфтушунид дохил мешавад.
48. Хешовандон
1) шахсоне, ки ба ҳамин сифат мутобиқи қонунгузории оилаи Ҷумҳурии Тоҷикистон эътироф гаштаанд;
2) шахсоне, ки дар натиҷаи васоят ё парастории дарозмуддат муносибатҳое барқарор намудаанд, ки шабеҳи муносибатҳои хешованди мебошанд.
Муносибатҳои васиги ё парастори байни шахсоне, ки якҷоя зиндаги доранд, ба муносибатҳои хешованди баробар дониста мешаванд. Қатъи зиндагии якҷоя байни шахсони мазкур ҳангоми нигоҳ доштани муносибатҳои шабеҳи хешованди ба ҳисоб гирифта намешавад.
49. Хизматрасони - ҳама гуна фаъолият бар ивази подош, ки бе таҳвили мол ё иҷрои корҳо сурат мегирад, аз ҷумла:
1) хизматрасонии нақлиёти ё экспедитори, аз ҷумла интиқоли газ, нафт ва маҳсулоти нафт, қувваи барқ ё қувваи гарми;
2) ба иҷора додани амволи манқул ва ғайриманқул;
3) хизматрасонии алоқа, маиши, манзилию коммунали;
4) хизматрасони дар соҳаи тарбияи ҷисмони ва варзиш, хизматрасонии таълими ва тибби;
5) хизматрасонии рекламави;
6) хизматрасони оид ба навсозии технология, хизматрасони оид ба таҳлилу коркарди нишондиҳандаҳо ва пешбурди маҳзани маълумот;
7) хизматрасони оид ба тайёрии пеш аз фурӯши молҳо;
8) хизматрасони оид ба нигаҳдории молҳо ё дигар амвол, ё таъмини муҳофизат;
9) дигар хизматрасониҳо, вале барои мақсадҳои андоз аз арзиши иловашуда додани ҳуқуқи моликият ба воситаҳои пули ва муносибатҳои иҷорави ба замин, инчунин хизматрасониҳо ба корфармо ба ҳайси коргари кироя истисно карда мешавад.
50. Хизматрасониҳои молияви
1) пешниҳод, фурӯш ё додани кредитҳо, кафолатҳои кредити ва ҳама гуна дигар таъминоти кафолатии амалиёти пули-кредити, аз ҷумла идоракунии кредитҳо ва кафолатҳои кредити аз ҷониби шахсе, ки кредит ё кафолат медиҳад;
2) пешниҳод, фурӯш ё додани қарзҳо (аз ҷумла қарзҳои хурд), кафолати қарзҳо (қарзҳои хурд) ё ҳама гуна дигар таъминоти кафолатии чунин амалиёти пули-кредити, аз ҷумла идоракунии қарзҳо (қарзҳои хурд) ва кафолатҳои қарзҳо (қарзҳои хурд) аз ҷониби шахсе, ки қарзҳо (қарзҳои хурд) ё кафолат медиҳад;
3) амалиёте, ки ба идоракунии депозитҳо ва суратҳисобҳо, пардохтҳо, пулгузарониҳо, ӯҳдадориҳои қарзи, воситаҳои маблағсупори ва дигар воситаи мизоҷ вобаста аст;
4) амалиёти вобаста ба муомилоти арз, воситаҳои пули ва банкнотҳое, ки воситаи қонунии пардохт мебошанд (ба истиснои предметҳои нумизмати);
5) амалиёти вобаста ба муомилоти саҳмияҳо, вомбаргҳо, сертификатҳо, векселҳо, чекҳо ва дигар қоғазҳои қиматнок (ба истиснои хизматрасонии нигоҳдории онҳо);
6) амалиётҳои вобаста ба аҳдҳое, ки ба воситаҳои молиявии ҳосилшуда, шартномаҳои форварди, опсион ва созишномаҳои шабеҳ алоқаманд мебошанд;
7) хизматрасонии вобаста ба идоракунии фондҳои инвеститсиони;
8) амалиёти суғуртакуни ва аз нав суғуртакуни;
9) иҷораи молияви (лизинг). Барои мақсадҳои ҳамин Кодекс иҷораи молияви (лизинг) ҳамчун як амалиёти том дониста мешавад, ки харидани (таҳвил ва (ё) воридоти) амволи моддии истеҳлокшаванда (воситаҳои асосии истеҳлокшаванда) ва (ё) ба иҷора додани онро (онҳоро) мутобиқи моддаҳои 33 ва 192 ҳамин Кодекс дар бар мегирад.
Номгӯи мушаххаси амалиётро, ки мутобиқи ҳамин қисм таҳти истилоҳи ,хизматрасониҳои молияви, муайян мегардад, Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон бо мувофиқаи Бонки миллии Тоҷикистон ва мақоми ваколатдори давлати муқаррар менамояд.
51. Ҳиссаи иштирок - ҳиссаи иштироки шахси воқеи ва ҳуқуқи бо амволи худ дар таъсисёбии корхонаҳо, ба истиснои ҷамъиятҳои саҳҳоми.
52. Ҳуҷҷати электронии андозсупоранда - ҳуҷҷати дар шакли муқарраршудаи электрони тартиб ва пешниҳодгардида, ки рамзгузори ва бо имзои электронии андозсупоранда тасдиқ шудааст ва баъди қабул ва тасдиқи эътиборнокии он дорои қувваи ҳисоботи мебошад.
53. Пардохти суғуртави (ҷубронпулии суғуртави, маблағи суғуртави) -маблағе, ки муассисаи суғуртакуни ба шахси суғурташуда тибқи суғуртакунии амволи ва суғуртакунии ҷавобгари барои пӯшонидани зарар дар натиҷаи ҳодисаҳои суғуртави мепардозад.
54. Ширкати иҷораи молияви (лизинг) - шахси ҳуқуқи, ки зиёда аз 50 фоизи даромади он даромад аз амалиёти иҷораи молияви (лизинг) мебошад.
55. Шахс - мутобиқи Кодекси граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон шахси воқеи ё ҳуқуқи. Агар ҳамин Кодекс тартиби дигаре пешбини накарда бошад, корпоратсияҳо, ширкатҳо, фирмаҳо, фондҳо, муассисаҳо ва дигар сохторҳои мувофиқи қонунгузории давлати хориҷи таъсисшуда, инчунин воҳидҳои махсуси онҳо (филиалҳо, намояндагиҳо, муассисаҳои доими ва ғайра), ки мувофиқи қонунгузории давлати хориҷи ё Ҷумҳурии Тоҷикистон ташкил шудаанд, ташкилотҳои байналмилали, филиал ва намояндагиҳои онҳо, ки дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон таъсис ёфтаанд ва (ё) амал мекунанд, барои мақсадҳои ҳамин Кодекс чун шахси мустақили ҳуқуқи барраси мегарданд, новобаста аз он, ки дар давлати хориҷии таъсисёфтаашон вазъи шахси ҳуқуқи доранд ё на.
ФАСЛИ II. МУҚАРРАРОТИ УМУМИИ МАЪМУРИ
БОБИ 3. МУҚАРРАРОТИ УМУМИ
Моддаи 35. Тартиби татбиқи муқаррароти маъмури
Агар дар ҳамин Кодекс тартиби дигаре пешбини нашуда бошад, муқаррароти маъмурии дар ҳамин фасл ва фасли III муқарраршуда нисбати ҳамаи намудҳои андоз татбиқ мегарданд.
Қоидаҳои пешбининамудаи ҳамин боб нисбати агентҳои андоз татбиқ мегарданд.
Моддаи 36. Назорати андоз оид ба воридоти пурра ва саривақтии пардохтҳ ба буҷет
1. Мақомоти андоз барои иҷрои назорати андоз нисбати шахсони воқеи ва ҳуқуқи доир ба ҳисоби дуруст ва пардохти саривақтии андозҳо ва дигар ҷанбаҳои андозбанди ва ҷамъоварии андозҳо ҷавобгарии пурра ва истиснои доранд, ба ғайр аз ҳолатҳое, ки ҳамин Кодекс чунин ҷавобгариро ба зиммаи дигар мақомот вогузор намудааст.
2. Назорати андозро мақомоти андоз тавассути чораҳои зерин амали менамояд:
1) баҳисобгирии бақайдгирии андозсупорандагон ва бо рақами мушаххаси андозсупоранда таъмин намудани онҳо;
2) баҳисобгирии объектҳои андозбанди ва объектҳои бо андозбанди алоқаманд;
3) баҳисобгирии пардохт ба буҷет;
4) баҳисобгирии супорандагони андоз аз арзиши иловашуда;
5) санҷишҳои андоз;
6) назорати камерали;
7) назорати қоидаҳои истифодаи мошинаҳои назоратию хазинавии дорои хотираи фискали;
8) назорати дурустии тамғагузории намудҳои алоҳидаи молҳои зераксизи ва ташкили дидбонгоҳҳои аксизи;
9) назорат аз болои мақомоти ваколатдоршуда оид ба ситонидани андозҳо, боҷҳо ва дигар пардохтҳои ҳатми ба буҷет.
3. Мақомоти гумрук назорати андозро дар доираи салоҳияташон оид ба ситонидани андозҳо ва дигар пардохтҳои ҳатми ба буҷет, ки вобаста ба интиқоли молҳо тавассути сарҳади гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар шудааст, мутобиқи ҳамин Кодекс ва қонунгузории гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон амали менамоянд.
Моддаи 37. Ҳуқуқҳои андозсупорандагон, таъмин ва ҳимоя намудани онҳо
1. Андозсупоранда ҳуқуқ дорад:
1) аз мақомоти андоз доир ба ҳамаи масъалаҳои оид ба андозбандӣ ва дигар пардохтҳои ҳатмӣ ба буҷет вобастабуда, аз ҷумла оид ба санадҳои меъёрии ҳуқуқие, ки масъалаҳои андозбандиро танзим менамоянд, оид ба санҷиши дарпешистодаи фаъолияти худ (ба истиснои санҷишҳои амалиётӣ) маълумот талаб намояд ва вобаста ба масъалахои татбиқи қонунгузориҳои андоз шарҳи хаттӣ гирад (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193);
2) манфиатҳои худро оид ба масъалаҳои муносибатҳои андоз шахсан ё тавассути намояндаи худ муҳофизат намояд;
3) ҳангоми гузаронидани назорати андоз иштирок намуда, нусхаи ҳуҷҷатҳоро оид ба натиҷаҳои назорати андоз талаб намояд ва гирад (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193);
4) ба мақомоти андоз, дар рафти гузаронидани назорати андоз ва аз рӯи натиҷаҳои он, оид ба ҳисобкуни ва пардохти андозҳо ва дигар пардохтҳои ҳатми ба буҷет тавзеҳот пешниҳод намояд (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193);
5) доир ба ҳолати ҳисоббаробаркуни бо буҷет оид ба иҷрои ӯҳдадориҳои андози аз варақаҳои ҳисобномаҳои шахсиаш нусха гирад;
6) мувофиқи тартиби муқаррарнамудаи ҳамин Кодекс ва дигар санадҳои қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон нисбати санадҳои санҷиши андоз ва огоҳномаҳо оид ба санадҳои санҷиши андоз ва амали (беамалии) шахсони мансабдори мақомоти андоз шикоят намояд;
7) пинҳон доштани сирри андозро талаб кунад;
8) маълумотнома ва ҳуҷҷатҳои ба андозбанди вобаста набударо надиҳад;
9) имтиёзҳои андозро тибқи тартиб ва асосҳои мавҷуда мутобиқи қонунгузории андоз истифода барад;
10) мӯҳлати тамдиди (ба таъхир гузоштани) пардохти андозҳоро тибқи тартиб ва шартҳои муқаррарнамудаи ҳамин Кодекс дастрас намояд;
11) баҳисобгири ё баргардонидани саривақтии маблағҳои андозҳои барзиёд супорида ё ситонидашударо (андозҳои ба буҷет барзиёд дохилшударо) талаб намояд;
12) аз шахсони мансабдори мақомоти андоз риояи қонунгузории андозро ҳангоми иҷрои амал нисбати андозсупорандагон талаб намояд;
13) санадҳо (қарорҳо) ва талаботи мақомоти андоз ва шахсони мансабдори онро, ки ба қонунгузории андоз, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқи доир ба андозбанди ва қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон мутобиқ нестанд, иҷро накунад.
14) аз шахсони мансабдори санҷишкунандаи мақоми андоз барои гузаронидани санҷиши андоз асос талаб намояд, бо шаҳодатномаи хизматии онҳо шинос шавад;
15) бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузорӣ аз мақоми андоз товони зарари дар натиҷаи қабули карор ва амалҳои (беамалии) ғайриқонунии шахсони мансабдори он расонидашударо талаб кунад;
16) дар ҷараёни гузаронидани санҷишҳои андоз мутахассисон, намояндагони ассотсиатсияҳо ва дигар ташкилотҳои ҷамъиятиро ҷалб кунад,инчунин салоҳияти шахсони ҷалбкарда бояд мутобиқи қисми 3 моддаи 39 ҳамин Кодекс тасдик карда шавад (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193).
2. Андозсупоранда дорои дигар ҳуқуқҳои муқаррарнамудаи қонунгузории андози Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошад.
3. Ба андозсупорандагон ҳифзи судии ҳуқуқ ва манфиатҳои қонуниашон кафолат дода мешавад.
Тартиби ҳифзи ҳуқуқ ва манфиатҳои қонунии андозсупорандагонро ҳамин Кодекс ва дигар санадҳои қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамоянд.
4. Ҳуқуқхои андозсупорандагон тавассути ӯҳдадориҳои дахлдори шахсони мансабдори мақомоти андоз таъмин карда мешаванд.
Иҷро накардан ё иҷрои номатлуби ӯҳдадориҳо оид ба таъмини ҳуқуқҳои андозсупорандагон боиси кашидан ба ҷавобгарии муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон мегардад.
Моддаи 38. ӯҳдадориҳои андозсупоранда
1. Андозсупоранда ӯҳдадор аст:
1) сари вақт дар баҳисобгирии бақайдгири ба сифати андозсупоранда ва қайди супорандаи андоз аз арзиши иловашуда истад;
2) ҳамаи ӯҳдадориҳои андозро мутобиқи ҳамин Кодекс дар ҳаҷми пурра иҷро намояд;
3) талаботи қонунии мақомоти андозро дар хусуси бартараф намудани вайронкуниҳои ошкоршудаи қонунгузории андоз иҷро намуда, инчунин ҳангоми иҷрои вазифаҳои хизмати ба фаъолияти қонунии онҳо монеъ нашавад;
4) дар асоси амрнома шахсони мансабдори мақомоти андозро барои азназаргузаронии амволе, ки объекти андозбанди ва (ё) объекти бо андозбанди алоқаманд мебошанд, иҷозат диҳад;
5) ба мақомоти дахлдори андоз эъломияҳои андоз, дигар ҳисоботи андоз ва ҳуҷҷатҳоро тибқи тартиби муқаррарнамудаи ҳамин Кодекс пешниҳод намояд;
6) ҳисоббаробаркунии пулиро мутобиқи ҳамин Кодекс бо истеъмолкунандагон, ки ҳангоми иҷрои амалиёти тиҷорати ё хизматрасони тавассути пули нақд, кортҳои пардохтии бонки, чекҳо бо татбиқи ҳатмии мошинаҳои назоратию хазинавии дорои хотираи фискали ва додани чеки назорати ба дасти истеъмолкунанда сурат мегирад, амали намояд;
7) бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории андоз баҳисобгирии даромадҳои (хароҷотҳои) худ, объекти андозбанди ва (ё) объектҳои бо андозбанди алоқамандро пеш барад;
8) дар муддати на камтар аз 3 соли баъди ба охир расидани соли тақвими маълумоти баҳисобгирии муҳосиботи, дигар баҳисобгириро ва ҳуҷҷатҳои барои ҳисоб ва пардохти андозҳои барои ҳамин соли тақвими зарури, инчунин ҳуҷҷатҳои тасдиқкунандаи даромадҳои гирифташуда, хароҷот ва андозҳои пардохтшударо (нигоҳдошташударо) нигоҳ дорад.
9) ҳар сол барӯйхатгирии амвол ва ӯҳдадориҳоро мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи баҳисобгирии муҳосибӣ гузаронад (Конун аз 22 декабри соли 2006 № 219);
10) мақоми андози маҳалли бақайдгириро оид ба ҳамаи суратҳисобҳои кушодааш дар бонкҳо ва дигар муассисаҳои молиявию - кредитӣ (ба истиснои суратҳисобҳои пасандозии (депозитии) шахсони воқеӣ) дар мӯҳлати на дертар аз 5 рӯзи корӣ аз рӯзи кушодани суратҳисобҳо хабардор намояд (Конун аз 22 декабри соли 2006 № 219);
11) то санаи 15-уми июли соли ҷорӣ барои нимсолаи якуми соли ҷорӣ ва то санаи 15-уми январи соли минбаъда барои нимсолаи дуюми соли ҷорӣ ба мақоми андози маҳалли баҳисобгирии бақайдгирӣ дар ҳолатҳо, шаклҳо ва бо тартибе, ки мақоми ваколатдори давлатӣ дар мувофиқа бо Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Кумитаи давлатии омори Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ намудааст, ҳисобот оид ба маблағҳои имтиёзҳои андоз доир ба аидозҳои умумидавлатӣ ва маҳаллӣ ҳангоми муайян намудани ӯҳдадориҳои андозии худ мутобиқи қонунгузории андози Ҷумҳурии Тоҷикистон гирифта, аз ҷумла оид ба имтиёзҳои андозии ба дигар шахсон додашуда, ҳангоми аз ҷониби ин андозсупоранда иҷро намудани амалҳои агенти андоз пешниҳод намояд (Конун аз 22 декабри соли 2006 № 219).
2. Андозсупоранда дигар ӯҳдадориҳои муқаррарнамудаи ҳамин Кодексро иҷро менамояд.
3. Шахсони ҳуқуқи ва соҳибкорони инфироди ба ғайр аз ӯҳдадориҳои муқаррарнамудаи қисми 1 ҳамин модда ӯҳдадоранд ба таври хатти ба мақомоти андози маҳали бақайдгириашон маълумоти зеринро пешниҳод намоянд:
1) оид ба ҳамаи воҳидҳои махсусашон, ки дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон мавҷуданд - дар мӯҳлати на дертар аз 30 рӯзи тақвими аз рӯзи таъсис, азнавташкилшави ё барҳамхӯри;
2) оид ба эълон намудани муфлисшави, барҳамхури ё азнавташкилшавм - дар мӯҳлати на дертар аз 10 рӯзи тақвими аз рӯзи қабули чунин қарор;
3) оид ба тағйир ёфтани маҳали ҷойгиршави ё зист - дар мӯҳлати на дертар аз 10 рӯзи тақвими аз лаҳзаи чунин тағйирот.
4. Барои иҷро накардан ё иҷрои номатлуби ӯҳдадориҳои ба зиммааш гузошташуда андозсупоранда мутобиқи ҳамин Кодекс ва дигар санадҳои қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷавобгар мебошад.
Моддаи 39. Ҳуқуқ ба намояндаги дар муносибатҳое, ки қонунгузории андоз танзим менамояд
1. Андозсупоранда дар муносибатҳое, ки қонунгузории андоз танзим менамояд, агар ҳамин Кодекс тартиби дигаре пешбини накарда бошад, метавонад тавассути намояндаи қонуни ё ваколатдор иштирок намояд.
2. Иштироки шахсии андозсупоранда дар муносибатҳое, ки қонунгузории андоз танзим менамояд, ӯро аз ҳуқуқи доштани намоянда маҳрум намекунад, ҳамчунин иштироки намоянда андозсупорандаро аз ҳуқуқи иштироки шахси дар муносибатҳои ҳуқуқии номбаршуда маҳрум наменамояд.
3. Ваколатҳои намоянда мутобиқи ҳамин Кодекс ва дигар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон бояд бо ҳуҷҷат тасдиқ шуда бошанд.
Моддаи 40. Намояндаи қонунии андозсупоранда
1. Намояндагони қонунии андозсупоранда - шахси ҳуқуқи шахсоне эътироф мегарданд, ки дар асоси қонун ё ҳуҷҷати таъсисии онҳо ваколати намояндагии чунин шахси ҳуқуқиро доранд.
2. Намояндагони қонунии андозсупоранда - шахси воқеи шахсоне эътироф мегарданд, ки мутобиқи қонунгузории граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон ба сифати Намояндагони он баромад мекунанд.
Моддаи 41. Амали (беамалии) Намояндагони қонунии шахси ҳуқуқи
Амали (беамалии) намояндагони қонунии шахси ҳуқуқи вобаста ба иштироки ин шахс дар муносибатҳои тибқи қонунгузории андоз танзимшаванда амали (беамалии) ҳамин шахси ҳуқуқи эътироф мегардад.
Моддаи 42. Намояндаи ваколатдори андозсупоранда
1. Намояндаи ваколатдори андозсупоранда шахси воқеи ё ҳуқуқие эътироф мегардад, ки андозсупоранда ӯро барои манфиатҳояш дар муносибат бо мақомоти андоз ва дигар иштирокчиёни муносибатҳои тибқи қонунгузории андоз танзимшаванда ваколатдор намудааст.
2. Шахсони мансабдори мақомоти андоз, воҳидҳои полиси андоз, судяҳо, муфаттишон ва прокурорҳо, инчунин дигар кормандони мақомоти ҳифзи ҳуқуқ ва мақомоти суди, мақомоти гумрук ва хизматчиёни ҳарби наметавонанд намояндагони ваколатдори андозсупоранда шаванд.
3. Намояндаи ваколатдори андозсупоранда - шахси ҳуқуқи ваколатҳои худро дар асоси ваколатнома иҷро менамояд, ки мувофиқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон дода мешавад.
Намояндаи ваколатдори андозсупоранда - шахси воқеи ваколатҳои худро дар асоси ваколатномаи ба тарзи нотариали тасдиқшуда ё ваколатномаи мутобиқи қонунгузории граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ваколатномаи ба тарзи нотариали тасдиқшуда баробаркардашуда иҷро менамояд.
Моддаи 43. Асъори бо мақсадҳои андозбанди истифодашаванда
Ҳама гуна амалиёт бо асъори хориҷи барои мақсади андозбанди ба асъори миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз рӯи қурби ҳисобкунии расмии Бонки миллии Тоҷикистон дар рӯзи анҷом додани амалиёт аз нав ҳисоб карда мешавад.
Асъори хориҷие, ки нисбати он қурби ҳисобкунии расмии Бонки миллии Тоҷикистон мавҷуд нест, аз рӯи қурби ҳисобкунии асъори дигар, дар асоси қурби асъорҳои марбута нисбати доллари ШМА муайян ва аз нав ҳисоб карда мешавад.
Моддаи 44. Чораҳои мубориза зидди саркаши аз андозсупори ва усулҳои алтернативии андозбанди
1. Ҳама гуна маблағе, ки ба манфиати ягон шахс истифода мегардад, барои мақсадҳои андозбанди маблағи ба он шахс пардохтшуда ба ҳисоб меравад.
Даромади (фоидаи) гирифташуда, новобаста аз асосҳои ба даст омадани он, бояд мутобиқи ҳамин Кодекс андозбанди гардад.
Агар мувофиқи тартиби муқаррарнамудаи қонун муайян гардад, ки ягон даромад ё қисми он ғайриқонуни гирифта шудааст ва бояд ба моликияти давлат баргардонида шавад, дар чунин ҳолат ба буҷети давлат бояд маблағе гузаронида шавад, ки ба фарқи байни бузургии маблағи даромади ғайриқонуни ё қисми он ва бузургии андозҳои қаблан ба фоидаи давлат аз ин даромади ғайриқонуни ё қисми он пардохтшуда (нигоҳдошташуда) баробар бошад.
2. Барои мақсадҳои муайянсозии ӯҳдадориҳои андоз мақомоти андоз ҳуқуқ доранд:
1) амалиётеро, ки дорои моҳияти назарраси иқтисоди намебошанд (ба истиснои моҳият барои ӯҳдадориҳои андоз), ба эътибор нагиранд; ё
2) агар шакли амалиёт ба мазмунаш мутобиқат накунад, мувофиқи вазъи воқеи онро тағйир диҳанд (аз нав дараҷабанди намоянд).
3. Мақомоти андоз ҳуқуқ доранд маблағи андози дахлдорро бо истифода аз усули арзёбии мустақим ё ғайримустақим (дар асоси активҳо, муомилот, хароҷоти истеҳсоли, усули муқоиса бо андозсупорандаи шабеҳ, муоинаи хронометражӣ ва ғайра) дар ҳолатҳои зайл муқаррар (ҳисоб) кунанд, агар (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193):
1) дақиқ (дар асл) муқаррар шуда бошад, ки андозсупоранда амалиёти худро дар ҳисобу китоб нодуруст ё тибқи шакл ва тартиби муқарраршуда зикр накардааст;
2) ҳуҷҷатҳои ҳисоб, ки барои муайян намудани ӯҳдадориҳои андоз заруранд, гум ё нобуд шуда бошанд;
3) ҳисоботи андоз пешниҳод нашуда бошад;
4) андозсупоранда иҷозат додани шахсони мансабдори мақоми андозро барои азназаргузаронии (тафтиши) бино ва ҳудуди истеҳсоли, анборҳо, биноҳои тиҷорати, ки андозсупоранда барои ба даст овардани даромад ё вобаста ба нигоҳдории объекти андозбанди истифода мебарад, рад намояд;
5) дар ҷараёни 30 рӯзи тақвимии баъди мӯҳлати муқарраргардида ҳуҷҷатҳои заруриро ҷиҳати ҳисоби андоз ба мақоми андоз пешниҳод накунад.
4. Ҳангоми ҳама гуна амалиёт байни шахсони мутақобилан вобаста мақомоти андоз метавонанд даромад ё маблағи тарҳшударо байни ин шахсон барои мақсади ҳисоби даромади андозбандишаванда, ки дар натиҷаи амалиёт байни шахсони бо ҳам вобастанабуда бояд гирифта мешуд, тақсим намоянд. Агар андозсупоранда дар амалиёти тиҷорати ё молиявии худ бо тарафи алоқаманд нархеро истифода барад, ки аз нархҳои татбикшавандаи миёни шахсони мустақил фарқ кунад, мақомоти андоз бо мақсади андозбанди даромади андозсупорандаро бо ҳамин фарқияти баамаломадаи нархҳо тасҳеҳ менамоянд.
5. Агар даромади расман эълоннамудаи шахси воқеи ба хароҷоти воқеии барои истеъмоли шахси, аз ҷумла хариди амвол, мувофиқ набошад, мақомоти андоз метавонанд даромадро барои мақсади андозбанди дар асоси нархгузории хароҷот, ки чунин шахс, бо назардошти даромад дар давраҳои гузашта намудааст, ҳисоб намоянд.
6. Мақомоти андоз нисбати ҳама гуна андозҳо амалиёти бартери ва (ё) дигар амалиёти пешбининамудаи қисми 3 моддаи 32 ҳамин Кодекс, аз ҷумла даромадҳои гирифташуда ва хароҷот дар шакли натуралиро ҳамчун фурӯши мол (натиҷаи кор, хизмат) бо нархи бозори ва ҳатман пешниҳод намудани ҳисобнома-фактураҳо оид ба чунин амалиёти дахлдор бо ҳамон тартибе, ки нисбати фурӯш бо воситаҳои пули амали мегардад, барраси менамоянд. Агар арзиши амалиёти бартери ва (ё) дигар амалиёти пешбининамудаи қисми 3 моддаи 32 ҳамин Кодекс дар ҳисобнома-фактура кам нишон дода шуда бошад, мақомоти андоз объекти андозбандиро бо назардошти нархҳои бозори, мутобиқи муқаррароти моддаи 32 ҳамин Кодекс тасҳеҳ намуда, маблағи андозро аз нав ҳисоб мекунанд ва мутобиқи ҳамин Кодекс муҷозот муқаррар менамоянд.
7. Муоинаи хронометражӣ дар доираи санҷиши андоз, ки мутобиқи боби 4 ҳамин Кодекс пешбинӣ гардидааст ва дар мавриде гузаронида мешавад, ки агар дар ҷараёни гузаронидани санҷиши андоз ба дурустии маълумоти дар ҳуҷҷатҳои баҳисобгирӣ зикргардида ё ҳисоботи андоз шубҳа пайдо шавад.
Тартиби гузаронидани муоинаи хронометражӣ бояд дар санадҳои меъёрии хуқуқӣ оид ба андоз, ки аз тарафи мақоми ваколатдори давлатӣ қабул ва ба таври расмӣ нашр карда мешаванд, нишон дода шавад.
Муоинаи хронометражӣ инчунин метавонад бо мақсади ҷамъ намудани маълумоти оморӣ, аз ҷумла оид ба муомилоти андозсупорандагони шабеҳ ва дар асоси онҳо ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод намудани таклифҳо оид ба тасҳеҳи меъёрҳои андоз ё дигар омилҳои андозбандие, ки ҳамин Кодекс ва дигар санадҳои қонунгузории андози Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар намудаанд, гузаронида шавад.
Дар мавриди таъин ва гузаронидани муоинаи хронометражӣ бо мақсади ҷамъ намудани маълумоти оморӣ берун аз доираи мӯҳлатҳое, ки барои гузаронидани санҷиши андоз ҳамин Кодекс муқаррар намудааст, бояд қоидаҳои барои гузаронидани санҷишҳои андоз пешбининамудаи моддаҳои 50 (1), 50 (2), 51 ва 52 ҳамин Кодекс риоя карда шаванд.
Натиҷаҳои муоинаи хронометражӣ, ки бо мақсади ҷамъ намудани маълумоти оморӣ гузаронида мешавад, наметавонанд бевосита ва бетаъхир ба ӯҳдадориҳои андози андозсупорандаи мушаххас, ки дар ӯ чунин муоина гузаронида шуда буд, таъсир расонанд ва барои татбиқи ягон хел муҷозот нисбати ин андозсупоранда асос шаванд.
Маълумоти оморӣ оид ба муомилоти андозсупорандагони шабеҳ, ки дар рафти муоинаҳои хронометражӣ бо мақсади ҷамъ намудани маълумоти оморӣ гузаронидашаванда ошкор гардидаанд, метавонанд ҳангоми анҷом додани санҷишҳои андоз барои муайян намудани ӯхдадориҳои андози андозсупорандагони шабеҳ истифода карда шаванд.
Ҳангоми гузаронидани муоинаи хронометражӣ бояд хусусияти мавсимии фаъолияти андозсупоранда ба инобат гирифта шавад (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193).
8. Тартиби татбиқи чораҳои мубориза зидди саркаши аз андозсупори ва усулҳои алтернативии андозбандиро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бо пешниҳоди мақоми ваколатдори давлати, ки бо Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон мувофиқа шудааст, тасдиқ менамояд (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193).
Моддаи 45. Баҳисобгирии бақайдгирии андозсупорандагон. Тартиби гузоштан ба баҳисобгирии бақайдгири, аз нав баҳисобгири ва баровардан аз баҳисобгирии бақайдгири. Рақами мушаххаси андозсупоранда
1. Бо мақсади баҳисобгири ва иҷрои назорати андоз андозсупорандагон ва агентҳои андоз, инчунин ҳамаи шахсони ҳуқуқи, аз ҷумла воҳидҳои махсуси таъсиснамудаи онҳо (филиалҳо, намояндагиҳо, муассисаҳои доими ва ғайра) ва шаҳрвандони аз синни 16-сола болои Ҷумҳурии Тоҷикистони (минбаъд дар ҳамин модда - "андозсупоранда", "андозсупорандагон") бояд дар мақомоти андози мутаносибан дар маҳали ҷойгиршавии шахси ҳуқуқи, маҳали ҷойгиршавии воҳидҳои махсуси он, маҳали зисти шахси воқеи, инчунин маҳали ҷойгиршавии амволи ғайриманқул ва воситаҳои нақлиёти андозбандишавандаи ба онҳо тааллуқдошта тибқи тартиби мутобиқи ҳамин модда муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлати ба баҳисобгирии бақайдгири гирифта шаванд.
Шахси ҳуқуқие, ки ба ҳайаташ воҳидҳои махсуси воқеъ дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон дохиланд, инчунин соҳиби амволи ғайриманқул ва воситаҳои нақлиёти андозбандишаванда мебошад, ӯҳдадор аст дар мақомоти андози ҳам маҳали ҷойгиршавии худ, ҳам маҳали ҷойгиршавии ҳар як воҳиди махсус ва ҳам маҳали ҷойгиршавии амволи ғайриманқул ва воситаҳои нақлиёти андозбандишавандааш ба сифати андозсупоранда ба қайд истад.
Мақоми ваколатдори давлати, бо назардошти муқаррароти ҳамин модда, ҳуқуқ дорад хусусияти ба ҳисоб гирифтани андозсупорандагони калонро муайян намояд.
2. Дар мақомоти андоз ба сифати андозсупорандагон ба ҳисоб гирифтани шахсони воқеи ва ҳуқуқи, новобаста аз ҳолатҳое, ки ҳамин Кодекс ба вуҷуд омадани ӯҳдадориҳои пардохти ин ё он намуди андозро алоқаманд месозад, анҷом дода мешавад.
3. Дар мақомоти андоз ба ҳисоб гирифтани шахсони воқеиро мақомоти андози маҳали зисти шахсони воқеи дар асоси маълумоти пешниҳоднамудаи мақомоти дар моддаи 47 ҳамин Кодекс зикргардида ва (ё) аризаи шахси воқеи, ки ба мақомоти андоз дар мӯҳлати муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод шудааст, анҷом медиҳанд.
4. Аризаи шахси ҳуқуқи барои дар баҳисобгирии бақайдгири гузоштан ба мақомоти андози маҳали ҷойгиршавии ин шахси ҳуқуқи дар муддати 30 рӯзи баъди бақайдгирии давлатии он дода мешавад.
5. Ҳангоми фаъолият дар Ҷумҳурии Тоҷикистон тавассути воҳиди махсус ариза барои дар баҳисобгирии бақайдгири гузоштани шахси ҳуқуқи ба мақомоти андози маҳалли ҷойгиршавии воҳиди махсуси ин шахси ҳуқуқи дар муддати 30 рӯзи тақвими баъди таъсиси воҳиди махсус дода мешавад.
6. Аризаи шахси ҳуқуқи барои дар баҳисобгирии бақайдгири гузоштани амволи ғайриманқул ё нақлиёти андозбандишаванда ба мақомоти андози маҳали ҷойгиршавии ин амвол дар муддати 30 рӯзи тақвими баъди ба қайди давлати гирифтани он дода мешавад.
Ба ҳисоб гирифтани шахси воқеи дар мақомоти андоз дар маҳали ҷойгиршавии амволи ғайриманқули он, ки объекти андозбанди мебошад, дар асоси маълумоти пешниҳоднамудаи мақомоти дар моддаи 47 ҳамин Кодекс зикргардида анҷом дода мешавад.
Маҳали ҷойгиршавии амвол барои мақсадҳои ҳамин модда инҳо эътироф мегарданд:
1) барои воситаҳои нақлиёти баҳри, дарёи ва ҳавои - маҳали ҷойгиршавии (зисти) соҳиби амвол;
2) барои воситаҳои нақлиёти дар банди 1) ҳамин қисм зикрнашудамаҳали (бандари) бақайдгири ё маҳали бақайдгирии давлати, ҳангоми мавҷуд набудани онҳо - маҳали ҷойгиршавии (зисти) соҳиби амвол;
3) барои амволи ғайриманқул - маҳали аслии мавҷудияти амвол.
7. Дар ҳолатҳои пешбининамудаи қисми 3 ва сархати дуюми қисми 6 ҳамин модда мақоми андоз ӯҳдадор аст шахси воқеиро оид ба гузоштан дар баҳисобгирии бақайдгири фавран огоҳ намояд.
8. Агар авдозсупоранда дар муайянсозии маҳали гузоштан дар баҳисобгирии бақайдгири ба мушкили дучор шавад, дар асоси маълумоти пешниҳоднамудаи он мақоми андози маҳали зисти шахси воқеи ё маҳали воқеъ будани андозсупоранда - шахси ҳуқуқи қарори дахлдор қабул мекунад,
9. Мақомоти андоз ҳуқуқ доранд дар асоси маълумоти доштаашон ва маълумоти пешниҳоднамудаи мақомоти дар моддаи 47 ҳамин Кодекс зикршуда, инчунин ҳама гуна маълумоти барояшон ошкоршуда, ки барои мақсади баҳисобгирии бақайдгири зарур ва кофи мебошад, мустақилона (то аз ҷониби андозсупоранда додани ариза) дар баҳисобгирии бақайдгирии мақомоти андоз гузоштани андозсупорандаро таъмин кунанд.
10. Шакли ариза оид ба гузоштан дар баҳисобгирии бақайдгирии шахсони воқеи ё (ва) ҳуқуқиро мақоми ваколатдори давлати муқаррар менамояд. Ҳангоми пешниҳоди ариза шахси ҳуқуқи ҳамзамон бо ариза барои гузоштан дар баҳисобгирии бақайдгири нусхаи мувофиқи тартиби муқарраргардида тасдиқшудаи шаҳодатномаи бақайдгирии давлати, ҳуҷҷатҳои таъсиси ва дигар ҳуҷҷатҳоеро, ки мувофиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон таъсис шудани шахси ҳуқуқиро тасдиқ мекунанд, пешниҳод менамояд.
Ҳангоми пешниҳоди ариза шахси воқеи ҳамзамон бо ариза барои гузоштан дар баҳисобгирии бақайдгири шиносномаи шаҳрванди Ҷумҳурии Тоҷикистонро (минбаъд - "шиноснома"), ки шахсияти андозсупорандаро тасдиқ мекунад, пешниҳод менамояд. Талаби дигар ҳуҷҷатҳое, ки ҳамин модда пешбини накардааст, манъ аст.
Ҳангоми гузоштан ба баҳисобгирии бақайдгири ба маҷмӯи маълумот оид ба андозсупорандагон - шахсони воқеи инчунин номгӯи зерини шахсии онҳо дохил карда мешаванд:
1) насаб, ном, номи падар;
2) санаи таваллуд;
3) ҷинс;
4) суроғаи маҳали зист;
5) маълумоти шиноснома (рақам, серия, рӯзи супоридан, ки супоридааст);
6) шаҳрванди.
11. Мақоми андоз ӯҳдадор аст андозсупорандаро дар мӯҳлати 10 рӯзи тақвими баъди пешниҳоди тамоми ҳуҷҷатҳои зарури дар баҳисобгирии бақайдгири гузорад ва дар ҳамин мӯҳлат ба он шаҳодатномаи дахлдорро дар бораи гузоштан ба баҳисобгирии бақайдгири супорад, ки шакли онро мақоми ваколатдори давлати тасдиқ намудааст ва дар ҳолатҳои муқаррарнамудаи ҳамин Кодекс ба андозсупоранда рақами мушаххаси андозсупоранда дода, дар бораи гузоштани рақами мушаххаси андозсупоранда шаҳодатнома диҳад.
12. Шахсони ҳуқуқи ӯҳдадоранд оид ба тағйирот дар оиннома ва дигар ҳуҷҷатҳои таъсиси, аз ҷумла вобаста ба таъсиси воҳидҳои махсуси нав ё барҳам додани онҳо, тағйирёбии маҳали ҷойгиршави, инчунин оид ба намудҳои фаъолияте, ки иҷозатнома дода шудааст, мақоми андозеро, ки дар қайди он мебошанд, дар мӯҳлати 30 рӯзи тақвими аз санаи бақайдгирии тағйирот дар ҳуҷҷатҳои таъсиси ё додани иҷозат ба шаклҳои фаъолияти иҷозатномадодашуда огоҳ намоянд. Ҳангоми тағйирёбии маҳалли зист шахсони воқеи ӯҳдадоранд мақоми андозеро, ки дар қайди он мебошанд, дар мӯҳлати 30 рӯзи тақвими аз лаҳзаи чунин тағйирот огоҳ намоянд.
13. Агар андозсупорандаи дар баҳисобгирии бақайдгири буда маҳали ҷойгиршави ё зистро иваз намояд, мақоми андозе, ки андозсупоранда то ивази маҳали ҷойгиршави ё зист дар баҳисобгирии бақайдгири қарор дошт, дар мӯҳлати 10 рӯзи тақвими баъди пешниҳоди ариза оид ба тағйирёбии маҳали ҷойгиршави ё зист ӯро аз баҳисобгирии бақайдгири мебарорад.
14. Ҳангоми барҳамхӯри ё азнавташкилшавии шахси ҳуқуқи, қабули қарор аз ҷониби шахси ҳуқуқи оид ба бастани филиал ё дигар воҳиди махсуси худ, қатъи фаъолият тавассути муассисаи доими, гум кардани қобилияти амал аз ҷониби шахси воқеи ё вафоти ӯ баровардан аз баҳисобгирии бақайдгири тиски аризаи андозсупоранда ё дигар шахси мувофиқи қонунгузори ваколатдор, аз ҷониби мақоми андозе, ки андозсупоранда дар баҳисобгирии бақайдгири қарор дошт, дар мӯҳлати 10 рӯзи тақвими аз санаи гарифтани чунин ариза анҷом дода мешавад.
15. Ба баҳисобгирии бақайдгири гузоштан ва аз баҳисобгирии бақайдгири баровардан ройгон анҷом дода мешавад.
16. Ҳангоми гузоштан ба баҳисобгирии бақайдгири дар маҳали ҷойгиршавии шахси ҳуқуқи, маҳали ҷойгиршавии воҳидҳои махсуси он (филиалҳо, намояндагиҳо, муассисаҳои доими ва ғайра) ва маҳали зисти шахси воқеи ба ҳар як чунин шахс, аз ҷумла воҳидҳои махсуси дар боло номбаршуда, бо мақсади ситонидани тамоми андозҳо, аз ҷумла пардохтҳои гумруки, андози иҷтимои ва боҷи давлати рақами мушаххаси андозсупоранда (минбаъд - ,РМА,) дода мешавад.
Рақами мушаххаси ба андозсупоранда додашуда дар ҳеҷ ҳолат (ба истиснои ҳолатҳои дар ҳамин модда зикргардида) тағйир дода намешавад ва ҳатто ҳангоми барҳамхӯрии андозсуноранда - шахси ҳуқуқи (воҳидҳои махсуси он) ё вафоти андозсупоранда - шахси воқеи ба андозсупорандаи дигар (ҳама гуна шахси дигари воқеи ё ҳуқуқи) дода намешавад.
Рақами мушаххаси андозсупоранда, ки ба андозсупорандаи мушаххас дода шудааст, танҳо ҳангоми қабули қарори махсуси Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар хусуси аз нав баҳисобгирии тамоми андозсупорандагон ё яке аз ду гурӯҳи онҳо (шахсони воқеи ё ҳуқуқи), инчунин дар сурати иштибоҳи мақомоти андоз ҳангоми додани РМА (нодуруст додани РМА, додани ҳамон як РМА ба андозсупорандагони гуногун ё додани зиёда аз як РМА ба ҳамон як андозсупоранда) метавонад тағйир дода шавад.
Ба шахсони ҳуқуқи, воҳидҳои махсуси онҳо мақоми дахлдори андоз дар шакли тасдиқнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи додани РМА шаҳодатнома медиҳад.
Оиди ба шахси воқеи - шаҳрванди Ҷумҳурии Тоҷикистон додани рақами мушаххаси андозсупоранда дар шиноснома дар фасли "Сабти махсус" мӯҳр зада ва навиштаҷоти инъикоси РМА сабт карда мешавад. Қоидаҳои тайёр намудани штампҳо, гузоштани штампҳо ва ба рисмият даровардани сабти РМА дар шиноснома бо пешниҳоди мақоми ваколатдори давлатӣ, ки бо Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон мувофиқа шудааст, аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда мешаванд д (Конун аз 22 декабри соли 2006 № 219).
Тартиб ва шарти додан, истифода бурдан, инчунин тағйир додан ва ислоҳ намудани рақами мушаххаси андозсупорандаро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон мутобиқи ҳамин Кодекс муайян менамояд.
17. Шахсони воқеи ва ҳуқуқи вазифадоранд рақами мушаххаси андозсупории худро дар эъломияи андоз, ҳисобнома-фактура, муросилот бо мақомоти андоз, гумрук ё молия, эъломияи гумруки, дар муносибат бо Фонди ҳифзи иҷтимоии аҳолии назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, дар ҳуҷҷатҳои кори (қарордод, шартномаҳо) ва дигар ҳуҷҷатҳои муқаррарнамудаи ҳамин Кодекс зикр намоянд. РМА бояд дар варақаҳо ва мӯҳрҳои шахсони ҳуқуқи ва соҳибкорони инфироди тибқи тартиби муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлати, ки бо Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон мувофиқа шудааст, сабт гардад.
18. Дар асоси маълумоти баҳисобгирии бақайдгари мақоми ваколатдори давлати мувофиқи тартиби муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон феҳристи ягонаи давлатии андозсупорандагонро пеш мебарад.
19. Дастуруламал оид ба тартиби гузоштан ба баҳисобгирии бақайдгари, аз нав баҳисобгири ва баровардан аз баҳисобгирии бақайдгири аз ҷониби мақоми ваколатдори давлати бо мувофиқаи Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Фонди ҳифзи иҷтимоии аҳолии назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон қабул карда мешавад.
Моддаи 46. Хусусиятҳои ба баҳисобгирии бақайдгири гузоштани шахсони воқеи ва ҳуқуқие, ки ғайрирезидент мебошанд
1. Бо назардошти муқаррароти моддаи 45 ҳамин Кодекс ба сифати андозсупоранда дар Ҷумҳурии Тоҷикистон, бо додани рақами мушаххаси андозсупоранда, инҳо ба баҳисобгирии бақайдгири гузошта мешаванд:
1) шахсони воқеи - ғайрирезидент, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон фаъолияти инфиродии соҳибкориро тавассути муассисаи доими анҷом медиҳанд, - дар мақоми андози маҳалли омадан (истиқомат);
2) шахсони ҳуқуқи - ғайрирезидент, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон бо таъсис додани муассисаи доими фаъолият менамоянд, - дар мақоми андози маҳали ҷойгиршавии муассисаи доими.
2. Шахси воқеи - ғайрирезидент, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон фаъолияти инфиродии соҳибкориро тавассути муассисаи доими анҷом медиҳад, ӯҳдадор аст дар муддати 30 рӯзи тақвими аз рӯзи оғози фаъолияти соҳибкори дар мақоми андоз ба баҳисобгирии бақайдгири гузошта шавад.
3. Шахси ҳуқуқии ғайрирезидент, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон тавассути муассисаи доими фаъолият мекунад, ӯҳдадор аст дар мақоми андоз дар муддати 30 рӯзи тақвими баъди рӯзи оғози фаъолият аз баҳисобгирии бақайдгири гузарад.
4. Шахси воқеи ё ҳуқуқи, аз ҷумла ғайрирезидент, ки фаъолияташ мутобиқи банди 5) қисми 4 моддаи 23 ҳамин Кодекс ҳамчун муассисаи доимии шахси ҳуқуқи - ғайрирезидент барраси мегардад, ӯҳдадор аст ба мақоми андоз оид ба гузоштан ба баҳисобгирии бақайдгирии шарики худ -шахси ҳуқуқии ғайрирезидент дар муддати 10 рӯзи тақвими аз рӯзи бастани созишномаи дахлдор (шартнома, қарордод) ё дар муддати 10 рӯзи тақвими аз оғози воқеии чунин фаъолият бо мақсади ба шахси ҳуқуқи-ғайрирезидент додани рақами мушаххаси андозсупоранда ариза пешниҳод намояд.
5. Рӯзи оғози фаъолияти ғайрирезидент дар Ҷумҳурии Тоҷикистон яке аз ин рӯзҳо эътироф мегардад:
1) рӯзи бастани қарордод (шартнома, созишнома):
- барои иҷрои кор (хизматрасони) дар Ҷумҳурии Тоҷикистон;
- барои додани ваколат ҷиҳати аз номи он (ғайрирезидент) амал намудан дар Ҷумҳурии Тоҷикистон;
- барои харидани молҳо дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷиҳати таҳвили минбаъда;
- барои фаъолияти якҷоя (иштирок дар ширкати одди) дар Ҷумҳурии Тоҷикистон;
- барои дарёфти кор (хизматрасони) бо мақсади фаъолият дар Ҷумҳурии Тоҷикистон;
2) санаи бастани шартномаи меҳнатии инфироди ё дигар шартномаи дорои хусусияти шаҳрвандию ҳуқуқи бо шахси воқеи дар Ҷумҳурии Тоҷикистон;
3) санаи бастани шартнома (шартномаи хариду фурӯш ё иҷораи амвол), ки кушодашавии идораро (офисро) баён месозад.
Ҳангоми мавҷудияти якчанд шарти, ҳамин қисм рӯзи оғози фаъолият дар Ҷумҳурии Тоҷикистон рӯзи бастани якумин (пештарин) аз қарордодҳои (шартномаҳои, созишномаҳои) зикршуда ба ҳисоб меравад.
6. ,айрирезидентҳои дар қисми 1 ҳамин модда зикрнашудае, ки ба Ҷумҳурии Тоҷикистон бо мақсади гирифтани даромад аз манбаъҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон меоянд, ӯҳдадоранд ба мақоми андози дахлдор дар муддати 10 рӯзи тақвими аз рӯзи омадан ба Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба оғози фаъолият ариза пешниҳод намоянд.
7. Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон метавонад дигар хусусиятҳои ба баҳисобгирии бақайдгири гузоштани шахсони воқеи ва ҳуқуқиро, ки ғайрирезидент мебошанд, муайян намояд.
Моддаи 47. ӯҳдадориҳои мақомоте, ки бақайдгирии давлатии шахсони ҳуқуқи, маҳалли зисти шахсони воқеи, санадҳои ҳолати шаҳрванди, додани шиносномаҳо ба шаҳрвандон, баҳисобгирии бақайдгирии амвол ва аҳдҳои марбут ба онҳоро амали менамоянд
1. Мақомоте, ки бақайдгирии давлатии шахсони ҳуқуқиро амали менамоянд, ӯҳдадоранд ба мақоми андози маҳалли ҷойгиршавиашон оид ба шахсони ҳуқуқии дар давоми моҳи ҳисоботи ба қайд гирифташуда (аз нав ба қайд гирифташуда) ё барҳамхӯрда (аз нав таъсисёфта) то санаи 15-уми моҳе, ки баъди моҳи ҳисоботи фаро мерасад, хабар диҳанд.
2. Мақомоте, ки ба шахсони воқеи ва ҳуқуқи иҷозатнома, шаҳодатнома ё ҳама гуна дигар ҳуҷҷатҳои шабеҳ медиҳанд, ӯҳдадоранд ба мақомоти дахлдори андози маҳали ҷойгиршавиашон оид ба чунин шахсон, ки барояшон чунин ҳуҷҷатҳо дода шудааст ё аз онҳо бозхонда шудааст, ё амали ҳуҷҷатҳо қатъ гардидааст, то санаи 15-уми моҳе, ки баъди моҳи додани ҳуҷҷатҳои нишондодашуда, баргашта гирифтан ё гузаштани мӯҳлати амали онҳо фаро мерасад, хабар диҳанд.
3. Мақомоте, ки шахсони воқеиро дар маҳали зист ё санадҳои ҳолати шаҳрвандии шахсони воқеиро ба қайд мегиранд, ба шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон шиноснома медиҳанд, вазифадоранд мутаносибан оид ба қайд гирифтан ё вафоти шахсони воқеи, додани шиноснома ба шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон ба мақомоти андози маҳали ҷойгиршавиашон дар муддати 15 рӯзи аввали моҳи ҳисоботи то санаи охири моҳи ҳисоботи ва барои нимаи дуюми моҳи ҳисоботи то санаи 15-уми моҳе, ки баъди моҳи ҳисоботи фаро мерасад, хабар диҳанд.
4. Мақомоте, ки баҳисобгири ва (ё) бақайдгирии (аз нав бақайдгирии) амволи ғайриманқул ва воситаҳои нақлиётии объекти андозбандибударо амали менамоянд, ӯҳдадоранд ҳар сол аз рӯи ҳолати санаи 31 декабри соли ҳисоботи оид ба ҷойгир будани амволи ғайриманқули дар ҳудуди таҳти назораташон мавҷуда ё воситаҳои нақлиёти дар ин мақомот ба қайд гирифташуда ва соҳибони онҳо ба мақомоти андози маҳали ҷойгиршавиашон то санаи 31 январи соле, ки пас аз соли ҳисоботи фаро мерасад, хабар диҳанд.
5. Мақомоти васояту парастори, тарбияви, муассисаҳои табобати, муассисаҳои ҳифзи иҷтимоии аҳоли ва дигар муассисаҳои шабеҳ, ки мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон васоят, парастори менамоянд ё амволи васиро идора мекунанд, ӯҳдадоранд оид ба муқаррар намудани парастории шахси воқеие, ки суд ғайри қобили амал донистааст, оид ба васоят, парастори ва идоракунии амволи хурдсолон, дигар шахсони воқеии ноболиғ, шахсони воқеие, ки суд онҳоро ғайри қобили амал донистааст, шахсони воқеии қобили амале, ки нисбати онҳо васоят дар шакли ҳимоя (патронаж) муқаррар шудааст, шахсони воқеие, ки суд бедарак ғоиб эътироф кардааст, инчунин оид ба тағйироти минбаъдаи вобаста ба чунин васоят, парастори ё идоракунии амвол ба мақомоти андози маҳали ҷойгиршавиашон то санаи 15-уми моҳе, ки баъди моҳи қабули қарори дахлдор фаро мерасад, маълумот пешниҳод намоянд.
6. Мақомоте (муассисаҳое), ки ваколати иҷрои амалҳои нотариалиро доранд ва нотариусҳо ӯҳдадоранд оид ба тасдиқи нотариалии ҳуқуқ ба амволи ғайриманқул, ҳуқуқ ба мерос ва шартномаҳои тӯҳфа ба мақоми андози маҳалли ҷойгиршавиашон ҳар семоҳа то санаи 15-уми моҳе, ки баъди семоҳаи ҳисоботи фаро мерасад, хабар диҳанд.
7. Мақомоте, ки баҳисобгири ва (ё) бақайдгирии истифодабарандагони захираҳои табий, аз ҷумла бақайдгирии давлатии ҳуқуқи истифодаи заминро амали менамоянд, инчунин ба фаъолияти вобаста ба истифодаи ин захираҳои табий иҷозатнома медиҳанд, ӯҳдадоранд оид ба додани ҳуқуқ барои чунин истифодабари ба мақоми андози маҳали ҷойгиршавиашон то санаи 15-уми моҳе, ки баъди моҳи бақайдгири (додани иҷозатномаи дахлдор, иҷозатномаи истифодабарандаи қаъри замин) фаро мерасад, хабар диҳанд.
8. Мақомоти андозе, ки аз мақомоти дар қисмҳои 1-7 ҳамин модда номбаршуда маълумоти дахлдор мегиранд, ӯҳдадоранд дар муддати 30 рӯзи тақвими аз рӯзи қабул онро (маълумотро) ба маълумоти мақомоти андозе, ки дар онҳо андозсупорандагон - шахсони воқеи ва ҳуқуқи дар баҳисобгирии бақайдгири мебошанд ва ин маълумот ба онҳо дахл дорад, расонанд.
9. Тартиб ва шакли муносибатҳои мутақобилаи мақомоти дар ҳамин модда зикршуда дар дастуруламалҳои мақоми ваколатдори давлати ва мақомоти дахлдори ҳокимияти давлати, ки иҷрои вазифаҳои дар қисмҳои 1-7 ҳамин модда номбаршуда ба зиммаашон гузошта шудааст, муайян карда мешавад.
БОБИ 4. САНҶИШҲОИ АНДОЗ ВА ДИГАР ШАКЛҲОИ НАЗОРАТ
Моддаи 48. Мафҳум ва намудҳои санҷиши андоз
1. Санҷиши андоз - санҷиши иҷрои қонунгузории андози Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки аз ҷониби мақомоти андоз гузаронида мешавад. Иштирокчиёни санҷишҳои андоз шахсони мансабдори мақомоти андози дар амрнома зикршуда ва андозсупоранда мебошанд.
2. Санҷишҳои андоз мутобиқи ҳамин Кодекс танҳо аз ҷониби мақомоти андоз амали карда мешаванд.
3. Санҷишҳои андоз ба намудҳои зерин тақсим мешаванд:
1) санҷиши ҳуҷҷати;
2) санҷиши амалиёти;
3) хориҷ карда шуд (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193)
4. Санҷишҳои ҳуҷҷати ба чунин намудҳо ҷудо мешаванд:
1) санҷиши маҷмӯи (комплекси) - санҷиши иҷрои ӯҳдадориҳои андоз оид ба ҳамаи намудҳои андоз;
2) санҷиши мавзӯи - санҷиши иҷрои ӯҳдадориҳои андоз оид ба намуди алоҳидаи андоз;
3) санҷиши мутақобила - санҷише, ки нисбати шахси сеюм гузаронида мешавад, агар ҳангоми гузаронидани санҷишҳои андоз ба мақомоти андоз зарурият пайдо шавад, ки оид ба дурустии дар баҳисобгирии андоз зикр намудани амалиёти гузаронидаи андозсупоранда маълумоти иловаги ба даст оранд. Ҳамзамон шахси мансабдори санҷишкунанда ҳуқуқ дорад аз тарафи шахсони сеюм дуруст инъикос кардани амалиёти мушаххаси бахисобгирии андозро, ки дар амрномаи гузаронидани санҷиши мутақобила зикр гардидааст, бисанҷад (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193).
5. Санҷиши амалиётиро мақомоти андоз нисбати андозсупорандагони алоҳида доир ба масъалаҳои риояи талаботи алоҳидаи қонунгузории андози Ҷумҳурии Тоҷикистон мегузаронанд, маҳз оиди:
1) дар мақомоти андоз дар баҳисобгирии бақайдгири гузоштани андозсупорандагон;
2) дуруст истифода намудани мошинаҳои назоратию хазинавии дорои хотираи фискали;
3) риоя намудани қоидаҳои истеҳсол, рехтан (печондан), нигоҳдори ва фурӯши молҳои зераксизи (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193).
Шахси мансабдори мақоми андозе, ки санҷиши амалиётӣ мегузаронад, ҳуқуқ надорад аз андозсупоранда маълумоти ба мавзӯи санҷиш алоқаманд набударо, ки дар амрнома оид ба гузаронидани санҷиши амалиётӣ пешбинӣ шудааст, талаб намояд (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193).
6. Санҷишҳои ҳуҷҷатии андоз, аз ҷумла санҷиши ғайринавбатиро мақомоти андоз дар асоси муроҷиати мақомоти ҳифзи ҳуқуқ танҳо вобаста ба андозсупорандагоне анҷом медиҳанд, ки нисбати онҳо тасдиқи хатти доир ба оғози парвандаи ҷинояти бо аломатҳои ҷиноятии марбут ба андозбанди мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон гирифта шудааст.
7. Гузаронидани санҷиши андоз, ба истиснои ҳолатҳое, ки соқибкори инфиродӣ бе ҷалб намудани коргари кироя кор мекунад ва иштироки ӯ дар ҷараёни санҷиш ҳатмӣ мебошад, набояд фаъолияти андозсупорандаро боздорад (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193).
8. Мақомоти андоз ҳуқуқ доранд воҳидҳои махсуси шахси ҳуқуқиро, новобаста аз гузаронидани санҷиши андозии худи шахси ҳуқуқи, санҷанд.
Моддаи 49. Даврияти гузаронидани санҷишҳои андоз
1. Даврияти санҷиши андози ҳар субъекти (андозсупорандаи) мушаххас дар асоси тахдили маълумоти оморӣ, эъломияи андоз ва иҷрои ӯҳдадориҳои он, натиҷаҳои санҷиши давраи гузашта ва инчунин дигар меъёрхое, ки барои баҳодиҳӣ ба дараҷаи қонуниҷрокунии субъекти хоҷагидор (андозсупоранда) асос шуда метавонанд, муайян карда мешавад. Даврияти санҷишҳои андози ҳамаи субъектхои хоҷагидори (андозсупорандаҳои) мушаххас дар нақшаи гузаронидани санҷишҳои андоз, ки роҳбари аввали мақоми ҳудудии андоз ё шахси ваколатдори ӯро ивазкунанда тасдиқ ва роҳбари аввали мақоми ваколатдори давлатӣ ё шахси ваколатдори ӯро ивазкунанда ба таври хаттӣ дастгирӣ намудааст, муайян карда мешавад. Тартиби муайян намудани даврияти санҷишҳои андоз ва таҳия сохтани нақшаи гузаронидани санҷишҳои андоз аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ муқаррар карда мешавад (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193).
2. Санҷишҳои маҷмӯи ва мавзӯии андозсупорандагон, ба истиснои андозсупорандагоне, ки арзиши таҳвили молҳо, иҷрои корҳо ва хизматрасонии онҳо (ба истиснои андоз аз арзиши иловашуда ва андоз аз фурӯши чакана) дар соли гузаштаи андоз зиёда аз 15 миллион сомониро ташкил медиҳад, на зиёда аз як маротиба дар ду сол гузаронида мешаванд.
Санҷишҳои маҷмӯӣ ва мавзӯии андозсупорандагоне, ки арзиши таҳвили молҳо, иҷрои корҳо ва хизматрасонии онҳо (ба истиснои андоз аз арзиши иловашуда ва андоз аз фурӯши чакана) дар соли гузаштаи андоз зиёда аз 15 миллион сомониро ташкил медиҳад, на зиёда аз як маротиба дар як сол гузаронида мешаванд.
Ҳамзамон санҷиши мавзӯии андози як андозсупорандаи мушаххас метавонад танҳо нисбати яке аз намуди андозҳое, ки мутобиқи ҳамин Кодекс бояд ин андозсупоранда пардохт намояд, гузаронида шавад.
Агар нисбати давраи барои гузаронидани санҷиши ба нақша гирифташудаи андоз санҷиши маҷмӯии андозсупоранда гузаронида шуда бошад, дар он ҳолат нисбат ба ин давра санҷиши мавзӯӣ гузаронида намешавад.
Санҷиши маҷмӯӣ ба таври хатмӣ хангоми қатъ гардидани фаъолияти соҳибкори инфиродӣ - супорандаи андоз аз арзиши иловашуда, ё ҳангоми азнавташкилёбӣ, ё барҳам додани шахси хуқуқӣ гузаронида мешавад. Чунин санҷиш танҳо нисбати даврае гузаронида мешавад, ки қаблан мутобиқи ҳамин Кодекс мавриди санҷиши маҷмӯӣ қарор наёфта бошад (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193).
3. Санҷиши маҷмӯӣ ва мавзӯии аввалини фаъолияти субъекти навтаъсиси хоҷагидоре (андозсупорандае), ки андозро аз рӯи низоми соддакардашуда месупорад, инчунин соҳибкори инфиродие, ки фаъолияти соҳибкориро дар асоси шаҳодатнома дар хусуси бақайдгирӣ ба сифати соҳибкори инфиродӣ анҷом медиҳад ва даромади умумиаш дар аввали соли андоз ба талаботи моддаҳои 302 ва 303 ҳамин Кодекс мутобиқат менамояд, метавонад танҳо пас аз сипарӣ шудани 30 моҳи пурраи тақвимӣ аз рӯзи бақайдгирии давлатии онҳо амалӣ гардад.
Агар субъекти хоҷагидор (андозсупоранда) то гузаштани мӯҳлати зикргардида аз нав ташкил ёбад ё барҳам дода шавад, фаъолияти он дар асосҳои зерин мавриди санҷиши маҷмӯӣ қарор мегирад:
1) аризаи андозсупоранда;
2) хабар ё қарори қабулнамудаи мақоми дахлдор дар бораи аз нав ташкилёбӣ ва ё барҳам додани субъекти хоҷагидор (андозсупоранда);
3) ахбори мақоме, ки бақайдгирӣ, азнавташкилёбӣ ё барҳам додани шахси ҳуқуқиро амалӣ менамояд.
Дар давраи озод будан аз санҷиши андоз субъекти хоҷагидори (андозсупорандаи) навтаъсис аз иҷрои ӯҳдадориҳои андози муқаррарнамудаи ҳамин Кодекс озод карда намешавад.
4. Санҷишҳои амалиётӣ дар ҳудуди муайяншуда гузаронида мешаванд:
1) тибқи қарори роҳбари аввали мақоми ҳудудии андоз ё шахси ваколатдори ӯро ивазкунанда - на зиёда аз як маротиба дар як сол;
2) тибқи қарори роҳбари аввали мақоми ваколатдори давлатӣ ё шахси ваколатдори ӯро ивазкунанда - ҳангоми пайдо шудани зарурати гузаронидани санҷишҳои амалиётӣ зиёда аз як маротиба дар як сол (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193).
5.Ҳамаи намудҳои санҷиши андоз доир ба намудҳои мушаххаси андоз баъди ба охиррасии давраи андози гузаронида мешаванд (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193).
6. Маҳдудиятҳои дар қисмҳои 2,3 ва 4 ҳамин модда муқарраршуда дар чунин ҳолатҳо татбиқ намешаванд (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193):
1) ҳангоми гузаронидани санҷишҳои ҳуҷҷатии андоз тибқи аризаи андозсупоранда дар мавриди баромадан аз қайди андоз аз арзиши иловашуда. Дар баробари ин бояд санҷиш дар мӯҳлати на дертар аз 30 рӯзи тақвимии баъди гирифтани аризаи андозсупоранда оғоз карда шавад (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193);
2) ҳангоми гузаронидани санҷишҳои ҳуҷҷатии андоз вобаста ба охир расидани мӯҳлати амали қарордод оид ба истифодаи каъри замин;
3) ҳангоми гузаронидани санҷишҳои мутақобила;
4) ҳангоми гузаронидани санҷишҳои, мавзӯи дар асоси аризаи андозсупоранда барои аниқ намудани маблағи андоз аз арзиши иловашуда, ки барои баргардонидан пешниҳод шудааст;
5) ҳангоми гузаронидани санҷишҳои иловаги дар асоси қарори мақоме, ки шикояти андозсупорандаро вобаста ба огоҳнома тибқи санади санҷиши андоз барраси менамояд;
Мақоме, ки шикояти андозсупорандаро ба огоҳнома дар бораи натиҷаҳои санҷиши андоз баррасӣ мекунад, ба андозсупорандаи шикоятнамуда дар хусуси зарурати гузаронидани санҷиши иловагии андоз асоснома равон менамояд. Агар дар давоми 10 рӯзи корӣ аз рӯзи ба андозсупоранда равон кардани асосномаи дар боло зикршуда розигии хаттии ӯ барои гузаронидани санҷиши иловагии андоз, ки ба шикояти андозсупоранда алоқаманд мебошад, гирифта нашавад, чунин санҷиш аз ҷониби мақоме, ки ба суроғаи ӯ шикоят равон карда шуда буд, сурат намегирад ва огоҳнома дар бораи натиҷаҳои санҷиши андоз бе тағйир мемонад. Ҳамзамон андозсупоранда метавонад бо чунин шикоят ба огоҳномаи дар боло зикргардида дар бораи натиҷаҳои санҷиши андоз ба мақоми андози болоӣ, ба мақоми ваколатдори давлатӣ ё ба суд муроҷиат кунад.
Санҷиши иловагии андоз бо баррасии шикояти андозсупоранда алоқаманд аз ҷониби мақоми андози болоӣ ё мақоми ваколатдори давлатӣ бо риояи тартиби равон кардани асоснома дар бораи зарурати гузаронидани санҷиши иловагии андоз ва амалҳои минбаъда вобаста ба розӣ ё норозӣ будани андозсупоранда барои гузаронидани чунин санҷиши андоз гузаронида мешавад (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193);
6) ҳангоми санҷишҳои ғайринавбатии ҳуҷҷати, ки дар асоси фармони роҳбари аввали (муовини ваколатдори он) мақоми ваколатдори давлати нисбати андозсупорандаи мушаххас, инчунин тибқи асосҳои пешбининамудаи қисми 7 моддаи 48 ҳамин Кодекс гузаронида мешавад.
Санҷишҳои мутақобиларо мақомоти андоз танҳо дар асоси амрномаи алоҳидаи роҳбари якуми мақомоти андоз (ё иҷрокунандаи вазифаи он), ки гузаронидани санҷиши асосиро иҷозат додааст, гузаронида метавонад.
7. Аз ҷониби мақомоти андоз гузаронидани санҷишҳои такрории хуҷҷатии андоз барои давраи андози санҷидашуда манъ аст, ба истисиои ҳолатҳое, ки чунин санҷишҳои андоз дар ҳудуди мӯҳлати мурури даъвое, ки моддаи 86 ҳамин Кодекс муқаррар намудааст, гузаронида мешаванд:
1) дар асоси аризаи хаттии худи андозсупоранда;
2) тибқи асосҳои пешбининамудаи қисми 6 моддаи 48;
3) тибқи қарори роҳбари аввали мақоми ваколатдори давлатӣ ё шахси ваколатдори ӯро ивазкунанда, ки дар асоси асосномаи роҳбари мақоми андози ҳудудӣ қабул шудааст;
4) тибқи карори роҳбари аввали мақоми ваколатдори давлатӣ ё шахси ваколатдори ӯро ивазкунанда, бо тартиби назорат аз болои фаъолияти мақоми андози ҳудудие, ки санҷиши ҳуҷҷатии андозро гузаронидааст. Чунин санҷиш танҳо нисбати давраи андози охирини санҷидашуда гузаронида мешавад;
5) дар асоси банди 5 қисми 3 ҳамин модда.
Дар ҷараёни санҷиши такрорие, ки дар асоси аризаи хаттӣ ё шикояти худи андозсупоранда гузаронида мешавад, танҳо масъалаҳое, ки нисбати ҳалли онҳо андозсупоранда норозигӣ баён кардааст, баррасӣ карда мешаванд (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193).
Ҳангоми ҳисобкунии андози иловаги дар ҷараёни гузаронидани санҷишҳои такрории ҳуҷҷати барои давраҳои андози аллакай санҷидашуда андозсупоранда нисбати чунин ӯҳдадориҳои андоз дар давраи аз лаҳзаи пайдо шудани чунин ӯҳдадориҳои андоз то лаҳзаи ҳисоби маблағҳои иловаги дар ҷараёни санҷиши такрори дар шакли ҷарима ва фоизҳои муқаррарнамудаи ҳамин Кодекс аз ҷавобгари озод карда мешавад. Дар баробари ин андозсупоранда аз ӯҳдадории пардохти саривақтии (дар мӯҳлати муқарраршуда) маблағҳои иловагии ҳисобшудаи андозҳо ба буҷети дахлдор озод карда намешавад.
Моддаи 50. Давомнокӣ ва вақти гузаронидани санчишҳои андоз (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193)
1. Агар дар ҳамин модда тартиби дигар муқаррар нашуда бошад, мӯҳлати гузаронидани санҷишҳои андози дар амрномаи додашуда зикршаванда, набояд аз лаҳзаи пешниҳоди амрнома аз 30 рӯзи кори зиёд бошад.
2. Ҳангоми гузаронидани санҷиши андози андозсупорандагоне, ки арзиши таҳвили молҳо, иҷрои корҳо ва хизматрасонии онҳо (ба истиснои андоз аз арзиши иловашуда ва андоз аз фурӯши чакана) дар соли гузаштаи андоз зиёда аз 15 миллион сомониро ташкил медиҳад, мӯҳлати гузаронидани санҷиши андоз метавонад то 60 рӯзи корӣ муқаррар карда шавад.
Мӯҳлати гузаронидани санҷиши андози андозсупорандае, ки мутобиқи ҳамин Кодекс супорандаи андоз ба ҳисоб рафта, аз рӯи низоми соддакардашуда андоз месупорад, инчунин соҳибкори инфиродие, ки даромади умумиаш дар аввали соли андоз ба талаботи моддаҳои 302 ва 303 ҳамин Кодекс мутобиқат менамояд, набояд аз 10 рӯзи корӣ аз оғози санҷиши андоз зиёд бошад.
Санҷиши андози фаъолияти соҳибкории инфиродие, ки мутобиқи ҳамин Кодекс супорандаи андоз аз арзиши иловашуда ба ҳисоб намеравад, набояд аз 5 рӯзи корӣ аз оғози санҷиши андоз зиёд бошад (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193).
3. Ҷараёни мӯҳлати гузаронидани санҷиши андоз дар фосилаи байни лаҳзаҳои пешниҳоди талабномаи мақомоти андоз оид ба пешкаш намудани ҳуҷҷатҳо ва пешниҳоди ҳуҷҷатҳои талабшуда аз ҷониби андозсупоранда ҳангоми гузаронидани санҷиш, инчунин дар фосилаи қабули маълумот ва ҳуҷҷатҳо аз шахсони сеюм бо дархости мақомоти андоз боздошта мешавад. Ҳамзамон дар давраи боздоштани мӯҳлати гузаронидани санҷиши андоз мақоми андоз ҳуқуқ надорад дар ин объект ва аз рӯи ин масъала ягон хел амале, ки ба ин санҷиш алоқаманд мебошад, содир намояд (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193).
4. Ҳар санҷиши амалиётӣ нисбати андозсупорандаи алоҳида набояд зиёда аз чор соати корӣ идома ёбад ва давомнокии умумии ҳар санҷиши амалиётӣ дар асоси як амрнома наметавонад аз як рӯзи корӣ зиёд бошад (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193).
5. Санҷиши андоз метавонад танҳо дар вақти корӣ ва рӯзҳои кории муқарраршуда гузаронида шавад. Агар вақти кории мақоми андоз ва акдозсупоранда мувофиқ набошад, бо қарори роҳбари аввали мақоми андоз ё шахси ваколатдори ӯро ивазкунанда санҷиши андоз метавонад дар вақти кории андозсупоранда гузаронида шавад (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193).
6. Мақоми андоз ҳуқуқ надорад дар субъектҳои хоҷагидорие, ки фаъолияти онҳо хусусияти мавсимӣ дорад, дар чунин ҳолатҳо санҷишҳои андоз, ба истиснои санҷишҳои амалиётӣ ва мутақобила, гузаронад:
1) дар хоҷагиҳои истеҳсолкунандагони маҳсулоти кишоварзӣ дар мавсими киштукор аз 20 март то 20 майи соли тақвимӣ;
2) дар хоҷагиҳои истеҳсолкунандагони маҳсулоти кишоварзӣ дар мавсими ғунучини ҳосил аз 20 июл то 20 ноябри соли тақвимӣ;
3) дар корхонаҳои коркарди маҳсулоти кишоварзӣ (маҳсулоти тезвайроншавандаи мевагӣ ва полезӣ) аз 20 июн то 20 октябри соли тақвимӣ (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193).
Моддаи 50 (1) Огоҳнома дар бораи санҷиши дарпешистодаи андоз (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193)
1. Бо мақсади гузаронидани санҷиши андоз, ба истиснои санҷиши амалиётӣ, мақоми андози санҷишкунанда андозсупорандаро дар хусуси санҷиши дарпешистодаи андоз на дертар аз 3 рӯзи корӣ пеш аз оғози санҷиши андоз ба таври хаттӣ огоҳ менамояд. Дар огоҳнома дар хусуси гузаронидани санҷиши андоз ба таври ҳатмӣ зикр карда мешаванд:
1) сана ва рақами бақайдгирии огоҳнома;
2) насаб, ном, номи падар ё номи пурраи андозсупоранда;
3) рақами мушаххаси андозсупоранда;
4) асос барои гузаронидани санҷиши андоз;
5) намуди санҷиши андоз;
6) сана, вақти оғоз ва мӯҳлате, ки дар давоми он гузаронидани санҷиши андоз пешбинӣ мешавад.
2. Дар бораи санҷиши мутақобилаи андоз андозсупоранда на дертар аз 24 соат пеш аз оғози санҷиши мутақобилаи андоз ба таври хаттӣ огоҳ карда мешавад.
Дар огоҳнома дар хусуси гузаронидани санҷиши мутақобилаи андоз бояд маълумоти пешбининамудаи қисми 1 ҳамин модда, инчунин амалиёти мушаххас, ки мӯътамадии инъикоси онҳо дар баҳисобгирии андоз бояд муқаррар карда шаванд, зикр карда шавад.
3. Андозсупорандае, ки дар хусуси санҷиши андози дарпешистода огоҳнома гирифтааст, ӯҳдадор аст оғози санҷишро дар рӯз ва вақти муқаррарнамудаи огоҳнома таъмин намояд.
4. Дар ҳолате, ки агар андозсупоранда бо сабабҳои узрнок оғози санҷишро дар рӯз ва вақти дар огоҳнома пешбинишуда таъмин карда натавонад, вай ӯҳдадор аст мақоми андози санҷишкунандаро дар ин хусус то оғози санҷиши андоз ба таври хаттӣ огоҳ намояд ва ба мақоми андози санҷишкунанда сана ва вақти барои тарафҳо мувофиқи санҷиши андозро пешниҳод намояд, вале на дертар аз 5 рӯзи корӣ аз рӯзе, ки бояд мутобиқи огоҳномаи мақоми андози санҷишкунанда санҷиши андоз оғоз карда мешуд.
Сабабҳои узрнок, ки вобаста ба онҳо андозсупоранда наметавонад оғози санҷишро дар рӯз ва вақти дар огоҳнома пешбининамуда таъмин намояд, метавонанд беморӣ ва дар сафари хизматӣ будани шахси мансабдори масъул, ки ӯҳдадор аст оғози санҷишро таъмин намояд, бошанд (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193).
Моддаи 50 (2) Танзими сатҳи санҷиши андоз (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193)
Агар санҷиши андоз бо тартиби муқаррарнамудаи ҳамин Кодекс аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ ё яке аз мақомоти ҳудудии андоз гузаронида шуда бошад, гузаронидани санҷиши андози ҳамон андозсупоранда аз рӯи ҳамон масъала ва ҳамон намудҳои санҷиши андоз, ки аз рӯи онҳо дар давоми мӯҳлати муқаррарнамудаи моддаи 49 ҳамин Кодекс санҷиши андоз гузаронида шудааст, аз ҷониби мақомоти дигари ҳудудии андоз манъ мебошад (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193).
Моддаи 51. Асоси гузаронидани санҷиши андоз
1. Асос барои гузаронидани санҷиши андоз амрнома мебошад, ки аз чунин маълумотҳо иборат аст:
1) сана ва рақами қайди амрнома дар мақоми андоз;
2) номи мақоми андозе, ки амрномаро додааст;
3) номи пурраи андозсупоранда;
4) рақами мушаххаси андозсупоранда;
5) намуди санҷиш;
6) мансаб, насаб, ном, номи падари шахсони санҷишгар;
7) мӯҳлати гузаронидани санҷиш;
8) давраи андози санҷидашаванда ҳангоми санҷишдои ҳуҷҷати.
2. Ҳангоми таъини санҷишҳои амалиёти дар амрнома бояд ҳудуди минтақаи санҷиш, масъалаҳое, ки ҳангоми санҷиш бояд дақиқ карда шаванд, инчунин маълумотҳои дар қисми 1 ҳамин модда пешбинишуда, ба истиснои бандҳои 3) ва 4) зикр карда шаванд (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193).
3. Ҳангоми таъини санҷишҳои мавзӯи ва мутақобила бояд дар амрнома намуди андоз зикр карда шавад.
Дар амрнома оид ба гузаронидани санҷиши мутақобила инчунин зикр карда мешаванд:
1) номи пурра ва рақами мушаххаси андозсупоранда - шахси ҳуқуқӣ ё насаб, ном, номи падар ва рақами мушаххаси андозсупоранда - шахси воқеӣ, ки нисбати он санҷиши асосии ҳуҷҷатии андоз гузаронида мешавад;
2) амалиёти мушаххаси ба санҷиши асосии ҳуҷҷатии андоз алоқаманд, ки мӯътамадии инъикоси онҳо дар баҳисобгирии андоз бояд муқаррар карда шаванд (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193).
4. Амрнома, ба истиснои гузаронидани санҷиши амалиётӣ, бояд роҳбари аввали мақоми андоз ё шахси ваколатдори ӯро ивазкунанда имзо карда бошанд.
Амрномаро дар хусуси гузаронидани санҷиши амалиётӣ дар ҳудуди муайяншуда як маротиба дар як сол роҳбари аввали мақоми ҳудудии андоз ё шахси ваколатдори ӯро ивазкунанда имзо мекунад. Ҳангоми пайдо шудани зарурати гузаронидани санҷишҳои амалиётӣ дар ҳудуди муайяншуда зиёда аз як маротиба дар як сол дар ин хусус аз ҷониби роҳбари аввали мақоми ваколатдори давлатӣ ё шахси ваколатдори ӯро ивазкунанда мустақилона ё дар асоси дархости хаттии роҳбари аввали мақоми ҳудудии андоз ё шахси ваколатдори ӯро ивазкунанда қарор қабул карда мешавад.
Бо мақсади иҷрои чунин қарори роҳбари аввали мақоми ваколатдори давлатӣ ё шахси ваколатдори ӯро ивазкунанда амрномаҳо дар хусуси гузаронидани санҷишҳои амалиётӣ аз ҷониби роҳбари аввали мақоми ҳудудии андоз ё шахси ваколатдори ӯро ивазкунанда имзо карда мешаванд.
Ҳар қарори роҳбари аввали мақоми ваколатдори давлатӣ ё шахси ваколатдори ӯро ивазкунанда барои ба имзо расонидани амрномаҳо дар хусуси гузаронидани санҷишҳои амалиётӣ дар ҳудуди муайяншуда дар давоми на зиёда аз 15 рӯзи корӣ ҳамчун асос шуда метавонад.
Ҳангоми пайдо шудани зарурати гузаронидани санҷишҳои амалиётӣ берун аз ҳудуди ҳар як 15 рӯзи кории минбаъда роҳбари аввали мақоми ваколатдори давлатӣ ё шахси ваколатдори ӯро ивазкунанда мустақилона ё дар асоси асоснома роҳбари аввали мақоми ҳудудии андоз ё шахси ваколатдори ӯро ивазкунанда дар бораи гузаронидани (давом додани) санҷишҳои амалиётӣ дар ҳудуди муайяншуда қарори нав қабул мекунад.
Дар амрнома дар хусуси гузаронидани санҷиши андоз, ки аз ҷониби роҳбари аввали мақоми ҳудудии андоз ё шахси ваколатдори ӯро ивазкунанда бо мақсади иҷрои қарори мақоми ваколатдори давлатӣ ба имзо расидааст, ғайр аз маълумоти пешбининамудаи ҳамин модда, инчунин бояд сана ва рақами қарори мақоми ваколатдори давлатӣ, ки бо мақсади иҷрои он амрнома ба имзо расидааст, зикр карда шавад.
Амрнома бояд бо мӯҳри нишондор тасдиқ карда, бо тартиби муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлатӣ дар мақоми андоз ба қайд гирифта шавад (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193).
5. Дар асоси як амрнома танҳо як санҷиши андоз гузаронида мешавад.
Моддаи 52. Оғози санҷиши андоз
1. Оғози санҷиши андоз лаҳзаи ба андозсупоранда (агенти андоз) пешниҳод намудани амрнома ба ҳисоб меравад.
2. Шахсони мансабдори мақоми андоз, ки санҷиши андозро мегузаронанд, вазифадоранд ба андозсупоранда (агенти андоз) шаҳодатномаи хизматии худро нишон двданд ва дар Дафтари бақайдгирии санҷиши субъектҳои хоҷагидори бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон қайди дахлдор кунанд. (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193)
3. Шахси мансабдори мақоми андозе, ки санҷиши андозро мегузаронад, ба истиснои санҷишҳои амалиёти, ба андозсупоранда амрномаи аслро месупорад. Дар нусхаи амрнома қайд карда мешавад, ки андозсупоранда (агенти андоз) бо амрномаи асл шинос шуда, онро гирифтаст.
4. Ҳангоми гузаронидани санҷишҳои амалиёти амрномаи асл ба андозсупоранда барои шиносои нишон дода шуда, нусхааш супорида мешавад, ки ба он шахси мансабдори тафтишкунандаи мақоми андоз имзо мегузорад. Дар амрномаи асл оид ба шинос намудан ва гирифтани нусхаи он аз ҷониби андозсупоранда сабт ва имзо гузошта мешавад.
5. Дар мавриди бо мақсади иҷрои қарори мақоми ваколатдори давлатӣ таъин намудани санҷиши андоз шахси мансабдори мақоми андоз, ки санҷиши андозро мегузаронад, бояд инчунин ба андозсупоранда нусхаи қарори мақоми ваколатдори давлатиро, ки дар асоси он амрномаи мақоми худудии андоз дар бораи гузаронидани санҷиши андоз қабул шудааст, диҳад (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193).
6. Даст кашидани андозсупоранда (агенти андоз) аз гирифтани амрнома барои боз доштани санҷиши андоз асос шуда наметавонад (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193).
Моддаи 53. Ба шахсони мансабдори мақоми андоз дастрас будани ҳудуд ё бино барои гузаронидани санҷиши андоз
1. Андозсупоранда ӯҳдадор аст ворид шудани шахсони мансабдори мақоми андозро, ки санҷиши андоз мегузаронанд, ба ҳудуд ё бинои (ба истиснои биноҳои истиқомати) барои гирифтани даромад истифодашаванда ё ба объекти андозбанди ва объекти бо андозбанди алоқаманд барои муоина иҷозат диҳад.
2. Ҳангоми монеъ шудан ба ворид шудани шахсони мансабдори мақоми андоз, ки санҷиши андозро мегузаронанд, ба ҳудуди номбаршуда ё ба объекти андозбанди, ё объекти бо андозбанди алоқаманд, ё ба бино (ба истиснои биноҳои истиқомати) протокол тартиб дода мешавад.
3. Протоколро шахсони мансабдори мақоми андоз, ки санҷиши андозро мегузаронанд ва андозсупоранда (агенти андоз) имзо менамоянд. Агар андозсупоранда (агенти андоз) аз имзо кардан даст кашад, ӯҳдадор аст оид ба сабаби рад кардани имзо тавзеҳоти хатти диҳад. Агар андозсупоранда аз тавзеҳоти хатти доир ба сабаби имзо накардани протокол даст кашад, шахсони мансабдори мақоми андоз, ки санҷиши андозро мегузаронанд, бо ҷалби на камтар аз ду нафар шахси холис дар хусуси аз тавзеҳоти хатти вобаста ба сабаби имзо накардани протокол даст кашидани андозсупоранда санад тартиб дода, онро ҳамин шахсони мансабдор ва холисон имзо мекунанд ва чораҳои дар ҳамин Кодекс пешбинишударо татбиқ менамоянд.
Протокол дар ду нусха таҳия карда, яке аз онҳо ба андозсупоранда дода мешавад. Ҳангоми гирифтани протокол андозсупоранда дар нусхаи дигари протоколи дар дасти мансабдори мақоми андоз монда, ки санҷиши андозро мегузаронад, танҳо дар хусуси гирифтани он қайд мекунад ва имзо мегузорад. Имзои андозсупоранда маънои онро надорад, ки ӯ ба хулосаи шахси мансабдори санҷишкунандаи мақоми андоз розӣ ё норозӣ аст ва ин наметавонад ҳуқуқи андозсупорандаро барои шикоят кардан аз болои санадҳо ва амалҳои (беамалии) ин шахси мансабдор маҳдуд намояд (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193).
4. Шахсони мансабдори мақоми андоз бояд бо худ иҷозатномаи махсус дошта бошанд, агар мувофиқи санадҳои қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон барои ворид шудан ба ҳудуд ё ба бинои чунин андозсупоранда он зарур бошад.
5. Андозсупоранда ҳуқуқ дорад ба ворид шудани шахсони мансабдори мақоми андоз дар ҳолатҳои зайл ба ҳудуд ё бино барои гузаронидани санҷиши андоз иҷозат надиҳад, агар:
1) амрнома мавҷуд набошад ё он супорида нашуда бошад, ё мувофиқи тартиби муқарраршуда ба расмият дароварда нашуда бошад;
2) мӯҳлати санҷиши дар амрнома нишондодашуда фаро нарасида бошад ё гузашта бошад;
3) ҳамин шахсон дар амрнома зикр нашуда бошанд;
4) ҳуҷҷатҳои талабшаванда ба давраи андози мавриди санҷиш қарорёфта тааллуқ надошта бошанд;
5) шахсони мансабдори мақоми андоз дар дафтари бақайдгирии санҷиши субъектҳои хоҷагидори гузоштани сабти дахлдорро оид ба санҷиши андоз рад намоянд;
6) иҷозатномаи махсусеро, ки қисми 4 ҳамин модда муқаррар намудааст, надошта бошанд.
7) аз ҷониби онҳо талаботи моддаи 50 (1) моддаи 50 (2) ҳамин Кодекс риоя нагардад;
8) ҳар кадоме аз онҳо ба андозсупоранда (агенти андоз) шаҳодатномаи хизматиро пешниҳод накарда бошад. Дар ин ҳолат андозсупоранда ҳуқуқ дорад барои гузаронидани санҷиши андоз ба ҳудуд ё бино ба ҳамон шахси мансабдори мақоми андоз, ки шаҳодатномаи хизматии худро пешниҳод накардааст, роҳ надиҳад;
9) аз ҷониби онҳо даврияти ё давомнокии санҷишҳои андозе, ки ҳамин Кодекс муқаррар намудааст, риоя нашуда бошад (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193).
Моддаи 54. Гирифтани ҳуҷҷатҳо
Гирифтани ҳуҷҷатҳо мутобиқи ҳамин Кодекс ва санадҳои қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон анҷом дода мешавад.
Моддаи 55. Ба охир расидани санҷиши андоз
1. Баъди ба охир расидани санҷиши андоз шахси мансабдори мақоми андоз санади санҷиши андозро тартиб медиҳад ва он маълумоти зеринро дар бар мегирад;
1) ҷои гузаронидани санҷиши андоз, санаи тартиб додани санад;
2) намуди санҷиш;
3) мансаб, насаб, ном, номи надари шахсони мансабдори мақоми андоз, ки санҷиши андозро гузаронидаанд;
4) насаб, ном, номи падар ё номи пурраи андозсупоранда (агенти андоз);
5) маҳалли ҷойгиршави, маълумотҳои бонкии андозсупоранда (агенти андоз), инчунин рақами мушаххаси он;
6) насаб, ном, номи надари роҳбар ва шахсони мансабдори андозсупоранда (агенти андоз), ки барои пешбурди ҳисоботи андоз ва муҳосиботи, пардохти андозҳо ба буҷет масъуланд;
7) маълумот оид ба санҷиши пешина ва чораҳои андешидашуда ҷиҳати рафъи вайронкуниҳои қонунгузории андози Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки қаблан муайян шуда буданд;
8) давраи андози мавриди санҷиш қароргирифта ва маълумоти умуми оид ба ҳуҷҷатҳои пешниҳоднамудаи андозсупоранда (агенти андоз) барои гузаронидани санҷиш;
9) шарҳи мукаммали ҳуқуқвайронкунии ошкоргардидаи андоз бо далел овардан ба меъёрҳои дахлдори қонунгузории андози Ҷумҳурии Тоҷикистон (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193);
10) натиҷаи санҷиши андоз.
2. Ба охир расидани санҷиши андоз рӯзи ба андозсупоранда супоридани санади санҷиши андоз, ё дар ҳолати даст кашидани андозсупоранда (агенти андоз) аз қабули санади санҷиши андоз, санаи ба ӯ фиристодани санади санҷиши андоз бо мактуби фармоишии дорои огоҳнома, вале на дертар аз 5 рӯзи кории баъди мӯҳлати дар амрнома зикргардида, ба ҳисоб меравад.
3. Агар баъди ба охир расидани санҷиши андоз ҳуқуқвайронкунии андоз ба мушоҳида нарасад, дар санади санҷиши андоз дар ин бора қайди махсус гузошта мешавад.
4. Ба санади санҷиши андоз нусхаи ҳуҷҷатҳои зарури, ҳисоботҳои анҷомдодаи шахси мансабдори мақоми андоз ва дигар маводи дар рафти санҷиши андоз дастрасшуда замима мегардад.
5. Санади санҷиши андоз ба миқдори на камтар аз ду нусха тартиб дода шуда, онро шахсони мансабдори мақоми андоз, ки санҷиши андозро гузаронидаанд, ва андозсупоранда имзо менамоянд.
6. Як нусхаи санади санҷиши андоз ба андозсупоранда (агенти андоз) дода мешавад. Ҳангоми гирифтани санади санҷиши андоз андозсупоранда (агенти андоз) ӯҳдадор аст дар нусхаи дигари санад танҳо дар хусуси гирифтани он қайд кунад ва имзои худро гузорад. Ҳамзамон имзои андозсупоранда маънои онро надорад, ки ӯ ба хулосаи шахси мансабдори санҷишкунандаи мақоми андоз рози аст ё нест ва ин наметавонад ҳуқуки андосупорандаро барои шикоят кардан аз болои қарорҳо ва амалҳои (беамалии) ин шахси мансабдор маҳдуд намояд (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193).
Агар андозсупоранда (агенти андоз) аз қабули санади санҷиши андоз даст кашад, дар ин маврид дар нусхаи санади санҷиши андоз, ки дар мақоми андоз мебошад, қайди дахлдор гузошта, он бо имзои шахсони мансабдори мақоми андоз, ки санҷиши андозро гузаронидаанд, тасдиқ карда мешавад. Дар ин ҳолат санади санҷиши андоз ба андозсупоранда (агенти андоз) тавассути мактуби фармоишии дорои огоҳнома фиристода мешавад.
7. Санади санҷиши андоз дар дафтари махсуси бақайдгирии санадҳои санҷиши андоз ва амрномаҳо, ки дар ҳар як мақоми андоз пеш бурда мешавад ва бояд рақамгузори, дӯхта ва бо мӯҳри мақоми андоз ба расмият дароварда шавад, сабт мегардад. Шакл ва тартиби пешбурди ин дафтари махсус, инчунин тартиби нигоҳдошти санадҳои санҷиши андозро мақоми ваколатдори давлати муайян менамояд.
Моддаи 56. Қарор оид ба натиҷаи санҷиши андоз
1. Баъди ба охир расидани санҷиши андоз дар асоси натиҷаҳои дар санади санҷиши андоз зикршуда мақоми андоз бо имзои роҳбари якуми мақоми андоз ё шахси онро ивазкунанда огоҳнома дар бораи натиҷаҳои санҷиши андоз (минбаъд - огоҳнома) тартиб медиҳад, ки он дар муддати 10 рӯзи кории баъди санаи ба охир расидани санҷиши андоз ба андозсупоранда (агенти андоз) ирсол мегардад (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193).
2. Бақайдгирии огоҳнома ва санади санҷиши андозро мақоми андоз таҳти як рақам анҷом медиҳад (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193).
3. Дар огоҳнома бояд маълумотҳои зерин зикр карда шаванд (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193):
1) сана ва рақами қайди огоҳнома ва санади санҷиши андоз;
2) насаб, ном, номи падар ё номи пурраи андозсупоранда;
3) рақами мушаххаси андозсупоранда;
4) шарҳи муфассали вайронкунии андоз ва чораи татбиқшудаи ҷавобгарӣ, аз ҷумла маблағи андозҳои ҳисобшуда, инчунин фоизҳо ва ҷаримаҳо, бо иқтибос ба меъёрҳои дахлдори қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193);
5) талабот оид ба иҷрои ӯҳдадориҳои андоз ва мӯҳлатҳои иҷрои онҳо, аз ҷумла оид ба ислоҳ намудани вайронкуниҳои ошкоргардида (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193);
6) маълумоти андозҳои дахлдор (рақами суратҳисобхое, ки маблағи андози ҳисобшуда бояд гузаронида шавад);
7) мӯҳлат ва маҳалли шикоят намудан.
4. Андозсупоранда, ки огоҳномаро дар бораи маблағҳои ҳисобшудаи андоз, ҷарима ва фоизҳо гирифтааст, агар оид ба натиҷаи санҷиши андоз шикоят накарда бошад, ӯҳдадор аст дар мӯҳлати дар огоҳнома зикршуда онро иҷро намояд.
5. Дар ҳолате, ки агар баъди анҷом ёфтани санҷиши андоз ҳуқуқвайронкунии андоз муқаррар нашуда бошад, дар ин маврид низ андозсупоранда огоҳнома мегирад.
Моддаи 57. Мафҳуми назорати камерали
Назорати камерали - назоратест, ки аз ҷониби мақоми андоз бевосита дар асоси омӯзиш ва таҳлили ҳисоботи андоз ва дигар ҳуҷҷатҳои пешниҳоднамудаи андозсупоранда анҷом дода мешавад. Назорати камерали мустақиман дар маҳали ҷойгиршавии мақоми андоз иҷро карда мешавад.
Моддаи 58. Натиҷаи назорати камерали
1. Назорати камералиро шахсони мансабдори ваколатдори мақоми андоз мувофиқи вазифаҳои хизмати, бе ягон қарори (амрномаи) роҳбари мақоми андоз анҷом медиҳанд.
2. Дар ҳолати аз ҷониби мақоми андоз дар ҳисоботи андоз ошкор карда шудани иштибохот, номутобиқатии маълумоти дар ҳисоботи андоз мавҷуда, инчунин дар сурати афзудани нишондиҳандаҳо барои супорандагони андоз, ки тибқи низоми соддакардашуда пардохта мешавад, ба андозсупоранда барои мустақилона бартараф намудани хатогиҳои содиршуда, инчунин гузаштан ба тартиби умумии андозбанди огоҳнома фиристода мешавад. Ҳисобкунии иловагии андозҳо, ки аз иштибоҳоти дар ҷараёни назорати камерали ошкоршуда бармеояд, танҳо аз ҷониби мақоми андозе анҷом дода мешавад, ки андозсупоранда дар қайди он мебошад.
Моддаи 59. Истифодаи мошинҳои назоратию хазинавии дорои хотираи фискали
1. Дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳисоббаробаркуниҳои пули бо истеъмолкунандагон ҳангоми фурӯши мол ё хизматрасониҳо тавассути пули нақд, кортҳои маблағсупории бонки, чекҳо бо истифодаи ҳатмии мошинҳои назоратию хазинавии дорои хотираи фискали ва супоридани чеки назорати ба истеъмолкунанда анҷом дода мешаванд.
Муқаррароти ҳамин қисм ба ҳисоббаробаркунихои пулии инҳо татбиқ намегардад:
1) соҳибкорони инфироди (ба истиснои фурӯшандагони молҳои зераксизи), ки:
- дар асоси патент фаъолият мекунанд;
- агар аз лаҳзаи бақайдгирии давлатии андозсупоранда ба сифати соҳибкори инфироди (ба истиснои онҳое, ки дар асоси патент фаъолият мекунанд) шаш моҳ нагузашта бошад;
2) андозсупорандагон дар қисми хизматрасониҳо ба аҳоли бо додани квитансияҳо, чиптаҳо, талонҳо, тамғаҳои маблағсупории почта ё дигар ҳуҷҷатҳои ба чекҳо баробаркардашудаи ҳисоботдиҳии қатъи дар шаклҳои тасдиқнамудаи Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон;
3) адвокатҳо, духтурон ва дигар шахсони дорои касбҳои озод, ки Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян кардааст;
4) шахсони воқеии мутобиқи бандҳои 12) ва 13) моддаи 141 ҳамин Кодекс аз андози даромад озодгардида, ки маҳсулоти кишоварзии истеҳсоли худиро дар бозор ва дигар ҷойҳои махсус ҷудошуда, берун аз биноҳои статсионари мефурӯшанд.
2. Тартиби татбиқи мошинҳои назоратию хазинавии дорои хотираи фискалиро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар менамояд.
3. Мошинҳои назоратию хазинавии дорои хотираи фискали - ин таҷҳизоти электрони бо блоки хотираи фискали ва (ё) силсилаи компютерҳои бонки барои сабти ҳисоббаробаркуниҳои пули бо истеъмолкунандагон ҳангоми фурӯши мол ва хизматрасони мебошанд, ки қайди тасҳеҳнашавандаи ҳарсменаги ва нигоҳдории дарозмуддати маълумотро новобаста аз мавҷудияти қувваи барқ таъмин менамоянд. Мақоми ваколатдори давлати бо мувофиқаи Вазорати иқтисод ва савдои Ҷумҳурии Тоҷикистон феҳристи давлатии мошинҳои назоратию хазинавии дорои хотираи фискалиро, ки барои истифода дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон иҷозат дода шудааст, тасдиқ менамояд.
4. Дар ҳолати корношоямии техникии мошинҳои назоратию хазинавии дорои хотираи фискали ё набудани қувваи барқ истифода ва супоридани чекҳои моли ба харидорон бо тартиби пешбининамудаи банди 2) қисми 1 ҳамин модда муваққатан иҷозат дода мешавад.
Моддаи 60. Талабот оид ба истифодаи мошинҳои назоратию хазинавии дорои хотираи фискали
Ҳангоми истифодаи мошинҳои назоратию хазинавии дорои хотираи фискали риояи талаботи зерин ҳатми мебошад:
1) то оғози фаъолият мошинҳои назоратию хазинавии дорои хотираи фискали дар мақомоти андози ҷои фаъолият ба қайд гирифта шаванд;
2) додани чеки мошинҳои назоратию хазинавии дорои хотираи фискали амали шавад;
3) ба мақомоти андоз дастрас будани мошинҳои назоратию хазинавии дорои хотираи фискали таъмин карда шавад.
Моддаи 61. Назорати андоз оид ба риояи тартиби татбиқ ва истифодаи мошинҳои назоратию хазинавии дорои хотираи фискали
Мақомоти андоз:
1) назорати риояи тартиби истифодаи мошинҳои назоратию хазинавии дорои хотираи фискалиро амали менамоянд;
2) ҳангоми гузаронидани санҷишҳои андоз аз нишондиҳандаҳои дар блоки хотираи мошинҳои назоратию хазинавии дорои хотираи фискали мавҷудбуда истифода мебаранд.
Моддаи 62. Назорати молҳои зераксизи
1. Ба молҳои зераксизи бояд тибқи тартиб ва шартҳои муайяннамудаи мақоми ваколатдори давлати тамғаҳои аксизи зада шаванд.
2. Истеҳсолкунандагон ва воридкунандагони молҳои зераксизи барои тамғагузории молҳои зераксизи ҷавобгар мебошанд.
3. Мақоми андоз бо тартиби муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлати барои аз ҷониби истеҳсолкунандагон риоя намудани қоидаҳои тамғагузории намудҳои алоҳидаи молҳои зераксизиро назорат менамояд.
4. Мақоми андоз дар ҳудуди андозсупорандае, ки молҳои зераксизиро истеҳсол менамояд, бо тартиби муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дидбонгоҳҳои аксизи мегузорад.
5. Ба мақомоти гумруки Ҷумҳурии Тоҷикистон ба расмиёти гумрукӣ даровардани молҳои воридшудаи зераксизис, ки бояд тамғаҳои аксизӣ гузошта шаванд, бидуни пешакӣ гузоштани тамғаҳои дахлдори аксизии Ҷумҳурии Тоҷикистон бо риояи талаботи пешбининамудаи қисми 1 ҳамин модда дар корхонаҳои истеҳсолкунандаи маҳсулоти зераксизие, ки берун аз ҳудуди сархади гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷойгир шудаанд, манъ аст. Ҳамзамон мақомоти гумруки Ҷумҳурии Тоҷикистон ӯҳдадоранд дар асоси ҳуҷҷатҳои тасдиқкунанда боварӣ ҳосил намоянд, ки тамғаҳои дахлдори аксизӣ бо тартиби муқаррарнамуда берун аз ҳудуди гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон бо мақсади тамғагузории маҳсулоти зераксизии ба Ҷумҳурии Тоҷикистон воридшаванда бароварда шуда будаанд (Конун аз 22 декабри соли 2006 № 219).
Моддаи 63. Назорат аз болои мақомоти ваколатдор
Мақомоти андоз мақомоти ваколатдорро доир ба масъалаҳои ҳисоби дуруст, пурра ситонидан ва саривақт гузаронидани андозҳо ва дигар пардохтҳои ҳатми ба буҷет назорат менамоянд.
БОБИ 5. РОБИТА БО АНДОЗСУПОРАНДАГОН
Моддаи 64. Мукотиба бо андозсупорандагон
Ҳама гуна огоҳнома ё ҳама гуна дигар ҳуҷҷате, ки мақоми андоз ба андозсупоранда мефиристад, бояд ба таври хатти таҳия гардида, онро роҳбар ё шахси мансабдори ваколатдори мақоми андоз бо зикри насаб ва ном имзо гузорад, мӯҳр монда ба андозсупоранда фиристад ё супорад. Ҳуҷҷатҳо ҳангоме ба таври зарури супоридашуда ба ҳисоб мераванд, агар онҳо ба суроғаи андозсупоранда тавассути мактуби фармоиши бо огоҳномаи супоридан ирсол ё шахсан ба андозсупоранда ё ба шахси бовариноки он супорида шуда бошанд.
Моддаи 65. Эътиборнокии огоҳнома ва дигар ҳуҷҷатҳо ҳеҷ гуна огоҳнома оид ба ҳисоби андозҳо ё дигар ҳуҷҷати мувофиқи қонунгузории андоз таҳиягардида беэътибор дониста намешавад, агар:
1) он аз нигоҳи мазмун ва моҳият ба ҳамин Кодекс мувофиқат кунад; ва
2) шахсе, ки андози он ҳисоб карда мешавад, ё ин ҳуҷҷатҳо ба он дахл доранд, ба таври оммафаҳм зикр шавад.
Моддаи 66. Расмиёти муқаррар намудани ӯҳдадориҳо
Бо назардошти моддаҳои 64 ва 65 ҳамин Кодекс ҳеҷ гуна огоҳномаи мақомоти андоз, ки андозсупоранда гирифтааст, барои андозсупоранда ё мақомоти андоз қувваи ҳатмии ҳуқуқи надорад, агар он дар шакли хатти таҳия нагардида ва ба андозсупоранда ба таври лозими супорида нашуда бошад.
Моддаи 67. Шарҳи хатти оид ба татбиқи қонунгузории андоз
1. Ба андозсупорандаи мушаххас шарҳи хаттиро оид ба истифодаи қонунгузории андоз Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва (ё) Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, оиди истифодаи санадҳои меъёрии ҳуқуқи, ки мувофиқи ҳамин Кодекс қабул шудаанд, роҳбари аввали мақоми ваколатдори давлати (муовини ваколатдори он) медиҳад.
2. Агар андозсупоранда хусусияти тамоми амалиётро, ки ба ин шарҳи хатти тааллуқ дорад, пурра ва дуруст зикр намояд ва ин амалиёт аз ҳама ҷиҳат моҳиятан дар асоси муқаррароти ин муроҷиати хаттии андозсупорандаи мушаххас амали шуда бошад, ин шарҳи хатти хилофи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон набошад, барои мақомоти андоз ва ин андозсупоранда нисбати татбиқи қонунгузории андоз, ки аз лаҳзаи ирсол намудани шарҳи хатти амал менамуд, қувваи ҳатмии ҳуқуқи дорад.
БОБИ 6. ПЕШНИҲОД ВА ҶАМЪОВАРИИ МАЪЛУМОТ
Моддаи 68. Таҳия ва нигоҳдории ҳуҷҷатҳои баҳисобгири
1. Ҳар як шахс ӯҳдадор аст ҳуҷҷатҳои баҳисобгириро оид ба амалиёти зерин пеш барад, агар онҳо:
1) боиси пайдошавии ӯҳдадориҳои андозии ин шахс;
2) боиси пайдошавии ӯҳдадориҳои ин шахс оид ба нигоҳ доштани андозҳо; ё
3) боиси пайдошавии ӯҳдадориҳои ин шахс оид ба пешниҳоди маълумоти вобаста ба андозбанди гарданд.
2. Ҳуҷҷатҳои баҳисобгири аз ҳуҷҷатҳои ибтидои, регистрҳои ҳисоботи муҳосибави ва дигар ҳуҷҷатҳое иборат мебошанд, ки барои муайянсозии объектҳои андозбанди ва объектҳои бо андозбанди алоқаманд, инчунин барои ҳисобкунии ӯҳдадориҳои андоз ҳамчун асос истифода бурда мешаванд.
3. Андозсупорандагон вазифадоранд ҳуҷҷатҳои баҳисобгириро мутобиқи санадҳои меъёрии Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, мақоми ваколатдори давлати, ҳангоми зарурат, Бонки миллии Тоҷикистон ва дигар мақомоти ваколатдори ҳокимияти давлати, мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пеш баранд.
Ҳама гуна ҳуҷҷатҳои ибтидоии баҳисобгири ҳадди ақал бояд чунин маълумотҳоро дошта бошанд:
1) номи ҳуҷҷат;
2) санаи тартибдиҳии ҳуҷҷат;
3) номи шахсе (номи расмии шахси ҳуқуқи ё ному насаби шахси воқеи), ки аз ҷониби он (аз номи ки) ҳуҷҷат таҳия ва дода шудааст;
4) номи шахсе (номи расмии шахси ҳуқуқи ё ному насаби шахси воқеи), ки барои он (ба ки) ҳуҷҷат таҳия ва дода шудааст;
5) рақами мушаххаси андозсупорандаи шахсе, ки ҳуҷҷатро таҳия ва додааст ва рақами мушаххаси андозсупорандаи шахсе, ки барои он ҳуҷҷат таҳия ва дода шудааст;
6) мазмуну мундариҷаи амалиёти иқтисоди;
7) ченакҳои амалиёти иқтисоди даршакли натурали ва пули;
8) номи шахсони мансабдор, ки барои иҷрои амалиёти иқтисоди ва дурустии барасмиятдарории он ҷавобгаранд, имзои шахсии онҳо ва мӯҳр (ҳангоми мавҷудияти он).
Ҳама гуна ҳуҷҷатҳои ибтидоии баҳисобгири бояд дар на камтар аз ду нусхаи якхела таҳия гардида, яке дар назди шахси таҳия ва пешниҳоднамудаи он мононда шавад, дигараш ба шахсе супорида шавад, ки ин ҳуҷҷат барояш таъин шудааст ва аз ҷониби вай нигоҳдори шавад.
4. Агар ҳуҷҷатҳои дахлдори баҳисобгири ва дигар ҳуҷҷатҳои андозсупоранда бо забони хориҷи таҳия шуда, ба мақомоти андоз нофаҳмо бошанд, андозсупоранда бояд ин ҳуҷҷатҳоро бо талаби мақомоти андоз ба забони давлати тарҷума намояд.
5. Дар сурати дар шакли электрони таҳия гардидани ҳуҷҷатҳои баҳисобгири ҳангоми рафти санҷиши андоз андозсупоранда ӯҳдадор аст, бо талаби мақомоти андоз нусхаи қоғазии чунин ҳуҷҷатҳоро пешниҳод намояд.
6. Шахсони дар қисми 1 ҳамин модда зикршуда вазифадоранд ҳуҷҷатҳои баҳисобгириро дар муддати на камтар аз 3 соли баъди ба охир расидани соли тақвимие, ки ба он марбутанд, нигоҳ доранд.
Моддаи 69. Баҳисобгирии ҷудогона ва қоидадои пешбурди он
1. Агар андозсупорандагон намудҳои фаъолиятеро иҷро намоянд, ки барои онҳо ҳамин Кодекс шартҳои гуногуни андозбандиро пешбини намудааст, вазифадоранд баҳисобгирии ҷудогонаи объектҳои андозбанди ва объектҳои бо андозбанди алоқамандро, ки бо ин намудҳои фаъолият вобастаанд, пеш баранд.
2. Баҳисобгирии ҷудогонаро андозсупорандагон тавассути ҳисобкунихо дар асоси нишондиҳандаҳои баҳисобгирии муҳосиботи, бо назардошти муқаррароти ҳамин Кодекс амали мегардонанд. Ин ҳисобкуниҳо доир ба ҳар як намуди фаъолият анҷом дода мешаванд.
3. Тамоми даромаду хароҷоте, ки ба намуди муайяни фаъолият мансуб дониста шудаанд, бояд бо ҳуҷҷатҳои дахлдори баҳисобгири тасдиқ гарданд.
Моддаи 70. Ҳисоботи андоз
1. Ҳисоботи андоз ҳуҷҷатҳое мебошанд, ки дар онҳо маълумот оид ба ҳисобкунии ӯҳдадориҳои андоз зикр шуда, андозсупоранда (агенти андоз) ба мақомоти андоз пешниҳод менамояд.
2. Ҳисоботи андоз аз инҳо иборат аст:
1) эъломияҳои андоз, ҳисобкуниҳое, ки бояд андозсупоранда доир ба ҳар намуди андоз тартиб диҳад;
2) ариза барои гирифтани патент ё барои истифодаи дигар низомҳои андоз;
3) ариза барои гирифтани шаҳодатномаи соҳибкори инфироди;
4) ариза барои гузоштан дар баҳисобгири ба сифати супорандаи
андоз аз арзиши иловашуда;
5) ариза барои баргардонидани андоз аз арзиши иловашуда;
6) ариза барои татбиқи меъёрҳои созишномаҳо оид ба пешгирии андозбандии дукарата ва дигар шартномаҳои байналмилалии эътирофнамудаи Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки масъалаҳои андозбандиро дар бар мегиранд;
7) дигар ҳуҷҷатҳое, ки бояд мувофиқи муқаррароти ҳамин Кодекс таҳия ва ба мақомоти андоз пешниҳод шаванд.
3. Эъломияи андоз, ҳисоботи андоз - ин аризаи хатти ва (ё) ҳуҷҷатҳои электронии андозсупоранда, агенти андоз мебошанд, ки ба мақомоти андоз мутобиқи тартиби муқаррарнамудаи ҳамин Кодекс пешниҳод шудаанд ва онҳо маълумотеро бояд оид ба объектҳои андозбанди ва объектҳои бо андозбанди алоқаманд, инчунин оид ба ҳисобкунии ӯҳдадориҳои андоз ва дигар маълумотҳои ба ҳисобкуни ва пардохти андозҳо ба буҷет алоқамандбударо дарбар гиранд.
4. Ҳангоми воқеан мавҷуд набудани маълумотҳои муайяне, ки бояд дар эъломияи андоз ва (ё) ҳисоботи андоз инъикос ёбанд, замимаҳои дахлдори онҳо, ки мақоми ваколатдори давлати муқаррар намудааст, пешниҳод карда намешаванд.
Моддаи 71. Тартиби таҳия ва пешниҳоди ҳисоботи андоз
1. Ҳисоботи андозро андозсупоранда ё намояндаи он, агенти андоз мустақилона, тибқи тартиб ва шаклҳое, ки мақоми ваколатдори давлати мутобиқи ҳамин Кодекс муқаррар намудааст, таҳия менамоянд.
2. Ҳисоботи андоз дар шакли қоғази ё электрони бо забони давлати таҳия карда мешавад. Ҳангоми таҳияи ҳисоботи андоз дар шакли электрони андозсупоранда, агенти андоз ӯҳдадор аст бо талаби мақомоти андоз нусхаи чунин ҳуҷҷатҳоро дар шакли қоғази пешниҳод намояд.
3. Ҳисоботи андоз бояд аз ҷониби андозсупоранда, агенти андоз (роҳбар ва сармуҳосиб) имзо ва бо мӯҳри андозсупоранда, агенти андоз тасдиқ карда шавад. Ҳангоми таҳияи ҳисоботи андоз дар шакли электрони ҳуҷҷати электрони бояд бо имзои электронии роҳбар ва сармуҳосиб ва мӯҳри электронии шахси ҳуқуқи тасдиқ карда шавад. Ҳангоми ғоиб ё ғайри қобили амал будани андозсупоранда - шахси воқеи ҳисоботи андозро намояндаи он имзо ва тасдиқ менамояд.
4. Намояндаи андозсупоранда, агенти андоз, ки ҳисоботи андозро таҳия менамояд, ӯҳдадор аст онро имзо карда, мӯҳр гузорад ва рақами мушаххаси андозсупорандаи худро зикр намояд. Агар ҳисоботи андозро беш аз як нафар намояндаи андозсупоранда таҳия кунанд, онро танҳо намояндаи асоси имзо менамояд.
5. Ҳангоми таҳияи ҳисоботи андоз аз ҷониби андозсупоранда, агенти андоз, аз ҷумла дар ҳолатҳое, ки чунин ҳисоботро намояндаи онҳо таҳия мекунад, ҷавобгари барои дурустии 1 маълумотҳои дар ҳисоботи андоз зикрёфта ба зиммаи андозсупоранда, агенти андоз гузошта мешавад.
6. Ҳисоботи андозро андозсупоранда, агенти андоз ба мақомоти дахлдори андоз тибқи тартиб ва мӯҳлати муқаррарнамудаи ҳамин Кодекс пешниҳод менамояд.
7. Ҳангоми азнавташкилшави, барҳамхӯрии андозсупоранда (шахси ҳуқуқи) барои ҳар як андозсупорандаи навтаъсис, барҳамхӯрда ҳисоботи андоз алоҳида, аз аввали давраи андоз то рӯзи ба охир расидани азнавташкилшави ё барҳамдиҳи, дар асоси санади супоридашави, баланси тақсимоти ё баланси барҳамдиҳи таҳия карда мешавад. Чунин ҳисобот ба мақомоти андоз то ворид намудани маълумоти дахлдор ба феҳристи давлатии шахсони ҳуқуқи пешниҳод карда мешавад.
8. Андозсупорандагон, агентҳои андоз метавонанд ҳисоботи андозро тибқи хости хеш ба тариқи зайл пешниҳод намоянд:
1) дар шакли ҳозир шудан;
2) тавассути почта, бо мактуби фармоиши бо огоҳнома супоридан;
3) дар ҳолатҳои муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлати дар шакли электрони, ки коркарди компютерии маълумотро имконият медиҳад.
9. Санаи пешниҳод шудани ҳисоботи андоз ба мақомоти андоз санаи қабули ҳуҷҷатҳо аз ҷониби мақомоти андоз ё санаи огоҳкуни оид ба расонидани ҳисоботи фиристода тавассути почтаи электрони ба ҳисоб меравад.
Ҳисоботи андоз, ки ба ташкилоти почта ё дигар ташкилоти алоқави то соати 24 рӯзи охирини муқаррарнамудаи ҳамин Кодекс супурда шудааст ва дар он вақт ва санаи қабули ташкилоти почта ё дигар ташкилоти алоқа сабт шудааст, сари вақт супоридашуда ба ҳисоб меравад.
10. Ҳисоботи андоз бе назорати пешакии камерали қабул карда мешавад.
Моддаи 72. Мӯҳлати нигоҳдории ҳисоботи андоз
1. Ҳисоботи андозро андозсупорандагон ва агентҳои андоз дар давоми на камтар аз 3 соли баъди ба охир расидани соли тақвимие, ки ба он марбут аст, нигоҳ медоранд.
2. Ҳангоми азнавташкилшавии андозсупоранда, агенти андоз - шахси ҳуқуқи ӯҳдадориҳо оид ба нигоҳдории ҳисоботи андоз дар муддати фаъолияти шахси азнавташкилшаванда (дар доираи мӯҳлати муқаррарнамудаи қисми 1 ҳамин модда) ба зиммаи вориси ҳуқуқии он гузошта мешавад.
Моддаи 73. Пешниҳоди эъломияҳои андоз
1. Андозсупорандагон мутобиқи муқаррароти ҳамин Кодекс вазифадоранд эъломияҳои андозро ба мақомоти андоз дар мӯҳлатҳои муайяннамудаи ҳамин Кодекс, тибқи шакл ва тартиби муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлати, супоранд.
2. Ворид намудани тағйиру иловаҳо ба эъломияи андоз (ҳисобкуниҳои андоз) дар доираи мӯҳлати 3-солаи даъвои муайяннамудаи ҳамин Кодекс иҷозат дода мешавад.
3. Ворид намудани тағйиру иловаҳо ба эъломияи андоз ва (ё) ҳисобкуниҳо аз ҷониби андозсупоранда бо роҳи таҳияи эъломия ва (ё) ҳисобкуниҳои иловаги барои давраи андозе, ки ин тағйиру иловаҳо ба он тааллуқ доранд, анҷом дода мешавад.
4. Дар эъломияи андоз ва (ё) ҳисобкуниҳои иловагии андоз дар сатрҳои дахлдор танҳо маблағи фарқияти ошкоршуда нисбати эъломияи андоз ва (ё) ҳисобкуниҳои қаблан пешниҳодшуда зикр мегардад.
5. Ҳангоми пешниҳоди эъломия ва (ё) ҳисобкуниҳои иловаги то оғози санҷиши андоз маблағи андозҳои аз ҷониби андозсупоранда ошкоршуда бояд бе пардохти ҷаримаҳо ба буҷет гузаронида шавад.
Моддаи 74. Пешниҳоди иттилоот оид ба пардохтҳо ё дигар амалиётҳо
Дар ҳолатҳо ва бо тартиби муқаррарнамудаи дастуруламал дар бораи пешниҳоди иттилоот ба мақомоти андоз дар бораи пардохтҳо ва дигар амалиётҳо, ки аз ҷониби мақоми ваколатдори давлати бо мувофиқаи Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Бонки миллии Тоҷикистон қабул карда мешавад, шахсе, ки пардохт ё дигар амалиётро анҷом медиҳад, вазифадор аст ба мақомоти андоз иттилоот пешниҳод намояд.
Моддаи 75. Дароз кардани мӯҳлати пешниҳоди эъломияҳои андоз
Агар андозсупоранда то ба охир расидани мӯҳлати пешниҳоди эъломия оид ба дароз кардани мӯҳлати эъломия барои андоз аз даромад ё андоз аз фоида муроҷиат намуда, ҳамзамон маблағи арзёбишудаи дахлдори андозро супорад, мӯҳлати пешниҳоди эъломия худ аз худ ду моҳ дароз карда мешавад. Тамдиди мӯҳлат мувофиқи ҳамин модда мӯҳлати пардохти андозро тағйир намедиҳад ва боиси боз доштани ҳисоби фоизҳо мутобиқи моддаи 93 ҳамин Кодекс намегардад.
Моддаи 76. Суратҳисобҳои бонки
Бонкҳо ва дигар муассисаҳои молиявию кредитие, ки амалиёти алоҳидаи бонкиро иҷро мекунанд, вазифадоранд:
1) суратҳисобхои ҳисоббаробаркуни ё дигар суратҳисобҳои (ба истиснои суратҳисобҳои пасандозии (депозитии) шахсони воқеи) шахсони воқеи ва ҳуқуқиро танҳо бо пешниҳоди ҳуҷҷатҳое, ки бо рақами мушаххаси андозсупоранда аз ҷониби мақомоти андоз рақамгузори намудани онҳоро тасдиқ менамояд, кушода, мақомоти андозро дар мӯҳлати панҷрӯза дар хусуси аз ҷониби андозсупоранда кушодани суратҳисобҳои номбурда огоҳ намоянд ва бе зикри рақами мушаххаси андозсупоранда дар ҳуҷҷатҳои бонки амалиётро бо суратҳисобҳо анҷом надиҳанд;
2) тибқи навбати муқаррарнамудаи Кодекси граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон маблағҳои пулиро барои пардохти андозҳо аз суратҳисобҳои ҳисоббаробаркуни ва дигар суратҳисобҳо, аз ҷумла аз суратҳисобҳои асъории андозсупорандагон аз ҳисоб бароранд;
3) бо супориши андозсупоранда ба суратҳисоби Хазинадории Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бонк ё дигар муассисаҳои молиявию кредити, ки хизматрасонии хазинавии буҷетро иҷро мекунанд, маблағи андозҳоро дар мӯҳлати на дертар аз рӯзи дигари баъди гузаронидани амалиёт ҷиҳати аз ҳисоб баровардани маблағҳо аз суратҳисоби ҳисоббаробаркуни ё дигар суратҳисоби андозсупоранда ба манфиати буҷети дахлдор дохил намоянд (гузаронанд);
4) ба мақомоти андоз мутобиқи моддаи 32 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи бонкҳо ва фаъолияти бонки" маълумот пешниҳод намоянд ва ҳангоми мавҷудияти амрнома барои гузаронидани санҷиши андоз кормандони мақомоти андозро ба санҷиши амалиёти анҷомдодашуда бо суратҳисобҳои бонкии шахсони воқеи ва ҳуқуқии санҷишшаванда ва ба санҷиши мавҷудияти маблағҳо дар ин суратҳисобҳо иҷозат диҳанд.
Моддаи 77. Пешниҳоди иттилоот ба мақомоти андоз
1. Бо мақсади татбиқи назорати андоз ва ноил гаштан ба хадафи қонуни мақоми андоз ҳуқуқ дорад бо роҳи фиристодани огоҳномаи хатти аз ҳама гуна шахс дар мӯҳлати 10 рӯз аз санаи фиристодани огоҳнома, талаб намояд, ки:
1) иттилооти дар огоҳнома зикршуда, аз ҷумла иттилоот доир ба даромадҳо ва хароҷоти худ дар давраи муайян (дар доираи мӯҳлати мурури даъво, ки моддаи 86 ҳамин Кодекс муқаррар намудааст), аз ҷумла иттилоот дар бораи даромадҳои худ, ки аз шахси дар огоҳнома мушаххас зикргардида гирифтааст ва дар бораи хароҷоти вобаста ба муносибатҳои мутақобила бо шахси дар огоҳнома мушаххас зикрёфта масраф гардидааст (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193);
2) тибқи мӯҳлат ва маҳалли дар огоҳнома зикршуда барои гузаронидани пурсиш ё пешниҳоди ҳуҷҷатҳо ё дигар нишондодҳои дар ихтиёри ин шахс мавҷудбуда ва дар огоҳнома зикрёфта ҳозир шавад.
2. Барои расидан ба ҳадафи қонунии вобаста ба иҷрои назорати андоз шахси ваколатдори мақоми андоз ҳукуқ дорад дар мавриди мавҷуд будани амрнома ба ҳудуд ё ба биноҳо, ё ба объектҳои андозбанди, ё объектҳои ба андозбанди алоқаманд, ки дар моддаи 53 ҳамин Кодекс пешбинӣ шудаанд, ба манзили истиқоматӣ бошад - мувофиқи санксияи прокурор ворид шавад (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193).
3. Шахси мансабдори ваколатдори мақоми андоз, ки мутобиқи қисми 2 ҳамин модда ба таври қонуни дар бинои хизмати ё истиқомати ҳозир аст, бо тартиби муқаррарнамудаи қонун ҳуқуқ дорад:
1) аз ҳама гуна ҳуҷҷатҳои баҳисобгири ё дигар ҳуҷҷатҳои вобаста ба андозбанди нусхабардори намояд;
2) дар асоси тасдиқи хатти оид ба гирифтан ҳуҷҷатҳои баҳисобгири ё дигар ҳуҷҷатҳоеро, ки аз нигоҳи он барои ноил шудан ба ҳадафи қонуни алоқаманданд, гирад, ки нусхаҳои онҳо аз ҷониби шахси ваколатдори мақоми андозе, ки санҷиши андозро мегузаронад ва аз ҷониби андозсупоранда имзо карда мешаванд ва дар дасти андозсупоранда мемонанд (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193);
3) ҳисобкунакҳо гузорад ё нишондиҳандаҳои онҳоро гирад; ва
4) ҳуҷҷатҳои баҳисобгири ё дигар ҳуҷҷатҳоро мӯҳр гузорад. Агар шахси мансабдори ваколатдори мақоми андоз мутобиқи ҳамин банд таҷҳизот ва маводи дигар шахсро барои мақсадҳои гирифтани навиштаҷот аз ҳуҷҷатҳои баҳисобгири ё дигар ҳуҷҷатҳо ё нусха аз онҳо истифода барад, мақоми андоз бояд хароҷоти истифодаи таҷҳизот ва маводро ҷуброн намояд, ҳамзамон ҳаҷми ҷуброн бояд ба нархи бозории истифодаи таҷҳизот ва мавод асос ёбад. Агар шахси мансабдори ваколатдори мақоми андоз ҳуҷҷатҳои баҳисобгири ё дигар ҳуҷҷатҳоро дар асоси ваколатҳои пешбининамудаи ҳамин қисм гирад, мақоми андоз метавонад ҳуҷҷатҳои баҳисобгири ё дигар ҳуҷҷатҳоро нусхабардори намояд ва нусхаҳои аслиро дар мӯҳлатҳои имконпазири кӯтоҳтарин, вале на дертар аз мӯҳлати 10 рӯз аз санаи гирифтан баргардонад.
Дар мавриди гирифтани ҳуҷҷатҳои баҳисобгири ё дигар ҳуҷҷатҳо шахси ваколатдор бояд дар ин бора санад тартиб дода, нусхаи онро ба андозсупоранда диҳад.
4. Ҳамин модда ҳуқуқи ворид шуданро ба сафоратҳо, биноҳои консулгари ва дигар намояндагиҳои давлатҳои хориҷи, инчунин ташкилотҳои байналмилали, ки мутобиқи ҳуқуқҳои байналмилали аз чунин тафтишот аз масуният (иммунитет) истифода мебаранд, бе розигии расмии онҳо намедиҳад.
5. Иҷозат ба ҳуҷҷатҳо ва дигар объектҳои дорои ин ё он сир мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон анҷом дода мешавад.
6. Дар ҳамин модда "ҳадафи қонуни" дорои маънои ҷамъоварии маълумот бо мақсади муайян намудани ӯҳдадориҳои андозсупоранда оид ба пардохти андоз ё мақсади ситонидани андоз аз шахси мушаххас мебошад.
7. Дар ҳамин модда "шахси мансабдори ваколатдор" маънои корманди мақоми андозро дорад, ки онро роҳбари якум ё муовини роҳбари якуми мақоми дахлдори андоз барои иҷрои ҳуқуқҳои дар ҳамин модда зикршуда таъин намудааст.
БОБИ 7. ӯҲДАДОРИИ АНДОЗ
Моддаи 78. ӯҳдадории андоз
1. ӯҳдадории андоз ҳангоми мавҷудияти ҳолатҳои дар ҳамин Кодекс ва дигар санадҳои қонунгузории андоз пешбинишуда аз вазифаи андозсупоранда оид ба пардохти андози муайян, инчунин ҷаримаҳои ҳисобшуда ва фоизҳо ба буҷет иборат аст.
2. Асосҳоро барои ба миён омадан, тағйир ёфтан ё қатъи ӯҳдадории андоз, инчунин тартиб ва шартҳои иҷрои ӯҳдадории андоз танҳо ҳамин Кодекс ё дигар санадҳои қонунгузории андоз метавонанд муайян намоянд.
3. ӯҳдадории андоз аз лаҳзаи ба миён омадани вазъияте, ки пардохти андоз, ҷаримаҳои ҳисобшуда ва фоизҳоро мутобиқи талаботи қонунгузории андоз пешбини менамояд, ба зиммаи андозсупоранда гузошта мешавад.
Моддаи 79. Иҷрои ӯҳдадориҳои андоз
1. Иҷрои ӯҳдадориҳои андоз, новобаста аз мавҷудияти маблағҳо дар суратҳисобҳо ва дигар амволи андозсупоранда, аз пардохти андозҳои пешбинишуда, ҷаримаҳои ҳисобшуда ва фоизҳо дар мӯҳлатҳои муқарраргардида иборат мебошад.
2. Агар ҳамин Кодекс ё дигар санадҳои қонунгузории андоз тартиби дигареро муайян накунанд, иҷрои ӯҳдадориҳои андоз бевосита аз ҷониби андозсупоранда ба амал бароварда мешавад. Дар ҳолатҳои пешбининамудаи ҳамин Кодекс ё дигар санадҳои қонунгузории андоз ҷавобгари барои иҷрои ӯҳдадориҳои андоз ба зиммаи дигар ӯҳдадор гузошта мешавад.
3. Яктарафа даст кашидан аз иҷрои ӯҳдадориҳои андоз ё яктарафа тағйир додани тартиби иҷрои он аз ҷониби андозсупорандагон ё дигар шахси ӯҳдадор, агар он дар қонунгузории андоз пешбини нашуда бошад, иҷозат дода намешавад.
4. Иҷрои ӯҳдадориҳои андоз ҳангоми муфлисшавии андозсупоранда мутобиқи Кодекси граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон ва қонунгузори оид ба муфлисшави анҷом дода мешавад.
Моддаи 80. Иҷрои ӯҳдадориҳои андоз ҳангоми барҳамдиҳии корхона (ташкилот)
1. ӯҳдадориҳои андози корхонаи (ташкилоти) барҳамхӯрандаро комиссияи барҳамдиҳи аз ҳисоби воситаҳои пулии он, аз ҷумла даромадҳо аз фурӯши амволи корхона (ташкилот) иҷро менамояд. Ҳамзамон комиссияи барҳамдиҳии корхона бояд ҳамчунин ӯҳдадориҳои андози дигар воҳидҳои махсуси онро, ки мутобиқи моддаи 19 ҳамин Кодекс ҳамчун корхона эътироф шудаанд, иҷро намояд, агар ҳамин модда тартиби дигареро муқаррар накарда бошад. ӯҳдадориҳои андози воҳидҳои махсуси барҳамхӯрандаи корхонаро (ташкилотро) бевосита корхонае (ташкилоте) иҷро менамояд, ки ба таркиби он воҳиди махсуси номбаршуда дохил аст ва ҳангоми барҳамдиҳии ҳамин корхона (ташкилот) бошад - комиссияи барҳамдиҳии ҳамин корхона (ташкилот) иҷро менамояд.
2. Агар воситаҳои пулии корхонаи (ташкилоти) барҳамхӯранда, аз ҷумла баъди фурӯши амволи он, барои иҷрои ӯҳдадориҳои андоз нокифоя бошанд, қарзи боқимондаро ҷиҳати иҷрои ӯҳдадориҳои андоз бояд иштирокчиёни (муассисони) корхона пардозанд, агар мутобиқи қонун, оиннома ё дигар ҳуҷҷати муассиси онҳо доир ба ӯҳдадориҳои корхона (ташкилот) ҷавобгарии муштаракро ба зимма дошта бошанд.
Моддаи 81. Иҷрои ӯҳдадориҳои андоз ҳангоми азнавташкилкунии шахси ҳуқуқи
1. ӯҳдадориҳои андози шахси ҳуқуқии аз нав ташкилёфтаро тибқи тартиби муқаррарнамудаи ҳамин модда вориси (ворисони) ҳуқуқии он иҷро менамояд.
2. Иҷрои ӯҳдадориҳои андози шахси ҳуқуқии аз нав ташкилёфта ба зиммаи вориси (ворисони) ҳуқуқии он гузошта мешавад, новобаста аз он ки ба ворис (ворисон) то ба охир расидани азнавташкилкуни далел ё ҳолатҳои иҷро накардан ё ба таври лозими иҷро накардани ӯҳдадориҳои андози шахси ҳуқуқии аз нав ташкилёфта маълум буданд ё на. Ҳамзамон ба зиммаи вориси (ворисони) ҳуқуқи ӯҳдадориҳои супоридани тамоми ҷарима ва фоизҳои вобаста ба ӯҳдадориҳои андози шахси ҳуқуқии аз нав ташкилёфта гузошта мешаванд.
3. Азнавташкилкунии шахси ҳуқуқи мӯҳлати иҷрои ӯҳдадориҳои андози онро аз ҷониби вориси (ворисони) ҳуқуқии ин шахси ҳуқуқи тағйир намедиҳад.
4. Ҳангоми якшавии якчанд шахси ҳуқуқи вориси ҳуқуқии онҳо оид ба иҷрои ӯҳдадориҳои андоз шахси ҳуқуқие ба ҳисоб меравад, ки дар натиҷаи ин якшави ба миён омадааст.
5. Ҳангоми ҳамроҳшавии як шахси ҳуқуқи бо дигар шахси ҳуқуқи вориси ҳуқуқии шахси ҳуқуқии ҳамрошуда оид ба иҷрои ӯҳдадориҳои андоз шахси ҳуқуқие ба ҳисоб меравад, ки онро ҳамроҳ намудааст.
6. Ҳангоми тақсимшавии шахси ҳуқуқи шахсони ҳуқуқие, ки дар натиҷаи чунин тақсимшави ба миён омадаанд, ворисони ҳуқуқии шахси ҳуқуқии аз нав ташкилёфта оид ба иҷрои ӯҳдадориҳои андоз ба ҳисоб мераванд.
7. Ҳангоми мавҷудияти якчанд вориси ҳуқуқи ҳиссаи иштироки ҳар яки онҳо дар иҷрои ӯҳдадориҳои андози шахси ҳуқуқии аз нав ташкилёфта мувофиқи баланси тақсимоти ё дигар санади супоридашави муайян карда мешавад. Агар баланси тақсимоти ё дигар санади супоридашави имконият надиҳад, ки ҳиссаи иштироки ҳар як вориси ҳуқуқии шахси ҳуқуқии аз нав ташкилёфта оид ба иҷрои ӯҳдадориҳои андоз муайян карда шавад ё аз ҷониби ин ё он вориси ҳуқуқи пурра иҷро гардидани ӯҳдадориҳои андозро истисно намояд, пас шахсони ҳуқуқии навтаъсис оид ба иҷрои ӯҳдадориҳои андози шахси ҳуқуқии аз нав ташкилёфта ё қисми дахлдори ӯҳдадориҳои андози номбаршуда ӯҳдадории муштарак доранд.
8. Ҳангоми табдил додани як шахси ҳуқуқи ба шахси ҳуқуқии дигар бо роҳи тағйир додани шакли ташкилию ҳуқуқи вориси ҳуқуқи оид ба иҷрои ӯҳдадориҳои андоз шахси ҳуқуқии навтаъсис ба ҳисоб меравад.
9. Ҳангоми аз таркиби шахси ҳуқуқи ҷудо шудани як ё якчанд шахси ҳуқуқи масъалаи вориси ҳуқуқи нисбати шахси ҳуқуқии аз нав ташкилёфта оид ба иҷрои ӯҳдадориҳои андоз дар назди шахсони ҳуқуқии ҷудошуда ба миён намеояд, агар чунин азнавташкилёби барои иҷро накардани ӯҳдадориҳои андози шахси ҳуқуқии аз нав ташкилёфта нигаронида нашуда бошад. Агар дар натиҷаи аз таркиби шахси ҳуқуқи ҷудо шудани як ё якчанд шахси ҳуқуқи шахси ҳуқуқии якум - андозсупоранда имконияти пурра иҷро кардани ӯҳдадориҳои андозро надошта бошад, пас бо қарори мақоми ваколатдори давлати шахсони ҳуқуқии ҷудошуда ӯҳдадориҳои андози шахси ҳуқуқии аз нав ташкилёфтаро муштарак иҷро менамоянд.
Моддаи 82. Иҷрои ӯҳдадориҳои андози шахсони воқеии фавтида, ғайри қобили амал, бедарак ғоибшуда ё шахсоне, ки суд фавтида эълон кардааст
1. ӯҳдадориҳои андози шахси воқеии фавтида ё шахсеро, ки суд фавтида эълон кардааст, вориси (ворисони) ҳуқуқии он дар доираи арзиши амволи мероси ва мутаносибан ба ҳиссаи амволи мероси дар санаи гирифтан иҷро менамояд.
2. Ҳангоми набудани вориси (ворисони) ҳуқуқи ё аз мерос даст кашидани тамоми ворисон ӯҳдадориҳои андози шахси воқеии фавтида ё шахсе, ки суд фавтида эълон кардааст, қатъ мегарданд.
3. ӯҳдадориҳои андози шахси воқеиро, ки суд бедарак ғоибшуда ё ғайри қобили амал ё фавтида эълон кардааст, шахсе, ки амволи шахси бедарак ғоибшуда ё ғайри қобили амал ё фавтида эълоншударо соҳиби менамояд, аз ҳисоби ҳамин амвол иҷро мекунад.
4. Агар амволи шахси тибқи тартиби муқарраргардида бедарак ғоибшуда ё ғайри қобили амал эътирофшуда ё шахсе, ки суд фавтида эълон кардааст барои иҷрои ӯҳдадориҳои андози ин шахси воқеи ва ҷаримаю фоизҳои ба онҳо ҳисобшуда нокифоя бошад, пас қисми иҷронашудаи ӯҳдадориҳои андоз, аз ҷумла ҷаримаю фоизҳо, бо сабаби нарасидани амволи шахси воқеии бедарак ғоибшуда ё ғайри қобили амал ё шахсе, ки суд фавтида эълон кардааст, тибқи тартиби муқаррарнамудаи моддаи 99 ҳамин Кодекс аз ҳисоб бароварда мешавад.
5. Ҳангоми тибқи тартиби муқарраргардида қабул шудани қарор ҷиҳати беэътибор донистани эътирофи шахси воқеи ҳамчун бедарак ғоибшуда ё ғайри қобили амал (дар ҳолати охирин ҳангоми қобили амал эътироф намудани шахси воқеи) ё дар бораи бекор кардани қарори дахлдори суд дар бораи фавтида эълон кардани шаҳрванд (шахси воқеи) амали ӯҳдадориҳои андоз, ки қаблан, мувофиқи қисми 4 ҳамин модда аз ҳисоб бароварда шуда буданд, барқарор карда мешавад, аммо фоизҳо ва ҷаримаҳо аз давраи қабули қарор дар хусуси бедарак ғоибшуда, ғайри қобили амал ё фавтида эълон кардани шаҳрванд (шахси воқеи) то лаҳзаи бекор шудани ин қарор ҳисоб карда намешаванд.
Моддаи 83. Тартиби иҷрои ӯҳдадориҳои андоз
1. Агар қонунгузории андоз тартиби дигаре муқаррар накарда бошад, андозсупоранда маблағи андозеро, ки дар давраи ҳисоботи бояд супорида шавад, бо назардошти манбаи андоз, меъёри андоз ва имтиёзҳои андоз мустақилона ҳисоб менамояд.
2. Дар ҳолатҳои муқаррарнамудаи ҳамин Кодекс ё дигар санади қонунгузории андоз ҳисобкунии маблағи андозҳои супоридашавандаро ба зиммаи мақоми андоз ё агенти андоз гузоштан мумкин аст.
3. Ҳисобкунии андоз тибқи тартибе сурат мегирад, ки ҳамин Кодекс ё дигар санади қонунгузории андоз барои ҳар як андози дахлдор муқаррар намудаанд.
4. Маблағи андозро, ки бояд дар мӯҳлатхои муқарраршуда пардохта шавад, андозсупоранда ё дигар шахси ӯҳдадор мутобиқи ҳамин Кодекс ё дигар санади қонунгузории андоз месупоранд (мегузаронанд).
БОБИ 8. ҲИСОБКУНИИ МАБЛА,И АНДОЗҲО
Моддаи 84. Ҳисобкунии маблағи андозҳо
1. Тахта мафҳуми ҳисобкунии маблағи андозҳо (ӯҳдадориҳои андоз) дар ҳамин Кодекс ҳисоб кардан ва дар ҳисобномаҳои шахсии андозсупорандагон аз ҷониби мақомоти андоз гузаронидани маблағҳои андоз, ҷарима ва фоизҳо, ки бояд барои давраи мушаххаси андоз супорида шаванд, дар назар дошта шудааст. Ҳисобкуниҳо ҳисобкуниҳои ислоҳгардида ва ҳисобкуниҳои дар назар дошташудаи маблағҳоро дарбар мегиранд.
2. Мақомоти андоз ваколатдоранд ҳисобкунии ӯҳдадориҳои андози ҳар як андозсупорандаро мутобиқи ҳамин Кодекс дар асоси як ё якчанд манбаи маълумоти дар поён зикршуда амали намоянд:
1) иттилооте, ки дар эъломияҳои андоз ва дигар ҳисоботи андози андозсупоранда мавҷуд аст;
2) иттилоот оид ба пардохтҳо мувофиқи моддаи 74 ҳамин Кодекс;
3) иттилоот оид ба пардохтҳои ҷории андоз мутобиқи моддаи 198 ва дигар муқаррароти ҳамин Кодекс; ва
4) маводи санҷиши андоз ва ҳама гуна дигар иттилооте, ки ба мақомоти андоз маълум шудааст.
Агар андозсупоранда иттилооти заруриро барои ҳисобкунии андоз пешниҳод накунад, мақомоти андоз ҳуқуқ доранд андозро дар асоси ҳама гуна дигар маълумоти дастрас ҳисоб кунанд.
3. Дар ҳолатҳое, ки қонунгузории андоз пардохти андозро бо пешниҳоди эъломия талаб намекунад, инчунин дар ҳолатҳое, ки мақомоти андоз ҳисобкунии андози қаблиро нодуруст мешуморанд, мақоми андоз маблағи андозро ҳисоб менамояд ва оид ба ҳисобкунии андоз мутобиқи моддаи 85 ҳамин Кодекс ба андозсупоранда огоҳнома мефиристад. Мақомоти андоз метавонанд ҳисобкунии андозро анҷом диҳанд ё ба ҳисобкунии пештараи маблағи андоз то анҷом ёфтани мӯҳлати даъво, ки моддаи 86 ҳамин Кодекс муқаррар намудааст, тағйирот ворид намоянд.
4. Дар ҳолате, ки ситонидани андоз бо пур кардани эъломия вобаста аст, пур кардани эъломия, ки маънои ӯҳдадории пардохти андозро дорад, бояд ба сифати зерин барраси карда шавад:
1) ҳисобкунии чунин андоз; ва
2) огоҳнома ва талабнома оид ба супоридани чунин андоз дар мӯҳлати муқаррарнамудаи ҳамин Кодекс.
5. Дар ҳолатҳои ситонидани андоз бо роҳи нигоҳ доштан аз манбаи пардохт, яъне вақте, ки андозсупоранда эъломияи андоз пешниҳод намекунад ва мақомоти андоз маблағи андози андозсупорандаро дар асоси дигар иттилоот ҳисоб намекунанд, чунин ба ҳисоб меравад, ки мақомоти андоз ҳисобкунии ӯҳдадориҳои андози андозсупорандаро барои як сол, бо маблағи андози нигоҳдошташуда аз пардохтҳои дар давоми сол гирифтаи андозсупоранда анҷом додаанд, агар он ҷой дошта бошад, ва андозсупорандаро оид ба ин ҳисобкунии андоз огоҳ намудаанд.
6. Роҳбари мақоми андоз ҳуқуқ дорад маблағи андозро ҳисоб карда, пардохти фаврии онро то санае, ки маъмӯлан андоз супорида мешавад, талаб намояд, агар ин чорабини барои таъмини ситонидани андоз зарур бошад ва иттилооти мушаххас мавҷуд бошад, ки агар пардохти фаврии андоз сурат нагирад, андозсупоранда бо роҳи фирор аз ҳудуди кишвар, супоридани активҳо ба дигар шахс ё андешидани дигар чораҳое, ки ба ситонидани андоз монеъ мешавад, аз андозбанди канорагири менамояд.
Андозсупоранда метавонад ҳисобкунии андози мутобиқи ҳамин қисм суратгирифта, ҳамчунин ҳама гуна ҳисобкунии андозро, ки мақомоти андоз мувофиқи ҳуқуқҳои ба онҳо додашуда анҷом додаанд, ҳангоми нокифоя ё шубҳанок будани маълумоти дар даст доштаи онҳо (ба онҳо пешниҳодшуда), ки ҳангоми ҳисобкунии маблағи андоз истифода бурдаанд, таҳти баҳс қарор диҳад, аз ҷумла ба суд муроҷиат кунад.
Моддаи 85. Огоҳнома оид ба ҳисобкунии андоз ва талаби пардохти он
Андозсупоранда оид ба ҳисобкунии ӯҳдадории андоз огоҳ карда мешавад. Дар огоҳнома оид ба ҳисобкунии андоз инҳо зикр мешаванд:
1) насаб, ном, номи падари (ё номи) андозсупоранда;
2) рақами мушаххаси андозсупоранда;
3) санаи огоҳнома;
4) объекте, ки ба он огоҳнома тааллуқ дорад ва соли андоз (давраи андоз) ё солҳои андоз (давраҳои андоз), ки огоҳнома фаро мегирад;
5) маблағи аыдози ҳисобкардашуда, аз ҷумла фоизҳо ва ҷаримаҳо;
6) талаби пардохти андоз ва мӯҳлатҳои пардохт;
7) маҳал ва тарзи пардохти андоз (маълумотҳо мутобиқи қисми 3 моддаи 88 ҳамин Кодекс);
8) зикри асосҳо, ки тибқи он ҳисобкунии андоз сурат гирифтааст, ва 9) тартиби шикоят намудан.
Моддаи 86. Мӯҳлати даъво
1. Мақомоти андоз маблағҳои андози шахсони воқеи ва ҳуқуқиро метавонанд дар давоми 3 соли баъди ба охир расидани давраи андоз ҳисоб намоянд ва маблағи андози ҳисобкардашударо аз нав дида бароянд, вале маблағи андози ҳисобшударо (ислоҳшударо) бошад, дар давоми 6 соли баъди ба охир расидани давраи андоз ситонанд.
2. Андозсупоранда ҳуқуқ дорад баргардонидан ё ба ҳисоб гирифтани маблағи андозро дар давоми 3 соли баъди ба охир расидани давраи андоз, бо назардошти мӯҳлати иловагие, ки боби 11 ҳамин Кодекс зиёда аз ин мӯҳлати сесола фароҳам овардааст, талаб намояд.
БОБИ 9. ПАРДОХТ, ҶАМЪОВАРИ ВА БАРГАРДОНИДАНИ АНДОЗҲО
Моддаи 87. Шаклхо ва мӯҳлатҳои пардохти андозхо, чаримаҳо ва фоизҳо (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193)
1. Агар ҳамин модда тартиби дигареро муқаррар накарда бошад, андозҳо, чаримаҳо, фоизҳо ва дигар пардохтҳои ҳатмӣ бояд дар мӯҳлатҳои пешбиникардаи ҳамин Кодекс ва дигар санадҳои меъёрӣ доир ба андозхо, ки дар асоси ҳамин Кодекс қабул гардидаанд, дар шакли ғайринақдӣ супорида шаванд.
2. Андози замин аз шахсони воқеӣ ва андоз аз амволи ғайриманқули шахсони воқеӣ метавонад бо пули накд аз чониби шахси ваколатдори мақоми андоз, ки барои ҷамъоварии ин андозҳо махсус ваколатдор шудааст ва ҳуқуқ надорад санҷиши андози минбаъдаро дар ин андозсупорандагон нисбати хамин андозҳо гузаронад, рӯёнида шавад. Ҳамзамон шахси ваколатдори мақоми андоз барои ҷамъоварии ин андозҳо махсус ваколатдор кардашуда ва шахси ваколатдори мақоми андоз, ки санҷиши андозро мегузаронад, наметавонанд ҳамон рӯз дар як вақт ба ҳузури андозсупоранда ҳозир шаванд.
3. Ҳангоми бо пули нақд руёнидани андози замин аз шахсони вокеӣ ва андоз аз амволи ғаириманқули шахсони воқеӣ дар ду нусхаи шабеҳ ҳуҷҷати дорои ҳисоботи қатъӣ дар бораи пардохти андоз, ки шакли онро мақоми ваколатдори давлатӣ дар мувофиқа бо Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар менамояд, пур карда мешавад. Ин хуҷҷат бояд аз ҷониби шахси ваколатдори мақоми андоз барои ҷамъоварии ин андозҳо махсус ваколатдор кардашуда ва андозсупоранда имзо карда шавад. Як нусхаи ин хуҷҷати имзокардашуда дар лаҳзаи ҷамъоварии андозҳое, ки дар қисми 2 ҳамин модда зикр ёфтаанд, ба андозсупоранда дода мешавад (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193).
Моддаи 88. Ҷои пардохти андозҳо ва буҷетҳое, ки ба онҳо андозҳо гузаронида мешаванд
1. Андоз, ҷарима ва фоизҳо бояд дар ҷойҳои зерин пардохта шаванд:
1) дар маҳале, ки дар огоҳнома оид ба ҳисобкунии андоз ва талабот оид ба пардохти андоз зикр шудааст; ё
2) агар огоҳнома оид ба ҳисобкунии андоз зарур набошад, дар маҳале, ки дар санади дахлдори қонунгузории андоз зикр шудааст; ё
3) агар маҳал дар санади дахлдори қонунгузории андоз зикр нашуда бошад, дар маҳали зисти андозсупоранда - шахси воқеи ё ҷои идоракунии андозсупоранда - шахси ҳуқуқи.
2. Агар қонунгузори тартиби дигаре муқаррар накарда бошад, новобаста аз минтақаи фаъолияти иқтисодии андозсупоранда дар Ҷумҳурии Тоҷикистон, андозҳо, ҷарима ва фоизҳо бояд ба буҷети ҷумҳурияви ва буҷетҳои дахлдори маҳалли мутобиқи қонунгузории буҷетии Ҷумҳурии Тоҷикистон ворид карда шаванд.
3. Андозсупоранда ҳар сол дар мақоми андози ҷои баҳисобгирии бақайдгириаш маълумоте (суратҳисобҳои бонки ва хазинадори), ки ба онҳо бояд ин ё он намуди андоз, ҷарима ва фоизҳо ба ин ё он буҷет супорида шаванд, аниқ менамояд.
Моддаи 89. Ба ҳисоб гирифтан ё баргардонидани маблағҳои барзиёд пардохтшудаи андоз
1. Агар маблағи андоз, ҷарима ва фоизҳои пардохтшуда аз маблағи ҳисобкардашудаи андоз, ҷарима ва фоизҳо зиёд бошад, пас мақомоти андоз:
1) бе розигии андозсупоранда маблағи барзиёдро ҳамчун иҷрои ӯҳдадориҳои андози андозсупоранда оид ба дигар намуди андозҳо, ҷарима ва фоизҳое, ки ба ҳамин буҷет ворид мешаванд, ба ҳисоб мегиранд;
2) бо розигии хаттии андозсупоранда, ки ҷавобан ба муроҷиати дахлдори хаттии мақомоти андоз гирифта шудааст, бақияи баъди иҷрои амали дар банди 1) ҳамин қисм номбаршуда бавуҷудомадаро ба ҳисоби ӯҳдадориҳо оид ба пардохтҳои минбаъдаи ҳамон андозҳо ба буҷете, ки бояд ин бақия низ ворид шавад, мегузаронанд;
3) баъди иҷрои амалҳои пешбининамудаи бандҳои 1) ва 2) ҳамин қисм, агар ҳамин Кодекс тартиби дигареро муқаррар накарда бошад, якҷоя бо мақомоти дахлдори молия маблағи зиёдатиро (бақияро) ба андозсупоранда дар мӯҳлати 30 рӯзи тақвими аз лаҳзаи пешниҳоди аризаи хаттии андозсупоранда ба мақомоти андози баҳисобгирии бақайдгириаш бармегардонанд.
2. Агар маблағи андоз, ҷарима ва фоизҳои зиёдатии пардохтаи андозсупоранда мувофиқи банди 1) қисми 1 ҳамин модда ба ҳисоби ӯҳдадориҳои дигар андозҳои он гузаронида шавад, мақомоти андоз бояд дар ин маврид андозсупорандаро дар мӯҳлати 3 рӯз аз санаи гузаронидани чунин баҳисобгирии дар боло номбаршуда огоҳ намоянд.
3. Агар маблағи андоз, ҷарима ва фоизҳои (пардохтҳои гумрукии) воқеан ҳангоми гузаштани (барои гузаштани) молҳо ва воситаҳои нақлиёт аз сарҳади гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон пардохтшуда аз маблағи воқеан ҳисобшудаи андоз, ҷарима ва фоизҳо (пардохтҳои гумруки) ҳангоми гузаштани (барои гузаштани) молҳо ва воситаҳои нақлиёт аз сарҳади гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон зиёд бошад, мақомоти андоз ҳангоми муроҷиати хаттии андозсупоранда тасдиқномаи чунин маблағи зиёдатиро аз мақомоти гумруки дахлдор гирифта, амали дар қисми 1 ҳамин модда пешбинишударо иҷро мекунанд ва дар мӯҳлати 3-рӯзаи баъди гузаронидани чунин баҳисобгирии дар боло номбаршуда андозсупорандаро огоҳ менамоянд.
4. Маблағҳои зиёдатии андоз, ҷарима ва фоизҳои дар ҳамин модда баррасишуда, бо мувофиқаи андозсупоранда, мақомоти дахлдори андоз ва гумрук мумкин аст барои пӯшонидани қарзҳои андоз, ҷарима ва фоизҳо барои гузаштани молҳо ва воситаҳои нақлиёт аз сарҳади гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон равона карда шаванд, агар барзиёди ва қарзҳо ба ҳамон як буҷет тааллуқ дошта бошанд.
5. Агар маблағи барзиёд пардохтшудаи андоз, ҷарима ва фоизҳо ба ҳамон як буҷет, вале ӯҳдадории андоз ба дигар буҷет тааллуқ дошта бошад, баҳисобгири ё баргардонидани маблағҳои барзиёд пардохташудаи андоз, ҷарима ва фоизҳо тибқи тартиби муқаррарнамудаи дастуруламал дар бораи анҷом додани баҳисобгири ё баргардонидани маблағҳои изофагии пардохташудаи андоз, ҷарима ва фоизҳо, ки мақоми ваколатдори давлати бо мувофиқаи Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон қабул менамояд, сурат мегарад.
Моддаи 90. Тағйир додани мӯҳлати пардохти андоз
1. Тағйир додани мӯҳлати пардохти андоз, ҷарима ва фоизҳо (ба таъхир гузоштан) ин аз мӯҳлати мутобиқи ҳамин Кодекс муқаррарнамудаи пардохти андоз, ҷарима ва фоизҳо, аз ҷумла пардохтҳои ҷори, ба мӯҳлати нисбатан дертар гузарондани он ба ҳисоб меравад.
2. Батаъхиргузори танҳо нисбати он ӯҳдадориҳои андоз анҷом дода мешавад, ки мӯҳлати пардохташон расидааст.
3. Батаъхиргузори метавонад доир ба як ё якчанд андоз фароҳам оварда шавад.
4. Маблағи андоз, ҷарима ва фоизҳое, ки ба таъхир гузошта шудаанд, то рӯзи ба охир расидани давраи батаъхиргузори ҳамчун бақияпули ба ҳисоб намеравад ва нисбати он тадбирҳои ситонидани маҷбурии андоз, ҷарима ва фоизҳо, ба истиснои ҳисоби фоиз, татбиқ намегарданд.
5. Батаъхиргузори андозсупорандаро, ба истиснои ҳолатҳои дар бандҳои 1 ва 2 қисми 10 ҳамин модда пешбинишуда, аз ҷавобгарии ҳисоби фоизҳо нисбати маблағҳои ба таъхир гузошташудаи андозҳо то ба охир расидани давраи батаъхиргузори озод наменамояд.
6. Батаъхиргузори андозсупорандаро аз иҷрои ӯҳдадориҳои дар мӯҳлатхои муқарраршуда пешниҳод намудани эъломия ва дигар ҳисоботи муқарраршуда ба мақомоти андоз нисбати андозҳое, ки ба таъхир гузошта шудаанд, озод намекунад.
7. Дар давраи батаъхиргузори ҷараёни мӯҳлатҳои даъво, ки ҳамин Кодекс муқаррар кардааст, қатъ мегардад.
8. Пӯшонидани маблағи ӯҳдадориҳои андози ба таъхир гузошташуда аз моҳе, ки баъди моҳи давраи батаъхиргузори фаро мерасад, оғоз мегардад. Ҳамзамон андозсупоранда дар баробари пӯшонидани маблағи ӯҳдадориҳои андози ба таъхир гузошташуда ӯҳдадор аст ба буҷет тамоми маблағҳои ӯҳдадориҳои ҷории андозро пардозад.
9. Ҳангоми пардохт ба буҷет маблағҳои барои иҷрои ӯҳдадориҳои андоз равонашуда аввал барои пӯшонидани ӯҳдадориҳои ҷории андоз ва қисми боқимонда барои пӯшонидани ӯҳдадориҳои андозҳои ба таъхир гузошташуда истифода мешаванд.
10. Батаъхиргузори метавонад ба шахсе фароҳам оварда шавад, ки барои он манфиатдор (шахси манфиатдор) буда, ақаллан яке аз чунин асосҳо мавҷуд бошад:
1) дар натиҷаи офати табий, садамаи технологи ва дигар ҳолатҳои таъсири қувваҳои рафънопазир ба ин шахс зарар расидааст;
2) сари вақт аз буҷет маблағгузори нашудани ин шахс ё сари вақт напардохтани маблағи фармоиши давлати, ки аз ҷониби ин шахс иҷро шудааст;
3) аз ҷониби ин шахс гузаронидани корҳои илмию тадқиқоти ё таҷрибавию конструктори;
4) аз ҷониби ин шахс анҷом додани фаъолияти ҷоринамои ё инноватсиони, аз ҷумла офаридани технологияҳои нав ё такмили технологияҳои истифодашаванда, кор карда баромадани ашё ё маводи нав.
11. Батаъхиргузории такрории пардохти андоз, ҷарима ва фоизҳо бе пурра пӯшонидани маблағҳои андози қаблан ба таъхир гузошташуда, ба истиснои ҳолатҳои мавҷудияти асосҳои пешбининамудаи бандҳои 1) ва 2) қисми 10 ҳамин модда, манъ аст.
12. Агар қонунгузории гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиби дигаре пешбини накарда бошад, қоидаҳои пешбининамудаи ҳамин модда ҳамчунин ҳангоми ба таъхир гузоштани пардохти андоз, ҷарима ва фоизҳо вобаста ба гузаштани молҳо ва воситаҳои нақлиёт аз сарҳади гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон татбиқ мегардад.
13. Қарор дар хусуси батаъхиргузори оид ба андозҳои умумидавлати бо пешниҳоди Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки бо мақоми ваколатдори давлати ва Вазорати иқтисод ва савдои Ҷумҳурии Тоҷикистон мувофиқа шудааст, аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон қабул карда мешавад.
14. Қарор дар хусуси батаъхиргузори оид ба андозҳои маҳалли бо пешниҳоди мақомоти дахлдори молия ва андози шаҳр (ноҳия) аз ҷониби раиси шаҳри (ноҳияи) дахлдор қабул карда мешавад.
15. Бо назардошти талаботи ҳамин модда Низомномаи тартиб ва мӯҳлати (давомнокии) батаъхиргузории ӯҳдадории андоз аз ҷониби Ҳукумати ҶумҳурииТоҷикистон муайян карда мешавад.
Моддаи 91. Тартиби пӯшонидани ӯҳдадориҳои андоз
Пӯшонидани ӯҳдадориҳои андоз мувофиқи тартиби зайл анҷом дода мешавад:
1) маблағи андозҳои ҳисобкардашуда;
2) ҷаримаҳои ҳисобкардашуда;
3) фоизҳои ҳисобкардашуда.
Ҳамзамон аз рӯи маблағи андозҳо, ҷаримаҳо ва фоизҳои ҳисобкардашуда пардохтани ӯҳдадориҳои андоз ба тарзи пайдарҳамии зерин амали карда мешавад:
а) дар навбати аввал ӯҳдадориҳои андози соли ҷори пардохта мешаванд (агар онҳо мавҷуд бошанд);
б) маблағи боқимонда барои пардохт кардани ӯҳдадориҳои андози солҳои гузашта, аз қарзҳои андози нисбатан дертар (қарзҳои андози ба соли ҷори хеле наздик) сар карда, то қарзҳои андози барвақттар (қарзҳои андози аз соли ҷори хеле дур) гузаронда мешавад (Қонун аз 26 декабри соли 2005 №114).
БОБИ 10. МАҶБУРАН СИТОНИДАНИ АНДОЗҲО
Моддаи 92. Тадбирҳои таъмини иҷрои ӯҳдадориҳои андози дар мӯҳлаташ иҷронашуда
1. Мақомоти андоз иҷрои ӯҳдадориҳои андози дар мӯҳлати муқарраршуда иҷронакардаи андозсупорандаро тибқи тадбирҳои зерини пешбининамудаи ҳамин Кодекс таъмин менамоянд:
1) ҳисобкунии фоизҳо ба маблағҳои тибқи мӯҳлат насупоридаи андозҳо;
2) боз доштани амалиётҳои хароҷоти аз рӯи суратҳисобҳо дар бонкҳо ва дигар муассисаҳои молиявию кредити;
3) ҳабси амволи андозсупоранда ва ситонидани маблағҳое, ки ба андозсупоранда тааллуқ доранд.
2. Дар сурати аз ҷониби андозсупоранда дар мӯҳлатҳои муқарраршуда иҷро нагардидани ӯҳдадориҳои пардохти андоз, ҷарима ва фоизҳо, яъне ҳангоме, ки андозсупоранда бақияпули дорад, мақомоти андоз андозсупорандаро дар мавриди зарурати пардохти андоз, ҷарима ва фоизҳо дар мӯҳлати 10 рӯз аз санаи гирифтани чунин огоҳнома ва дар мавриди напардохтани андоз имконпазирии нисбати ӯ андешидани тадбирҳои пешбининамудаи бандҳои 2) ва 3) қисми 1 ҳамин модда огоҳ менамоянд. Агар дар ҳамин Кодекс тартиби дигаре пешбини нашуда бошад, ҳисобкунии фоизҳо дар ҳамаи ҳолатҳои мавҷудияти бақияпули анҷом дода шуда, барои истифодаи чунин тадбир огоҳ намудани андозсупоранда тақозо намегардад.
3. Қоидаҳои ҳамин боб нисбати агентҳои андоз тибқи ҳамон тартибе, ки барои андозсупоранда пешбини шудааст, татбиқ мегарданд.
4. Ҳамин боб бо риояи муқаррароти Кодекси граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон нисбати навбати аз ҳисоб баровардани маблағҳои пули дар суратҳисобҳои бонки истифода бурда мешавад.
Моддаи 93. Фоизҳо вобаста ба пардохти кам ё барзиёди андозҳо
1. Ба истиснои ҳолатҳои муқаррарнамудаи ҳамин Кодекс, агар ягон маблағи андоз, аз ҷумла пардохтҳои ҷори, дар мӯҳлати муқарраргардида пардохт нашуда бошад, яъне ҳангоми мавҷуд будани пардохти кам (бақияпули), андозсупоранда вазифадор аст фоизҳои ин маблағи кам пардохтшударо (бақияпулиро) дар мӯҳлати аз санаи фаро расидани мӯҳлати пардохт то санаи пардохти маблағи кам супоридашуда (бақияпули) пардозад.
2. Агар аз санаи аз ҷониби андозсупоранда додани ариза барои баргардонидани маблағи андози барзиёд пардохтшуда, яъне изофапули, то санаи воқеии баргардонидани маблағи изофапули беш аз 30 рӯзи тақвими гузашта бошад, фоизҳо ба фоидаи андозсупоранда ба маблағи изофапулии андоз бояд аз буҷети дахлдор аз санаи додани ариза барои баргардонидани изофапули то санаи воқеии баргардонидани он пардохта шаванд.
Барои мақсадҳои сархати боло ҳангоми ҳисоби кардани маблағи барзиёд санаи баргардонидан санаи анҷом додани баҳисобгири ва ё агар пардохти изофапули ва бақияпули ба буҷетҳои мухталиф тааллуқ дошта бошад, санаи гирифтани иҷозат барои баҳисобгири ба ҳисоб меравад.
Фоизҳо ба андозсупоранда пардохта намешаванд, агар баргардонидани маблағи изофаги дар мӯҳлати на бештар аз 30 рӯз аз лаҳзаи аз ҷониби андозсупоранда додани ариза дар мавриди баргардонидани маблағҳои зиёдатии пардохтшуда анҷом дода шавад.
3. Меъёри фоизҳо мутобиқи ҳамин модда бо фоизҳои одди дар ҳаҷми 150 фоизи меъёри азнавмаблағгузории (рефинансирование) Бонки миллии Тоҷикистон дар шакли меъёрҳои азнавмаблағгузориҳо ба ҳисоби миёнаи арифметикии барои ҳар як семоҳаи ҷори муайяншуда муқаррар карда мешавад.
4. Ба ҷарима ва фоизҳои ҳисобкардашуда фоизҳо ҳисоб карда намешаванд.
5. Ҳангоми дар андозсупоранда мавҷуд будани изофапули оид ба як андоз ва бақияпули оид ба дигар андозҳо ҳисобкунии фоиз ба маблағи бақияпули барои даврае, ки маблағи бақияпули аз маблағи изофапули камтар буд, анҷом дода намешавад, агар изофапули ва бақияпули ба ҳамон як буҷет тааллуқ дошта бошанд.
6. Дастуруламал дар бораи ҳисобкунии фоизҳо оид ба пардохти бақияпули ё изофапули вобаста ба андозҳо аз ҷониби мақоми ваколатдори давлати бо мувофиқаи Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Бонки миллии Тоҷикистон қабул карда мешавад.
Моддаи 94. Боз доштани амалиётҳои хароҷоти бо суратҳисобҳои андозсупоранда дар бонкҳо ва дигар муассисаҳои молиявию кредити
1. Боз доштани амалиётҳои хароҷоти бо суратҳисобҳои андозсупоранда дар бонкҳо ва дигар муассисаҳои молиявию кредитии (ба истиснои суратҳисобҳои муросилотии бонкҳо) (минбаъд - "боз доштани амалиётҳои хароҷоти бо суратҳисобҳои бонки") шахси ҳуқуқи ва соҳибкори инфироди ҳангоми мавҷудияти ҳатто яке аз ҳолатҳои зайл амали карда мешавад:
1) агар андозсупоранда дар мӯҳлати муқарраргардида эъломияи андозро пешниҳод накунад ва мақоми андоз ӯро дар мавриди зарурати пешниҳоди он огоҳ карда бошад ва агар баъди гузаштани 30 рӯзи тақвими аз санаи чунин огоҳони эъломияи андоз пешниҳод нашуда бошад;
2) ҳангоми напардохтани андоз, ҷарима ва фоизҳо дар мӯҳлати муқаррарнамудаи қисми 2 моддаи 92 ҳамин Кодекс мақоми андоз такроран дар бораи зарурати пардохти андоз, ҷарима ва фоизҳо огоҳ менамояд ва агар дар ҷараёни 30 рӯзи тақвимии баъди гирифтани огоҳномаи такрори аз ҷониби андозсупоранда қарзи андоз (бақияпули) пардохта нашавад;
3) иҷозат надодан ба шахсони мансабдори мақомоти андоз барои санҷиши андоз ва азназаргузаронии объектҳои андозбанди ва объектҳои бо андозбанди алоқаманд, ба истиснои ҳолатҳое, ки онҳо тартиби муқаррарнамудаи ҳамин Кодексро оид ба гузаронидани санҷиши андоз вайрон кардаанд, агар аз санаи аз ҷониби андозсупоранда гирифтани огоҳномаи мақоми андоз дар бораи зарурати иҷозат додан ба шахсони мансабдори мақоми андоз барои санҷиши андоз ва имконпазирии татбиқи тадбирҳои пешбининамудаи ҳамин модда 10 рӯзи тақвими гузашта бошад.
2. Ҳангоми мавҷудияти асосҳои пешбининамудаи қисми 1 ҳамин модда, роҳбари аввали мақоми андоз (ё шахси ивазкунандаи он), ки дар он андозсупоранда дар баҳисобгирии бақайдгири гузошта шудааст, дар хусуси боз доштани амалиёти хароҷоти бо суратҳисобҳои бонкии андозсупоранда тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузори ба суди маҳали ҷойгиршавии андозсупоранда муроҷиат мекунад, ҳамзамон андозсупорандаро дар бораи муроҷиат ба суд огоҳ месозад.
3. Боз доштани амалиёти хароҷоти бо суратҳисобҳои бонки нисбати тамоми амалиёти хароҷотии андозсупоранда, ба истиснои пардохти музди меҳнат ва пардохти қарзи андози ҳисобшуда, татбиқ карда мешавад.
4. Қарори суд оид ба боз доштани амалиёти хароҷоти бо суратҳисобҳои бонкии андозсупоранда бояд бечунучаро аз ҷониби бонк ва ташкилоте, ки амалиёти алоҳидаи бонкиро ба ҷо меоварад, иҷро гардад.
5. Мақоми андоз барои иҷрои қарори суд оид ба боз доштани амалиёти хароҷоти бо суратҳисобҳои бонкии андозсупоранда чораҳои дахлдор меандешад.
6. Бонк ё дигар ташкилоти молиявию кредитӣ ва мақоми андоз барои зарари дидаи андозсупоранда дар натиҷаи боздоштани амалиёти хароҷотӣ аз рӯи суратҳисобҳои бонкӣ бо қарори суд, ки мувофиқи талаботи ҳамин Кодекс қабул шудааст, ҷавобгар нестанд (Конун аз 22 декабри соли 2006 № 219).
7. Дар мавриди мавҷуд будани қарори суд дар бораи боздоштани амалиёти хароҷотӣ аз рӯи суратҳисобҳои бонкии андозсупоранда ҳар як бонк ё дигар ташкилоти молиявию кредитӣ ҳуқуқ надорад, ки барои ин андозсупоранда, ба истиснои додани пули нақд барои пардохти музди меҳнати ҳисоб кардашуда, суратҳисоби нав кушояд, аз суратҳисоби ӯ пули нақд ё қарз диҳад (Конун аз 22 декабри соли 2006 № 219).
8. Пас аз бартараф намудани асосҳое, ки барои боздоштани амалиёти хароҷотӣ аз рӯи суратҳисобҳои бонкӣ сабаб шудаанд, мақоми андоз на дертар аз як рӯзи бонкӣ мутобиқи тартиби муқаррарнамудаи моддаи 64 ҳамин Кодекс ба андозсупоранда, инчунин ба бонки манфиатдор дар бораи бартараф намудани асосҳое, ки барои боздоштани амалиёти хароҷотӣ аз рӯи суратҳисобҳои бонкии андозсупоранда сабаб шудаанд, огоҳиномаи хаттӣ равон мекунад. Бонке, ки огоҳиномаи дар боло зикргардидаро гирифтааст, аз лаҳзаи гирифтани он амалиёти хароҷотиро аз рӯи суратҳисобҳои бонкии андозсупоранда аз нав барқарор мекунад (Конун аз 22 декабри соли 2006 № 219).
9. Низомномаи боз доштани амалиётҳои хароҷоти бо суратҳисобҳои бонкии андозсупоранда дар бонкҳо ва дигар муассисаҳои молиявию кредити ва бекор кардани он аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон қабул карда мешавад (Конун аз 22 декабри соли 2006 № 219).
Моддаи 95. Ҳабси амвол
1. Ҳабси амвол ба сифати чораи таъмини иҷрои ӯҳдадориҳои андоз чун амали мақоми андоз оид ба маҳдуд намудани ҳуқуқи моликии андозсупоранда (дигар шахси ӯҳдадор) нисбати амволи он эътироф мегардад.
2. Ҳабси амвол метавонад пурра ё қисман бошад. Ҳабси пурраи амвол чунин маҳдудсозин ҳуқуқи андозсупоранда нисбати амволи ӯ эътироф мегардад, ки ҳангоми он ӯ ҳуқуқи ихтиёрдории амволи хабсшударо надорад, вале соҳиби ва истифодаи амволро бо иҷозати хатти ва таҳти назорати мақоми андоз анҷом медиҳад. Ҳабси қисмани амвол чунин маҳдудсозии ҳуқуқи андозсупоранда нисбати амволи ӯ эътироф мегардад, ки ҳангоми он андозсупоранда чунин амволро мустақилона соҳиби мекунад ва истифода мебарад, вале ихтиёрдории амволро бо иҷозати хатти ва таҳти назорати мақоми андоз анҷом медиҳад.
3. Ҳабси қисмани амвол метавонад нисбати андозсупорандае татбиқ гардад, ки қарзи напӯшонидаи андозро баъди гузаштани 60 рӯзи тақвими аз рӯзи муқарраршудаи пардохти андозҳо ақаллан оид ба яке аз намудҳои андоз дошта бошад.
Ҳабси пурраи амволро баъди татбиқ намудани ҳабси қисмани амвол, агар бо гузашти 120 рӯзи тақвими аз рӯзи муқарраршудаи пардохти андозҳо қарзи напӯшонидаи андоз мавҷуд бошад, татбиқ намудан мумкин аст.
Ҳангоми тағйир ёфтани мӯҳлати пардохти андозҳо мутобиқи моддаи 90 ҳамин Кодекс ҳисобкунии мӯҳлатҳои дар боло номбаршуда аз рӯзи якуми ба охир расидани батаъхиргузори оғоз меёбад.
4. Шарти пешакии ҳабси амвол аз иҷрои амали пешбининамудаи қисми 2 моддаи 92 ҳамин Кодекс иборат аст. Барои амали намудани ҳабси қисман ё пурраи амвол мақоми андоз ӯҳдадор аст дар мӯҳлати на пештар аз 15 рӯзи тақвими то ба охир расидани мӯҳлатҳои дар қисми 3 ҳамин модда зикршуда ба таври хатти андозсупорандаро дар хусуси нисбати ӯ татбиқ намудани ҳабси қисман ё пурраи амвол огоҳ намояд. Ҳабси амвол танҳо баъди ба охир расидани ин мӯҳлати 15-рӯзаи огоҳсози татбиқ карда мешавад, агар дар ин мӯҳлат қарзи андоз (бақияпули) пурра пӯшонида нашавад. Шакли огоҳнома оид ба чораи татбиқи ҳабси қисман ё пурраи амволро мақоми ваколатдори давлати муайян менамояд.
5. Ҳангоми гузаронидани ҳабси амволи андозсупоранда, дар сурати аз ҷониби андозсупоранда пешниҳод шудани нақшаи воқеии беҳбуди вазъи молияви, байни мақоми андоз ва андозсупоранда оид ба тартиб ва мӯҳлатҳои пардохти қарз метавонад шартнома баста шавад. Шартнома метавонад боз доштани ҳабси намудҳои алоҳидаи амвол, иваз намудани ҳабси пурра ба ҳабси қисман нисбати тамоми амвол ё як қисми онро пешбини намояд.
6. Ҳабсро нисбати ҳамаи намудҳои амволи андозсупоранда, ба истиснои амволе, ки ситонидани он мутобиқи қонунҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон манъ мебошад, татбиқ намудан мумкин аст.
7. Ҳабс танҳо нисбати он амволе татбиқ мешавад, ки барои иҷрои ӯҳдадориҳои андоз зарур ва кифоя мебошад.
Ҳабси амвол паиҳам нисбати инҳо татбиқ мегардад:
1) воситаҳои пулии нақд, аз ҷумла бо асъори хориҷи, ки дар хазина ё таҳти ҷавобгарии шахсони (кормандони) мансабдори андозсупоранда мебошанд. Асъори хориҷие, ки дар таркиби амволи ба ҳабс гирифташуда қарор дорад, бояд ба Бонки миллии Тоҷикистон барои мубодила ба асъори миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар мӯҳлати на дертар аз рӯзи минбаъдаи бонки супорида шуда, якҷоя бо маблағҳои пулии миллии нақди ба ҳабс гирифташуда барои пӯшонидани ӯҳдадориҳои андози андозсупоранда ба буҷет гузаронида шавад;
2) амволе, ки бевосита дар истеҳсоли маҳсулот (молҳо) иштирок надорад, аз ҷумла, қоғазҳои қиматноқ воситаҳои арзи, нақлиёти автомобилии сабукрав, маводи ороишии биноҳои хизмати (маъмури) ва биноҳои ғайриистеҳсоли, дигар намуди амволи бозоргир ва ғайра;
3) маҳсулоти тайёр (молҳо), инчунин дигар арзишҳои моддие, ки барои истифодаи бевосита дар истеҳсолот пешбини нашудаанд;
4) ашёи хом ва маводе, ки барои истифодаи бевосита дар истеҳсолот пешбини шудаанд, инчунин дастгоҳҳо, таҷҳизот, бино, иншоот ва дигар воситаҳои асоси. Дастгоҳҳо, таҷҳизот, бино, иншоот ва дигар воситаҳои асосии корхонаҳо ва ташкилотҳои давлати ба ҳабс гирифта намешаванд;
5) амволи дигар.
Ҳамзамон нисбати амволи андозсупоранда, ки ба иҷораи молияви (лизинг) ва (ё) гарав дода шудааст, ситонидани чунин амвол ва тағйир додани шартҳои шартнома (лизинг ва (ё) гарав) аз лаҳзаи баровардани қарор оид ба ҳабси чунин амвол ва то бекор намудани он манъ аст.
8. Ҳабси амволи андозсупоранда дар асоси муроҷиати роҳбари якуми мақомоти андоз (ё муовини ваколатдори он) бо тартиби суди анҷом дода мешавад.
9. Қарори суд дар бораи ҳабси амвол, ки мутобиқи қисми 8 ҳамин модда қабул шудааст, дар давоми 2 рӯзи кори барои иҷро ба воҳиди дахлдори полиси андоз супорида мешавад. Дар вақти ба ҳабс гирифтани амвол якҷоя бо кормандони полиси андоз метавонанд кормандони мақомоти андоз низ иштирок намоянд. Пеш аз ҳабси амвол шахсони мансабдоре, ки ҳабс мегузаронанд, вазифадоранд ба андозсупоранда (намояндаи ӯ) қарори суд ва ҳуҷҷатҳои тасдиқкунандаи ваколаташонро нишон диҳанд.
10. Ҳабси амволи андозсупоранда (дигар шахси ӯҳдадор) бо иштироки шахсони холис гузаронида мешавад. Воҳиди полиси андоз, ки ҳабси амволро анҷом медиҳад, ҳуқуқ надорад иштироки андозсупорандаро (намояндаи қонуни ва (ё) ваколатдори онро) ҳангоми гузаронидани ҳабс иҷозат надиҳад. Ба шахсоне, ки дар гузаронидани ҳабси амвол ба сифати шахсони холис иштирок менамоянд, инчунин ба андозсупоранда (намояндаи он) ҳуқуқ ва ӯҳдадориҳояшон фаҳмонида мешаванд.
11. Шабона гузаронидани ҳабси амвол мумкин нест.
12. Ҳангоми гузаронидани ҳабси амвол протокол тартиб дода мешаванд. Дар ин протокол ё рӯйхати ба он замимашаванда амволи таҳти ҳабс қароргиранда бо зикри ном, миқдор ва сифатҳои инфиродии мавод ва ҳангоми имконпазири - арзиши он дақиқ инъикос мегардад. Тамоми маводе, ки бояд ҳабс шавад, ба шахсони холис ва андозсупоранда (намояндаи он) нишон дода мешавад. Протокол дар мавриди ба ҳабс гирифтани амвол дар се нусха таҳия гардида, яке ба мақоми андоз, нусхаи дигар дар воҳиди полиси андоз, ки ҳабсро анҷом додааст ва нусхаи сеюм ба андозсупоранда, ки амволаш ба ҳабс гирифта шудааст, дода мешавад.
13. Роҳбари воҳиди полиси андозе, ки қарорро оид ба ҳабси пурраи амвол иҷро намудааст, бо мувофиқаи роҳбари мақоми андозе, ки дар бораи ҳабси пурраи амвол ба суд муроҷиат кардааст, бояд ҷои нигоҳдошти (ҳифзи) амволи ҳабсшударо муайян кунад.
14. Воҳиди полиси андоз метавонад мустақилона нигоҳдошти амволи ҳабсшударо таъмин намояд ё дар асоси шартномави барои нигоҳдошт ба шахси сеюм диҳад, ё дар ҳолатҳои алоҳида амволи ҳабсшударо барои нигоҳдошт ба худи андозсупоранда супорад. Дар ҳолати охирин андозсупоранда барои ҳифзи амволи ҳабсшуда ҷавобгар мебошад.
15. Аҳдҳое, ки андозсупоранда (дигар шахси ӯҳдадор) нисбати амволи ҳабсшуда бо вайрон кардани тартиби муқаррарнамудаи ҳамин модда анҷом додааст, беътибор дониста мешаванд.
16. Мақомоти гумрук дар асоси огоҳномаи хаттии мақоми андоз оид ба қарори суд дар бораи ҳабси пурраи амволи андозсупоранда амалиёти содиротии тамоми амволи ҳабсшудаи ҳамин андозсупорандаро барои мӯҳлатҳои дар огоҳномаи хаттии мақоми андоз зикргардида боз медоранд.
17. Қарори суд оид ба ҳабси амвол аз лаҳзаи бекор намудани ин қарор аз ҷониби суди болои бекор, аз лаҳзаи иҷрои ӯҳдадории андоз бошад, иҷрошуда дониста мешавад. Амали қарори суд аз лаҳзаи эътирози прокурор то мутобиқи тартиби муқаррарнамудаи қонун моҳиятан барраси намудани ин эътироз боз дошта мешавад.
18. Низомнома оид ба тартиби ба ҳабс гирифтани амвол бо назардошти талаботи ҳамин модда аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон қабул карда мешавад.
Моддаи 96. Фурӯши амволи ҳабсшуда
1. Амволи ҳабсшудаи андозсупоранда ва амволе, ки аз шахси қарздори андозсупоранда мутобиқи моддаи 97 ҳамин Кодекс гирифта шудааст, агар он дар шакли пули пешниҳод нашуда бошад, дар музоядаи озод, ки тартиб ва шартҳои гузаронидани онро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамояд, фурӯхта мешавад.
2. Маблағҳои аз фурӯши амвол гирифташуда барои пардохти андозҳо, ҷарима ва фоизҳо мутобиқи карори суд мувофики моддаи 95 ҳамин Кодекс ва дар кисмати бокимонда мутобики моддаи 91 ҳамин Кодекс, ҳамчунин барои хароҷоти нигоҳдошт ва фурӯши амвол, аз ҷумла хароҷоти мақоми андоз ва воҳиди полиси андоз равона карда мешаванд. Бақияи маблағ ба андозсупоранда дар муддати се рӯзи бонки баргардонида мешавад (Конун аз 22 декабри соли 2006 № 219).
Моддаи 97. Ситонидани маблағҳое, ки ба андозсупоранда тааллуқ доранд
1. Ситонидани маблағҳои пулии суратҳисоби бонкии андозсупоранда ва дебиторони ӯ бо тартиби суди анҷом дода мешавад.
Мақоми андоз ҳуқуқ дорад ба бонк ва дигар муассисаи молиявию кредити, ки дар онҳо суратҳисобҳои андозсупоранда ва (ё) дебиторонаш кушода шудаанд ва хизмат расонида мешаванд, қарори судро дар бораи ситонидани маблағҳои пулии суратҳисоби андозсупоранда ва (ё) дебиторонаш фиристад, ки он бонк ва дигар муассисаҳои молиявию кредитиро ӯҳдадор менамояд пардохти мустақими (бе дахолати андозсупоранда ва суратҳисобҳои он) ҳама гуна маблағро, ки дар суратҳисобҳои андозсупоранда ва (ё) дебиторонаш мавҷуд аст, ба буҷети дахлдор дар давоми 10 рӯз аз санаи қабул намудани фармоиш иҷро кунанд.
2. Ҳангоми татбиқи қисми 1 ҳамин модда ситонидани маблағи қарзи андоз аз ҳисоби маблағҳои дар суратхисобҳои андозсупоранда дар бонк ва дигар муассисаи молиявию кредити мавҷуда, баъди гирифтани қарори суд дар бораи ситонидани маблағҳои пулии суратҳисоби андозсупоранда, бо чунин тартиб амали карда мешавад:
1) ба бонк ва дигар муассисаи молиявию кредити, ки дар онҳо суратҳисобҳои андозсупоранда кушода шудаанд ва хизмат расонида мешаванд, мақоми андоз қарори дахлдори судро мефиристад;
2) ситонидани маблағи қарзи андоз аз маблағҳои дар суратҳисобҳои андозсупоранда дар бонк ва дигар муассисаи молиявию кредити мавҷудбуда дар асоси фармоиши инкассавии мақоми дахлдори андоз анҷом дода мешавад;
3) фармоиши инкассави оид ба ситонидани маблағи қарзи андоз ба бонк ва дигар муассисаи молиявию кредити, ки дар онҳо суратҳисобҳои андозсупоранда кушода ва хизмат расонида мешаванд, равона мегардад ва мувофиқи тартиби муқаррарнамудаи банди 2) моддаи 76 ҳамин Кодекс иҷро карда мешавад;
4) фармоиши инкассави дар шакле, ки санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар намудаанд, пешниҳод карда мешавад ва бояд дар он зикр гардад, ки аз кадом суратҳисоби (суратҳисобҳои) андозсупоранда маблағҳои қарзи андоз ситонида мешаванд;
5) ҳангоми дар суратҳисобҳои андозсупоранда набудани маблағ бо арзи милли ситонидани қарзи андоз аз суратҳисобҳои андозсупоранда бо арзи хориҷи, бо истифодаи қурби арзи милли нисбати арзҳои хориҷи, ки дар рӯзи ситонидани қарзи мазкур Бонки миллии Тоҷикистон муқаррар кардааст, анҷом дода мешавад;
6) ҳангоми кифоя будани пул дар суратҳисоби (суратҳисобҳои) андозсупоранда фармоиши инкассави оид ба ситонидани қарзи андоз аз ҷониби бонк ва дигар муассисаи молиявию кредити дар мӯҳлати на дертар аз як рӯзи амалиётии баъди рӯзи қабули чунин фармоиш иҷро карда, мешавад;
7) ҳангоми нокифоя будани пул ё мавҷуд набудани он дар суратҳисоби (суратҳисобҳои) андозсупоранда фармоиши инкассави (фармоишҳои инкассави) вобаста ба дохилшавии маблағҳо ба ин суратҳисоб (суратҳисобҳо) иҷро карда мешавад;
3. Дар сурати имконнопазир будани ҳолатҳои дар қисми 2 ҳамин модда пешбинигардида, татбиқи қисми 1 ҳамин модда оид ба ситонидани маблағи қарзи андоз аз суратҳисобҳои дебиторҳои андозсупоранда бо тартиби зерин анҷом дода мешавад:
1) ҳангоми мавҷуд набудани пул дар суратҳисобҳои андозсупоранда мақоми андоз, ки дар он андозсупоранда ба қайд гирифта шудааст, ҳуқуқ дорад дар доираи қарзи андози ташаккулёфта пулҳои ба андозсупоранда тааллуқдоштаро аз суратҳисобҳои дебиторонаш ситонад. Ҳамзамон ба дебитор ва бонк ё дигар муассисаи молиявию кредитии дебитор аз ҷониби ҳамин мақоми андоз қарори дахлдори суд ва огоҳнома оид ба ситонидани пулҳо аз суратҳисобҳои ӯ (дебитор) барои пардохти қарзи андози андозсупоранда фиристода мешавад. Чунин огоҳнома дорои маънои манъ намудани иҷрои пардохтҳо аз ҷониби дебитор ба ҳисоби пӯшонидани қарзи худ дар назди андозсупоранда мебошад.
Дар мӯҳлати на дертар аз 30 рӯзи тақвимии баъди қабули огоҳнома дебитор ӯҳдадор аст ба мақоми андозе, ки огоҳнома фиристодааст, санади муқоисавии ҳисоббаробаркуниҳои якҷоя бо андозсупоранда дар рӯзи қабули огоҳнома таҳиянамударо пешниҳод намояд;
2) санади муқоисавии ҳисоббаробаркунии байни андозсупоранда ва дебитори он бояд маълумоти зеринро дар бар гирад:
- номи андозсупоранда ва дебитори он, рақамҳои мушаххаси андозсупорандаи онҳо;
- номи мақоми андозе, ки андозсупоранда ва дебитори он дар қайд аст;
- маълумотҳои суратҳисобҳои андозсупоранда ва дебитори он;
- маблағи қарзи дебитор дар назди андозсупоранда;
- маълумотҳои ҳуқуқи, мӯҳр ва имзои андозсупоранда ва дебитори он;
- санаи тартиб додани санади муқоисави;
3) дар асоси санади муқоисавии ҳисоббаробаркуни мақоми андозе, ки андозсупоранда дар баҳисобгирии бақайдгирии он мебошад, ба суратҳисоби (суратҳисобҳои) дебитор оид ба ситонидани қарзи андози андозсупоранда фармоиши инкассави мегузорад;
4) бонк ё дигар муассисаи молиявию кредитии дебитор ӯҳдадор аст фармоиши инкассави оид ба ситонидани қарзи андози андозсупорандаро мувофиқи талаботи пешбининамудаи қисми 2 ҳамин модда иҷро намояд.
Моддаи 98. Масъулияти шахсоне, ки активҳои андозсупорандаро бо нархҳои ғайрибозори дастрас намудаанд
Ҳангоме, ки ӯҳдадории андози андозсупоранда баъди фурӯши амволи ҳабсшуда иҷро намегардад, шахсе, ки активҳои андозсупорандаро дар рафти амалиёти бо шартҳои ғайрибозори амалишуда гирифтааст ва ин амалиёт дар ҷараёни се сол то санаи татбиқи расмиёти ҳабс ҷой дошта бошад, оид ба иҷрои ӯҳдадориҳои андози андозсупоранда дар ҳаҷми арзиши активҳои гирифта, бо тарҳи ҳама гуна маблағи барои гирифтани чунин активҳо масрафнамудааш масъул мебошад.
Моддаи 99. Аз ҳисоб баровардани қарзҳои беэътимод оид ба андоз
Қарзҳои беэътимод доир ба андоз, ҷарима ва фоизҳо мувофиқи тартиби муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҳисоб бароварда мешаванд.
БОБИ 11. ҲАЛЛИ БАҲСҲО
Моддаи 100. Ҳуқуқ барои шикоят намудан
1. Андозсупорандае, ки санади санҷиши андоз, маблағи ҳисобшудаи андоз, ҷарима ва фоизҳо, инчунин дигар қарорҳои мақоми андозро мавриди баҳс қарор додааст, метавонад ба мақоми андозе, ки қарорҳои дахлдорро қабул кардааст, ба мақоми болоии андоз, ба мақоми ваколатдори давлати ё ба суд дар хусуси аз нав дида баромадани онҳо бо ариза (шикоят) муроҷиат намояд. Дар ариза (шикоят) бояд далелҳо ва ҳуҷҷатҳое нишон дода шаванд, ки тибқи онҳо андозсупоранда хоҳиши худро дар мавриди аз нав барраси намудани қарорҳои нисбат ба ӯ қабулгардида асоснок мекунад.
Пешниҳоди ариза (шикоят) ба ҳама гуна мақомоти андози дар боло зикргардида ҳуқуқи андозсупорандаро барои ҳамзамон ё минбаъд пешниҳод намудани чунин аризаи шабеҳ ба мақоми андози сатҳи нисбатан баланд (мақоми болоии андоз) ё суд истисно наменамояд.
2. Шикоятҳои (аризаҳои даъвоии) андозсупоранда ба санадҳои санҷишҳои андоз, ҳисоби маблағҳои андоз, ҷарима ва фоизҳо, инчунин дигар қарорҳои мақомоти андоз, ки ба суд пешниҳод шудаанд, тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон барраси ва ҳал карда мешаванд (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193).
Моддаи 101. Тартиб ва мӯҳлати пешниҳод ва баррасии шикоят дар мақомоти андоз
1. Шикоят ба санади санҷиши андоз, ҳисоб намудани маблағҳои андоз, ҷарима ва фоизҳо, инчунин дигар қарорҳои мақоми андоз метавонад дар ҷараёни 30 рӯзи тақвими аз санаи аз ҷониби андозсупоранда гирифтани санади санҷиши андоз, огоҳнома дар бораи ҳисоб намудани маблағҳои андоз, ҷарима ва фоизҳо, инчунин дигар қарор ё қабул накардани (нагарифтани) қарор вобаста ба моҳияти шикояташ дар ҳамон мӯҳлат пешниҳод карда шавад.
Дар сурати гузаронидани мӯҳлати пешниҳоди шикоят бо сабабҳои узрнок дар доираи мӯҳлати даъво, ки ҳамин Кодекс муқаррар намудааст, тибқи аризаи шахси шикоятнамуда ин мӯҳлат метавонад аз ҷониби мақоми болоии андоз, мақоми ваколатдори давлати ё суд барқарор карда шавад.
2. Шикоят дар шакли хатти пешниҳод карда мешавад.
3. Шикояти андозсупоранда барраси гардида, нисбати он қарор қабул карда мешавад ва оид ба қарори қабулгардида мақоми андоз дар шакли хатти шахси шикоятнамударо дар мӯҳлати на бештар аз 30 рӯзи тақвими аз санаи гирифтани шикоят аз ҷониби мақоми андоз огоҳ менамояд.
Моддаи 102. Оқибати пешниҳоди ариза (шикоят) нисбати ҳисобкунии маблағи андоз, ҷарима ва фоизҳо
То ба охир расидани баррасии ариза (шикоят) нисбати ҳисобкунии маблағи андоз, ҷарима ва фоизҳо, инчунин дигар қарорҳо, ки ба мақомоти андоз ё суд мутобиқи моддаҳои 100 ва 101 ҳамин Кодекс пешниҳод шудааст, тибқи расмиёти муқаррарнамудаи боби 10 ҳамин Кодекс танҳо он қисми ӯҳдадориҳои андоз бояд пардохта ва ситонида шавад, ки аз ҷониби андозсупоранда таҳти баҳс қарор нагирифтааст. Боз доштани пардохти маблағи ҳамаи ӯҳдадориҳои андоз ё як қисми он вобаста ба баррасии шикоят андозсупорандаро аз пардохти фоизҳо барои сари вақт нагузаронидани маблағ ба буҷет, аз ҷумла фоизҳое, ки дар давраи аз санаи пешниҳоди шикоят то қабули қарор вобаста ба он ҳисоб шудааст, озод намекунад.
Ҳамзамон фоизҳо танҳо ба маблағи андозе, ки дар натиҷаи баррасии шикоят бояд ба буҷет пардохт шавад, ҳисоб карда мешаванд.
БОБИ 12. ҶАВОБГАРИ
Моддаи 103. Мафҳуми ҳуқуқвайронкунии андоз
Ҳуқуқвайронкунии андоз - ин амали ё беамалии зиддиқонунии (хилофи қонунгузории андоз) шахси воқеи ё ҳуқуқие мебошад, ки содир намудани он боиси ҷавобгарии муқаррарнамудаи қонун мегардад.
Моддаи 104. Ҳолатҳои истиснокунандаи ҷавобгарии шахс барои содир намудани ҳуқуқвайронкунии андоз
Ба ғайр аз ҳолатҳои пешбининамудаи қонунгузори шахсро барои содир намудани ҳуқуқвайронкунии андоз дар ҳолатҳои зайл ба ҷавобгари кашидан мумкин нест:
1) аз ҷониби андозсупоранда ё агенти андоз иҷро намудани дастурҳо ва тавзеҳоти хаттии мақоми андоз ё дигар мақоми давлати, ё шахсони мансабдори онҳо, ки дар доираи салоҳияташон додаанд;
2) аз ҳисоб баровардани бақияпули аз дигар андозҳо аз ҳисоби маблағҳои барои ҳама гуна дигар андозҳо барзиёд пардохтшуда, аз ҷумла андозҳои пардохтаи агенти андоз;
3) бартараф намудани ҳуқуқвайронкунии андоз бо роҳи пешниҳоди эъломияи иловагии андоз мутобиқи қисми 5 моддаи 73 ҳамин Кодекс.
4) агар дар субъекти хоҷагидори (андозсупорандаи) навтаъсисёфта, ки супорандаи андоз буда, бо низоми соддакардашуда андоз месупорад, ҳуқуқвайронкунии андоз дар рафтӣ аввалин санҷиши маҷмӯӣ ё мавзӯии андоз, ки пас аз 30 моҳи пурраи тақвимӣ аз рӯзи қайди давлатии он гузаронидашуда ошкор гардида бошад (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193).
Моддаи 105. Мӯҳлати даъвои ба ҷавобгари кашидан барои содир намудани ҳуқуқвайронкунии андоз
1. Шахсро барои содир намудани ҳуқуқвайронкунии андоз ба ҷавобгари кашидан мумкин нест, агар аз рӯзи содир намудан ё аз рӯзи дигари баъди ба охир расидани давраи андоз, ки дар давоми он чунин ҳуқуқвайронкунии андоз содир шуда буд, се сол гузашта бошад (мӯҳлати даъво).
2. Ҳисоби мӯҳлати даъво аз рӯзи содир намудани ҳуқуқвайронкунии андоз барои ҳамаи ҳуқуқвайронкунии содиргаштаи андоз, ба истиснои дар қисми 3 ҳамин модда пешбинишуда, истифода мегардад.
3. Ҳисоби мӯҳлати даъвои ҳуқуқвайронкунии андоз аз рӯзи ояндаи баъди рӯзи ба охир расидани давраи андоз, ки дар давоми он ҳуқуқвайронкунии андоз содир гашта буд, нисбати ҳуқуқвайронкуниҳои андози дар бандҳои 1)-3) қисми 1 моддаи 106 ҳамин Кодекс пешбинишуда анҷом дода мешавад (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193).
Моддаи 106. Ҷавобгари барои вайрон кардани қонунгузории андоз
1. Шахсони воқеи ва ҳуқуқи мутобиқи Кодекси Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи ҳуқуқвайронкуниҳои маъмури дар ҳолатҳои зайл ба ҷавобгари кашида мешаванд:
1) сари вақт пешниҳод накардани эъломияи андоз;
2) кам нишон додани маблағи андозҳо;
3) вайрон кардани қоидаҳои пардохти андоз аз арзиши иловашуда;
4) монеъ шудан ба гузаронидани санҷиши андоз;
5) вайрон кардани мӯҳлати ба баҳисобгирии бақайдгири гузоштан дар мақомоти андоз;
6) зикр накардан ё нодуруст зикр кардани рақами мушаххаси андозсупоранда дар эъломияҳои андоз ва гумруқ ҳисобнома-фактураҳо;
7) вайрон кардани тартиби нигоҳ доштани андоз дар манбаи пардохт ё нигоҳ надоштани он;
8) кушодани суратҳисобҳои ҳисоббаробаркуни ва дигар суратҳисобҳо (ба истиснои суратҳисобҳои амонатии (дипозитии) шахсони воқеи мутобиқи моддаи 76 ҳамин Кодекс) ба шахсони воқеи ва ҳуқуқи бе пешниҳоди ҳуҷҷатҳои тасдиқкунандаи рақами мушаххаси андозсупоранда;
9) вайрон кардани мӯҳлати огоҳ намудани мақомоти андози маҳали баҳисобгирии бақайдгирии худ дар бораи аз ҷониби шахси воқеи ва ҳуқуқи кушодани суратҳисобҳои ҳисоббаробаркуни ва дигар суратҳисобҳо (ба истиснои суратҳисобҳои амонатии (депозитии) шахсони воқеи мутобиқи моддаи 76 ҳамин Кодекс);
10) пешниҳод накардан ё сари вақт пешниҳод накардани санади муқоисавии ҳисоббаробаркуниҳои мутақобила ба мақоми андоз;
11) иҷро накардан ё сари вақт иҷро накардани фармоишҳои инкассавии мақомоти андоз мутобиқи моддаи 97 ҳамин Кодекс, ки барои гузаронидан мутобиқи навбати муқаррарнамудаи Кодекси граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон аз суратҳисобҳои шахсони сеюм - дебиторҳои андозсупоранда (аз ҷумла аз суратҳисобҳои худи андозсупоранда дар бонк ё дигар муассисаи молиявию кредити, ки дар он ба ҳамин андозсупоранда хизматрасони сурат мегирад) маблағҳои пули ба ҳисоби пӯшонидани қарзи андози андозсупоранда;
12) ғайриқонуни монеъ шудан ба даромадани шахси мансабдори мақоми андоз ба ҳудуди корхона ё бино;
13) риоя накардани тартиби соҳиби, истифода ва (ё) ихтиёрдории амволе, ки мақоми андоз ба ҳабс гирифтааст;
14) вайрон кардани тартиби истифодаи мошинаҳои назоратию хазинавии дорои хотираи фискали;
15) ба мақоми андоз пешниҳод накардани маълумоти зарури;
16) аз тарафи бонкҳо ва дигар муассисаҳои молпявию кредити саривақт гузаронида нашудани маблағи андозҳо аз рӯи супоришномаҳои пардохтаи андозсупорандагоне, ки дар ин ташкилотҳо суратҳисоб доранд.
2. Шахсони воқеи барои содир намудани ҷиноят дар соҳаи қонунгузории андоз мутобиқи Кодекси ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгари кашида мешаванд.
3. Агар ҳуқуқвайронкунии андоз дар субъекти хоҷагидори (андозсупорандаи) навтаъсис, ки супорандаи андоз буда, бо низоми соддакардашуда андоз месупорад, дар рафти аввалин санҷиши маҷмӯӣ ё мавзӯии андоз, ки пас аз 30 моҳи пурраи тақвимӣ аз рӯзи бақайдгирии давлатии он гузаронида шудааст, ошкор шуда бошад, нисбати чунин андозсупоранда танҳо огоҳии маъмурӣ татбиқ карда мешавад. Ҳамзамон андозсупоранда ӯҳдадор аст бо дарназардошти ҳуқуқвайронкуниҳои ошкоргардидаи андоз, дар давоми 5 рӯзи корӣ аз лаҳзаи додани қарор дар бораи огоҳии маъмурӣ ба мақоми андоз ҳисоботи андози ислоҳшударо пешниҳод намояд ва дар давоми 30 рӯзи тақвимӣ ҳуқуқвайронкуниҳои ошкоргардидаи андозро бартараф намояд, аз ҷумла андозҳо, чаримаҳо ва фоизҳои аз рӯи онҳо насупоридаро пардохт намояд (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193).
ФАСЛИ III. ВАЗЪ ВА СОХТОРИ МАҚОМОТИ АНДОЗ ВА ВОҲИДҲОИ ПОЛИСИ АНДОЗИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН
БОБИ 13. МАҚОМОТИ АНДОЗ
Моддаи 107. Вазифаҳои асосии мақомоти андоз
Вазифаҳои асосии мақомоти андоз аз инҳо иборатанд:
1) таъмини иҷро ва риоя намудани қонунгузории андоз, таҳияи механизмҳои маъмурияти андоз бо мақсади таъмини воридоти саривақти ва пурраи андозҳо ба буҷетҳои тамоми сатҳҳо;
2) иштирок дар таҳияи лоиҳаҳои қонунҳо ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқи доир ба масъалаҳои андозбанди, аз ҷумла шартномаҳо бо дигар давлатҳо;
3) ба андозсупорандагон тавзеҳ додани ҳуқуқ ва ӯҳдадориҳояшон;
4) сари вақт огоҳ намудани андозсупорандагон оид ба тағйирот дар қонунгузории андоз.
Моддаи 108. Асосҳои ҳуқуқии фаъолияти мақомоти андоз ва воҳидҳои полиси андоз
Асосҳои ҳуқуқии фаъолияти мақомоти андоз ва воҳидҳои полиси андозро Конститутсияи (Сарқонуни) Ҷумҳурии Тоҷикистон, қонунҳои конститутсиони, ҳамин Кодекс ва дигар қонунҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, қарорҳои якҷояи Маҷлиси милли ва Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, қарорҳои Маҷлиси милли, қарорҳои Маҷлиси намояндагон, санадҳои меъёрии ҳуқуқии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, санадҳои ҳуқуқии байналмилалии эътирофнамудаи Ҷумҳурии Тоҷикистон ташкил медиҳанд.
Моддаи 109. Принсипҳои фаъолияти мақомоти андоз ва воҳидҳои полиси андоз
1. Мақомоти андоз ва воҳидҳои полиси андози Ҷумҳурии Тоҷикистон дар асоси Принсипҳои зерин фаъолият менамоянд:
1) қонуният;
2) риояи ҳуқуқ ва озодиҳои инсон ва шаҳрванд;
3) таҳти назорат ва ҳисоботдиҳанда будан ба мақомоти болои.
2. Дар системаи мақомоти андоз ва воҳидҳои полиси андоз таъсис ва фаъолияти ҳизбҳои сиёси ва дигар иттиҳодияҳои ҷамъиятие, ки ҳадафҳои сиёси доранд, иҷозат дода намешавад. Кормандони мақомоти андоз ва воҳидҳои полиси андоз наметавонанд иҷрои фаъолияти хизматии худро бо қарорҳои ҳизбҳои сиёси ва дигар иттиҳодияҳои ҷамъияти маҳдуд намоянд.
3. Мақомоти андоз ва воҳидҳои полиси андоз фаъолияти худро дар ҳамбастаги бо дигар мақомоти давлати ва шаҳрвандон, инчунин мақомоти андози дигар давлатҳо дар асоси шартномаҳо ва ӯҳдадориҳои байналмилалии эътирофнамудаи Ҷумҳурии Тоҷикистон амали менамоянд.
Моддаи 110. Вазъ ва сохтори мақомоти андози Ҷумҳурии Тоҷикистон
1. Мақомоти андози Ҷумҳурии Тоҷикистон (минбаъд - "мақомоти андоз") аз мақоми ваколатдори давлати ва воҳидҳои дахлдори ҳудудии он - раёсатҳои андоз дар Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоятҳо ва шаҳри Душанбе, нозироти андоз дар шаҳру ноҳияҳо ва ноҳияҳои шаҳрҳо, нозироти андози андозсупорандагони калони назди мақоми ваколатдори давлати бо шӯъбаҳо дар вилоятҳо ва шаҳри Душанбе (минбаъд -"мақомоти андози ҳудудҳо") иборат буда, системаи ягонаи мутамаркази мақомоти андози Ҷумҳурии Тоҷикистонро ташкил медиҳанд.
2. Мақоми ваколатдори давлати мақоми марказии давлатии иҷроия буда, татбиқи амалии вазифаҳои мақомоти андозро дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ва дар ҳолатҳои муқаррарнамудаи санадҳои меъёрии ҳуқуқи берун аз қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон таъмин карда, системаи мақомоти андози Ҷумҳурии Тоҷикистонро идора менамояд ва мустақиман ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон итоат мекунад.
Мақомоти андози ҳудудҳо воҳидҳои сохтории мақоми ваколатдори давлати дар маҳалҳо мебошанд ва мустақиман ба таври амуди (вертикали) ба мақомоти дахлдори болоии андоз итоат менамоянд.
3. Мақоми ваколатдори давлати ба системаи марказии мақоми ҳокимияти иҷроияи Ҷумҳурии Тоҷикистон дохил мешавад.
4. Мақоми ваколатдори давлати ва мақомоти андози ҳудудҳо шахси ҳуқуқи, дорои баланси мустақил, суратҳисобҳои махсус дар Хазинадории Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ва мақомоти он дар маҳалҳо, мӯҳр бо акси Нишони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва сабти номи худ ба забони давлати мебошад.
5. Роҳбароии мақомоти андоз дар Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоятҳо ва шаҳри Душанбе, нозироти андоз дар ноҳияҳо, шаҳрҳо ва ноҳияҳои шаҳрҳо, нозироти андозсупорандагони калон бо шӯъбаҳо дар вилоятҳо ва шаҳри Душанбе иҷрои вазифаҳои ба зиммаи мақомоти андоз гузошташударо дар ҳудудҳои дахлдор таъмин намуда, фаъолияти воҳидҳои тобеашонро ташкил, ҳамоҳанг ва назорат мекунанд.
6. Мақомоти андоз дар масъалаҳои таъмини назорати давлатии пардохти пурра ва саривақтии андозҳо, ба истиснои ҳолатҳое, ки ҳамин Кодекс ситонидани андозҳоро ба дигар мақомот вогузор менамояд, дорои тамоми ваколатҳо мебошанд.
Моддаи 111. Ваколатҳои роҳбари якуми мақоми ваколатдори давлати
Роҳбари якуми мақоми ваколатдори давлати:
1) фаъолияти мақоми ваколатдори давлати ва мақомоти андози ҳудудҳо, дигар воҳидҳоеро, ки ба системаи мақоми ваколатдори давлати дохиланд, оид ба иҷрои вазифаҳо ва ӯҳдадориҳои ба зиммаи ин мақомот ва сохторҳо гузошташуда таъмин менамояд ва барои натиҷаи ин фаъолият ҷавобгар мебошад;
2) ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар хусуси ба вазифа таъин ва аз вазифа озод намудани муовинони худ, оид ба тасдиқи ҳайати шахсии аъзои коллегияи мақоми ваколатдори давлати таклифҳо пешниҳод менамояд;
3) мутобиқи санадҳои меъёрии ҳуқуқии дар Ҷумҳурии Тоҷикистон амалкунанда оид ба музди меҳнат ҷадвали штати ва сметаи хароҷотро барои нигоадории мақомоти андоз, дигар корхона, ташкилот ва воҳидҳои тобеи мақоми ваколатдори давлати, ба истиснои воҳидҳои полиси андоз, тасдиқ менамояд, ки онҳо дар мақомоти молия ба қайд гирифта мешаванд;
4) вазифаҳои функсионалии муовинони худро муайян мекунад, низомномаҳои идораҳо, шӯъбаҳои мустақил ва дигар воҳидҳои мақоми ваколатдори давлатиро, ба истиснои воҳидҳои полиси андоз, тасдиқ менамояд ва тибқи тартиби муқарраргардида фармонҳо, нишондодҳо, дастуруламалҳо ва тавсияҳои методи мебарорад;
5) роҳбароии якуми мақомоти андози ҳудудҳоро ба вазифа таъин ва аз вазифа озод менамояд;
6) номгӯи мансабҳои кормондони мақомоти андоз, дигар корхона ва ташкилотҳои тобеи мақоми ваколатдори, давлатиро, ба истиснои воҳидҳои полиси андоз, ки аз ҷониби роҳбари якуми мақоми ваколатдори давлати ва роҳбароии мақомоти андози ҳудудҳо таъин ва озод карда мешаванд, муайян мекунад;
7) тибқи тартиби муқарраргардида ба кормандони мақомоти андоз рутбаҳои дараҷави ва ба кормандони полиси андоз рутбаҳои махсус медиҳад (Қонун аз 26 декабри соли 2005 №114);
8) тибқи тартиби муқарраргардида ба Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар хусуси ба ҳайати олии афсарони полиси андоз додани рутбаҳои махсус ва ба кормандони мақомоти андоз додани рутбаҳои дараҷави тавсиянома пешниҳод менамояд (Қонун аз 26 декабри соли 2005 №114);
9) фармонҳо, дастуруламалҳо ва нишондодҳои роҳбароии мақомоти андози поёни ва воҳидҳои полиси андозро, ки хилофи ҳамин Кодекс ва дигар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошанд, бекор менамояд;
10) мутобиқи қонунгузории амалкунанда ба мақомоти давлати, шахсони мансабдори корхонаҳо, муассисаҳо ва ташкилотҳо, сарфи назар аз шакли моликият ва ба иттиҳодияҳои ҷамъияти ҷиҳати бартараф намудани ҳолатҳое, ки ба содиршавии ҷинояту ҳуқуқвайронкуниҳои андоз мусоидат мекунанд, пешниҳодот ирсол медорад, ки баррасиашон ҳатми мебошад;
11) дигар вазифаҳои муқаррарнамудаи санадҳои меъёрии ҳуқуқии амалкунандаро иҷро менамояд.
Моддаи 112. Маблағгузори ва таъминоти моддию техникии мақомоти андоз ва воҳидҳои полиси андоз
1. Маблағгузории хароҷоти мақомоти андоз ва воҳидҳои полиси андоз аз ҳисоби буҷети ҷумҳурияви анҷом дода мешавад.
2. Тартиб ва меъёри таъминоти моддию техникии мақомоти андоз ва воҳидҳои полиси андозро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар менамояд.
3. Амволи мақомоти андоз ва воҳидҳои полиси андоз моликияти давлати мебошанд. Амволи номбаршуда хусуси гардонида намешавад.
Моддаи 113. Корманди мақоми андоз
1. Ба вазифаҳои кормандони мақомоти андози тамоми сатҳҳо шахсоне таъин мешаванд, ки ба талаботи тахассуси ҷиҳати ишғоли мансабҳое, ки мақоми ваколатдори давлати бо тартиби муқарраргардида тасдиқ менамояд, ҷавобгӯ мебошанд.
2. Ба корманди мақоми андоз мутобиқи тартиби муқарраршуда рутбаи дараҷави дода мешавад.
3. Рутбаҳои дараҷавии кормандони мақомоти андоз, аз ҷониби Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумурии Тоҷикистон муқаррар карда мешаванд. Низомнома дар бораи тартиби додани рутбаҳои дараҷави ба кормандони мақомоти андоз аз ҷониби Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда мешавад (Қонун аз 26 декабри соли 2005 №114).
4. Ба кормандони мақомоти андоз либоси расми дода шуда, намуна ва меъёри додани онро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ менамояд.
5. Ба кормандони мақомоти андоз барои тасдиқи ваколатҳояшон шаҳодатномаи хизмати дода мешавад, ки намунаи онро мақоми ваколатдори давлати тасдиқ менамояд.
Моддаи 114. Хизмат дар мақомоти андоз
1. Хизмат дар мақомоти андоз тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва ҳамин Кодекс танзим мегардад.
2. Кормандони мақомоти андоз мувофиқи тартиби муқаррарнамудаи санадҳои меъёрии ҳуқуқи аз аттестатсия мегузаранд.
3. Ба кормандони мақомоти андоз манъ аст:
1) дар баробари вазифаи асосӣ ҳамзамон иҷрои дигар кори музднок (ба истиснои фаъолияти илмӣ, эҷодӣ ва омӯзгорӣ) ва машғул шудан ба фаъолияти соҳибкорӣ;
2) дахолат намудан ба фаъолияти андозсупоранда доир ба масъалаҳое, ки ба мавзӯи санҷиш ё назорат алоқаманд нест;
3) аз андозсупоранда ба пули нақд рӯёнидани андозҳо, ҷаримаҳо, фоизҳо ва дигар пардохтҳои ҳатмӣ, ба истиснои ҳолатҳои муқаррарнамудаи моддаи 87 ҳамин Кодекс;
4) истифода бурдани далели мавҷудияти вайронкунии андоз ба сифати асос барои дахолат кардан ё маҳдуд намудани дигар фаъолияти қонунии андозсупоранда;
5) талаб намудани пешниҳоди хуҷҷатҳо, баёнот ва маводе, ки ба мавзӯи санҷиши андоз дахл надорад;
6) истифода бурдан ва паҳн намудани иттилооти дар ҷараёни санҷиши андоз дар бораи андозсупоранда бадастоварда ба мақсадҳои дар ҳамин Кодекс пешбининагардида ва дигар амалҳои хилофи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193).
Моддаи 115. Муносибати баиниҳамдигарии мақомоти андоз ва воҳидҳои полиси андоз бо мақомоти ҳокимияти давлати
1. Мақомоти андоз ва воҳидҳои полиси андоз вазифаҳои қонунии худро новобаста аз мақомоти иҷроияи маркази ва маҳаллии ҳокимияти давлати, мақомоти ҳифзи ҳуқуқ, молия ва дигар мақомоти давлати иҷро мекунанд ва бо ин мақомот ҳамкори менамоянд.
2. Мақомоти ҳокимияти давлати вазифадоранд ба мақомоти андоз ва воҳидҳои полиси андоз ёри расонанд ва бо дархости онҳо бо мақсади таъмини иҷрои қонунгузории андоз ва муқаррар намудани назорати пардохти андозҳо маълумот пешниҳод намоянд. Агар қонунгузори тартиби дигарро муқаррар накарда бошад, дахолати ин мақомот ба фаъолияти мақомоти андоз ва воҳидҳои полиси андоз манъ аст.
3. Мақомоти гумрук ва Фонди ҳифзи иҷтимоии аҳолии назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон вазифадоранд мунтазам бо тартиби муқарраршуда ба мақомоти андоз маълумоти барои иҷрои қонунгузории андоз зарурии дар ихтиёрашон бударо пешниҳод намоянд.
Моддаи 116. Ба дигар шахс додани ваколатҳо аз ҷониби роҳбар
Роҳбари мақоми андоз метавонад ба шахси мансабдори мақомоти андоз ваколатҳо ё ӯҳдадориҳои ба ӯ боваршуда ё тибқи қонунгузори ба зиммааш гузошташударо интиқол диҳад, ба истиснои ваколатҳое, ки дар қисми 2 моддаи 120 ҳамин Кодекс пешбини шудаанд.
Моддаи 117. Ҳисоботи солона
1. Дар ҷараёни шаш моҳи баъди анҷоми ҳар як соли молияви мақоми ваколатдори давлати дар нашрияи дастраси умум нашри ҳисоботро оид ба фаъолияти системаи андози Ҷумҳурии Тоҷикистон таъмин менамояд.
2. Ҳисобот бояд маълумоти зайлро дар бар гирад:
1) маблағи андозҳои ҷамъовардаи мақомоти андоз, бо нишон додани намуди андозҳое, ки мувофиқи онҳо ҷамъовари шудаанд ва нозироти андози ноҳияҳо (шаҳрҳо), ки андозҳо ба онҳо пардохта шудаанд (аз ҷониби онҳо ҷамъовари шудаанд);
2) маблағи қарзи андозҳо (бақияпулиҳо), бо назардошти тақсимот мутобиқи банди 1) ҳамин қисм;
3) хароҷотҳои мақомоти андоз дар рафти ҷамъоварии андозҳо;
4) маълумоти омори оид ба фароҳам овардани имтиёзҳои андоз ва батаъхиргузории бақияпулиҳо, аз ҷумла дар давоми соли ҳисоботии молияви;
5) инъикоси комёбиҳо ва норасоиҳо дар фаъолияти системаи мақомоти андоз;
6) руйхати насаб ва номи шахсони воқеи, номи шахсони ҳуқуқи, ки андозҳои ҳисобшуда, вале насупоридаи онҳо аз 5000 музди меҳнати моҳонаи ҳадди ақал зиёд аст, инчунин бо зикри ҳаҷми бақияпули.
БОБИ 14. ҲУҚУҚ ВА ВАЗИФАҲОИ МАҚОМОТИ АНДОЗ
Моддаи 118. Ҳуқуқҳои мақомоти андоз
1. Агар ҳамин Кодекс тартиби дигаре муқаррар накарда бошад, мақомоти андоз мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳуқуқ доранд:
1) мутобиқи ҳамин Кодекс санҷишҳои андоз гузаронанд;
2) ҳангоми гузаронидани санҷишҳои андози андозсупоранда ё агенти андоз ҳуҷҷатҳоро, ки ба содир намудани ҳуқуқвайронкуниҳои андоз вобастаанд, гиранд ва доир ба ин амалҳо мувофиқи тартиби муқарраршуда ҳуҷҷат тартиб диҳанд. "Ҳамзамон хуҷҷат оид ба гирифтани хуҷҷатҳо тартиб дода мешавад ва аз ҷониби шахси мансабдори санҷишкунандаи мақоми андоз ва андозсупоранда (агенти андоз) имзо карда мешавад ва як нусхаи он дар дасти андозсупоранда (агенти андоз) мемонад (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193);
3) дар асоси огоҳномаи хатти андозсупоранда ё агенти андозро ба мақомоти андоз барои додани маълумот вобаста ба пардохти андозҳо (нигоҳ доштан, гузаронидан) аз ҷониби онҳо ё вобаста ба санҷиши андоз, инчунин дигар мақсадҳои марбут ба иҷрои қонунгузории андоз даъват намоянд. Ҳамзамон андозсупоранда ё агенти андоз бояд на дертар аз 5 рӯзи корӣ аз рӯзи бо тартиби муқаррарнамудаи ҳамин Кодекс додани огоҳнома ба мақоми андоз ҳозир шавад (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193);
4) маблағи андозҳоеро, ки андозсупоранда бояд ба буҷет пардозад, тибқи ҳолат ва тартиби муқаррарнамудаи қисми 3 моддаи 44 ҳамин Кодекс бо роҳи ҳисоб кардан (бо истифодаи тарзҳои баҳодиҳии мустақим ва ғайримустақим) муайян намоянд;
5) дар рафти гузаронидани санҷиши андози шахсони воқеи ва ҳуқуқи тамоми ҳуҷҷатҳои молияви, китобҳои муҳосиби, ҳисобот, сметаҳо, маблағҳои нақд, қоғазҳои қиматнок ва дигар арзишҳои дар даст буда, ҳисобномаҳо, эъломияҳо ва дигар ҳуҷҷатҳои вобаста ба ҳисобкуни ва пардохти андозҳоро санҷанд, аз шахсони мансабдор ва дигар кормандони корхона (ташкилот) ва шахсони воқеи оид ба масъалаҳои дар рафти гузаронидани чунин санҷишҳо пайдошуда маълумот ва тавзеҳоти шифоҳи ва хатти гиранд;
6) мутобиқи қисми 2 моддаи 77 ҳамин Кодекс тамоми биноҳои истеҳсоли, анборҳо, биноҳои савдо ва дигар бинои корхонаҳо ва шахсони воқеиро, новобаста аз маҳали ҷойгиршави, ки барои гирифтани даромад ё барои нигоҳдории объетҳои андозбанди истифода мешаванд, аз назар гузаронанд ва бо усули хронометраж ва дигар усулҳо ташхис намоянд;
7) ба роҳбарон ва дигар кормандони мансабдори корхона, инчунин шахсони воқеи ҷиҳати бартараф намудани вайронкуниҳои ошкоршудаи қонунгузории андоз супоришҳо диҳанд, ки барои иҷро ҳатми мебошанд ва иҷрои онҳоро назорат намоянд (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193);
8) барои вайрон кардани қонунгузории андоз нисбати корхонаҳо, кормандони мансабдор ва шахсони воқеи муҷозоти андози ва ҷаримаҳои пешбининамудаи ҳамин Кодекс ва дигар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистонро истифода баранд;
9) мутобиқи ҳамин Кодекс аз корхонаҳо, шахсони мансабдори онҳо ва шахсони воқеи андозҳо, ҷаримаҳо ва фоизҳо ситонанд, аз ҷумла тавассути даъво ба суд;
10) оид ба далелҳои ҳуқуқвайронкунии андоз аз ҷониби шахсони мансабдори корхонаҳо ё шахсони воқеи протоколҳо тартиб диҳанд (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193);
11) дар рафти гузаронидани санҷиши андоз мутобиқи тартиби муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлати, ки бо Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон мувофиқа карда шудааст, инвентаризатсияи амволи андозсупорандаро (ба истиснои амволи биноҳои истиқомати) гузаронанд;
12) аз шахсони ҳуқуқи ва соҳибкорони инфироди оид ба фаъолияти соҳибкори ва амалиёти корхонаҳо ва шахсони воқеии санҷишшаванда танҳо барои мақсадҳои хизмати ва барои муайян кардани ӯҳдадориҳои андоз маълумот, маълумотнома ва ҳуҷҷатҳоро гиранд (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193);
13) тибқи тартиби муқарраргардида ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, ба мақомоти намояндаги ва иҷроияи маҳалии ҳокимияти давлати дар хусуси бекор намудани қарорҳояшон ва қарорҳои мақомоти поёнии онҳо, ки хилофи қонунгузории амалкунандаи андоз мебошанд, таклифҳо пешниҳод намоянд;
14) дар бораи баҳабсгирии амвол ва ситонидани маблағҳо аз суратҳисобҳои шахсони воқеи ва ҳуқуқи тибқи тартиби муқарраргардида ба суд муроҷиат намоянд;
15) ҳангоми мавҷудияти ҳолатҳои пешбининамудаи моддаи 94 ҳамин Кодекс амалиёти хароҷотии шахсони ҳуқуқи ва воқеиро бо суратҳисобҳои ҷори ва дигар суратҳисобҳо, аз ҷумла бо арзи хориҷи, ба истиснои амалиёти хароҷоти бо мақсади иҷрои ӯҳдадориҳои андози, дар муассисаҳои бонкии Ҷумҳурии Тоҷикистон боз доранд;
16) дар рафти гузаронидани санҷиши андози худи бонкҳо санҷиши ҳаракати воситаҳои пули дар суратҳисобҳои мизоҷони бонкҳоро танҳо дар асоси қарори суд, бо тартиби муқаррарнамудаи қонун анҷом диҳанд;
17) аз бонкҳо ҳуҷҷатҳои тасдиқкунандаи иҷрои супоришҳои пардохтии тибқи тартиби муқаррарнамудаи ҳамин Кодекс ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқи гузошташудаи андозсупорандагон ва агентҳои андоз ва супоришҳои инкассавии (амрномаҳои) мақомоти андозро оид ба гузаронидани маблағи андозҳо аз суратҳисобҳои андозсупорандагон ва агентҳои андоз, инчунин ҳуҷҷатҳои тасдиқкунандаи тибқи тартиби муқаррарнамудаи ҳамин Кодекс боздоштани амалиёти хароҷоти бо суратҳисобҳои андозсупорандагон ва агентҳои андоз мутобиқи банди 4 моддаи 76 ҳамин Кодекс, талаб намоянд (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193);
18) оид ба масъалаҳо марбут ба андозбандии андозсупорандаи санҷишшаванда аз бонкҳо ё дигар муассисаҳои молиявию кредити дар бораи мавҷудият ва рақамҳои суратҳисобҳои бонки, дар бораи бақия ва ҳаракати пулҳо дар ин суратҳисобҳо, бо риояи талаботи санадҳои қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба фош накардани маълумоти дорои сирри тиҷорати, бонки, андоз ва дигар сирри қонунан ҳифзшаванда мутобиқи банди 4 моддаи 76 ҳамин Кодекс, маълумот гиранд (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193);
19) барои гузаронидани назорати андоз мутахассисон, коршиносон ва тарҷумонҳоро ҷалб (даъват) намоянд;
20) ба сифати шоҳид шахсонеро, ки барояшон ҳолатҳои барои гузаронидани назорати андоз аҳамиятдошта маълуманд, даъват намоянд;
21) дар асоси протоколҳо аз рӯи ҳодисаҳои вайронкунии қонунгузории андоз аз ҷониби шахсони мансабдори корхонаҳо ё шахсони воқеӣ қарори дахлдор қабул намоянд (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193);
22) мутобиқи тартиби муқаррарнамудаи ҳамин Кодекс анборҳои андоз ва дидбонгоҳҳои аксизи таъсис диҳанд;
23) ба судҳо вобаста ба масъалаҳои иҷро кардани (накардани) қонунгузории андоз аз ҷониби андозсупорандагон ва (ё) агентҳои андоз даъво пешниҳод намоянд;
24) мутобиқи ҳамин Кодекс санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ таҳия намоянд, ки аз ҷониби роҳбари аввали мақоми ваколатдори давлатӣ ё шахси ваколатдори ӯро ивазкунанда тасдиқ карда мешаванд ва бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикисгон нашр мегарданд (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193);
25) оид ба пайдоиш, иҷро ва қатъи ӯҳдадориҳои андоз дар доираи салоҳияташон тавзеҳот диҳанд;
26) дурустии истифодаи мошинҳои назоратию хазинавии дорои хотираи фискалиро назорат кунанд;
27) мақомоти андоз инчунин дорои дигар ҳуқуқҳое мебошанд, ки ҳамин Кодекс ва дигар санадҳои қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар намудаанд, ки амалӣ гардидани онҳо наметавонад барои шахсони сеюм хусусияти ҳатмӣ дошта бошад (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193).
2. Ҳуқуқҳои мақомоти андоз, ки дар ҳамин модда зикр шудаанд, аз ҷониби воҳидҳои полиси андоз метавонанд танҳо бо супориши хаттии роҳбароии якуми мақомоти андоз ё муовинони ваколатдори онҳо татбиқ карда шаванд.
Моддаи 119. ӯҳдадориҳои мақомоти андоз
1. Мақомоти андоз ӯҳдадоранд:
1) Конститутсияи (Сарқонуни) Ҷумҳурии Тоҷикистон, ҳамин Кодекс, қонунҳои конститутсиони ва дигар қонунҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, қарорҳои якҷояи Маҷлиси милли ва Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, қарорҳои Маҷлиси милли, қарорҳои Маҷлиси намояндагон, санадҳои меъёрии ҳуқуқии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, ҳуқуқ ва манфиатҳои қонунан ҳифзшавандаи корхонаҳо, муассисаҳо, ташкилотҳо, инчунин шаҳрвандонро риоя намоянд;
2) татбиқи сиёсати давлатии андозро таъмин намоянд;
3) баҳисобгирии пурра ва саривақтии андозсупорандагон, аз ҷумла супорандагони андоз аз арзиши иловашуда ва объектҳои андозбанди, баҳисобгирии андозҳои ҳисобшуда, пардохтшуда ва бақияпулиҳо, назорати ҳисобкунии дуруст, пурра ва саривақтии пардохти андозҳоро ба буҷет таъмин намоянд;
4) оид ба воридоти андозҳо ба буҷет ҳисобот тартиб диҳанд, баҳисобгири ва ҳисоботро оид ба маблағҳои имтиёзҳои додашудаи андоз аз рӯи гурӯҳҳои андозсупорандагон, намудҳои андозро ва имтиёзҳо, инчунин минтақаҳо таъмин намоянд;
5) муҷозоти молияви ва дигар муҷозот, ҷаримаҳо ва фоизҳои пешбининамудаи ҳамин Кодекс ва дигар санадҳои қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистонро татбиқ намоянд ва сари вақт ситонанд;
6) мутобиқи санадҳои меъёрии ҳуқуқи санҷиши андозсупорандагонро гузаронанд;
7) нишондодҳои дастури ва методи доир ба масъалаҳои таҳти салоҳияташон қарордошта, инчунин мавод, китобча ва овезаҳо таҳия кунанд, дар воситаи ахбори умум оид ба ин масъалаҳо ахбори машварати ва тавзеҳоти нашр намоянд;
8) ба андозсупорандагон оид ба иҷрои ӯҳдадориҳои андоз тибқи мӯҳлат ва ҳолатҳои пешбининамудаи ҳамин Кодекс огоҳнома супоранд;
9) тибқи аризаи андозсупоранда дар мӯҳлати на дертар аз даҳ рӯз аз ҳисобномаи шахсии ӯ оид ба вазъи ҳисоббаробаркуни бо буҷет дар бораи иҷрои ӯҳдадориҳои андози нусха пешниҳод намоянд;
10) чораҳои таъмини иҷрои ӯҳдадориҳои андозро татбиқ намоянд ва қарзи андози андозсупорандаро мутобиқи ҳамин Кодекс ситонанд;
11) ба андозсупорандагон нусхаи санади санҷиши андоз ва қарори дахлдори мақоми андозро оид ба натиҷаи санҷиши андоз пешниҳод намоянд;
12) феҳристи давлати ва баҳисобгирии мошинҳои назоратию хазинавии дорои хотираи фискалиро пеш баранд;
13) бо тартиби муқарраршуда мактубҳо, шикояту аризаҳоро оид ба масъалаҳои таҳти салоҳияти мақомоти андоз қарордошта барраси намоянд;
14) ҳар моҳ ба мақомоти молия оид ба маблағҳои андози воқеан ба буҷет дохилшуда маълумот пешниҳод намоянд;
15) якҷоя бо мақомоти молия иҷрои қисми даромади буҷетро назорат намоянд;
16) оид ба иҷро ва ҳуқуқвайронкунии андоз маълумотро ҷамъовари ва талил кунанд, зуҳуроти манфии вобаста ба андозбандии шахсони ҳуқуқи ва воқеиро пешбини намоянд ва дар ин бора ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон иттилоъ диҳанд;
17) якҷоя бо дигар мақомоте, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ваколатдор намудааст, назорати асъориро анҷом диҳанд;
18) мувофиқи муқаррароти моддаи 89 ҳамин Кодекс маблағҳои аз андозҳои ҳисобшуда барзиёд супоридаи андозсупорандагонро ба ҳисоб гиранд ва (ё) ба андозсупорандагон баргардонанд;
19) сирри маълумоти оид ба андозсупорандагонро мувофиқи муқаррароти моддаи 123 ҳамин Кодекс нигоҳ доранд;
20) оид ба татбиқи қонунгузории андоз корҳои тавзеҳотиро анҷом диҳанд, ба андозсупорандагон шаклҳои ҳисоботи андозро пешниҳод кунанд ва тарзи тартибдиҳии онҳоро фаҳмонанд, аз ҷумла дар шакли хатти тартиби ҳисобкуни ва пардохти андозҳоро шарҳ диҳанд;
21) дар давоми 6 соли баъди ба охир расидани соли андоз нигоҳдории ҳуҷҷатҳо, аз ҷумла нусхаи ҳуҷҷатҳоеро, ки ба андозсупоранда дода шудаанд (квитансия ва ғайра) ва далели иҷрои ӯҳдадориҳои андози андозсупорандаро оид ба пардохти андозҳо ба буҷети давлати тасдиқ мекунанд, таъмин намоянд;
22) ҳангоми дар рафти санҷиши андоз, аз ҷумла бо иштироки намояндаи воҳиди полиси андоз гузаронидашуда муайян намудани далелҳое, ки дорои аломатҳои ҷиноятҳои вобаста бо саркаши аз пардохти андозҳо ва дигар пардохтҳои ҳатми ба буҷет мебошанд ва қонунгузори онҳоро ба тобеияти воҳидҳои полиси андоз гузоштааст, инчунин дорои аломатҳои дигар ҳуқуқвайронкуниҳо ва ҷиноятхои иқтисоди мебошанд, ба онҳо маводро дар давоми 10-рӯзи кории баъди тасдиқи санади санҷиши андоз барои чораҷӯи мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон фиристанд (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193);
23) фаъолияти мақомоти поёнии андоз ва корхонаҳо, муассисаҳо ва ташкилотҳои тобеъро назорат намоянд;
24) то оғози санҷиши андоз ҳуқуқ ва вазифаҳои андозсупоранда, инчунин ҳуқуқу ӯҳдадориҳои худро, ки ба гузарондаи ва натиҷаҳои санҷиши андоз алоқаманданд, фаҳмонанд;
25) таъмин намудани дастрасии андозсупорандагон бо иттилооти ба масъалаҳои андозбандии онҳо алоқамандбуда, аз ҷумла бо тартиби пешбининамудаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи иттилоот" бо роҳи дар ҷойҳои кушодаю намудори мақомоти андоз (дар лавҳаи эълонҳо) ҷойгир кардани санадҳои меъёрии ҳуқуқии масъалаҳои андозбандиро танзимкунанда;
26) инчунин дигар ӯҳдадориҳои пешбининамудаи қонунгузории андози Ҷумҳурии Тоҷикистонро иҷро намоянд (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193).
2. Муқаррароти бандҳои 3), 4), 5), 6), 8), 9), 10), 11), 12),
14), 15), 17), 18), 20), 21), 22), 23), 24), 25) қисми 1 ҳамин модда нисбати воҳидҳои полиси андоз татбиқ намегарданд (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193).
Моддаи 120. Тартиби татбиқи ҳуқуқҳои ба мақомоти андоз додашуда
1. Ҳуқуқҳои мақомоти андоз, ки дар бандҳои 1), 2), 5), 6), 10),
11), 12), 16), 17), 18), 20), 26) қисми 1 моддаи 118 ҳамин Кодекс пешбини шудаанд, ба ҳамаи кормандони мақомоти андоз дода мешаванд.
2. Ҳуқуқҳои мақомоти андоз, ки дар бандҳои 3), 7), 8), 9), 13),
14), 15), 19), 21), 22), 23), 24) ва 25) қисми 1 моддаи 118 ҳамин Кодекс пешбини шудаанд, ба роҳбари якуми мақоми ваколатдори давлати, муовини аввали он ва муовинони ваколатдор, муовинони роҳбари департаменти андози мақоми ваколатдори давлати, роҳбарони якум ва муовинони роҳбарони якуми мақомоти андози ҳудудҳо дода мешаванд.
3. Ҳуқуқҳои мақомоти андоз, ки дар қисми 1 моддаи 118 ҳамин Кодекс пешбини шуда, дар қисмҳои 1 ва 2 ҳамин модда номбар нашудаанд, ба ҳамаи кормандони мақомоти андоз, ки мансабҳои сарнозир ва болотар аз онро ишғол менамоянд, дода мешаванд.
4. Дастуруламал оид ба татбиқи ҳуқуқҳои ба мақомоти андоз додашуда аз ҷониби мақоми ваколатдори давлати таҳия, тасдиқ ва нашр карда мешавад.
Моддаи 121. Ҷавобгарии шахсони мансабдори мақомоти андоз
1. Кормандони мақомоти андоз барои иҷро накардан ё иҷрои номатлуби вазифаҳояшон, риоя накардани муқаррароти қонунгузори оид ба сирри давлати, хизмати, андоз, тиҷорати ва сирри пасандозҳо, суиистифода аз мансаби хизмати ва дигар амалҳои хилофи қонун мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарии интизоми, маъмури ё ба ҷавобгарии ҷинояти кашида мешаванд.
2. Зараре, ки ба андозсупоранда дар натиҷаи амалҳои ғайриқонунии кормандони мақомоти андоз расонида шудааст, тибқи тартиби муқаррарнамудаи Кодекси граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷуброн карда мешавад.
Моддаи 122. Ихтилофи манфиатҳо
Ба корманди мақоми андоз анҷом додани вазифаҳои хизмати дар ҳолатҳои зайл манъ аст, агар:
1) корманди мақоми андоз бо андозсупоранда алоқаи хешу табори дошта бошад; ё
2) нисбати корманди мақоми андоз андозсупоранда ё хеши вай манфиати мустақим ё ғайримустақими молияви дошта бошад.
Моддаи 123. Сирри маълумот (сирри андоз)
1. Мақомоти андоз, агентҳои андоз ва тамоми шахсоне, ки кормандони онҳо буданд ё мебошанд, вазифадоранд, ки сирри ҳама гуна маълумотро оид ба андозсупорандагон (ба истиснои маълумот дар бораи рақами мушаххаси андозсупоранда ва дигар маълумоти вобаста ба баҳисобгирии бақайдгирии андозсупорандагон), ки ҳангоми иҷрои ӯҳдадориҳои хизматиашон гирифтаанд, пинҳон нигоҳ доранд, Мақомоти андоз ва агентҳои андоз ҳуқуқ доранд чунин маълумотро тибқи тартиби муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлати танҳо ба шахсони зерин пешниҳод намоянд:
1) ба дигар кормандони мақомоти андоз ҳангоми иҷрои вазифаҳои хизмати ва бо мақсадҳои иҷрои ин вазифаҳо;
2) ба мақомоти ҳифзи ҳуқуқ бо мақсади тибқи қонун тафтиш намудани шахсе, ки қонунгузории андозро вайрон намудааст ё ҷиноят содир кардааст;
3) ба судҳо ҳангоми баррасии парванда оид ба муайян намудани ӯҳдадориҳои андози андозсупоранда ё ҷавобгари барои вайрон кардани қонунгузории андоз ё содир намудани ҷинояти вобаста ба андоз ё дигар ҷавобгарии ҷинояти;
4) ба мақомоти андози дигар давлатҳо мутобиқи шартномаҳои байналмилалии эътирофнамудаи Ҷумҳурии Тоҷикистон;
5) ба мақомоти молия ва Фонди ҳифзи иҷтимоии аҳолии назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ҳамон ҳаҷме, ки барои таъмини иҷрои қонунгузори оид ба буҷет ва таъминоти иҷтимои зарур аст;
6) ба мақомоти гумрук барои татбиқи қонунгузории гумрук, инчунин ба мақомоте, ки мутобиқи ҳамин Кодекс барои мақсадҳои амали намудани андозбанди дорои ҳуқуқи ситонидани андозҳо мебошанд.
2. Шахсоне, ки мутобиқи қисми 1 ҳамин модда маълумот гирифтаанд, мутобиқи муқаррароти ҳамин модда махфияти маълумотро нигоҳ медоранд, ба истиснои ҳадди акале, ки барои ноил шудан ба мақсадҳои вобаста ба пешниҳоди маълумоти иҷозат додашуда зарур аст.
3. Ба истиснои ҳолатҳои гирифтани маълумот мутобиқи қисмҳои 1 ё 4 ҳамин модда шахсе, ки маълумотро мегирад ва додани онро ҳамин модда танзим менамояд, наметавонад маълумотро фош кунад ва ӯҳдадор аст ҳуҷҷатҳои дорои маълумотро ба мақомоти андоз баргардонад.
4. Маълумоти марбут ба андозсупорандаро танҳо бо розигии хаттии андозсупоранда ба шахси дигар додан мумкин аст.
БОБИ 15. ВОҲИДҲОИ ПОЛИСИ АНДОЗ
Моддаи 124. Воҳидҳои полиси андоз
Полиси андоз воҳиди ҳифзи ҳуқуқии мақоми ваколатдори давлати буда, барои баланд бардоштани самаранокии фаъолият оид ба пешгирии ҳуқуқвайронкуниҳои андоз ба мақсадҳои таъмини воридоти саривақти ва пурраи андозҳо ба буҷет таъин гардидааст.
Моддаи 125. Сохтори воҳидои полиси андоз
1. Воҳидҳои полиси андози мақоми ваколатдори давлати аз Саридораи полиси андози мақоми ваколатдори давлати, идораҳои полиси андози Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоятҳо, шаҳри Душанбе, идораи полиси андоз дар нақлиёт, шӯъбаҳои полиси андози шаҳрҳо ва ноҳияҳои ҷумҳури иборат мебошад.
Саридораи полиси андоз ба мақоми ваколатдори давлати ва воҳидҳои полиси андози минтақахо - ба воҳидҳои болоии полиси андоз итоат менамоянд.
2. Саридораи полиси андоз ва воҳидҳои полиси андози минтақаҳо шахси ҳуқуқи буда, дорои мӯҳр бо акси Нишони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва штампҳо ба забони давлати, тавозуни мустақил доранд ва ба онҳо аз суратҳисоби ягонаи хазинадории Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон хизмат расонда мешавад.
3. Саридораи полиси андози мақоми ваколатдори давлатиро сардори он роҳбари менамояд, ки ҳамзамон муовини роҳбари якуми мақоми ваколатдори давлати мебошад.
4. Дар Саридораи полиси андози мақоми ваколатдори давлати комиссияи аттестатсиони таъсис дода мешавад, ки ҳайати онро Сардори Саридораи полиси андоз дар асоси низомномаи тасдиқнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамояд.
Моддаи 126. Ваколатҳои сардори саридораи полиси андоз
Сардори Саридораи полиси андози мақоми ваколатдори давлати:
1) фаъолияти воҳидҳои полиси андози ҳамаи сатҳҳоро ташкил менамояд ва барои иҷрои вазифа ва ӯҳдадориҳои ба зиммаи онҳо гузошташуда ҷавобгар мебошад;
2) дар бораи ба вазифа таъин ва аз вазифа озод намудани муовини аввал ва муовинони худ ба ҳайати мушовираи мақоми ваколатдори давлати таклиф пешниҳод менамояд, ӯҳдадориҳои вазифавии онҳоро муайян мекунад;
3) сардорони идораҳо, шӯъба ва дигар воҳидҳо, инчунин дигар кормандони Саридораи полиси андоз, сардорони идораҳои полиси андози Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоятҳо, шаҳри Душанбе, идораи полиси андоз дар нақлиёт, шӯъбаҳои полиси андози шаҳрҳо ва ноҳияҳои ҷумҳуриро ба вазифа таъин ва аз вазифа озод менамояд;
4) мутобиқи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи пардохти музди меҳнат ҷадвали штати ва сметаҳои хароҷоти таъминоти воҳидҳои полиси андозро, ки дар мақомоти молия ба қайд гирифта мешаванд, тасдиқ менамояд;
5) низомномаи идораҳо ва шӯъбаҳои саридораи полиси андоз, воҳидҳои минтақавии полиси андозро тасдиқ менамояд, фармонҳо содир мекунад, дастуруламал ва тавсияномаҳои методиро тасдиқ мекунад;
6) номгӯи мансабҳои кормандони полиси андозро, ки таъин ва озод кардани онҳо тавассути сардорони воҳидҳои минтақавии полиси андоз сурат мегиранд, муайян менамояд;
7) то капитани полиси андоз рутбаҳои махсус медиҳад;
8) фармонҳо, дастуруламалҳо ва амрҳои сардорони воҳидҳои поёнии полиси андозро, ки хилофи ҳамин Кодекс мебошанд, бекор менамояд;
9) дигар ваколатҳои муқаррарнамудаи қонунгузориро иҷро менамояд.
Моддаи 127. Вазифаҳои асосии воҳидҳои полиси андоз
1. Вазифаҳои асосии воҳидҳои полиси андоз аз инҳо иборатанд:
1) ошкор, пешгири ва бартараф намудани ҷинояту ҳуқуқвайронкуниҳои андоз, ки таҳти пешбурди воҳидҳои полиси андоз қарор доранд, аз ҷумла ҷиноятҳои мансаби дар мақомоти андоз ва воҳидҳои полиси андоз;
2) таъмини амнияти худии фаъолияти мақомоти андоз ва воҳидҳои полиси андоз, ҳимояи кормандони онҳо аз кирдорҳои ғайриқонуни ҳангоми иҷрои вазифаҳои хизмати.
2. Воҳидҳои полиси андоз ҳангоми иҷрои вазифаҳои асосии худ тибқи тартиби муқарраргардида дар бораи ошкор намудани ҳуқуқвайронкуниҳои иқтисоди ва дигар ҳуқуқвайронкуниҳо мақомоти дахлдори ҳифзи ҳуқуқро хабардор менамоянд.
Моддаи 128. Ҳуқуқҳои воҳидҳои полиси андоз
1. Агар ҳамин Кодекс тартиби дигар пешбини накарда бошад, ба полиси андоз ҳангоми иҷрои вазифаҳои ба зиммааш гузошташуда ҳуқуқ дода мешавад, ки:
1) бо дархости хаттии роҳбари якуми мақоми андоз дар санҷишҳои андоз иштирок намояд; қарори судро дар бораи ба ҳабс гирифтани амвол иҷро кунад;
2) ҳуҷҷатҳои тасдиқкунандаи шахсияти шаҳрвандон ва шахсони мансабдорро, агар барои гумонбар донистани онҳо дар қонуншикании андоз асосҳои кофи мавҷуд бошад, санҷад;
3) дар ҳолатҳои таъхирнопазир воситаҳои алоқа ва воситаҳои нақлиёти корхонаҳо, муассисаҳо ва ташкилотҳо ё иттиҳодияҳои ҷамъиятиро (ба истиснои воситаҳои алоқа ва воситаҳои нақлиёти намояндагиҳои дипломати, консулгари ва дигар муассисаҳои давлатҳои хориҷи, ташкилотҳои байналмилали ва соҳибони шахси) барои пешгирии ҷиноятҳои андоз, тафтишу кофтуков ва дастгир намудани шахсе, ки ҷиноятҳои андоз содир намудааст ё дар содир намудани онҳо гумонбар шудааст, истифода барад. Воҳидҳои полиси андоз дар чунин ҳолатҳо ба соҳибони воситаҳои алоқа ва нақлиёт хароҷот ва зарари расонидашударо ҷуброн менамоянд;
4) ҳангоми содир намудани ҳуқуқвайронкунии андоз мутобиқи конугузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дастгиркунии (боздошти) маъмуриро анҷом медиҳад;
5) ҳангоми мавҷудияти асосҳо, ки аз аломатҳои содиршавии ҷиноят гувоҳӣ дода, ба вайрон кардани қонунгузории андоз аз ҷониби андозсупорандаи мушаххас алоқаманд мебошанд, ҷиҳати иштирок мутобиқи талаботи ҳамин Кодекс дар гузаронидани санҷиши дарпешистодаи андоз дар ин андозсупорандаи мушаххас, ба роҳбари аввали мақоми ваколатдори давлатӣ ё шахси ваколатдори ӯро ивазкунанда ба таври хаттӣ муроҷиат намояд (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193).
6) амали намудани баҳисобгирии шахсон, мавод ва далелҳо дар доираи ваколати полиси андоз;
7) мутобиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи милиса" яроқи оташфишони табелиро нигоҳ дорад, бо худ дошта бошад ва мавриди истифода қарор диҳад, воситаҳои махсус ва қувваи ҷисмониро мавриди истифода қарор диҳад;
8) мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон чорабиниҳои фаврию ҷустуҷӯи гузаронад ва бо мақсади ошкор ва тафтиш, пешгири ва бартараф намудани ҷиноятҳо ва ҳуқуқвайронкуниҳои андоз, инчунин таъмини амнияти фаъолияти мақомоти андоз таҳқиқ ва тафтиши пешакиро анҷом диҳад.
2. Тартиби татбиқи ҳуқуқҳои воҳидҳои полиси андозро сардори саридораи полиси андоз мувофиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар менамояд.
Моддаи 129. ӯҳдадориҳои воҳидҳои полиси андоз
Полиси андоз мувофиқи вазифаҳои ба зиммааш гузошташуда ӯҳдадор аст:
1) ариза, иттилоот ва дигар маълумотро дар бораи ҷинояту ҳуқуқвайронкуниҳои андоз қабул кунад, қайд намояд ва мувофиқи тартиби муқаррарнамудаи қонун онҳоро санҷад;
2) амнияти фаъолияти мақомоти андоз, ҳимояи кормандони онҳоро ҳангоми иҷрои ӯҳдадориҳои хизматиашон ва амнияти худро таъмин намояд;
3) дар доираи салоҳияти худ қарори судро дар бораи ҳабси амвол, дигар қарорҳои судҳо, амрномаҳои хаттии прокуроро ва муффатишонро дар иҷрои амалҳои пешбининамудаи қонун доир ба парвандаҳои ҳуқуқвайронкунии андоз иҷро намояд;
4) ба мақомоти прокуратура, вазоратҳои корҳои дохили, амният ва дигар мақомоти давлати дар ошкор намудани дигар ҳуқуқвайронкуниҳо мусоидат намояд;
5) сирри давлати ва хизмати, аз ҷумла сирри андозро нигоҳ дорад;
6) тадбирҳои фаврию ҷустуҷӯи гузаронад ва бо мақсади ошкор ва тафтиш намудани ҷиноят ва ҳуқуқвайронкунии андоз таҳқиқ ва тафтиши пешакиро анҷом диҳад;
7) ҷиноят ва дигар ҳуқуқвайронкуниҳоро вобаста ба напардохтани андозҳо, пинҳон доштан ё кам нишон додани фоида (даромад), пинҳон доштани объектҳои андозбанди аз ҷониби шахсони воқеи ва ҳуқуқи ва дигар шаклҳои саркаши аз пардохти андозҳо, инчунин дигар ҷиноят ва ҳуқуқвайронкуниҳоро, ки ба давлат дар натиҷаи ворид нашудани андозҳо зиён мерасонанд, ошкор ва пешгири намояд.
Моддаи 130. Хизмат дар воҳидҳои полиси андоз
1. Ба хизмат дар полиси андоз шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки синнашон на хурдтар аз 20 ва на калонтар аз 35 сола буда, аз хизмати ҳарби гузаштаанд ва ҷавобгӯи талаботи тахассуси барои ишғоли мансабе, ки мақоми ваколатдори давлати тасдиқ намудааст, қабул карда мешаванд. Ҳангоми таъин ба мансабҳои роҳбарикунандаи полиси андоз синну соли ниҳоии дар ҳамин қисм зикргардида ба эътибор гирифта намешавад. Ба хизмат дар полиси андоз шахсе, ки барои содир намудани ҷиноят маҳкум шудааст, қабул карда намешавад.
2. Ба корманди полиси андоз тибки тартиби муқарраргардида рутбаи махсус дода мешавад. Низомнома ва тартиби додани рутбаҳои махсус ба кормандони мақомоти полиси андозро Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ менамояд.". Кормандони полиси андоз Савганд ёд мекунанд. Матни Савганд ва тартиби қабули онро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ менамояд (Қонун аз 26 декабри соли 2005 № 114). (Конун аз 22 декабри соли 2006 № 219).
3. Шахсони ӯҳдадори ҳарбие, ки ба мансабҳои ҳайати аттестатсияшудаи полиси андоз таъин мешаванд, мувофиқи тартиби муқарраргардида аз қайди ҳарби бароварда шуда, ба қайди махсуси воҳидҳои полиси андоз гузошта мешаванд.
4. Тартиби адои хизмат дар воҳидҳои полиси андоз тибқи Низомномаи тартиби адои хизмат дар воҳидҳои полиси андоз, ки Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ менамояд, танзим мегардад.
5. Барои хизмат дар маҳалҳои баландкӯҳ ва ноҳияҳои шароити иқлимиашон вазнин мувофиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба маош иловапули муқаррар карда мешавад.
6. Ҳангоми ба воҳидҳои полиси андоз ба кор гузаронидани шахсони ҳайати қатори ва роҳбарикунандаи мақомоти корҳои дохили, амният ва дигар мақомоти ҳифзи ҳуқуқ, ки унвони ҳарби, махсус, рутбаҳои дараҷави доранд, собиқаи кориашон дар ҷои кори пештара ба собиқаи меҳнат барои таъини унвони махсус, нафақа ва иловапулиҳо барои хизмати дарозмуддат ба ҳисоб гирифта мешаванд.
7. Барои кормандони полиси андоз мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон давомнокии умумии вақти кори муқаррар карда мешавад. Ҳангоми зарурат тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон кормандони полиси андоз илова ба вақти муқарраршуда, инчунин шабона, дар рӯзҳои истироҳат ва ид ба иҷрои ӯҳдадориҳои хизмати ҷалб карда мешаванд.
8. Ба кормандони полиси андоз мутобиқи Низомномаи тартиби адои хизмат дар воҳидҳои полиси андоз, рухсатии навбатии ҳарсола ва рухсатиҳои иловагии пулаки, инчунин дигар намудҳои рухсати дода мешаванд.
БОБИ 16. ҲИФЗИ ҲУҚУҚИ ВА ИҶТИМОИИ КОРМАНДОНИ МАҚОМОТИ АНДОЗ ВА ВОҲИДҲОИ ПОЛИСИ АНДОЗ
Моддаи 131. Ҳифзи ҳуқуқии кормандони мақомоти андоз ва воҳидҳои полиси андоз
1. Кормандони мақомоти андоз ва воҳидҳои полиси андоз намояндагони ҳокимияти давлати буда, таҳти ҳимояи давлат қарор доранд. Талаботи қонунии онҳо дар доираи салоҳияташон барои иҷро аз ҷониби шаҳрвандон ва шахсони мансабдор ҳатми мебошад.
2. Монеъ шудан ба иҷрои ӯҳдадориҳои хизматии кормандони мақоми андоз ва воҳиди полиси андоз, таҳқири шаъну эътибори онҳо, таҳдид, зӯровари ё суиқасд ба ҳаёт, саломати ва амволи онҳо вобаста ба фаъолияти хизматиашон боиси ҷавобгарии пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон мегардад.
3. Ҳифзи ҳаёт, саломати, шаъну эътибор ва амволи аъзои оилаи кормандони мақомоти андоз ва воҳидҳои полиси андоз аз кирдорҳои ҷинояти вобаста ба иҷрои вазифаи хизматиашон тибқи ҳамин Кодекс ва дигар санадҳои қонунгузори ва (ё) меъёрии Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбини мегардад.
Моддаи 132. Таъминоти модди ва иҷтимоию маишии кормандони мақомоти андоз, воҳидҳои полиси андоз ва аъзои оилаи онҳо
1. Давлат ҳифзи иҷтимоии кормандони мақомоти андоз ва воҳидҳои полиси андозро кафолат медиҳад.
2. Таъминоти модди ва иҷтимоию маишии кормандони мақомоти андоз ва аъзои оилаи онҳо тибқи шарт, тартиб ва ҳаҷми барои хизматчиёни давлати муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи хизмати давлати анҷом дода мешавад.
3. Намудҳо ва ҳаҷми таъминоти модди, аз ҷумла намуд ва андозаи маоши кормандони мақомоти андоз ва воҳидҳои полиси андозро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар менамояд.
4. Ҳимояи ҳуқуқи ва иҷтимоии кормандони полиси андоз тибқи шарт, тартиб ва ҳаҷме, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи милиса муқаррар намудааст, амали мегардад.
5. Таъминоти нафақаи (ҳисоб намудани ҳаҷми нафақаи кормандоне, ки аз хизмат бо фаро расидани синни нафақави, касали ё собиқаи кори озод шудаанд) кормандони воҳидҳои полиси андоз ва оилаи онҳо тибқи меъёр ва тартиби муқаррарнамудаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи таъминоти нафақаи хизматчиёни ҳарби" сурат мегирад.
ҚИСМИ II. ҚИСМИ МАХСУС
ФАСЛИ IV. АНДОЗИ ДАРОМАД АЗ ШАХСОНИ ВОҚЕИ (АНДОЗ АЗ ДАРОМАДИ ШАХСОНИ ВОҚЕИ)
БОБИ 17. МУҚАРРАРОТИ УМУМИ
Моддаи 133. Андозсупорандагон
Шахсони воқеии резидент ва ғайрирезидент, ки мутобиқи моддаи 134 ҳамин Кодекс объекти андозбандишаванда доранд, супорандагони андоз аз даромад мебошанд.
Моддаи 134. Объекти андозбанди
1. Барои резидентҳо ба сифати объекти андозбандии даромад даромади андозбандишавандаи онҳо ба ҳисоб меравад, ки он ҳамчун фарқи байни даромади умуми дар соли тақвими ва маблағи тарҳшудаи хароҷоти пешбининамудаи ҳамин Кодекс барои ҳамин давра муайян карда мешавад.
2. Андозсупоранда - ғайрирезидент, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон тавассути муассисаи доими фаъолият менамояд, нисбати даромади андозбандишавандае, ки ба муассисаи доими алоқаманд аст ва ҳамчун фарқи байни даромади умумии соли тақвими аз манбаъҳои воқеъ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон марбут ба муассисаи доими (банди 3) қисми 8 моддаи 34 ҳамин Кодекс) ва маблағи нигоҳдошташудаи (хароҷоти) пешбининамудаи ҳамин Кодекс нисбати чунин даромад барои ҳамин давра муайян карда мешавад, супорандаи андоз аз даромад мебошад.
3. Даромади умумии ғайрирезидент, ки дар қисми 2 ҳамин модда зикр нашудааст, бояд аз манбаи пардохт бе нигоҳ доштани маблағ (бе тарҳкунии хароҷот), агар ин дар моддаи 164 ҳамин Кодекс пешбини шуда бошад, андозбанди карда шавад.
4. Шахси воқеи-ғайрирезидент, ки аз манбаи воқеъ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон аз меҳнати кироя ё аз фурӯш ё додани амволе, ки ба муассисаи доимиаш дар Ҷумҳурии Тоҷикистон алоқаманд намебошад, даромад мегирад, нисбати даромади умумии чунин намуд дар соли тақвими бо кам кардани он ба маблағи нигоҳдошташудаи (хароҷоти) пешбининамудаи ҳамин Кодекс ва марбут ба чунин даромад барои ҳамин давра, супорандаи андоз аз даромад ба ҳисоб меравад.
Моддаи 135. Даромади умуми
1. Даромади умумии андозсупоранда-резидент аз даромадҳое иборат мебошад, ки вай аз манбаъҳои воқеъ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ва берун аз Ҷумҳурии Тоҷикистон гирифтааст.
2. Даромади умумии андозсупоранда-ғайрирезидент аз даромадҳое иборат мебошад, ки вай аз манбаъҳои воқеъ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон гирифтааст.
3. Ҳамаи намуди даромадҳои гирифташуда, ҳам дар шакли пули ва ҳам дар шакли асл (натурали), ба истиснои даромадҳо, ки мувофиқи ҳамин Кодекс аз андози даромад (андози фонди) озод карда шудаанд, ба даромади умуми дохил карда мешаванд, аз ҷумла:
1) даромадҳое, ки ҳамчун музди меҳнат гирифта шудаанд;
2) даромадҳо аз фаъолияте, ки кори кироя ҳисоб намешаванд;
3) ҳама гуна даромадҳои дигар.
Моддаи 136. Даромадҳое, ки дар шакли музди меҳнат гирифта мешаванд
1. Ҳама гуна пардохт ё манфиат, ки шахси воқеи аз кори кироя гирифтааст, аз ҷумла дар шакли натурали, даромади дар шакли музди меҳнат гирифташуда ба ҳисоб меравад, аз ҷумла, даромадҳо аз кори кирояи пешина дар шакли нафақа ё дигар шакл гирифташуда ё даромадҳо аз кори минбаъдаи кироя.
2. Барои мақсадҳои қисми 1 ҳамин модда арзиши манфиат аз кори кироя ба маблағи дар поён овардашуда, бо назардошти тарҳи ҳама гуна пардохтҳои корманд барои гирифтани ин манфиат баробар мебошад:
1) ҳангоми гирифтани қарз тибқи меъёри фоизи пасттар аз меъёри бозори барои чунин намуди қарзҳо - маблағи баробар ба фоизҳое, ки бояд тибқи меъёри бозори пардохта шаванд;
2) ҳангоми аз ҷониби корфармо ба корманди худ фурӯхтан ё ройгон додани молҳо, корҳо ё хизматрасониҳо - арзиши бозории чунин молҳо, корҳо ё хизматрасониҳо;
3) ҳангоми гирифтани кӯмак барои таҳсили корманд ё шахсони дар таъминоти он қарордошта (ба ғайр барномаҳои тайёри, ки бевосита ба иҷрои ӯҳдадориҳои корманд алоқаманданд) - арзиши кӯмак барои корфармо дар гирифтани маълумот;
4) ҳангоми ҷуброни хароҷоти корманд - маблағи ҷуброн;
5) ҳангоми бахшидани қарз ё ӯҳдадории корманд дар назди корфармо - маблағи қарз ё ӯҳдадории бахшидашуда;
6) ҳангоми пардохти подоши суғуртави тибқи шартномаҳои суғуртаи ҳаёт ва саломати ва дигар маблағҳои шабеҳ аз ҷониби корфармо - арзиши чунин подоши суғуртави ё маблағҳо барои корфармо;
7) дар дигар ҳолатҳо - арзиши бозории манфиат мутобиқи моддаи 32 ҳамин Кодекс.
3. Даромади умуми ҷуброни хароҷоти сафарҳои хизматиро мутобиқи меъёрҳои дар санадҳои меъёрии ҳуқуқи муқарраршуда, инчунин ҷуброни хароҷоти сафарҳои хизматиро аз ҷониби ташкилотҳои байналмилали ва муассисаҳои онҳо, фондҳо, ташкилотҳои ғайридавлати - ғайрирезидент аз ҳисоби маблағҳои шахсони дар боло номбаршуда дар бар намегирад.
4. Даромади умуми пардохтҳои намояндаги ва дигар хароҷоти шабеҳро (барои гузаронидани ҷашнҳо, ҷойгиронии меҳмонон ва ғайра), ки шахси воқеи гирифтааст, дар бар намегирад.
5. Арзиш ва хароҷоте, ки дар қисми 2 ҳамин модда номбар шудаанд, аксизҳо, андоз аз арзиши иловашуда ва дигар андозеро дар бар мегиранд, ки корфармо бояд вобаста ба аҳди арзишдошта супорад.
6. Даромади умумии шахси воқеи андози иҷтимоиро, ки корфармо ва ин шахс мутобиқи фасли IҶ ҳамин Кодекс мепардозанд, дар бар намегирад.
Моддаи 137. Даромадҳо аз фаъолияте, ки ба меҳнати кироя мансуб намебошад
1. Даромадҳои зерин даромад аз фаъолияте мебошанд, ки ба меҳнати кироя мансуб нестанд:
1) даромад аз фаъолияти соҳибкори, аз ҷумла:
- фоида аз фурӯш ё додани активҳое, ки мутобиқи моддаи 194 ҳамин Кодекс барои мақсадҳои фаъолияти соҳибкори истифода мешаванд;
- даромаде, ки барои розиги додан ҷиҳати маҳдуд намудани фаъолияти соҳибкори ё бастани корхона гирифта мешавад;
- маблағҳое, ки аз фурӯши воситаҳои асоси гирифта шуда, мутобиқи қисми 7 моддаи 153 ҳамин Кодекс ба даромад дохил карда шудаанд;
- хароҷоти ҷуброншаванда мутобиқи моддаи 193 ҳамин Кодекс;
2) даромад аз фаъолияти ғайрисоҳибкори, аз ҷумла:
- даромади фоизҳо;
- суди саҳмияҳо (дивидендхо);
- даромад аз иҷора ё кирояи амвол;
- роялти;
- маблағи қарзи ба андозсупоранда бахшидаи қарздиҳанда;
- фоида аз фурӯш ё додани активҳое, ки барои фаъолияти соҳибкори истифода бурда намешавад;
3) ҳама гуна дигар даромад, ки дорои маънои афзоиши арзиши софи активҳои андозсупоранда мебошад, ба истиснои музди меҳнат.
2. Соҳибкорони инфироди, ба истиснои супорандагони андоз аз арзиши иловашуда, метавонанд дар асоси патент ё дигар низоми соддакардашуда, тибқи тартиби муайяннамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳти андоз аз даромад қарор дода шаванд. Шакли патентии андозбанди, агар соҳибкори инфироди амалан кирояи қувваи кориро бо мақсади иҷрои фаъолияти соҳибкори анҷом диҳад, сарфи назар аз он, ки чунин кори кироя ҳуҷҷати ба расмият дароварда шудааст ё на, татбиқ намегардад.
3. Соҳибкорони инфироди, ки мутобиқи қисми 2 ҳамин модда супорандаи андоз аз даромад дар асоси патент ё дигар низоми соддакардашуда нестанд, бояд мутобиқи муқаррароти фаслҳои IV ва VI ҳамин Кодекс бо ин андоз фаро гирифта шаванд. Дар ин ҳолат ба соҳибкори инфироди бо тартиби муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон шаҳодатнома дар хусуси бақайдгири ба сифати соҳибкори инфироди дода мешавад.
Моддаи 138. Тасҳеҳи даромади умуми
Суди саҳмияҳо ва фоизҳое, ки шахсони воқеи гирифтаанд ва қаблан дар манбаи пардохтдар Ҷумҳурии Тоҷикистон мутобиқи моддаҳои 162 ё 163 ҳамин Кодекс андозбанди шудаанд, бояд аз даромади умуми хориҷ карда шаванд.
Моддаи 139. Ҳуқуқ ба тарҳкуниҳои шахси
1. Шахси воқеи ҳуқуқ дорад барои ҳар моҳи соли андози дар ҳаҷми як музди меҳнати ҳадди ақали моҳона маблағ тарҳ намояд. Агар шахси воқеи корманд бошад, тарҳи маблағ танҳо нисбати музди меҳнат дар ҷои кори асосиаш иҷозат дода мешавад.
Даромади шахси воқеи, ки дар як сол аз 12 музди меҳнати ҳадди ақали моҳона ё ба ҳисоби миёна аз як музди меҳнати ҳадди ақали моҳона барои як моҳи тақвими зиёд набошад, бо андоз аз даромад андозбанди намегардад.
2. Шахсони воқеии зерин ҳуқуқ доранд барои ҳар моҳи соли андози дар ҳаҷми 10 музди меҳнати ҳадди ақали моҳона тарҳ намоянд:
1) Каҳрамонони Иттиҳоди Шӯрави ва Каҳрамонони Тоҷикистон, шахсоне, ки бо ҳамаи се дараҷаи ордени Шараф мукофотонида шудаанд, инчунин маъюбон аз давраи кӯдаки ва маъюбони гурӯҳи 1 ва 2;
2) иштирокчиёни Ҷанги Бузурги Ватани ва шахсони ба онҳо баробаркардашуда, иштирокчиёни дигар амалиёти ҳарби доир ба муҳофизати ИҶШС аз ҷумлаи хизматчиёни ҳарбие, ки дар қисмҳои ҳарби, ситодҳо ва муассисаҳои ба ҳайати артиши амалкунанда шомилбуда хизмат кардаанд, собиқ партизанҳо, ҷанговарони интернатсионалист;
3) шаҳрвандони беморшуда ва мубталои бемории шуоъ, ки дар натиҷаи оқибатҳои садамаҳо дар объектҳои атоми рух додааст; шахсони дар рафъи оқибатҳои чунин садамаҳо дар доираи минтақаи ҷудокуни иштирокдошта;
шахсоне, ки дар давраи бартараф намудани оқибатҳои садамаҳо дар корҳои байстифодабари ё дигар корҳо дар объектҳои атоми иштирок намудаанд.
3. Шахси воқеи ҳуқуқ дорад андози иҷтимоиро, ки мутобиқи боби 35 ҳамин Кодекс анҷом додааст, тарҳ намояд.
4. Шахси воқеи ба тарҳи яке аз маблағҳои нисбатан калонтари дар қисмҳои 1 ва 2 ҳамин модда муқарраршуда ҳуқуқ дорад.
Моддаи 140. Меъёрҳои андоз аз даромад
1. Даромади андозбандишавандаи шахси воқеи аз рӯи меъёрҳои зерин аз даромад андозбанди мешавад:
+---+------------------------------------+---------------------------ҷ
|№№ | Миқдори даромади андозбандишаванда | Меъёр ва маблағи андоз |
| | (ба ҳисоби миёна дар як моҳ) | |
+---+------------------------------------+---------------------------+
| 1.| На зиёда аз музди меҳнати ҳадди | Аз даромад андозбанди |
| | ақалли моҳона |намешавад (меъёри сифри) |
+---+------------------------------------+---------------Т-----------+
|2. |Зиёда аз музди меҳнати ҳадди ақалли |8 фоиз аз маблағи даромади |
| |мохона то 100 сомони |андозбандишавандаи зиёда аз|
| | |музди меҳнати ҳадди ақалли |
| | |моҳона |
+---+------------------------------------+---------------------------+
|3. |Зиёда аз 100 сомони |Маблағи андози сатри 2 ҷамъ|
| | |13 фоиз аз маблағи даромади|
| | |андозбандишавандаи зиёда аз|
| | |100 сомони |
+---+------------------------------------+---------------------------+
2. Барои мақсадҳои андозбанди ҳам маблағи даромади андозбандишаванда ва ҳам маблағи тарҳшаванда аз аввали сол ба тариқи афзоянда ҳисоб карда мешавад.
Моддаи 141. Озодкуни
Аз намудҳои зерини даромади шахсони воқеи андоз аз даромад гирифта намешавад:
1) даромад аз фаъолияти расмии дипломати ё консулии шахсе, ки шаҳрванди Ҷумҳурии Тоҷикистон намебошад;
2) даромад аз меҳнати кирояи шахсе, ки резидент ё шаҳрванди Ҷумҳурии Тоҷикистон намебошад ва дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соли андози камтар аз 90 рӯз истиқомат дошт, агар чунин даромадро корфармо - ғайрирезидент диҳад ё аз номи ё аз ҳисоби корфармое диҳад, ки резиденти Ҷумҳурии Тоҷикистон намебошад ва онро муассисаи доимии ғайрирезидент дар Ҷумҳурии Тоҷикистон намепардозад;
3) арзиши амволи аз дигар шахси воқеи дар шакли тӯҳфа ё мерос гирифташуда, ба истиснои даромад аз чунин амвол ва амволе, ки дар шакли музди меҳнат гирифта шудааст;
4) арзиши тӯҳфаҳои аз шахсони ҳуқуқи гирифта, инчунин ҷоизаҳои (бурдҳои) дар намоиш ва мусобиқаҳо гирифташуда, аз ҷумла дар шакли пули, ки агар:
- тӯҳфаҳои аз шахсони ҳуқуқи гирифташуда дар ҳаҷми аз 100 музди меҳнати ҳадди ақалли моҳона дар як сол зиёд нест;
- ҷоизаҳои (бурдҳои) дар намоишҳо ва мусобиқаҳои байналмилали гирифташуда дар ҳаҷми аз 500 музди меҳнати ҳадди ақалли моҳона дар як сол зиёд нест;
- ҷоизаҳои (бурдҳои) дар намоишҳо ва мусобиқаҳои ҷумҳурияви гирифташуда дар ҳаҷми аз 100 музди меҳнати ҳадди ақалли моҳона дар як сол зиёд нест;
5) нафақаҳои давлати, стипендияҳои давлати ва ҷубронпулиҳои давлати, аз ҷумла пардохт ва ҷубронпулиҳо барои дафн, ҳомиладори ва таваллуд, вобаста бо гум кардани қобилияти меҳнати (аз ҷумла мувақкатан), ва аз даст додани саробон;
6) алиментҳо аз ашхосе, ки онро мегиранд;
7) пардохтҳои якдафъаина, кӯмаки модди аз ҳисоби буҷет, ки мутобиқи тартиби муқаррарнамудаи санадҳои меъёрии ҳуқуқи дода мешаванд, инчунин кӯмаки башардӯстона (гуманитари), кӯмаки эҳсонкори, аз ҷумла ҳангоми офатҳои табий;
8) даромади шахси воқеи аз фурӯш ё супурдани амволи ғайриманқул, ки дар давоми панҷ соли охир ҷои асосии зисти андозсупоранда буд;
9) даромади шахси воқеи аз фурӯш ё супурдани амволи манқули модди, ба истиснои амволе, ки андозсупоранда дар фаъолияти соҳибкори истифода мебарад (бурдааст);
10) маблағи мукофотҳои давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон;
11) пардохтҳои суғуртавие, ки тибқи шартномаҳои дорои хусусиятҳои ҷамъшаванда ва баргардонидашаванда дар доираи маблағҳои ба ҳисоби чунин шартномаҳо пардохтшуда гирифта шудаанд, дар ҳолате, ки подошҳои суғуртави аз рӯи чунин шартномаҳо аз ҳисоби ин шахси воқеи пардохта шудаанд, ва пардохтҳои суғуртавие, ки дар натиҷаи фавти шахси суғурташуда гирифта шудаанд;
12) даромадҳои замбӯрпарварон аз фурӯши асали оилаи замбӯри шахсиашон;
13) даромадҳо аз фурӯши маҳсулоти кишоварзи, ки дар қитъаи замини наздиҳавлиги парвариш (истеҳсол) карда шудааст, бе коркарди саноатии он;
14) маблағи маош, подошпулиҳо ва дигар маблағҳои пардохташуда вобаста ба адои хизмат (иҷрои ӯҳдадориҳои хизмати) ба хизматичиёни ҳарби, шахсони ҳайати қатори ва роҳбарикунандаи системаи вазоратҳои мудофиа, корҳои дохили, амният, ҳолатҳои фавқулодда ва мудофиаи граждани, Кумитаи ҳифзи Сарҳади давлати, Саридораи полиси андоз ва Департаменти гумруки Вазорати даромадҳо ва пардохтҳои давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Гвардияи милли, инчунин ӯҳдадорони ҳарбии ба ҷамъомадҳои таълими ва назорати даъватшуда;
15) маблағҳое, ки барои супоридани хун гирифта мешаванд;
16) бурдҳо аз вомбаргҳои давлати ва лотереяҳои давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон баровардааст. Бурдҳо аз вомбаргҳо ва лотереяҳо дар мавриди ифодаи арзиши ҳаҷми бурд на зиёда аз 50 сомони ба як вомбарг ё лотерея (Қонун аз 26 декабри соли 2005 №114);
17) кӯмаки иҷтимоии суроғави, ёрдампули ва ҷубронпулиҳо, ба истиснои музди меҳнат, ки аз ҳисоби маблағҳои буҷети давлати тибқи ҳаҷм ва тартиби муайяннамудаи санадҳои меъёрии ҳуқуқии дахлдор дода мешаванд;
18) ҷуброни зарари ҷисмони ё дигар намуди зарари ба саломатии корманд вобаста ба иҷрои ӯҳдадориҳои меҳнати ва хизматияш расонидашуда, мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон;
19) арзиши либоси махсус ва (ё) либоси расми ва пойафзол, воситаҳои ҳифзии инфироди ва кӯмаки аввалияи тибби, собун, воситаҳои безараркуни, шир ё дигар маҳсулоти истеъмолии ба он баробар барои истеъмоли табобатию профилактики додашуда тибқи меъёрҳо ва вобаста ба соҳаи фаъолият, ки мутобиқи санадҳои меъёрии ҳуқуқи аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар шудааст;
20) пардохтҳои суғуртави тибқи шартномаҳои суғуртаи ҳатмии масъулияти корфармо (аз ҳисоби маблағҳои корфармо) барои расонидани (ҳангоми расонидани) зарар ба ҳаёт ва саломатии корманд ҳангоми иҷрои ӯҳдадориҳои меҳнати (хизмати);
21) маблағи ҷуброни зарари модди, ки бо қарори суд муқаррар шудааст;
22) даромадҳои шахсони воқеие, ки мутобиқи дигар муқаррароти ҳамин Кодекс озод карда мешаванд.
ФАСЛИ V. АНДОЗ АЗ ФОИДАИ ШАХСОНИ ҲУҚУҚИ
БОБИ 18. МУҚАРРАРОТИ УМУМИ
Моддаи 142. Андозсупорандагон
1. Супорандагони андоз аз фоидаи шахсони хуқуқи (минбаъд - "андоз аз фоида") корхонаҳои резиденти ва корхонаҳои хориҷи мебошанд.
2. Ҳама гуна субъекти хориҷие, ки шахси воқеи намебошад, барои мақсадҳои фасли мазкур ба сифати корхона барраси мегардад, агар исбот накунад, ки вай бояд мутобиқи моддаи 189 ҳамин Кодекс чун соҳибии муштарак барраси гардад.
Моддаи 143. Объекти андозбанди
1. Объекти андозбандии корхонаи резиденти фоидаи он мебошад. Фоида фарқи мусбии байни даромади умумии андозсупоранда ва маблағҳои тарҳшаванда мебошад, ки дар боби 19 ҳамин Кодекс пешбини шудааст. Барои мақсадҳои ҳамин модда даромади умуми мувофиқи муқаррароти моддаи 135 ҳамин Кодекс муайян карда мешавад (аз ҷумла тамоми воридоте, ки боиси афзоиши активҳои софи андозсупоранда мегардад, ба истиснои воридоте, ки аз андоз аз фоида озод аст. Ҳамзамон амволе, ки ба сифати саҳм ба фонди оинномави гирифта шудааст, ҳамчун даромад барраси намегардад).
2. Объекти андозбандии корхонаи хориҷие, ки тавассути муассисаи доими дар Ҷумҳурии Тоҷикистон фаъолият менамояд, фоида аз чунин фаъолият ба ҳисоб меравад, яъне даромади умумии он аз манбаъҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон вобаста ба муассисаи доими, ки ба маблағи тарҳшаванда нисбати чунин даромад пешбининамудаи ҳамин Кодекс кам карда шудааст.
3. Намудҳои даромади умумии корхонаи хориҷии пешбининамудаи моддаи 164 ҳамин Кодекс, ки ба муассисаи доимии он алоқаманд нестанд, агар манбаи даромад дар Ҷумҳурии Тоҷикистон воқеъ бошад, бояд бе тарҳи хароҷот дар манбаи пардохт андозбанди гарданд.
4. Ҳангоми аз ҷониби корхонаи хориҷи гирифтани даромад аз фурӯш ё супурдани амвол, ки бо муассисаи доимии он дар Ҷумҳурии Тоҷикистон алоқаманд нест, объекти андозбанди фоидаи аз чунин фаъолият гирифтаи он мебошад, яъне чунин даромади умумии он аз манбаъҳо дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли тақвими мебошад, ки ба маблағи тарҳшавандаи нисбати чунин даромад пешбининамудаи ҳамин Кодекс кам карда шудааст ва ба чунин даромад дар ҳамин давра дахл дорад.
Моддаи 144. Меъёрҳои андоз
1. Бо назардошти қисмҳои 2 ва 3 ҳамин модда фоидаи корхона, ки тибқи муқаррароти моддаи 160 ҳамин Кодекс ба маблағи зарари ба давраи дигар гузаронидашуда кам карда шудааст, аз рӯи меъёри 25 фоиз андозбанди мегардад.
2. Намудҳои даромади умумии корхонаи хориҷи, ки дар қисми 3 моддаи 143 ҳамин Кодекс пешбини шудаанд, тибқи меъёрҳои моддаи 164 ҳамин Кодекс андозбанди мешаванд.
3. Фоидаи корхонаи хориҷи дар ҳолатҳои пешбининамудаи қисми 4 моддаи 143 ҳамин Кодекс тибқи меъёри 25 фоиз андозбанди мешавад.
Моддаи 145. Имтиёзҳо
Аз андозбанди аз фоида инҳо озоданд:
1) ташкилотҳои дини, эҳсонкори, буҷети, созмонҳои байниҳукумати ва байнидавлатии (байналмилалии) ғайритиҷорати, ба истиснои фоидае, ки онҳо аз фаъолияти соҳибкори мегиранд. Ҳамзамон чунин ташкилотҳо бояд баҳисобгирии ҷудогонаи фаъолияти асоси (фаъолияте, ки аз андоз аз фоида озод аст) ва фаъолияти соҳибкориро пеш баранд;
2) маблағгузарониҳои ройгон ва амволи ройгон, аъзоҳаққиҳо, хайрия ва грантҳое, ки ташкилотҳои ғайритиҷорати мегиранд;
3) Бонки миллии Тоҷикистон ва муассисаҳои он;
4) суди саҳмияҳое (дивидендҳое), ки корхонаҳои резиденти аз корхонаҳои резиденти мегиранд;
5) корхонаҳое, ки дар онҳо дар як вақт дар соли ҳисоботии андоз:
а) на камтар аз 50% шумораи кормандонро маъюбон ташкил медиҳанд, ва;
б) на камтар аз 50% маблағҳои музди меҳнат ва дигар таъминоти модди, аз ҷумла натурали, барои эҳтиёҷоти маъюбон сарф карда шудааст;
6) корхонаҳои наве, ки дар соҳаи истеҳсоли молҳо таъсис меёбанд, дар соли бақайдгирии давлати ва аз соле, ки баъди соли бақайдгирии ибтидоии давлати фаро мерасад, ҳангоми аз ҷониби муассиси онҳо бо назардошти ҳаҷмҳои ҳадди ақали инвеститсияҳои муқаррарнамудаи қонунгузори ба фонди оинномавии чунин корхонаҳо ворид намудани ҳаҷмҳои дар поён зикргардидаи инвеститсияҳо ба мӯҳлати:
- 2 сол, агар ҳаҷми инвеститсияҳо баробари то 500 ҳазор доллари ИМА бошад;
- 3 сол, агар ҳаҷми инвеститсияҳо баробари бештар аз 500 ҳазор доллари ИМА то 2 миллион доллари ИМА бошад;
- 4 сол, агар ҳаҷми инвеститсияҳо баробари бештар аз 2 миллион то 5 миллион доллари ИМА бошад;
- 5 сол, агар ҳаҷми инвеститсияҳо баробари бештар аз 5 миллион доллари ИМА бошад. Ҳангоми ҳисоби мӯҳлати (давомнокии) озодкуни аз андоз аз фоида (таътили андоз) мутобиқи ҳамин банд аз нав бақайдгирии корхона, тағйирёбии моликони корхона, тағйирот дар шакли ташкилию ҳуқуқи ва монанди ин дигар чунин тағйирот ба инобат гирифта намешавад.
ФАСЛИ VI. МУҚАРРАРОТИ УМУМИИ МАРБУТ БА АНДОЗ АЗ ФОИДА ВА АНДОЗИ ДАРОМАД
БОБИ 19. ТАРҲҲО АЗ ДАРОМАДИ УМУМИ
Моддаи 146. Тарҳи хароҷот вобаста ба гирифгани даромад
1. Аз даромади умуми тамоми хароҷоти дар давраи ҳисоботи (андоз) кардашуда (марбут ба давраи ҳисоботи), ки бо гирифтани чунин даромад алоқаманд аст, аз ҷумла хароҷоти пардохти андозҳои пешбининамудаи ҳамин Кодекс бо назардошти маҳдудиятҳои муқаррарнамудаи моддаи 158 ҳамин Кодекс, хароҷоти музди меҳнат, фароҳам овардани неъматҳои модди ва иҷтимои ба кормандон, ки таҳти андоз аз даромад қарор доранд, хароҷоти харидани ашёи хом, мавод, энергия тарҳ карда мешавад, ба истиснои хароҷоти сохтмон, харидани воситаҳои асоси ва васли онҳо, инчунин дигар хароҷоти дорои хусусияти асоси мутобиқи моддаи 195 ҳамин Кодекс ва хароҷоте, ки мутобиқи моддаи 147 ҳамин Кодекс ва дигар муқаррароти ҳамин боб бояд тарҳ нашаванд.
2. Тарҳи хароҷотро андозсупоранда ҳангоми мавҷудияти ҳуҷҷатҳои ба таври лозими ба расмият даровардашуда ва тасдиқкунандаи хароҷоти вобаста ба даромади умумии гирифта анҷом медиҳад.
3. Агар ҳамон як хароҷот дар якчанд моддаи хароҷот пешбини шуда бошад, дар ин сурат ҳангоми ҳисоби фоидаи андозбандишаванда (даромади андозбандишаванда) ин хароҷот танҳо як маротиба тарҳ карда мешавад.
4. Ҷарима, фоизҳо (пеня), ноустувории ҳисобшуда ё қабулшудаи вобаста ба гирифтани даромади умуми, ки бояд аз ҳисоби андозсупоранда пардохта шаванд (шудаанд), ба истиснои онҳое, ки бояд ба буҷет ворид гарданд, тарҳ карда мешаванд.
Моддаи 147. Хароҷоте, ки тарҳ карда намешавад
1. Тарҳ нисбати хароҷоте, ки ба фаъолияти соҳибкори алоқаманд нест, иҷозат дода намешавад. Тарҳ нисбати хароҷоти вобаста ба сохтмон, истифодабари ва нигоҳдории объектҳое, ки ба фаъолияти соҳибкори (истеҳсолоти асоси) алоқаманд нестанд, сурат намегирад.
2. Тарҳи маблағҳои пешбининамудаи ҳамин боб иҷозат дода намешавад, агар он ҷавобгӯи талаботи моддаи 146 ҳамин Кодекс набошад.
3. Ҳеҷ гуна тарҳ нисбати хароҷоти намояндаги ва дигар хароҷоти шабеҳ (гузаронидани ҷашнҳо, ҷойгиронии меҳмонон ва ғайра) иҷозат дода намешавад.
4. Қисми 3 ҳамин модда нисбати андозсупорандае, ки фаъолияти соҳибкориаш дорои хусусияти фароғати мебошад, татбиқ намегардад, агар хароҷот дар доираи чунин фаъолият анҷом дода шавад.
5. Тарҳ нисбати ҳиссаҷудокуниҳо ба фондҳои захирави танҳо мувофиқи муқаррароти моддаҳои 150 ва 151 ҳамин Кодекс анҷом дода мешавад.
6. Шахси воқеи наметавонад тарҳи хароҷотро барои истеъмоли шахси ё хароҷоти вобаста бо меҳнати кирояи худ анҷом диҳад.
7. Тарҳ нисбати арзиши амволи ройгон (хайрия) додашуда, корҳо ва хизматрасониҳои ройгон (эҳсонкорона), ба истиснои ҳолати пешбининамудаи моддаи 148 ҳамин Кодекс, анҷом дода намешавад.
8. Тарҳ нисбати хароҷоти марбут ба мошинҳои сабукрав, ки дар ҳама давра дар ҷараёни давраи андоз дар ихтиёри кормандон ё саҳҳомон (иштирокчиёни андозсупоранда) қарор дошт, аз ҷумла истифодаи он барои кашондани кормандон ба ҷои кор ва баръакс, анҷом дода намешавад.
Моддаи 148. Тарҳ барои пардохтҳои эҳсонкори
Сарфи назар аз муқаррароти моддаи 147 ҳамин Кодекс, тарҳи пардохтҳо барои ташкилоти эҳсонкори ва иҷрои фаъолияти эҳсонкори мутобиқи қисмҳои 2 ва 3 моддаи 17 ҳамин Кодекс дар ҳаҷми воқеии маблағҳои пардохтшуда, аммо на бештар аз 5 фоизи фоидаи (даромади) андозбандишавандае, ки бе назардошти маблағҳои мутобиқи ин модда тарҳшуда, муайяншаванда (муайяншуда) иҷозат дода мешавад. Ҳангоми пардохтҳои эҳсонкори дар шакли амвол маблағи воқеии пардохтҳои эҳсонкори хурдтарини яке аз ин ду бузургиҳо - арзиши бозории амвол ё арзиши аслии он ба ҳисоб меравад.
Моддаи 149. Маҳдудияти тарҳи маблағҳо нисбати фоизҳо
1. Агар дар қисми 2 ҳамин модда тартиби дигаре пешбини нашуда бошад, ҳаҷми дар асл пардохтшудаи (ҳангоми истифодаи усули ҳисобу замкуни пардохтшавандаи) фоизҳо барои ҳар як кредит (қарз) тарҳ карда мешавад, аммо ба андозаи на бештар аз маблағи секаратаи фоизҳои бо истифодаи меъёри азнавмаблағгузории (рефинансирование) Бонки миллии Тоҷикистон ҳисобшуда (бояд ҳисоб карда шавад), ки дар давраи андоз амал мекунад. Ҳамин банд нисбати фоизҳои супоридашаванда тибқи шартномаҳои иҷораи молияви (лизинг) низ татбиқ мегардад.
2. Нисбати корхона, агар зиёда аз 25 фоизи сармояи оинномавиаш мустақим ё ғайримустақим ба ғайрирезидентҳо ё шахсони ҳуқуқии аз андоз аз фоида озод тааллуқ дошта бошад, доир ба ҳар як кредити (қарзи) истифодашуда, дар доираи давраи андоз фоизҳо мувофиқи қисми 1 ҳамин модда тарҳ карда мешаванд, аммо ҳамзамон маблағи ниҳоии фоизҳое, ки мувофиқи қисми 1 ҳамин модда метавонанд тарҳ шаванд, бо маблағҳои зерин маҳдуд мегарданд:
1) ҳама гуна даромади фоизии чунин корхона, ҷамъи
2) 50 фоизи бузургие, ки дар натиҷаи кам кардани даромади умумии (ғайр аз даромади фоизии) ин корхона ба тарҳҳои мутобиқи боби мазкур иҷозатшуда, ба истиснои тарҳ нисбати фоизҳо, ҳосил шудааст.
Моддаи 150. Тарҳ нисбати қарзҳои беэътимод (шубҳанок)
1. Андозсупорапдагон нисбати қарзҳои беэътимоди (шубҳаноки) вобаста ба таҳвили молҳо, иҷрои корҳо ва хизматрасониҳо ба тарҳ ҳуқуқ доранд, агар даромади марбут ба онҳо қаблан ба даромади умумие, ки аз фаъолияти соҳибкори гирифта шудааст, дохил карда шуда бошад.
2. Тарҳ нисбати қарзи беэътимод (шубҳанок) ҳангоми чун қарзи беарзиш аз дафтарҳои муҳосибавии андозсупоранда аз ҳисоб баровардани он иҷозат дода мешавад.
3. Бонкҳо, ширкатҳои кредити ва ташкилотҳои амонатии кредитии хурд тибқи тартиби муқарраршуда таъсисёфта ба тарҳи ҳиссаҷудокуниҳо ба захира барои пӯшонидани талафҳои эҳтимоли доир ба кредитҳо (қарзҳо) (минбаъд дар ин қисм - захира) мувофиқи қоидаҳои ташаккули ин захира ва таснифи кредитҳои (қарзҳои) муқаррарнамудаи Бонки миллии Тоҷикистон ҳуқуқ доранд. Тарҳи маблағ нисбати ҳиссаҷудокуниҳо ба захира доир ба тамоми гурӯҳҳои кредитҳо (қарзҳо), ба истиснои ҳиссаҷудокуниҳо аз рӯи кредитҳои (қарзҳои) стандарти иҷозат дода мешавад. Маблағи тарҳи иҷозатшуда 90 фоизи бузургиеро ташкил мекунад, ки аз рӯи ҳиссаҷудокуниҳо доир ба тамоми гурӯҳҳои кредитҳо (қарзҳо), ба истиснои ҳиссаҷудокуниҳо доир ба кредитҳои (қарзҳои) стандарти бо чунин тартиб муайян мегардад: бузургии захира дар охири сол тарҳи бузургии захира дар аввали сол ҷамъи ҳиссаҷудокуниҳо дар давоми сол ба захира вобаста ба кредитҳои (қарзҳои) беэътимоди аз ҳисоб баровардашуда тарҳи ҳиссаҷудокуниҳо дар давоми сол ба захира доир ба кредитҳои (қарзҳои) воқеан баргардонидашуда. Дастуруламал оид ба муайян намудани маблағи иҷозатшавандаи тарҳро мақоми ваколатдори давлати бо мувофиқаи Бонки миллии Тоҷикистон ва Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ менамояд.
Моддаи 151. Тарҳи ҳиссаҷудокуниҳо ба фондҳои захиравии суғурта
Шахси ҳуқуқие, ки ба фаъолияти суғуртави машғул аст, ҳуқуқ дорад тарҳи ҳиссаҷудокуниҳоро ба фондҳои захиравии суғуртави мувофиқи тартиб ва меъёрҳое, ки бо пешниҳоди Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ва мақоми ваколатдори давлати Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар намудааст, анҷом диҳад.
Моддаи 152. Тарҳ нисбати хароҷот барои тадқиқоти илми, корҳои лоиҳакаши ва таҷрибавию конструктори
Тарҳ нисбати хароҷот барои тадқиқоти илми, корҳои лоиҳакаши ва таҷрибавию конструктории вобаста ба гирифтани даромади умуми, ба истиснои хароҷот барои харидани воситаҳои асоси, васли онҳо ва дигар хароҷоти дорои хусусияти асоси, анҷом дода мешавад. Асос барои тарҳи ин хароҷот ҳуҷҷатҳои лоиҳавию сметави, санади корҳои иҷрошуда ва дигар ҳуҷҷатҳои тасдиқкунанда оид ба анҷом додани корҳои дахлдори тадқиқоти илми, лоиҳакаши ва таҷрибавию конструктори ба ҳисоб мераванд.
Моддаи 153. Ҳиссаҷудокунии истеҳлоки ва тарҳ доир ба воситаҳои асоси
1. Ҳиссаҷудокунии истеҳлоки доир ба воситаҳои асосие, ки дар фаъолияти соҳибкори истифода мешаванд, бояд мувофиқи муқаррароти ҳамин модда тарҳ карда шаванд.
Барои мақсадҳои ҳамин Кодекс ҳиссаҷудокунии истеҳлоки доир ба воситаҳои асоси ва акивҳои ғайримодди, ки дар фаъолияти соҳибкори истифода намешаванд (дар фаъолияти ғайрисоҳибкори истифода мешаванд) ҳисоб ва тарҳ карда намешаванд.
2. Ба активҳои истеҳлокшаванда замин, асарҳои санъат, захираҳои молию модди, аз ҷумла сохтмони нотамом ва таҷҳизоти насб нашуда, амволе, ки арзиши онҳо дар соли ҷори ҳангоми муайян намудани фоидаи андозбандишаванда пурра тарҳ карда мешавад ва дигар активҳои фарсуданашуда дохил намешаванд.
3. Воситаҳои асосии истеҳлокшаванда ба гурӯҳҳои дорои меъёрҳои зерини истеҳлоки тақсим мешаванд:
+-----+------------------------------------------+------------Т------ҷ
|Гурӯҳµ Намуди амвол | Меъёри ниҳоии |
| | |истеҳлоки (бо фоиз)|
+-----+------------------------------------------+-------------------+
| 1. |Техникаи автотрактории роҳсози; асбобу | |
| |анҷом ва лавозимоти махсус; мошинаҳои | |
| |электронии ҳисоббарор, дастгоҳу воситаҳои | 20 |
| |маҳалии коркарди маълумот, таҷҳизоти | |
| |электрони ва воситаҳои алоқа. | |
+-----+------------------------------------------+-------------------+
| 2. |Автомобилҳои боркаш, автобусҳо, | |
| |автомобилҳои махсус ва автопритсепҳо, | |
| |нақлиёти ҳавои. Мошинаҳо ва таҷҳизот барои| |
| |тамоми соҳаҳои саноат, истеҳсолоти | 15 |
| |рехтагари; таҷҳизоти оҳангарию прессҳо; | |
| |таҷҳизоти сохтмон; мошинаҳо ва таҷҳизоти | |
| |кишоварзи; автомобилҳои сабукрав; | |
| |мебели идора. | |
+-----+------Т--------------Т---Т------Т---------+-------------------+
| 3. |Воситаҳои нақлиёти роҳи оҳан, баҳри ва | |
| |дарёи; мошинаҳо ва таҷҳизоти қуввадиҳанда;| |
| |таҷҳизоти гармидиҳандаи техники, таҷҳизоти| 8 |
| |турбини, муҳаррикҳои электрики ва | |
| |генераторҳои дизели. Воситаҳои интиқоли | |
| |барқ; хатҳои қубур | |
+-----+----------------------Т-------------------+-------------------+
| 4. |Бино, иншоот ва иморатҳо. | 7 |
+-----+-----Т-------Т----------------------------+-------------------+
| 5. |Активҳои истеҳлокшавандае, ки ба дигар | |
| |гурӯҳ шомил нашудаанд. | 10 |
+-----+---Р--------------------------------------+-------------------+
4. Ҳиссаҷудокунии истеҳлоки доир ба ҳар гурӯҳи воситаҳои асоси (минбаъд - "гурӯҳ") бо роҳи татбиқи меъёри дар қисми 3 ҳамин модда нишондодашуда, аммо на бештар аз меъёри ниҳои, нисбат ба баланси арзиши гурӯҳ дар охири соли андоз ҳисоб карда мешавад.
5. Ҳиссаҷудокунии истеҳлоки барои бино, иншоот ва иморатҳо (минбаъд - "иморат") на аз рӯи гурӯҳ балки барои ҳар як иморат алоҳида ҳисоб карда мешавад.
6. Баланси арзиши гурӯҳ дар охири соли андози ба маблағе баробар аст, ки бо тариқи зайл муайян карда мешавад (вале бояд аз сифр кам (манфи) набошад):
1) баланси арзиши гурӯҳ дар охири соли гузашта, бо назардошти тарҳи маблағҳои истеҳлоки барои соли гузашта, инчунин маблағе, ки дар қисмҳои 8 ва 9 ҳамин модда пешбини шудааст; ҷамъи
2) арзиши воситаҳои асоси мутобиқи моддаи 195 ҳамин Кодекс, ки дар давоми сол ба гурӯҳ ҷамъ мешавад; тарҳи
3) маблағи ҳангоми фурӯши воситаҳои асоси дар давоми соли андози гирифташуда, ки дар асоси нархи фурӯш муқаррар мешавад.
7. Агар маблағи ҳангоми фурӯши воситаҳои асосии гурӯҳи муайян дар давоми соли андози гирифташуда аз баланси арзиши гурӯҳ дар охири сол зиёд бошад, маблағи зиёдати ба даромад дохил гардида, баланси арзиши гурӯҳ ба сифр баробар карда мешавад.
8. Агар баланси арзиши гурӯҳ дар охири сол камтар аз 50 музди меҳнати ҳадди ақалли моҳонаро ташкил намояд, маблағи баланси арзиши гурӯҳ бояд тарҳ карда шавад.
9. Агар тамоми воситаҳои асосии гурӯҳ фурӯхта, дода ё барҳам дода шуда бошад, баланси арзиши гурӯҳ дар охири соли андози бояд тарҳ карда шавад.
10. Арзиши воситаҳои асосии барои иҷораи молияви (лизинг) додашуда (аз рӯи иҷораи молияви (лизинг) гирифташуда) дар тавозуни (баланси) арзиши гурӯҳи дахлдори иҷорагиранда ҳисоб карда мешавад.
11. Барои иҷорадиҳанда маблағи асосие, ки барои воситаҳои асосии ба иҷораи молияви (лизинг) додашуда ба ӯ пардохта шудааст, ҳамчун маблағе барраси мегардад, ки ҳангоми фурӯши чунин воситаҳои асоси барои мақсадҳои банди 3) қисми 6 ҳамин Кодекс гирифта шудааст, агар воситаҳои асоси ба баланси арзиши гурӯҳ то интиқоли онҳо ба иҷораи молияви (лизинг) дохил карда шуда бошанд. Барои иҷорагиранда маблағи асосие, ки он ба иҷорадиҳанда мепардозад, ҳамчун нархи хариди воситаҳои асоси барраси мегардад.
12. Гузаронидани истеҳлоки суръатнок доир ба гурӯҳҳои воситаҳои асоси тавассути татбиқи коэффисиентҳои афзоянда, вале на зиёда аз коэффисиенти 2 нисбати меъёрҳои ниҳоии истеҳлок иҷозат дода мешавад.
Истеҳлоки суръатнок нисбати воситаҳои асосие, ки баъди 31 декабри соли 2004 ҷори шудаанд, иҷозат дода мешавад. Ҳамзамон чунин воситаҳои асоси гурӯҳҳои мустақилро ташкил медиҳанд.
Моддаи 154. Тарҳҳо нисбати хароҷоти таъмири воситаҳои асосии истеҳлокшаванда
1. Тарҳи маблағ нисбати ҳар як гурӯҳ оид ба хароҷоти таъмири воситаи асосии шомили ҳамин гурӯҳ иҷозат дода мешавад.
2. Тарҳи маблағ мувофиқи қисми 1 ҳамин модда доир ба хароҷоти таъмир дар ҳаҷми воқеии маблағҳои чунин таъмир, вале на бештар аз 10 фоизи баланси арзиши гурӯҳ дар охири соли андоз, иҷозат дода мешавад.
3. Маблағи воқеии хароҷоти таъмир зиёда аз 10 фоизи баланси арзиши гурӯҳ ба афзоиши баланси арзиши гурӯҳ дохил карда мешавад.
4. Ҳангоми истеҳлоки суръатнок ҷиҳати муайян намудани хароҷоти ниҳои барои таъмир, ки тарҳи он иҷозат шудааст, андозаи баланси арзиши гурӯҳ тарзе муайян мегардад, ки агар воситаҳои асоси таҳти истеҳлоки суръатнок қарор нагирифта, истеҳлоки онҳо дар асоси меъёрҳои пешбининамудаи қисми 3 моддаи 153 ҳамин Кодекс сурат гирифта бошанд.
Моддаи 155. Тарҳи хароҷот нисбати саҳмҳои суғуртави
Саҳмҳои суғуртави, ки суғуртакунандагон дар асоси шартномаҳои суғурта месупоранд, ба истиснои саҳмҳои суғуртави тибқи шартномаҳои дорои хусусияти ҷамъшаванда ва баргардонидашаванда, бояд тарҳ карда шаванд.
Моддаи 156. Хароҷот барои корҳои ҷустуҷӯию геологи ва омодаги ба истихроҷи захираҳои табий
1. Хароҷот оид ба корҳои ҷустуҷӯию геологи ва омодаги ба истихроҷи захираҳои табий, ки бояд аз даромади умуми дар шакли ҳиссаҷудокуниҳои истеҳлокшави тибқи меъёрҳои истеҳлоки воситаҳои асосии гурӯҳи 2 тарҳ карда шаванд, гурӯҳи алоҳидаро ташкил медиҳанд.
2. Ҳамин модда ҳамчунин нисбати хароҷоти андозсупоранда барои активҳои ғайримоддии вобаста ба гирифтани ҳуқуқ барои иҷрои корҳои ҷустуҷӯию геологи, коркард ё истифодаи захираҳои табий татбиқ мегардад.
Моддаи 157. Хароҷот барои активҳои ғайримодди
1. Ба активҳои ғайримодди хароҷоти шахсони воқеи ва ҳуқуқи барои объектҳои ғайримодди (объектҳои моликияти ғайримодди ба монанди литсензия, патенти ихтирооти, тамғаи савдо, ҳуқуқи муаллифи, шартнома оид ба истифодаи номи шахси ҳуқуқи, таъминоти барномави ва ғайра), ки дар давоми на камтар аз дувоздаҳ моҳ истифода мегарданд, дохил мешаванд, агар мӯҳлати истифодабарии хизматии онҳо маҳдуд бошад.
2. Хароҷот барои активҳои ғайримодди, ки бояд дар шакли ҳиссаҷудокуниҳои истеҳлокшави тибқи меъёри истеҳлоки воситаҳои асосии гурӯҳи 5 тарҳ карда шаванд, гурӯҳи алоҳидаро ташкил медиҳанд.
3. Ба арзиши активҳои ғайримоддии истеҳлокшаванда хароҷот барои харид ё истеҳсоли онҳо дохил карда намешавад, агар онҳо ҳангоми ҳисоби фоидаи андозбандишавандаи андозсупоранда тарҳ шуда бошад.
4. Ҳамин модда нисбати активҳои ғайримоддие, ки дар моддаи 156 ҳамин Кодекс зикр шудаанд, татбиқ намегардад.
Моддаи 158. Маҳдудияти тарҳ нисбати андозҳо ва ҷаримаҳо
Тарҳ оид ба андозҳо ва ҷаримаҳо танҳо нисбати инҳо иҷозат дода намешавад:
1) андоз аз даромад ё андоз аз фоидае, ки дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон ё дар дигар давлатҳо супорида шудаанд;
2) ҷаримаҳо ва фоизҳое, ки ба буҷети Ҷумҳурии Тоҷикистон ё буҷети дигар давлат пардохта шудаанд (бояд пардохта шаванд);
3) андози ҳадди ақал аз даромади корхонаҳо.
1) баланси арзиши гурӯҳ дар охири соли гузашта, бо назардошти тарҳи маблағҳои истеҳлоки барои соли гузашта, инчунин маблағе, ки дар қисмҳои 8 ва 9 ҳамин модда пешбини шудааст; ҷамъи
2) арзиши воситаҳои асоси мутобиқи моддаи 195 ҳамин Кодекс, ки дар давоми сол ба гурӯҳ ҷамъ мешавад; тарҳи
3) маблағи ҳангоми фурӯши воситаҳои асоси дар давоми соли андози гирифташуда, ки дар асоси нархи фурӯш муқаррар мешавад.
7. Агар маблағи ҳангоми фурӯши воситаҳои асосии гурӯҳи муайян дар давоми соли андози гирифташуда аз баланси арзиши гурӯҳ дар охири сол зиёд бошад, маблағи зиёдати ба даромад дохил гардида, баланси арзиши гурӯҳ ба сифр баробар карда мешавад.
8. Агар баланси арзиши гурӯҳ дар охири сол камтар аз 50 музди меҳнати ҳадди ақалли моҳонаро ташкил намояд, маблағи баланси арзиши гурӯҳ бояд тарҳ карда шавад.
9. Агар тамоми воситаҳои асосии гурӯҳ фурӯхта, дода ё барҳам дода шуда бошад, баланси арзиши гурӯҳ дар охири соли андози бояд тарҳ карда шавад.
10. Арзиши воситаҳои асосии барои иҷораи молияви (лизинг) додашуда (аз рӯи иҷораи молияви (лизинг) гирифташуда) дар тавозуни (баланси) арзиши гурӯҳи дахлдори иҷорагиранда ҳисоб карда мешавад.
11. Барои иҷорадиҳанда маблағи асосие, ки барои воситаҳои асосии ба иҷораи молияви (лизинг) додашуда ба ӯ пардохта шудааст, ҳамчун маблағе барраси мегардад, ки ҳангоми фурӯши чунин воситаҳои асоси барои мақсадҳои банди 3) қисми 6 ҳамин Кодекс гирифта шудааст, агар воситаҳои асоси ба баланси арзиши гурӯҳ то интиқоли онҳо ба иҷораи молияви (лизинг) дохил карда шуда бошанд. Барои иҷорагиранда маблағи асосие, ки он ба иҷорадиҳанда мепардозад, ҳамчун нархи хариди воситаҳои асоси барраси мегардад.
12. Гузаронидани истеҳлоки суръатнок доир ба гурӯҳҳои воситаҳои асоси тавассути татбиқи коэффисиентҳои афзоянда, вале на зиёда аз коэффисиенти 2 нисбати меъёрҳои ниҳоии истеҳлок иҷозат дода мешавад.
Истеҳлоки суръатнок нисбати воситаҳои асосие, ки баъди 31 декабри соли 2004 ҷори шудаанд, иҷозат дода мешавад. Ҳамзамон чунин воситаҳои асоси гурӯҳҳои мустақилро ташкил медиҳанд.
Моддаи 154. Тарҳҳо нисбати хароҷоти таъмири воситаҳои асосии истеҳлокшаванда
1. Тарҳи маблағ нисбати ҳар як гурӯҳ оид ба хароҷоти таъмири воситаи асосии шомили ҳамин гурӯҳ иҷозат дода мешавад.
2. Тарҳи маблағ мувофиқи қисми 1 ҳамин модда доир ба хароҷоти таъмир дар ҳаҷми воқеии маблағҳои чунин таъмир, вале на бештар аз 10 фоизи баланси арзиши гурӯҳ дар охири соли андоз, иҷозат дода мешавад.
3. Маблағи воқеии хароҷоти таъмир зиёда аз 10 фоизи баланси арзиши гурӯҳ ба афзоиши баланси арзиши гурӯҳ дохил карда мешавад.
4. Ҳангоми истеҳлоки суръатнок ҷиҳати муайян намудани хароҷоти ниҳои барои таъмир, ки тарҳи он иҷозат шудааст, андозаи баланси арзиши гурӯҳ тарзе муайян мегардад, ки агар воситаҳои асоси таҳти истеҳлоки суръатнок қарор нагирифта, истеҳлоки онҳо дар асоси меъёрҳои пешбининамудаи қисми 3 моддаи 153 ҳамин Кодекс сурат гирифта бошанд.
Моддаи 155. Тарҳи хароҷот нисбати саҳмҳои суғуртави
Саҳмҳои суғуртави, ки суғуртакунандагон дар асоси шартномаҳои суғурта месупоранд, ба истиснои саҳмҳои суғуртави тибқи шартномаҳои дорои хусусияти ҷамъшаванда ва баргардонидашаванда, бояд тарҳ карда шаванд.
Моддаи 156. Хароҷот барои корҳои ҷустуҷӯию геологи ва омодаги ба истихроҷи захираҳои табий
1. Хароҷот оид ба корҳои ҷустуҷӯию геологи ва омодаги ба истихроҷи захираҳои табий, ки бояд аз даромади умуми дар шакли ҳиссаҷудокуниҳои истеҳлокшави тибқи меъёрҳои истеҳлоки воситаҳои асосии гурӯҳи 2 тарҳ карда шаванд, гурӯҳи алоҳидаро ташкил медиҳанд.
2. Ҳамин модда ҳамчунин нисбати хароҷоти андозсупоранда барои активҳои ғайримоддии вобаста ба гирифтани ҳуқуқ барои иҷрои корҳои ҷустуҷӯию геологи, коркард ё истифодаи захираҳои табий татбиқ мегардад.
Моддаи 157. Хароҷот барои активҳои ғайримодди
1. Ба активҳои ғайримодди хароҷоти шахсони воқеи ва ҳуқуқи барои объектҳои ғайримодди (объектҳои моликияти ғайримодди ба монанди литсензия, патенти ихтирооти, тамғаи савдо, ҳуқуқи муаллифи, шартнома оид ба истифодаи номи шахси ҳуқуқи, таъминоти барномави ва ғайра), ки дар давоми на камтар аз дувоздаҳ моҳ истифода мегарданд, дохил мешаванд, агар мӯҳлати истифодабарии хизматии онҳо маҳдуд бошад.
2. Хароҷот барои активҳои ғайримодди, ки бояд дар шакли ҳиссаҷудокуниҳои истеҳлокшави тибқи меъёри истеҳлоки воситаҳои асосии гурӯҳи 5 тарҳ карда шаванд, гурӯҳи алоҳидаро ташкил медиҳанд.
3. Ба арзиши активҳои ғайримоддии истеҳлокшаванда хароҷот барои харид ё истеҳсоли онҳо дохил карда намешавад, агар онҳо ҳангоми ҳисоби фоидаи андозбандишавандаи андозсупоранда тарҳ шуда бошад.
4. Ҳамин модда нисбати активҳои ғайримоддие, ки дар моддаи 156 ҳамин Кодекс зикр шудаанд, татбиқ намегардад.
Моддаи 158. Маҳдудияти тарҳ нисбати андозҳо ва ҷаримаҳо
Тарҳ оид ба андозҳо ва ҷаримаҳо танҳо нисбати инҳо иҷозат дода намешавад:
1) андоз аз даромад ё андоз аз фоидае, ки дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон ё дар дигар давлатҳо супорида шудаанд;
2) ҷаримаҳо ва фоизҳое, ки ба буҷети Ҷумҳурии Тоҷикистон ё буҷети дигар давлат пардохта шудаанд (бояд пардохта шаванд);
3) андози ҳадди ақал аз даромади корхонаҳо.
Моддаи 159. Зарар ҳангоми фурӯш ё супоридани амволе, ки дар фаъолияти соҳибкори истифода намешавад
Зараре, ки аз фурӯш ё супоридани амвол (ба истиснои амволе, ки барои фаъолияти соҳибкори истифода мешавад ё амволе, ки фоидаи фурӯш ё супоридани онҳо аз андоз озод аст) расонида мешавад, аз ҳисоби фоидаи фурӯш ё супоридани чунин амволи дигар ҷуброн мегардад. Агар ҷуброни зарар дар ҳамон сол имконнопазир бошад, он ба давраи минбаъдаи то 3 солро дарбаргиранда гузаронида мешавад ва аз ҳисоби фоидаи аз фурӯш ё супоридани дигар чунин амвол гирифташуда ҷуброн мегардад. Зарари дар ҳамин модда пешбинишуда набояд аз даромади умуми барои мақсадҳои андоз аз фоида ё андоз аз даромад тарҳ карда шавад.
Моддаи 160. Ба давраи дигар гузаронидани зарар
1. Нисбати корхона барзиёдии тарҳҳои имконпазир нисбат ба даромади умуми (зарар аз фаъолияти соҳибкори) ба давраи минбаъдаи давомнокиаш то 3 солро дарбаргиранда гузаронида мешавад ва аз ҳисоби фоидаи то андозбандишавандаи давраҳои минбаъда пӯшонида мешавад.
2. Нисбати шахси воқеи бошад барзиёдии тарҳҳои имконпазир аз даромади умуми аз фаъолияте, ки меҳнати кироя намебошад, нисбати чунин даромади умуми аз музди меҳнати ин шахс тарҳ шуда наметавонад, вале мумкин аст ба давраи минбаъдаи давомнокиаш то 3 солро дарбаргиранда барои пӯшонидан аз ҳисоби даромади умумии давраҳои минбаъда аз фаъолияте, ки меҳнати кироя намебошад, гузаронида шавад.
БОБИ 20. СИТОНИДАНИ АНДОЗ ДАР МАНБАИ ПАРДОХТ
Моддаи 161. Тартиби ситонидани андоз дар манбаи пардохт
1. Шахсони зерин (агентҳои андоз) вазифадоранд андозро дар манбаъҳои пардохт ситонанд:
1) шахсони ҳуқуқи, инчунин дар ҳолатҳои муқаррарнамудаи ҳамин Кодекс, воҳидҳои махсуси онҳо, ки ба шахсони воқеии кироякор маблағ медиҳанд;
2) шахсони воқеи - соҳибкорони инфироди, ки ба шахсони воқеии кироякори худ ҳақ пардохт менамоянд;
3) шахсони воқеи ва ҳуқуқие, ки ба дигар шахсон нафақа, стипендия ва кӯмакпули медиҳанд, ба истиснои нафақа, стипендия ва кӯмакпулиҳои давлати;
4) шахсони ҳуқуқи - резидентҳо, ки ба шахсони воқеи ва ҳуқуқи суди саҳмия мепардозанд;
5) шахсони воқеи ва ҳуқуқие, ки ба шахсони воқеи ва ҳуқуқи фоизҳо мепардозанд;
6) шахсони воқеи ва ҳуқуқие, ки маблағҳои дар моддаи 164 ҳамин Кодекс пешбинишударо мепардозанд;
7) шахсони воқеи ва ҳуқуқие, ки бурдҳоро оид ба вомбаргҳо, лотереяҳо, оид ба натиҷаҳои озмунҳо ва мусобиқаҳо мукофот (бурдҳо, тӯҳфаҳо) медиҳанд.
2. Шахси воқеи ва ҳуқуқие, ки даромад пардохт менамояд, барои ситонидан ва ба буҷет гузаронидани андозро ҷавобгар мебошад. Агар маблағи андоз ситонида нашавад, шахси даромад пардохткунанда ӯҳдадор аст маблағи андози ситониданашуда, ҷарима ва фоизҳои дахлдорро аз ҳисоби худ ба буҷет гузаронад.
3. Шахсони воқеи ва ҳуқуқие, ки мутобиқи қисми 1 ҳамин модда андозро дар манбаи пардохт меситонанд (ҳисоб мекунанд), аз ҷумла шахсоне, ки барои пардохти музди меҳнат аз бонкҳо ва дигар муассисаҳои молиявию кредитии анҷомдиҳандаи амалиёти алоҳидаи бонки маблағ мегиранд, вазифадоранд:
1) андозҳои ситонидашуда (ҳисобшуда), аз ҷумла андози иҷтимоиро мутобиқи боби 35 ҳамин Кодекс ба буҷет ҳамзамон бо гирифтани маблағҳо барои музди меҳнат ва дар дигар ҳолатҳо - дар давоми 5 рӯзи бонкии баъди ба охир расидани моҳе, ки дар он пардохтҳо (маблағҳо) супорида шуда буданд, гузаронанд;
2) ҳангоми пардохти музди меҳнат ба шахсони воқеие, ки даромад мегиранд, бо дархости онҳо, бо зикри насабу ном, маблағ ва намуди даромад ва андозҳои ситонидашуда 1 (агар андоз нигоҳ дошта шавад), маълумотнома диҳанд;
3) дар давоми 30 рӯзи баъди ба охир расидани соли андоз ҳатман ба мақомоти андози ҷои баҳисобгирии бақайдгириашон, инчунин ба шахсони воқеи ва ҳуқуқие, ки мутобиқи қисми, 1 ҳамин модда даромад мегиранд (гирифтаанд), бо дархости онҳо дар давоми 10 рӯз, бо зикри рақами мушаххаси андозсупоранда, номгӯи (насаб, ном ва номи падари) шахс, маблағи умумии даромад ва маблағи умумии андози ситонидашуда дар соли ҳисоботи маълумотнома пешниҳод кунанд.
4. Корфармое, ки корфармои асосии андозсупоранда намебошад, вазифадор аст аз музди меҳнат тибқи меъёри 13 фоиз, бе татбиқ кардани тарҳҳои пешбининамудаи моддаи 139 ҳамин Кодекс, андоз аз даромадро ситонад.
Моддаи 162. Ситонидани андоз аз суди саҳмияҳо дар манбаи пардохт
1. Суди саҳмияҳое, ки корхонаҳои резиденти мепардозанд, ба истиснои суди саҳмияҳое, ки ба корхонаҳои резиденти пардохта мешаванд, бояд дар манбаи пардохт тибқи меъёри 12 фоиз андозбанди шаванд.
2. Суди саҳмияҳое, ки мутобиқи қисми 1 ҳамин модда андозбанди мегарданд, ба даромади умумии шахси гирандаи онҳо дохил карда намешаванд ва минбаъд андозбанди намегарданд.
Моддаи 163. Ситонидани андоз аз фоизҳо дар манбаи пардохт
1. Фоизҳое, ки резидент ё муассисаи доимии ғайрирезидент медиҳанд, ё аз номи чунин муассиса дода мешаванд, дар манбаи пардохт тибқи меъёри 12 фоиз аз маблағи додашаванда андозбанди мегарданд, агар даромад аз манбаи воқеъ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон мутобиқи моддаи 34 ҳамин Кодекс гирифта шавад, ба истиснои ҳолатҳои қисми 2 ҳамин модда.
2. Фоизҳо, аз ҷумла тибқи шартномаи иҷораи молияви (лизинг), ки ба бонкҳои резиденти, ба дигар муассисаҳои (ташкилотҳои) резидентии молиявию кредити, аз ҷумла ба ташкилотҳои резидентии маблағгузориҳои хурд, ширкатҳои резидентии иҷораи молияви (лизинги) пардохта мешаванд, дар манбаи пардохт андозбанди намешаванд.
3. Фоизҳое, ки мутобиқи қисми 1 ҳамин модда андозбанди шуданд, ба даромади умумии гирандаи онҳо - шахси воқеи дохил намешаванд ва дар оянда баъди пардохти онҳо ба ин шахс андозбанди намегарданд.
4. Шахси ҳуқуқи - резидент, ки фоидаи он бояд андозбанди гардад, ҳангоми гирифтани фоизҳои мутобиқи қисми 1 ҳамин модда андозбандишуда, ба даромади умумии худ тамоми маблағи даромади фоизиро бе тарҳи андози ситонидашуда дохил менамояд ва ҳуқуқ дорад ин андози дар манбаи пардохт нигоҳдошташударо ҳангоми мавҷудияти ҳуҷҷатҳои тасдиқкунандаи нигаҳдошти андоз дар манбаи пардохт ба ҳисоб гирад.
Моддаи 164. Ситонидани андоз аз даромади ғайрирезидентҳо дар манбаи пардохт
1. Даромади ғайрирезидент аз манбаи воқеъ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки мутобиқи моддаи 34 ҳамин Кодекс муайян гардида, ба муассисаи доимии ҳамин ғайрирезидент дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон марбут намебошад, дар манбаи пардохт ҳамчун даромади умуми, бе тарҳи хароҷот (ба истиснои тарҳи дар ҳолати андозбанди мутобиқи моддаи 220 ҳамин Кодекс аз маблағи умумие, ки андоз аз арзиши иловашударо дар бар мегирад ва бояд ба ғайрирезидент дода шавад, андози аз арзиши иловашуда аз ҳамин маблағи умуми дошташуда), бояд тибқи меъёрҳои муайяннамудаи қисми 6 ҳамин модда андозбанди гардад.
2. Таҳти мафҳуми пардохти даромад супоридани пул дар шакли нақд ва (ё) ғайринақди, қоғазҳои қиматноқ молҳо, дигар амвол, иҷрои корҳо, хизматрасониҳо фаҳмида мешаванд.
3. Пардохтҳо ба манфиати ғайрирезидентҳо мутобиқи қисми 1 ҳамин модда, вобаста бо таҳвили молҳо ҳангоми амалиёти тиҷорати хориҷи (вобаста бо воридоти молҳо) ба қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон, дар манбаи пардохт бояд андозбанди нагардад.
4. Андозбандии даромадҳои ғайрирезидент дар манбаи пардохт, сарфи назар аз ихтиёрдории ин ғайрирезидент нисбати даромадҳои худ, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ба даст оварда шудаанд, ба манфиати шахсони сеюм дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ва (ё) воҳидҳои махсуси худ дар дигар давлатҳо, анҷом дода мешавад.
5. Андоз аз даромади ғайрирезидент аз манбаи воқеъ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон новобаста аз шакл ва маҳали пардохти даромад ситонида метавад.
6. Бо назардошти муқаррароти ҳамин модда даромадҳои ғайрирезидент аз манбаҳои воқеъ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки бо муассисаи доимии ин ғайрирезидент дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон алоқаманд намебошад, бояд дар манбаи пардохт ҳамчун даромади умуми, бе тарҳи хароҷот (ба истиснои тарҳи дар ҳолати андозбанди мутобиқи моддаи 220 ҳамин Кодекс аз маблағн умумие, ки андоз аз арзиши иловашударо дар бар мегирад ва бояд ба ғайрирезидент дода шавад, андози аз арзиши иловашуда аз ҳамин маблағи умуми дошташуда), тибқи меъёрҳои зайл андозбанди шаванд:
1) суди саҳмияҳо - мутобиқи моддаи 162 ҳамин Кодекс;
2) фоизҳо - мутобиқи моддаи 163 ҳамин Кодекс;
3) саҳмҳои суғуртавие, ки корхонаи резиденти ё соҳибкори инфироди-резидент мутобиқи шартномаҳои суғурта ва азнавсуғуртакунии таваккалҳо мепардозанд - тибқи меъёри 4 фоиз;
4) маблағҳое, ки корхонаи резиденти ё соҳибкори инфиродирезидент барои хизматрасонии телекоммуникатсиони ё нақлиёт ҳангоми алоқа ё боркашонии байналмилали байни Ҷумҳурии Тоҷикистон ва дигар давлатҳо мепардозанд, ба истиснои маблағҳо оид ба фрахти баҳри - тибқи меъёри 4 фоиз, маблағҳо оид ба фрахти баҳри - тибқи меъёри 6 фоиз;
5) даромадҳо дар шакли музди меҳнат, инчунин даромадҳои пешбининамудаи бандҳои 8), 17), 18), 19), 20), 21), 22), 24) қисми 8 моддаи 34 ҳамин Кодекс, ки корхонаи резиденти ё соҳибкори инфиродирезидент мепардозад, - тибқи меъёри дар қисми 1 моддаи 140 ҳамин Кодекс зикргардида;
6) даромадҳои дар қисми 8 моддаи 34 ҳамин Кодекс муайяншударо, ки корхонаи резиденти ё соҳибкори инфироди - резидент мепардозад, ба истиснои даромадҳои:
- дар бандҳои 1), 2), 3), 4), 5) ҳамин қисм зикргардида;
- дар бандҳои 12), 13), 26) қисми 8 моддаи 34 ҳамин Кодекс зикргардида;
- аз фурӯш ё супурдани амвол, ки дар банди 11) қисми 8 моддаи 34 ҳамин Кодекс зикр гардидааст -тибқи меъёри 15 фоиз.
7. Барои мақсадҳои ҳамин модда маблағҳои пардохтаи муассисаи доимии ғайрирезидент дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ё аз номи чунин муассиса пардохтшуда ҳамчун маблағҳои супоридаи корхонаи резиденти барраси мегарданд.
Моддаи 165. Пешниҳоди ҳисоботи андози оид ба ситонидани андоз дар манбаи пардохт
Агентҳои андоз, ки дар моддаи 161 ҳамин Кодекс зикр гардидаанд, вазифадоранд як маротиба дар нимсола, на дертар аз санаи 15-уми моҳе, ки баъди нимсолаи ҳисоботи фаро мерасад ва дар он ӯҳдадории ситонидани андоз дар манбаи пардохт ба вуҷуд омадааст, ба мақомоти андози маҳалли баҳисобгарии бақайдгириашон ҳисоботи андози дар манбаи пардохт ситонидашударо тибқи шакл ва тартиби муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлати пешниҳод намоянд.
БОБИ 21. АНДОЗБАНДИИ БАЙНАЛМИЛАЛИ
Моддаи 166. Андозбандии фоидаи софи муассисаи доимии шахси ҳуқуқии хориҷи
Илова ба андоз аз фоидаи муассисаи доимии шахси ҳуқуқии хориҷи аз фоидаи софи ин муассисаи доими тибқи меъёри 8 фоиз андоз гирифта мешавад.
Моддаи 167. Баҳисобгирии андози хориҷи
1. Маблағи андози даромад ё андоз аз фоида, ки берун аз қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон пардохта шудааст, ҳангоми дар Ҷумҳурии Тоҷикистон пардохтани ин андозҳо, дар сурати тасдиқ шудани пардохти андоз берун аз қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон тибқи тартиби муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлати, ба ҳисоб гирифта мешавад.
2. Ҳаҷми баҳисобгири, ки дар қисми 1 ҳамин модда пешбини шудааст, набояд аз маблағи андозе, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон нисбат ба чунин даромад ё фоида тибқи меъёрҳои дар Ҷумҳурии Тоҷикистон амалкунанда ҳисобида шудааст, зиёд бошад.
Моддаи 168. Даромаде, ки дар мамлакатҳои дорои андозбандии имтиёзнок гирифта шудааст
1. Агар резидент мустақим ё ғайримустақим дорои зиёда аз 10 фоизи фонди оинномави ё зиёда аз 10 фоизи саҳмияҳо бо ҳуқуқи овози корхонаи хориҷи бошад, ки вай дар навбати худ дар мамлакати дорои андозбандии имтиёзнок даромад мегирад, як қисми чунин даромад, ки ба резидент тааллуқ дорад, ба даромади (фоидаи) андозбандишавандаи вай (резидент) дохил карда мешавад.
2. Давлати хориҷи ҳангоме давлати дорои андозбандии имтиёзнок ҳисобида мешавад, ки агар меъёри андоз дар он нисбат ба меъёри мувофиқи ҳамин Кодекс муқарраршуда, 30 фоиз кам бошад ё қонунҳое дошта бошад, ки дар бораи махфи нигоҳ доштани маълумоти молияви ё маълумот дар бораи ширкатҳо, ки барои нигоҳ доштани сирри соҳиби воқеии амвол ё даромадгиранда (фоидагиранда) имконият медиҳанд, вуҷуд дошта бошанд.
БОБИ 22. МУҚАРРАРОТИ МАХСУС ДОИР БА ШАРТНОМАҲОИ БАЙНАЛМИЛАЛИ
Моддаи 169. Шартҳои татбиқи шартномаи байналмилали
1. Муқаррароти шартномаи байналмилали дар хусуси бартараф намудани андозбандии дукарата ва пешгирии саркашиҳо аз пардохтани андозҳо аз даромад ва амвол (сармоя), ки яке аз тарафҳои он Ҷумҳурии Тоҷикистон (минбаъд барои мақсадҳои моддаҳои 169-180 ҳамин Кодекс -"шартномаи байналмилали") мебошад, нисбати шахсоне татбиқ мегардад, ки резиденти як ё ҳардуи давлатҳое мебошанд, ки чунин шартнома бастаанд.
2. Муқаррароти қисми 1 ҳамин модда нисбати резиденти давлате, ки бо он шартномаи байналмилали баста шудааст, татбиқ намегардад, агар ин резидент муқаррароти шартномаи байналмилалиро ба манфиати дигар шахс истифода барад ва ин шахс резиденти давлате, ки бо он шартномаи байналмилали баста шудааст, набошад.
3. Барои мақсадҳои ҳамин боб андозбандии даромад, мутобиқи ҳамин Кодекс, вобаста ба матни (маънои) шартномаи байналмилали, маънои андозбандии фоида ё даромадро дорад.
Моддаи 170. Тартиби татбиқи шартномаҳои байналмилали
Татбиқи шартномаҳои байналмилали тибқи тартиби муқаррарнамудаи Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон бо мувофиқаи мақоми ваколатдори давлати мутобиқи муқаррароти моддаҳои 169-180 ҳамин Кодекс амали карда мешавад.
Моддаи 171. Усулҳои тарҳи хароҷоти идоракуни ва умумимаъмурии шахси ҳуқуқи-ғайрирезидент бо мақсади андозбандии даромадҳо аз манбаҳо дар Ҷумҳурии Тоҷикистон
1. Агар дар муқаррароти шартномаи байналмилали ҳангоми муайян намудани даромади андозбандишавандаи шахси ҳуқуқи-ғайрирезидент аз фаъолияташ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон тавассути муассисаи доими тарҳи хароҷоти идоракуни ва умумимаъмурии бо мақсади ба даст овардани чунин даромади андозбандишаванда ҳам дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ва ҳам берун аз қаламрави он ба амал омада дар назар дошта шуда бошад, дар ин сурат маблағи чунин хароҷот бо яке аз чунин усулҳо муайян карда мешавад:
1) усули тақсимоти мутаносиби хароҷот;
2) усули бевоситаи (мустақими) тарҳи хароҷот.
2. Шахси ҳуқуқи-ғайрирезидент мустақилона яке аз ду усули тарҳи хароҷоти идоракуни ва умумимаъмуриро интихоб менамояд.
3.Усули интихобшудаи намудаи тарҳи хароҷоти идоракуни ва умумимаъмури (аз ҷумла тартиби муайянкунии нишондиҳандаи ҳисоби, ки ҳангоми усули тақсимоти мутаносиби хароҷот истифода бурда мешавад) нисбати муассисаи доими ҳар сол татбиқ мегардад ва тағйир додани он танҳо бо мувофиқаи мақоми андози дахлдор имконпазир мебошад.
Моддаи 172. Усули тақсимоти мутаносиби хароҷот
1. Ҳангоми истифодаи усули тақсимоти мутаносиби хароҷот маблағи хароҷоти идоракуни ва умумимаъмури, ки дар моддаи 171 ҳамин Кодекс зикр шудааст ва муассисаи доими бояд аз даромадаш тарҳ намояд, ҳамчун ҳосили зарби чунин хароҷот ва нишондиҳандаи ҳисоби муайян карда мешавад.
2. Нишондиҳандаи ҳисоби бо яке аз усулҳои зерин муайян карда мешавад:
1) таносуби маблағи солонаи даромади умумии аз тарафи шахси ҳуқуқи-ғайрирезидент аз фаъолият дар Ҷумҳурии Тоҷикистон тавассути муассисаи доими дар соли андоз гирифташуда нисбати даромади солонаи умумии шахси ҳуқуқи-ғайрирезидент аз фаъолият ҳам дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ва ҳам берун аз қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон дар давраи зикргардидаи андоз;
2) муайянкунии андозаи миёна аз рӯи се нишондиҳанда:
- таносуби маблағи солонаи даромади умумии аз тарафи шахси ҳуқуқи-ғайрирезидент аз фаъолият дар Ҷумҳурии Тоҷикистон тавассути муассисаи доими дар соли андоз гирифташуда нисбати даромади солонаи умумии шахси ҳуқуқи-ғайрирезидент аз фаъолият ҳам дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ва ҳам берун аз қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон дар давраи номбаршудаи андоз;
- таносуби арзиши воситаҳои асосии муассисаи доими дар Ҷумҳурии Тоҷикистон дар охири давраи андоз дар ҳисоботи молиявиаш ҳисобшуда ба арзиши умумии воситаҳои асосии шахси ҳуқуқи-ғайрирезидент дар маҷмӯъ ҳам дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ва ҳам берун аз қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон дар чунин давраи андоз;
- таносуби ҳаҷми фонди музди меҳнати ҳайати кормандоне, ки дар муассисаи доими дар Ҷумҳурии Тоҷикистон кор мекунанд, дар охири давраи андоз ба ҳаҷми умумии фонди музди меҳнати ҳайати кормандони шахси ҳуқуқи-ғайрирезидент дар маҷмӯъ ҳам дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ва ҳам берун аз қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон дар чунин давраи андоз.
Шахси ҳуқуқи-ғайрирезидент яке аз усулҳои зикршудаи ҳисоб намудани нишондиҳандаи ҳисобиро мустақилона интихоб менамояд.
3. Маблағи хароҷоти идоракуни ва умумимаъмури, ки бо роҳи ҳисобкуни муайян шудааст, танҳо дар асоси ҳуҷҷатҳои тасдиқкунанда аз муассисаи доими тарҳ карда мешавад.
4. Ҳуҷҷатҳои тасдиқкунанда инҳо мебошанд:
1) нусхаи ҳисоботи молиявии шахси ҳуқуқи-ғайрирезидент, ки дар он вобаста ба нишондиҳандаи ҳисобии муайянкардаи шахси ҳуқуқи-ғайрирезидент инҳо шарҳ дода мешаванд:
- маблағи умумии даромади умумии солона дар маҷмӯъ;
- маблағи умумии фонди музди меҳнат дар маҷмӯъ;
- арзиши аввалия ва интиҳоии воситаҳои асоси дар маҷмӯъ;
- маблағи умумии хароҷот бо тақсимоти модда ба моддаи он, аз ҷумла маблағи умумии хароҷоти идоракуни ва умумимаъмури бо тақсимоти модда ба моддаи онҳо;
2) нусхаи хулосаи аудитори оид ба аудити ҳисоботи молиявии шахси ҳуқуқи-ғайрирезидент (ҳангоми гузаронидани аудити ҳисоботи молиявии чунин шахс).
5. Ҳисоби хароҷоти номбаршуда, ки тарҳи он ба муассисаи доими дар Ҷумҳурии Тоҷикистон тааллуқ дорад, ба эъломияи андози даромади корпоративи (андоз аз фоида), ки ба мақомоти дахлдори андози Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод мегардад, замима карда мешавад.
6. Ҳангоми дар ҳисоботи молияви дарҷ нашудани маблағи хароҷоти идоракуни ва умумимаъмури, ки бояд мутаносибан тақсим шаванд, барои тарҳи чунин хароҷот ба муассисаи доими роҳ дода намешавад.
Моддаи 173. Усули бевоситаи (мустақими) ҳисоббарии хароҷот
1. Ҳангоми истифодаи усули бевоситаи (мустақими) ҳисоббарии хароҷоти идоракуни ва (ё) умумимаъмурии ғайрирезидент чунин хароҷот ба хароҷоти муассисаи доими дар Ҷумҳурии Тоҷикистон дохил карда мешаванд, агар онҳо мустақиман муайян ва бевосита барои ба даст овардани даромадҳо аз фаъолият дар Ҷумҳурии Тоҷикистон тавассути муассисаи доими алоқаманд бошанд.
Хароҷоти мазкур танҳо дар асоси ҳуҷҷатҳои мавҷудбудаи тасдиқкунанда аз маблағи муассисаи доими тарҳ карда мешавад.
2. Ҳуҷҷатҳои тасдиқкунанда инҳо мебошанд:
1) ҳуҷҷатҳои муҳосибавие, ки хароҷоти шахси ҳуқуқи-ғайрирезидентро дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон барои мақсади гирифтани даромад аз фаъолият тавассути муассисаи доими тасдиқ менамоянд;
2) нусхаи ҳуҷҷатҳои муҳосибавие, ки хароҷоти шахси ҳуқуқи-ғайрирезидентро берун аз қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон бо мақсади гирифтани даромад аз фаъолият дар Ҷумҳурии Тоҷикистон тавассути муассисаи доими тасдиқ менамоянд.
Моддаи 174. Тартиби пардохтани андоз аз даромади ғайрирезидентҳо аз фаъолият дар Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки боиси таъсиси муассисаи доими намегардад
1. Тартиби пардохтани андозе, ки дар ҳамин модда пешбини шудааст, нисбати даромади ғайрирезидент аз фаъолият дар Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки мувофиқи муқаррароти шартномаи байналмилали боиси таъсиси муассисаи доими намегардад, ба истиснои даромадҳое, ки дар моддаҳои 175-178 ҳамин Кодекс зикр шудаанд, татбиқ мегардад, агар ҳамин моддаҳо тартиби дигарро пешбини накарда бошанд.
2. ,айрирезиденти дар қисми 1 ҳамин модда зикршуда, ки аз манбаъҳои воқеъ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон даромад мегирад, ҳуқуқ дорад тартиби пардохти андози пешбининамудаи ҳамин моддаро истифода барад. Ҳангоми татбиқ накардани муқаррароти ҳамин модда агенти андоз ӯҳдадор аст андозро дар манбаи пардохт нигоҳ дорад ва мутобиқи тартиби умумии муқарраршуда ба буҷети давлати гузаронад.
3. ,айрирезиденте, ки даромад мегирад, агенти андоз, инчунин бонк-резиденте (минбаъд - "бонк"), ки агенти андоз муайян намудааст, оид ба пасандози шартии бонки тибқи шакли мувофиқанамудаи иштирокчиёни шартнома, бо назардошти муқаррароти ҳамин модда шартнома мебанданд.
4. Агенти андоз ӯҳдадор аст дар давоми 10 рӯзи тақвими аз рӯзи ба имзо расидани шартнома оид ба пасандози шартии бонки дар мақоми дахлдори андоз ин шартномаро аз қайд гузаронад, нусхаи чунин шартнома, инчунин нусхаи ҳуҷҷати пардохтро, ки супоридани андозро ба пасандози шартии бонки тасдиқ мекунад, ба мақоми дахлдори андоз пешниҳод намояд.
5. Муқаррароти ҳамин модда танҳо нисбати шартномаҳои оид ба пасандози шартии бонкие татбиқ мегардад, ки дар мақоми дахлдори андоз ба қайд гирифта шудаанд. Ҳамзамон шартномаҳои оид ба пасандози шартии бонкие ба қайд гирифта мешаванд, ки шартҳои онҳо хилофи муқаррароти ҳамин модда намебошанд.
6. Агенти андоз дар лаҳзаи пардохти даромад ба ғайрирезидент ӯҳдадор аст дар манбаи пардохт тибқи меъёрҳои муайяннамудаи моддаи 164 ҳамин Кодекс андозро ситонад ва маблағи андози ситонидашударо ба пасандози шартии бонки дар бонк ба фоидаи ғайрирезидент гузаронад.
7. Ҳангоми иҷрои шартҳои шартномаи байналмилали ғайрирезидент бо мақсади баргардонидани маблағи андози қаблан ситонидашуда ба мақоми дахлдори андоз тибқи тартиб ва шакли муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлати ариза пешниҳод менамояд.
8. Мақоми андоз дар давоми 15 рӯзи тақвими аз лаҳзаи гирифтани ариза ин ариза ва ҳуҷҷатҳои заруриро барраси намуда, оид ба он қарор қабул мекунад ва аз натиҷааш ба ғайрирезидент ва бонк хабар медиҳад.
9. Ҳангоми гирифтани ариза барои баргардонидани андози ситонидашуда, ки мақоми андоз онро тасдиқ намудааст, бонк ба ғайрирезиденте, ки чунин ариза додааст, ҳуқуқ медиҳад, ки маблағҳои дар пасандози шартии бонки ҷойгирнамудаашро дар доираи маблағи дар ариза нишондодашуда, бо назардошти фоизҳои ҳисобшудаи бонки ихтиёрдори намояд.
10. Ҳангоми норозиги бо қарори манфии мақоми андоз ғайрирезидент ҳуқуқ дорад дар давоми даҳ рӯзи тақвими аз рӯзи гирифтани чунин қарор ба мақоми ваколатдори давлати (ҳангоми зарурат бо ҷалби мақоми салоҳиятдори мамлакати резиденти) бо ариза ҷиҳати баррасии такрории масъала нисбати қонуни будани татбиқи муқаррароти шартномаи байналмилали муроҷиат намояд ва ҳамзамон мақоми андозро дар мавриди шикоят нисбати қарори он огоҳ намояд.
11. Ҳангоми аз ҷониби мақоми андоз қабул шудани қарори манфи оид ба ариза ва дар сурати дар давоми мӯҳлати даҳрӯзае, ки дар қисми 10 ҳамин модда муқаррар шудааст, нагирифтани ҷавоби ғайрирезидент вобаста ба арзи шикоят нисбати қарори мақоми андоз ин мақоми андоз ба бонк ҷиҳати ба буҷет гузаронидани маблағи дар ариза нишондодашуда ва дар пасандози шартии бонки ҷойгиршуда бо фоизҳои ҳисобшуда бо замимаи ҳуҷҷатҳои тасдиқкунандаи радди аз андозбанди озод намудани даромадҳои ғайрирезидент фармоиши инкассави пешниҳод менамояд.
12. Бонк ӯҳдадор аст дар давоми рӯзи кори аз лаҳзаи гирифтани ҳуҷҷатҳои мақоми андоз, ки дар қисми 11 ҳамин модда номбар шудаанд, маблағи андози дар пасандози шартии бонки ҷойгиршударо бо фоизҳои бонкии ҳисобшуда ба буҷет гузаронад.
Чунин маблағи андози ситонидашуда ба ҳисоби пардохти ӯҳдадориҳои ғайрирезидент дар назди буҷет бояд ба ҳисоб гирифта шавад.
13. Пасандозҳои шартии бонки бо арзи милли ё хориҷи кушода мешаванд. Ҳангоми кушодани пасандозҳои шартии бонки бо арзи хориҷи маблағи андозҳо ба буҷет ва фоизҳои бонки бо арзи милли, бо қурби расмии Бонки миллии Тоҷикистон, ки дар лаҳзаи пардохти андоз аз нав ҳисоб карда шудаанд, супорида мешаванд.
14. ,айрирезидент ва агенти андоз то қабул шудани қарори дахлдори мақоми андоз ҳуқуқи ихтиёрдории маблағи андозеро, ки дар пасандози шартии бонки ҷойгир шудааст, надоранд.
15. Ҳангоми вайрон намудани шартҳои шартнома оид ба пасандози шартии бонки ва сари вақт нагузаронидани маблағи андоз ба буҷет, ки бо гуноҳи бонк содир шудааст, бонк мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷавобгар мебошад.
16. Ҳангоми аз ҷониби бонк ғайриимкон будани иҷрои ӯҳдадориҳо оид ба гузаронидани маблағи андози дар пасандози шартии бонки ҷойгиршуда, ӯҳдадории ба буҷет гузаронидани андоз дар манбаи пардохт, фоизи бонк ва ҷаримаҳо барои сари вақт нагузаронидани андоз ба буҷет ба зиммаи агенти андоз гузошта мешавад.
17. Мақомоти андоз ӯҳдадоранд баҳисобгирии маблағҳои андози зеринро амали намоянд:
1) дар пасандозҳои шартии бонки ҷойгиршуда;
2) маблағҳои пардохтшуда ба ғайрирезидентҳое, ки ҳуқуқи татбиқи муқаррароти шартномаҳои байналмилалиро доранд;
3) ба буҷет гузаронидашуда.
Моддаи 175. Тартиби татбиқи шартномаҳои байналмилали нисбати андозбандии даромадҳо аз расонидани хизматҳои нақлиёти дар боркашонии байналмилали
1. Даромадҳои гирифташуда аз хизматрасонии нақлиёти дар боркашонии байналмилали, ки яке аз тарафҳои он Ҷумҳурии Тоҷикистон аст, аз ҷониби шахси ҳуқуқи-ғайрирезиденти дорои ҳуқуқ барои татбиқи муқаррароти шартномаи байналмилали мебошад, бояд бе пешниҳоди ариза оид ба татбиқи муқаррароти шартномаи байналмилали дар асоси ҳуҷҷате, ки резидентии вайро тасдиқ менамояд, аз андозбанди озод карда шавад, агар ин шахси ҳуқуқи дар Ҷумҳурии Тоҷикистон вобаста ба чунин фаъолият муассисаи доими дошта бошад.
Ҳамзамон шахси ҳуқуқи-ғайрирезидент ӯҳдадор аст баҳисобгирии алоҳидаи маблағи даромадҳоро аз хизматрасонии нақлиёти дар боркашонии байналмилали (ки бояд мутобиқи шартномаи байналмилали андозбанди нашаванд) ва аз хизматрасонии нақлиёти дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон (андозбандишаванда) таъмин намуда, инчунин ин даромадҳоро дар эъломияи андоз аз фоида бояд дарҷ намояд.
Маблағи умумии фоидаи андозбандишаванда (даромади андозбандишаванда) дар эъломияи дар боло зикршуда ба маблағи фоидаи андозбандишавандае (даромади андозбандишавандае), ки мутобиқи шартномаи байналмилали аз андозбанди бояд озод карда шавад, дар асоси баҳисобгирии алоҳида кам карда мешавад.
Ҳангоми ғайриҳуқуқи татбиқ намудани муқаррароти шартномаи байналмилали, ки боиси насупоридан ё нопурра пардохтани андоз ба буҷет гардидааст, андозсупоранда мутобиқи санадҳои қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷавобгар мебошад.
2. Даромади шахси ҳуқуқи-ғайрирезидент, ки воситаҳои нақлиётро дар боркашонии байналмилалие, ки яке аз тарафҳои он Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошад, бе таъсиси муассисаи доими дар Ҷумҳурии Тоҷикистон истифода мебарад ва ҳуқуқи татбиқи муқаррароти шартномаи байналмилалиро дорад, бояд аз андозбанди тибқи тартиби муқаррарнамудаи моддаи 174 ҳамин Кодекс озод карда шавад.
Моддаи 176. Тартиби татбиқи шартномаи байналмилали нисбати андозбандии суди саҳмияҳо, фоизҳо, роялти
1. Агенти андоз ҳуқуқ дорад дар лаҳзаи пардохти даромад ба ғайрирезидент дар шакли суди саҳмияҳо, фоизҳо, роялти муқаррароти шартномаи байналмилалии дахлдорро бе пешниҳоди ариза аз ҷониби ғайрирезидент ҷиҳати татбиқи муқаррароти шартномаи байналмилали дар асоси ҳуҷҷати тасдиқкунандаи резиденти татбиқ намояд, агар чунин ғайрирезидент гирандаи охирини даромад бошад ва барои татбиқи муқаррароти шартномаи байналмилали ҳуқуқ дошта бошад.
2. Агенти андоз ӯҳдадор аст дар ҳисоби андоз дар манбаи пардохт, ки ба мақоми андоз пешниҳод мешавад, маблағи даромади супоридашуда (ҳисобшуда) ва андозҳои ситонидашударо мутобиқи муқаррароти шартномаҳои байналмилали, меъёрҳои андоз ва номи шартномаҳои байналмилали дарҷ намояд.
3. Ҳангоми татбиқи ғайриҳуқуқии муқаррароти шартномаи байналмилали, ки боиси насупоридан ё нопурра пардохтани андоз ба буҷет гардидааст, агенти андоз мутобиқи санадҳои қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷавобгар мебошад.
Моддаи 177. Тартиби татбиқи шартномаи байналмилали нисбати андозбандии фоидаи соф (даромади соф) ҳангоми фаъолият тавассути муассисаи доими
1. ,айрирезидент ҳуқуқ дорад муқаррароти шартномаи байналмилалиро нисбати андозбандии фоидаи соф (даромади соф) аз фаъолият дар Ҷумҳурии Тоҷикистон тавассути муассисаи доими бе пешниҳоди ариза барои татбиқи муқаррароти шартномаи байналмилали, дар асоси ҳуҷҷати тасдиқкунандаи резиденти амали намояд, агар чунин ғайрирезидент гирандаи охирини фоидаи соф (даромади соф) ва дорои ҳуқуқи татбиқи муқаррароти шартномаи байналмилали бошад.
2. Шахси ҳуқуқи-ғайрирезидент дар эъломия оид ба андоз аз фоида ӯҳдадор аст меъёри андоз, маблағи андоз аз фоидаи соф (даромади соф) ва номи шартномаи байналмилалиро, ки дар асоси он меъёри дахлдори андоз татбиқ шудааст, зикр намояд.
3. Ҳангоми татбиқи ғайриҳуқуқии муқаррароти шартномаи байналмилали, ки боиси насупоридан ё нопурра пардохтани андоз ба буҷет гардидааст, андозсупоранда мутобиқи санадҳои қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷавобгар мебошад.
Моддаи 178. Тартиби татбиқи шартномаи байналмилали нисбати андозбандии дигар даромадҳо аз манбаъҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон
1. ,айрирезиденте, ки аз манбаъҳои воқеъ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон даромад мегирад, ба истиснои ҳолатҳои дар моддаҳои 174-177 ҳамин Кодекс зикр шуда, ҳуқуқ дорад ба мақоми андози ҷои қайди агенти андоз тибқи шакли муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлати оид ба татбиқи муқаррароти шартномаи байналмилали то пардохти даромад ариза пешниҳод намояд.
2. Мақоми андоз дар давоми 10 рӯзи тақвими аризаро барраси намуда, дар ҳолати дуруст будани маълумоти дар ариза зикргардида онро тасдиқ менамояд.
3. Дар ҳолати ғайриқонуни будани татбиқи муқаррароти шартномаи байналмилали мақоми андоз ба ғайрирезидент раддияи асоснок пешниҳод менамояд.
4. Дар ҳолати рози нашудан бо қарори манфии мақоми андоз ғайрирезидент ҳуқуқ дорад ба мақоми ваколатдори давлати (ҳангоми зарури бо ҷалби мақоми салоҳиятдори мамлакати резиденти) бо ариза ҷиҳати баррасии такрории масъалаи қонуни будани татбиқи шартномаи байналмилали муроҷиат намояд.
Моддаи 179. Талаботи умуми ҳангоми пешниҳоди ариза барои татбиқи муқаррароти шартномаи байналмилали
Аризаро барои татбиқи муқаррароти шартномаи байналмилали мақоми андоз тибқи шакли муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлати дар мавриди иҷрои талаботи зерин қабул менамояд:
1) бо ариза пешниҳод намудани:
- нусхаи қарордодҳо (шартномаҳо, созишномаҳо) барои иҷрои корҳо (хизматрасониҳо) ё барои дигар мақсадҳо;
- нусхаҳои ҳуҷҷатҳои таъсиси;
- шарҳи маблағи даромадҳо аз хизматрасонии нақлиёти дар боркашонии байналмилали ва дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон;
- санади корҳои иҷрошуда - ҳангоми аз ҷониби ғайрирезидент ба иҷро расидани намудҳои гуногуни корҳо, санади қабули истифодабарии объект - ҳангоми иҷрои корҳои сохтмон, ҳисобнома ё дигар ҳуҷҷати пардохт, ки гирифтани даромадро аз хизматрасони тасдиқ менамоянд;
2) аз ҷониби агенти андоз пешниҳоди ҳуҷҷатҳои баҳисобгири, ки маблағи ҳисобшуда ва (ё) пардохтшудаи даромадҳо ва андозҳои ситонидашударо тасдиқ менамояд;
3) тасдиқи резидент будани аризадиҳанда аз ҷониби мақоми салоҳиятдор ё ваколатдори давлати аризадиҳандае, ки Ҷумҳурии Тоҷикистон бо он шартномаи байналмилали бастааст (дар варақаи расмии аризаи мазкур ё бо замимаи ҳуҷҷати тасдиқкунандаи резиденти). Ҳамзамон барои мақсадҳои ҳамин модда ва моддаҳои 174-178 ҳамин Кодекс ғайрирезиденте, ки дорои ҳуқуқи татбиқи муқаррароти шартномаи байналмилалии дахлдор мебошад, ҳангоми тағйир ёфтани нишондиҳандаҳои бақайдгири дар мамлакати резиденти ӯҳдадор аст тибқи тартиби муқаррарнамудаи ҳамин моддаҳо ҳуҷҷати тасдиқкунандаи резидентиро бо назардошти маълумоти тағйирёфта пешниҳод намояд;
4) тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ё шартномаи байналмилали, ки яке аз тарафҳои он Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошад, ба расмиятдарории дипломати ё консулии имзо ва мӯҳри мақомеро, ки резидентии ғайрирезидентро (ҳуҷҷатеро, ки резидентиро шаҳодат медиҳад) тасдиқ намудааст, амали гардонад.
Моддаи 180. Маълумотнома оид ба маблағҳои андозҳои ситонидашуда ва пардохтшуда дар Ҷумҳурии Тоҷикистон
Бо талаби ғайрирезидент мақоми андоз, тибқи шакл ва тартиби муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлати, оид ба маблағҳои даромади аз манбаъҳои воқеъ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон гирифташуда ва андозҳои ситонидашуда маълумотнома пешниҳод менамояд.
БОБИ 23. ҚОИДАҲОИ БАҲИСОБГИРИИ АНДОЗ
Моддаи 181. Давраи (соли) андоз
Давраи (соли) андоз соли тақвими ба ҳисоб меравад.
Моддаи 182. Тартиби баҳисобгирии даромадҳо ва хароҷотҳо
1. Андозсупоранда вазифадор аст баҳисобгирии даромадҳо ва хароҷотҳоро дар асоси маълумотҳои бо ҳуҷҷатҳо асоснокшуда аниқ ва саривақт пеш барад ва даромадҳо ва хароҷотҳоро ба давраҳои ҳисоботии дахлдоре, ки дар зарфи он онҳо гирифта ё пардохта шудаанд, вобаста ба усули баҳисобгирии тибқи ҳамин боб истифодашаванда ҷиҳати дуруст нишон додани даромади (фоидаи) андозбандишаванда ба роҳ монад. Таҳти усули баҳисобгири, ки андозсупоранда, истифода мебарад, ҳамаи омилҳои вақт ва тартиби баҳисобгирии маблағҳои воридшуда ва хароҷот, ба монанди истифодаи усули баҳисобгири дар асоси кассави ё дар асоси ҳисобу замкуни, усули баҳисобгирии хароҷоти истеҳсоли ва дигар хароҷоти сармоя фаҳмида мешавад.
2. Андозсупоранда вазифадор аст баҳисобгирии ҳамаи амалиёти марбут ба фаъолияташро, ки барои муайян кардани оғоз, ҷараён ва ба охиррасии он имконият медиҳанд, таъмин намояд.
3. Агар дар ҳамин модда тартиби дигаре муқаррар нашуда бошад, даромади (фоидаи) андозбандишаванда бояд тибқи ҳамон усули баҳисобгири, ки андозсупоранда дар ҳисоботи муҳосибави истифода мебарад, бо ислоҳоти зарури барои риояи муқаррароти ҳамин Кодекс, ҳисоб карда шавад.
4. Агар дар ҳамин модда тартиби дигаре муқаррар нашуда бошад, андозсупоранда метавонад бо мақсади андозбанди баҳисобгириро тибқи усули кассави ё тибқи усули ҳисобу замкуни ба роҳ монад, ба шарте агар андозсупоранда дар давоми соли андозбанди ҳамон як усулро истифода барад.
5. Андозсупоранда бояд баҳисобгириро тибқи усули ҳисобу замкуни дар соли андоз пеш барад, агар:
1) амалиёти вай дар соли гузашта назар ба ҳаҷми амалиёти андозбандишаванда, ки барои бақайдгири бо мақсади андоз аз арзиши иловашуда муқаррар гардидааст, 5 маротиба зиёд шуда бошад; ё
2) вай мутобиқи санадҳои меъёрии ҳуқуқи барои баҳисобгирии муҳосибави тибқи усули қайди дубора вазифадор бошад.
Андозсупорандае, ки барои баҳисобгири аз рӯи усули ҳисобу замкуни тибқи муқаррароти ҳамин қисм бори аввал вазифадор шудааст, баҳисобгириро тибқи усули ҳисобу замкуни бояд барои ҳамаи солҳои минбаъда низ пеш барад.
6. Бонкҳо, ширкатҳои кредити ва ташкилотҳои амонатии кредитии хурд вазифадоранд баҳисобгириро тибқи усули ҳисобу замкуни аз оғози фаъолияти худ пеш баранд.
Ташкилотҳои қарзи хурд ва фондҳои қарзи хурд барои мақсадҳои андозбанди ҳисобро аз оғози фаъолияти худ, сарфи назар аз муқаррароти ҳамин модда, тибқи усули кассави пеш мебаранд.
7. Барои шахси воқеи талаботи баҳисобгири тибқи усули ҳисобу замкуни танҳо нисбати даромад ва тарҳҳои вобаста ба фаъолияти соҳибкори татбиқ мегардад.
8. Дар сурати тағйир ёфтани усули баҳисобгири, ки андозсупоранда истифода мебарад, тағйирёби нисбати баҳисобгирии даромад, хароҷот ва дигар унсурҳое, ки ба маблағи андоз таъсир мерасонанд, бояд дар соли тағйир додани усули баҳисобгири дохил карда шаванд, то ин, ки ҳеҷ яке аз ин унсурҳо сарфи назар нагарданд ё дубора ба ҳисоб гирифта нашаванд.
9. Нисбати супорандагони андоз аз арзиши иловашуда даромаду хароҷот бе андоз аз арзиши иловашуда ба ҳисоб гирифта мешавад, ба истиснои хароҷоте, ки нисбати он ба ҳисоб гирифтани андоз аз арзиши иловашуда иҷозат дода намешавад.
Моддаи 183. Принсипҳои баҳисобгирии даромадҳо ва хароҷотҳо тибқи усули кассави
Андозсупорандае, ки тибқи усули кассави баҳисобгириро пеш мебарад, бояд мутобиқи моддаҳои 184 ва 185 ҳамин Кодекс даромадро дар санаи гирифтани он ҳисоб карда, тарҳи хароҷотҳоро дар санаи амали намудани он анҷом диҳад.
Моддаи 184. Лаҳзаи гирифтани даромад дар ҳолатҳои ҷудогона бо истифодаи усули кассави
1. Агар андозсупоранда маблағҳои пули гирад, лаҳзаи гирифтани маблағҳои пулии нақд ва ҳангоми пардохти ғайринақди бошад, лаҳзаи ба суратҳисоби бонкии вай ё дигар суратҳисобе, ки вай ихтиёрдори карда метавонад ё ҳуқуқи аз он гирифтани маблағҳои мазкурро дорад, лаҳзаи гирифтани даромад ба ҳисоб меравад.
2. Дар сурати бекор кардан ё пӯшонидани ӯҳдадории молиявии андозсупоранда, аз ҷумла ҳангоми ҳисоббаробаркунии байниҳамдигари, лаҳзаи гирифтани даромад лаҳзаи бекор кардан ё пӯшонидани ӯҳдадори ба ҳисоб меравад.
Моддаи 185. Лаҳзаи хароҷот намудан дар ҳолатҳои ҷудогона бо истифодаи усули кассави
1. Лаҳзаи хароҷот намудан, агар дар ҳамин модда тартиби дигаре пешбини нашуда бошад, лаҳзаи аз тарафи андозсупоранда воқеан анҷом додани хароҷот ба ҳисоб меравад.
2. Агар андозсупоранда маблағҳои пули супорад, лаҳзаи хароҷот намудан лаҳзаи пардохти маблағҳои пули нақд ба ҳисоб рафта, ҳангоми пардохти ғайринақди бошад, лаҳзаи хароҷот намудан ин лаҳзаи аз тарафи бонк гирифтани супоришномаи андозсупоранда дар бораи гузаронидани маблағҳои пули (дар ҳолате, ки дар суратҳисобҳои бонкии андозсупоранда маблағҳои кофи мавҷуд бошанд) дониста мешавад.
3. Ҳангоми бекор кардан ё пӯшонидани ӯҳдадории молияви дар назди андозсупоранда, аз ҷумла ҳангоми баҳисобгирии байниҳамдигари, лаҳзаи хароҷот намудан лаҳзаи бекор кардан ё пӯшонидани ӯҳдадории молияви дониста мешавад.
4. Ҳангоми пардохтани фоизҳо тибқи ӯҳдадории қарз ё додани маблағ барои иҷораи амвол, агар мӯҳлати ӯҳдадори ё шартномаи иҷора якчанд давраи андозро дар бар гирад, маблағи фоизҳои пардохташуда (пардохти иҷора), ки амалан барои давраи андоз нигоҳ дошта мешавад, маблағи фоизҳое (пардохти иҷорае) мебошад, ки бояд дар ин давра супорида шавад.
Моддаи 186. Принсипҳои баҳисобгирии даромадҳо ва хароҷотҳо ҳангоми истифодаи усули ҳисобу замкуни
Андозсупорандае, ки тибқи усули ҳисобу замкуни баҳисобгириро пеш мебарад, бояд даромаду хароҷотро мутобиқи моддаҳои 187 ва 188 ҳамин Кодекс мутаносибан аз лаҳзаи гирифтани ҳуқуқ ба даромад ё пайдо шудани ӯҳдадории пардохт, сарфи назар аз вақти воқеии гирифтани даромад ё иҷрои пардохт, ба ҳисоб гирад.
Моддаи 187. Лаҳзаи гирифтани даромад ҳангоми истифодаи усули ҳисобу замкуни
1. Ҳуқуқи гирифтани даромад ҳангоме пайдошуда ба ҳисоб меравад, ки агар маблағи дахлдор бояд бегуфтугӯ ба андозсупоранда пардохта шавад ё андозсупоранда тамоми ӯҳдадориҳояшро тибқи муомилот ё шартнома иҷро кардааст.
2. Агар андозсупоранда корро иҷро кунад ё хизмат расонад, ҳуқуқи гирифтани даромад дар лаҳзаи иҷрои ниҳоии кор ё хизматрасонии дар муомилот ё шартнома пешбинишуда, ба даст овардашуда ба ҳисоб меравад.
Агар аҳд ё шартнома иҷрои кор ё хизматрасониро марҳала ба марҳала пешбини намояд, ҳуқуқи гирифтани даромад дар ҳар марҳала дар лаҳзаи ниҳоии иҷрои кор ё хизматрасонии ин марҳала пайдо мешавад, агар моддаи 190 ҳамин Кодекс тартиби дигаре пешбини накарда бошад.
3. Агар андозсупоранда даромад гирад ё ҳуқуқи гирифтани даромад дар шакли фоиз ё даромад барои ба иҷора додани амволро дошта бошад, ҳуқуқи гирифтани даромад дар лаҳзаи ба охир расидани мӯҳлати ӯҳдадории қарз ё шартномаи иҷора ба.даст овардашуда ҳисоб мешавад. Агар мӯҳлати ӯҳдадории қарз ё шартномаи иҷора якчанд давраи андозро дар бар гирад, даромад тибқи ин давраҳои андоз мутобиқи тартиби ҳисоби он тақсим карда мешавад.
Моддаи 188. Лаҳзаи хароҷот намудан ҳангоми истифодаи усули ҳисобу замкуни
1. Лаҳзаи хароҷот намудан вобаста ба аҳд (шартнома) лаҳзаи иҷрои ҳамаи шартҳои зайл ҳисобида мешавад, ба шарте агар ҳамин модда муқаррароти дигаре пешбини накарда бошад:
1) ҳангоми аз тарафи андозсупоранда бечунучаро эътироф шудани ӯҳдадории молияви;
2) ҳангоми ба қадри кифоя дақиқ баҳо додан ба ҳаҷми ӯҳдадории молияви;
3) агар ҳамаи тарафҳои дар аҳд ё шартнома иштирокдошта воқеан тибқи аҳд ё шартнома ӯҳдадориҳояшонро иҷро кунанд ва маблағҳои дахлдор бечунучаро пардохта шаванд.
2. Вобаста ба шартҳои дар қисми 1 ҳамин модда зикршуда ӯҳдадории молияви маънои ӯҳдадориеро дорад, ки андозсупоранда мутобиқи аҳд (шартнома) қабул кардааст ва тарафи дигари дар аҳд (шартнома) иштирокдошта бо мақсади иҷрои он вазифадор аст, ки даромади дахлдорро дар шакли пули ё шакли дигар ба андозсупоранда пешниҳод намояд.
3. Ҳангоми пардохти фоизҳо тибқи ӯҳдадории қарз ё пардохт барои амволи ба иҷора гирифташуда лаҳзаи хароҷот намудан лаҳзаи ба охир расидани мӯҳлати ӯҳдадории қарз ё шартномаи иҷора ҳисобида мешавад. Агар мӯҳлати ӯҳдадории қарз ё шартномаи иҷора якчанд давраи андозро дар бар гирад, хароҷот тибқи ин давраҳои андоз мувофиқи тартиби ҳисоби он тақсим карда мешавад.
Моддаи 189. Соҳибии муштарак
Ҳангоми аҳду паймон (ҳам хатти ва ҳам шифоҳи) барои соҳибии муштараки амвол ё якҷоя анҷом додани фаъолияти соҳибкори ё дигар аҳду паймон, ки на камтар аз ду соҳибро бидуни таъсиси шахси ҳуқуқи пешбини мекунанд, даромад ва тарҳҳо тибқи аҳду паймон нисбати ҳар як соҳиб сурат гарифта, онҳо мувофиқи ҳиссаи иштирокашон андозбанди карда мешаванд.
Моддаи 190. Даромадҳо ва тарҳҳо аз рӯи қарордодҳои дарозмуддат
1. Дар сурати аз тарафи андозсупоранда истифода бурдани баҳисобгири тибқи усули ҳисобу замкуни даромад ва тарҳҳо марбут ба қарордодҳои дарозмуддат оид ба ҳар як соли андоз мутобиқи ҳаҷми иҷрои амалии онҳо нишон дода мешаванд.
2. Ҳаҷми иҷрои қарордод тавассути муқоисаи хароҷоти дар давоми соли андоз суратгирифта бо хароҷоти умумии баҳогузории тибқи чунин қарордод пешбинишуда муайян мегардад.
3. Таҳти мафҳуми "қарордоди дарозмуддат" қарордод барои истеҳсол, насб ё сохтмон, ё хизматрасонии дахлдор, ки дар доираи соли андоз, ки дар он кори дар қарордод пешбинишуда оғоз гардида, ба охир расонида нашудааст, ба истиснои қарордодҳое, ки тибқи пешбиниҳо бояд дар доираи 6 моҳи баъди оғози корҳои мувофиқи қарордод пешбинигардида ба анҷом расанд, фаҳмида мешавад.
Моддаи 191. Тартиби баҳисобгирии захираҳои молию модди
1. Баҳисобгирии захираҳои молию модди бо мақсадҳои андозбанди танҳо тибқи муқаррароти амалкунандаи баҳисобгирии муҳосиботи, ки дар асоси қонунгузории оид ба баҳисобгирии муҳосиботи таҳия гардидаанд, ба анҷом расонида мешавад.
2. Ҳангоми баҳисобгирии захираҳои молию модди андозсупоранда вазифадор аст, ки арзиши молҳои истеҳсолнамуда ё харидаашро, ки мутаносибан дар асоси хароҷоти истеҳсоли (арзиши асли) ё нархи хариди онҳо муайян карда мешавад, дар ҳисоботи андоз нишон диҳад. Аз он ҷумла, андозсупоранда вазифадор аст ба арзиши ин молҳо хароҷоти нигоҳдори ва интиқоли онҳоро ҳамроҳ кунад.
3. Ҳангоми ба ҳисоб гирифтани захираҳои молию модди андозсупоранда ҳақ дорад, ки арзиши мол ё маҳсулоти нуқсондор, маънан кӯҳнашуда ё аз мӯд баромадаро, ки аз ҳамин сабаб ё бо сабабҳои шабеҳ бо нархи зиёдтар аз хароҷоти барои истеҳсоли (нархи хариди) онҳо сарфшуда фурӯхтан мумкин нест, дар асоси нархе, ки онҳоро фурӯхтан мумкин аст, баҳо диҳад.
4. Нисбати молҳое, ки андозсупоранда оид ба онҳо баҳисобгирии инфироди пеш намебарад, вай ҳақ дорад, ки барои баҳисобгирии захираҳои молию модди яке аз се усулҳои зеринро истифода барад:
1) усули ФИФО, ки мутобиқи он дар давраи ҳисоботи дар аввал молҳои дар аввали давраи ҳисоботи ба захираҳои молию модди дохилгардида, фурӯхташуда (истифодашуда) ҳисоб карда шуда, баъд молҳое, ки дар давоми давраи ҳисоботи истеҳсол (харида) шудаанд, мувофиқи навбати истеҳсол (харид) ҳисоб карда мешаванд;
2) усули ЛИФО, ки мутобиқи он дар давраи ҳисоботи дар аввал молҳое, ки охирин истеҳсол (харид) шудаанд, фурӯхташуда (истифодашуда) ҳисоб карда мешаванд;
3) усули баҳо додан тибқи арзиши аслии миёна.
Моддаи 192. Баҳисобгири ҳангоми иҷораи молияви (лизинг)
1. Агар иҷорадиҳанда то оғози иҷораи молияви (лизинг) соҳиби амволи моддии истеҳлокшаванда бошад, муомилот ҳамчун фурӯши амвол аз тарафи иҷорадиҳанда ва харидани он аз ҷониби иҷорагир дониста мешавад.
2. Амволи моддии истеҳлокшавандае, ки тибқи шартномаи иҷораи молияви (лизинг) ба иҷора дода мешавад, дар давраи амали шартномаи иҷораи молияви (лизинг) бояд дар баланси иҷорагир ба ҳисоб гирифта шавад, ки ин ба иҷорагир ҳуқуқ медиҳад тарҳҳоро вобаста ба предмети лизинг (аз ҷумла истеҳлок ва хароҷоти таъмир) амали намояд.
Моддаи 193. Тарҳҳои ҷуброншаванда ва ихтисори захираҳо
1. Агар маблағи хароҷот, зарар ва қарзҳои шубҳаноки пештар тарҳшуда ҷуброн гардад, маблағи гирифташуда даромади он давраи андозбандие ҳисоб карда мешавад, ки ҷуброн анҷом дода шудааст.
2. Агар захираҳое, ки нисбати онҳо пештар мутобиқи қисми 3 моддаи 150 ва моддаи 151 ҳамин Кодекс тарҳ сурат гирифта шудааст, ихтисор шаванд, маблағи чунин ихтисор ба даромад дохил карда мешавад.
Моддаи 194. Фоида ва зарар ҳангоми фурӯш ё супоридани активҳо
1. Фоида аз фурӯш ё супоридани активҳо фарқи мусбии байни маблағҳои аз фурӯш ё супоридани активҳои бадастомада ва арзиши активҳо, ки мутобиқи моддаи 195 ҳамин Кодекс муайян карда мешавад, иборат мебошад. Ҳангоми дар асоси ройгон ё бо нархҳои тахфифи супоридани активҳо фоидаи шахсе, ки активҳоро додааст, ҳамчун фарқи мусбии байни нархи бозории амволи ба ҳамин тарз супоридашаванда ва арзиши он, ки мутобиқи моддаи 195 ҳамин Кодекс муқаррар мегардад, муайян карда мешавад.
2. Зарари аз фурӯш ё супоридани активҳо расонидашуда фарқи манфии байни маблағҳои аз фурӯш ё супоридани активҳо воридгардида ва арзиши активҳо мебошад, ки мутобиқи моддаи 195 ҳамин Кодекс муайян карда мешавад.
3. Қисмҳои 1 ва 2 ҳамин модда нисбати активҳои тибқи гурӯҳҳо истеҳлокшаванда, инчунин нисбати захираҳои молию модди татбиқ намегарданд.
Моддаи 195. Арзиши активҳо
1. Ба арзиши активҳо хароҷот барои харидани онҳо, истеҳсол, сохтмон, васл ва насб, инчунин дигар хароҷоте, ки арзиши онҳоро зиёд мекунад, ба истиснои хароҷот, ки нисбати онҳо андозсупоранда барои тарҳ ҳуқуқ дорад, дохил карда мешаванд.
2. Агар танҳо як қисми активҳо фурӯхта ё дода шаванд, пас арзиши активҳо дар лаҳзаи фурӯш ё додан байни қисмҳои боқимонда ва қисмҳои фурӯхта ё додашуда тақсим карда мешавад.
Моддаи 196. Эътироф накардани фоида ё зарар
1. Дар ҳолатҳои зайл ҳеҷ гуна фоида ё зарар ҳангоми муайян кардани даромади (фоидаи) андозбандишаванда ба эътибор гирифта намешавад:
1) додани активҳо байни зану шавҳар;
2) додани активҳо байни собиқ ҳамсарон ҳангоми бекор кардани ақди никоҳ; ё
3) беғаразона нобуд кардани актив ё бегона кардани он бо реинвеститсияи маблағҳо (масалан, ҷубронпулии суғуртавии гирифташуда ҳангоми беғаразона нобуд сохтани актив) дар активҳои шабеҳи онҳо ё дар активҳои дорои ҳамон хусусият то ба охир расидани соли дуюми баъди соле, ки актив нобуд ё бегона карда шудааст.
2. Арзиши активи ивазшаванда, ки дар банди 3) қисми 1 ҳамин модда зикр шудааст, бо назардошти (дар сатхи) арзиши активи ивазкардашуда дар лаҳзаи нобуд ё бегона кардани он ба афзоиши арзиши активи ивазшаванда ба фарқи мусбии байни хароҷоти андозсупоранда барои реинвеститсия ва бузургии мадохилот мутобиқи банди 3) қисми 1 ҳамин модда муайян карда мешавад.
3. Арзиши активе, ки дар натиҷаи аҳд ба даст омадааст ва ҳангоми он фоида мувофиқи бандҳои 1) ва 2) қисми 1 ҳамин модда барои мақсадҳои андозбанди ба ҳисоб гирифта намешавад, аз арзиши актив барои тарафи супорандаи он дар рӯзи аҳд иборат мебошад.
4. Ҳамин модда нисбати активҳое, ки аз рӯи гурӯҳҳо истеҳлок мешаванд, татбиқ намегардад, ба истиснои бандҳои 1) ва 2) қисми 1 ҳамин модда, ки онҳо ҳангоме татбиқ мегарданд, ки ҳамаи активҳои гурӯҳ дар як вақт дода шаванд.
БОБИ 24. МУҚАРРАРОТИ МАЪМУРИ
Моддаи 197. Пешниҳоди эъломия
1. Андозсупорандагони зерин эъломияро оид ба андози даромад ва андози фоида то 1 апрели баъди соли ҳисоботи ба мақомоти андоз месупоранд:
1) шахсони ҳуқуқи - резидентҳо;
2) шахсони воқеи - резидентҳое, ки дар манбаи пардохти воқеъ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон даромади андозбандинашаванда доранд, ба истиснои даромадҳое, ки аз фаъолияти соҳибкории инфироди дар асоси патенти харидашуда тибқи моддаи 137 ҳамин Кодекс ба даст меоранд;
3) шахсони воқеи - резидентҳое, ки дар суратҳисобҳояшон дар бонкҳои хориҷии воқеъ берун аз қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон маблағҳои пули доранд, инчунин онҳое, ки берун аз қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон даромад мегиранд;
4) шахсоне, ки мутобиқи қонунҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон ба зиммаашон вазифаи пешниҳоди эъломия оид ба андоз аз даромад ва эъломия оид ба вазъи амволи гузошта шудааст. Тартиб, мӯҳлати пешниҳод ва шакли эъломияро, ки ин шахсон пешниҳод мекунанд, Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар менамояд;
5) шахсони ҳуқуқи ва воқеи - ғайрирезидентҳое, ки аз манбаъҳои воқеъ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон даромаде, ки бояд андозбанди карда шавад мегиранд, аммо дар манбаи пардохт андоз намесупоранд.
2. Ҳангоми қатъ гардидани фаъолияти соҳибкории андозсупоранда дар Ҷумҳурии Тоҷикистон вай дар мӯҳлати 30 рӯз ба мақоми андози дахлдор эъломияи андоз пешниҳод мекунад.
3. Ҳангоми барҳам додани шахси ҳуқуқи комиссияи барҳамдиҳи ё андозсупоранда фавран дар ин бора ба мақоми андоз огоҳномаи хатти мефиристанд. Комиссияи барҳамдиҳи вазифадор аст, ки эъломияи андозро ба мақоми дахлдори андоз мутобиқи қисми 7 моддаи 71 ҳамин Кодекс пешниҳод намояд.
4. Шахси воқеие, ки аз вай пешниҳод кардани эъломияи андоз талаб карда намешавад, метавонад дар бораи аз нав ҳисоб кардани андоз ва баргардонидани маблағ эъломияи андоз пешниҳод кунад.
Моддаи 198. Пардохтҳои ҷории (пешпардохти) андоз
1. Шахсони ҳуқуқие, ки тибқи усули соддакардашуда андозсупоранда ба ҳисоб намераванд, вазифадоранд дар мӯҳлати на дертар аз рӯзи 15-уми ҳар моҳ пардохти ҷориро ба буҷет анҷом диҳанд. Маблағи ҳар кадом пардохти ҷории моҳона дар давраи 12-моҳа, ки ҳар 15-уми апрел оғоз меёбад, бояд як фоизи даромади умумии моҳи ҳисоботиро мутобиқи моддаи 321 ҳамин Кодекс ташкил намояд, ки ба ҳисоби пардохти андози ҳадди ақал аз даромади корхонаҳо ҳисоб карда мешавад (ба ҳисоб гирифта мешавад). Ҳамзамон, агар аз дувоздаҳ як қисми андоз аз фоида барои соли гузаштаи андоз, ки ба коэффисиенти 1,1 зиёд карда шудааст, аз як фоизи даромади умумии моҳи ҳисоботии дар боло зикргардида зиёд бошад, ба ҳисоби пардохтҳои ҷори оид ба андоз аз фоида дар ҳамон мӯҳлат бояд фарқияти байни ба коэффисенти 1,1 зиёдкардаи аз дувоздаҳ як қисми маблағи андоз аз фоида барои соли гузаштаи андоз ва маблағи як фоизи даромади умумии моҳи ҳисоботи, ки ба буҷет пардохта шудааст ва ҳамчун андози ҳадди ақал аз даромади корхонаҳо ба ҳисоб гирифта шудааст, пардохта шавад.
Дигар шахсони ҳуқуқи ё воқеи, ки ба фаъолияти соҳибкори машғуланд, ба истиснои шахсони воқеи-резидентҳо, ки дар асоси патент ё дигар системаи соддакардашуда мутобиқи қисми 2 моддаи 137 ҳамин Кодекс аз даромад андозбанди мешаванд ва шахсони ҳуқуқие, ки супорандаи андоз тибқи усули соддакардашуда мебошанд, вазифадоранд пардохти ҷориро ба буҷет барои семоҳаи гузашта на дертар аз 15 апрел, 15 июл, 15 октябри соли ҷори ва 15 январи соли оянда анҷом диҳанд. Маблағи ҳар кадом пардохти ҷории семоҳа дар давраи 12 моҳе, ки ҳар 15 апрел оғоз меёбад, бояд нисбати шахсони ҳуқуқи як фоизи даромади умумии семоҳаи ҳисоботиро мутобиқи моддаи 321 ҳамин Кодекс ташкил диҳад, ки ба ҳисоби пардохти андози ҳадди ақал аз даромади корхонаҳо ба ҳисоб гирифта мешавад (ҳисоб карда мешавад). Ҳамзамон агар аз чор як қисми маблағи андоз аз фоида барои соли гузаштаи андоз, ки ба коэффисиенти 1,1 зиёд карда шудааст, аз як фоизи даромади умумии семоҳаи ҳисоботии дар боло зикргардида зиёд бошад, ба ҳисоби пардохтҳои ҷори оид ба андоз аз фоида дар ҳамон мӯҳлат бояд фарқияти байни ба коэффисиенти 1,1 зиёдкардаи аз чор як қисми маблағи андоз аз фоида барои соли гузаштаи андоз ва маблағи 1 фоизи даромади умумии семоҳаи ҳисоботи, ки ба буҷет пардохта шуда, ҳамчун андози ҳадди ақал аз даромади корхонаҳо ба ҳисоб гирифта шудааст, пардохта шавад. Нисбати шахсони воқеии дар боло зикргардида маблағи пардохти ҷории ҳар як семоҳа барои давраи дувоздаҳмоҳа, ки ҳар 15 апрел оғоз меёбад, бояд аз чор як қисми маблағи андозро барои соли гузаштаи андоз, ки ба коэффисиенти 1,1 зиёд карда шудааст, ташкил диҳад.
2. Маблағи пардохтҳои ҷории андоз метавонад ҳамчун таснифи ҳаҷми даромади умумии (бидуни маблағҳои тарҳшудаи) андозсупоранда дар ин моҳ (семоҳа) ба коэффисиенте, ки он вазни қиёсии маблағи солонаи ин андозро дар даромади умумии (бидуни маблағҳои тарҳшудаи) андозсупоранда дар соли гузашта нишон медиҳад, муайян карда шавад. Ҳамзамон нисбати андозсупоранда - шахси ҳуқуқи коэффисиенте татбиқ мегардад, ки бо назардошти маблағи умумии андози солона, ки андозсупоранда бояд ба ҳисоби андози ҳадди ақал аз даромади корхонаҳо ва андоз аз фоидаи шахсони ҳуқуқи бо назардошти баҳисобгирии гузаронидашуда мутобиқи моддаи 323 ҳамин Кодекс пардозад, муайян шудааст. Андозсупоранда дар ҷараёни сол метавонад яке аз ду усули имконпазири муайян кардани маблағҳои пардохти ҷории андозро, ки дар қисмҳои 1 ва 2 ҳамин модда зикр шудааст, истифода барад.
3. Пардохтҳои ҷории андоз ба маблағи андозе, ки аз андозсупоранда дар соли андозбанди гирифта мешавад, ҳисоб карда мешаванд. Ҳама гуна пардохтҳои барзиёдатии ҷории андоз аз фоида дар муқоиса бо ӯҳдадориҳо доир ба ин андоз барои соли андозбандишаванда ба ҳисоби ӯҳдадори оид ба андози ҳадди ақал аз даромади корхонаҳо барои ҳамин сол ҳисоб карда шуда, барзиёдатии боқимонда (муқобили ӯҳдадори оид ба андози ҳадди ақал аз даромади корхонаҳо) мувофиқи моддаи 89 ҳамин Кодекс ба ҳисоби ӯҳдадориҳо оид ба дигар андозҳо гузаронида ё ба андозсупоранда баргардонида мешавад.
4. Барои сари вақт напардохтани маблағҳои ҷории андоз фоизҳо мувофиқи моддаи 93 ҳамин Кодекс ҳисоб карда мешаванд.
Моддаи 199. Пардохти андоз аз рӯи ҷамъбасти сол
Андозсупорандагон ҳисобу китоби ниҳоиро анҷом дода, андозро дар мӯҳлати на дертар аз 10 апрели соле, ки баъди соли ҳисоботии андоз фаро мерасад, месупоранд.
ФАСЛИ VII. АНДОЗ АЗ АРЗИШИ ИЛОВАШУДА
БОБИ 25. МУҚАРРАРОТИ УМУМИ
Моддаи 200. Мафҳуми андоз аз арзиши иловашуда
Андоз аз арзиши иловашуда, минбаъд - ААИ, шакли ба буҷет гирифтани қисми арзиши дар ҷараёни истеҳсол ва муомилоти мол, иҷрои кор ва хизматрасони дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон иловашуда, инчунин қисми арзиши тамоми молҳои андозбандишавандаи ба қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон воридшаванда мебошад. Андоз аз арзиши иловашуда ҳамчун андози ғайримустақим бояд дар тамоми марҳилаҳои истеҳсолот, муомилоти молҳо, иҷрои корҳо ва хизматрасони пардохта шавад.
Маблағи андоз аз арзиши иловашуда, ки бояд аз амалиёти андозбандишаванда пардохта шавад, ҳамчун фарқи байни маблағи андоз, ки аз чунин муомилот ҳисобу зам карда шудааст ва маблағи андозе, ки мутобиқи муқаррароти ҳамин фасл бояд тибқи ҳисобнома - фактураҳои андоз оид ба андоз аз арзиши иловашуда ҳисоб карда шавад, муайян мегардад. Маблағи андоз аз арзиши иловашуда, ки бояд аз воридоти андозбандишаванда пардохта шавад, бо роҳи зарби воридоти андозбандишаванда ба меъёри андоз аз арзиши иловашуда муайян карда мешавад.
БОБИ 26. АНДОЗСУПОРАНДАГОН
Моддаи 201. Андозсупорандагон
1. Супорандаи андоз аз арзиши иловашуда шахсе мебошад, ки ба сифати супорандаи андоз аз арзиши иловашуда ба қайд гирифта шудааст ё ӯҳдадор аст ба чунин сифат ба қайд гирифта шавад.
2. Шахси ба қайд гирифташуда аз лаҳзаи эътибор пайдо кардани бақайдгири оид ба андоз аз арзиши иловашуда андозсупоранда ба ҳисоб меравад. Шахси ба қайд гирифтанашудае, ки ӯҳдадор аст барои бақайдгири ариза диҳад, аз аввали давраи ҳисоботие, ки баъди давраи ба миён омадани ӯҳдадории додани аризаи бақайдгири фаро мерасад, оид ба андоз аз арзиши иловашуда андозсупоранда мебошад.
3. Ба ғайр аз шахсоне, ки тибқи қисми 1 ҳамин модда супорандагони андоз аз арзиши иловашуда мебошанд, ҳамаи шахсоне, ки воридоти андозбандишавандаи молҳоро ба Ҷумҳурии Тоҷикистон анҷом медиҳанд, оид ба чунин воридот супорандагони андоз аз арзиши иловашуда ҳисобида мешаванд.
4. Шахси ғайрирезидент, ки бидуни қайд барои мақсадҳои андоз аз арзиши иловашуда ба иҷрои корҳо ва хизматрасоние, ки бояд мувофиқи моддаи 220 ҳамин Кодекс андозбанди шавад, машғул аст, оид ба чунин кору хизматрасониҳо супорандаи андоз аз арзиши иловашуда мебошад.
5. Ду ё зиёда шахсоне, ки фаъолияти соҳибкориро муштарак, бе таъсиси шахси ҳуқуқи, дар асоси шартномаи фаъолияти якҷоя мувофиқи Кодекси граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон ё бе шартномаи хатти анҷом медиҳанд ва дар натиҷаи он ҳаҷми амалиёти андозбандишаванда дар давраи пешинаи давомнокиаш на зиёдтар аз 12 моҳи муттасили (пай дар пайи) пурраи тақвими аз дараҷаи ҳадди ақали муқарраркардаи қисми I моддаи 202 ҳамин Кодекс зиёд шавад, бояд барои мақсадҳои андоз аз арзиши иловашуда ба қайд гирифта шаванд. Ҳамзамон ба сифати супорандаи андоз аз арзиши иловашуда нисбати муомилоте, ки дар рафти фаъолияти муштарак анҷом дода шудааст, дар мақоми андози маҳали фаъолияти муштарак яке аз шахсони дар чунин фаъолият иштироккунанда бояд ба қайд гирифта шавад.
6. Амали гардондани фаъолияти муштараки соҳибкори бе таъсиси шахси ҳуқуқи бояд ба мақсадҳои андоз аз арзиши иловашуда новобаста аз ҳаҷми амалиётҳои андозбандишаванда ба қайд гирифта шавад, агар ҳатто яке аз иштирокчиёни фаъолияти муштарак супорандаи андоз аз арзиши иловашуда бошад. Ҳамзамон ба сифати супорандаи андоз аз арзиши иловашуда нисбати амалиётҳое, ки дар рафти фаъолияти муштарак анҷом дода мешаванд, яке аз шахсоне, ки супорандаи андоз аз арзиши иловашуда мебошад, дар маҳали қайди ибтидои (асоси) оид ба андоз аз арзиши иловашуда бояд ба қайд гирифта шавад.
Моддаи 202. Талабот оид ба додани ариза барои бақайдгири
1. Шахсе, ки машғули фаъолияти соҳибкори буда, ҳаҷми амалиёти андозбандишавандааш дар давраи пешинаи давомнокиаш на зиёда аз 12 моҳи пурраи муттасили (пай дар пайи) тақвими аз 200 ҳазор сомони бештар мебошад, ӯҳдадор аст ба мақоми андози маҳалли баҳисобгирии бақайдгирии худ мувофиқи моддаҳои 45 ва 46 ҳамин Кодекс, агар ҳамин Кодекс ё дигар санадҳои қонунгузории андоз тартиби дигаре муқаррар накарда бошанд, ҷиҳати бақайдгири барои андоз аз арзиши иловашуда на дертар аз 30 рӯзи баъди ба охир расидани ин давра ариза диҳад (Қонун аз 26 декабри соли 2005 № 114).
2. Барои мақсадҳои ҳамин модда таҳвили молҳо, иҷрои корҳо ва хизматрасони аз тарафи ғайрирезидент ҳангоми муайян кардани арзиши умумии амалиёти андозбандишаванда ба эътибор гирифта мешаванд, агар онҳо танҳо тавассути муассисаи доимии ин ғайрирезидент дар Ҷумҳурии Тоҷикистон иҷро карда шаванд.
3. Вориси ҳуқуқии андозсупоранда, ки фаъолияти андозсупорандаро давом медиҳад, вазифадор аст ҷиҳати бақайдгири барои мақсадҳои андоз аз арзиши иловашуда дар давоми 30 рӯзи баъди ба даст овардани ҳуқуқ ариза диҳад.
Моддаи 203. Бақайдгирии ихтиёри
Шахсе, ки барои бақайдгири бо мақсадҳои андоз аз арзиши иловашуда ӯҳдадор нест, метавонад барои чунин бақайдгири ихтиёран ба мақомоти андоз ариза диҳад. Дар айни ҳол шахси воқеие, ки фаъолияти соҳибкориро ба ҷо намеоварад, наметавонад ба сифати супорандаи андоз аз арзиши иловашуда ба қайд гирифта шавад.
Моддаи 204. Бақайдгири
1. Шахсе, ки ҷиҳати бақайдгири барои мақсадҳои андоз аз арзиши иловашуда ариза медиҳад, ӯҳдадор аст ин амалро мувофиқи тартиб ва шакли муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлати анҷом диҳад.
2. Ҳангоми аз тарафи шахси машғули амалиёти андозбандишаванда додани ариза ҷиҳати бақайдгири барои мақсадҳои андоз аз арзиши иловашуда, мақоми андоз вазифадор аст чунин шахсро дар феҳристи супорандагони андоз аз арзиши иловашуда ба қайд гирифта, дар давоми 10 рӯзи баъди супоридани ариза дар мавриди оид ба андоз аз арзиши иловашуда ба қайд гирифта шуданаш шаҳодатнома диҳад ва дар он номи пурра (ному насаб) ва дигар маълумоти дахлдорро дар бораи андозсупоранда, санаи додани шаҳодатнома, санае, ки аз он бақайдгири эътибор пайдо мекунад ва рақами мушаххаси андозсупорандаро зикр намояд.
Варақаи шаҳодатномаи байқайдгири доир ба андоз аз арзиши иловашуда варақаи ҳисоботии қатъи мебошад ва ба андозсупоранда ройгон дода мешавад.
Шаҳодатномаи бақайдгири оид ба андоз аз арзиши иловашударо андозсупоранда бо худ нигоҳ медорад ва ҳангоми бекор шудани бақайдгири барои мақсадҳои андоз аз арзиши иловашуда дар давоми 10 рӯзи баъди бекор шудани бақайдгири барои мақсадҳои андоз аз арзиши иловашуда ба мақоми андози дахлдор бояд баргардонад.
Шакли варақа, тартиби супоридан ва гирифтани шаҳодатномаи бақайдгири оид ба андоз аз арзиши иловашударо мақоми ваколатдори давлати муқаррар менамояд.
3. Бақайдгири дар яке аз санаҳои зерин, вобаста аз он, ки кадоме аз ин сана пештар фаро мерасад, эътибор пайдо мекунад:
1) ҳангоми бақайдгирии ҳатми - дар рӯзи якуми давраи ҳисоботии баъди моҳе, ки дар он барои додани ариза барои бақайдгири ӯҳдадори пайдо шудааст;
2) дар сурати бақайдгирии ихтиёри - дар рӯзи аввали давраи ҳисоботи, ки баъди моҳи додани ариза барои бақайдгири фаро мерасад;
3) дар санае, ки андозсупоранда дар аризаи бақайдгири зикр намудааст;
4) нисбати вориси ҳуқуқи - дар лаҳзаи ба даст овардани ҳуқуқ.
4. Мақомоти андоз вазифадоранд тибқи тартиби муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлати феҳристи супорандагони андоз аз арзиши иловашударо, ки он дар бораи ҳамаи шахсони барои мақсадҳои андоз аз арзиши иловашуда ба қайд гирифташуда маълумоти муфассалро дар бар мегирад, кушоянд ва пеш баранд.
Мақоми ваколатдори давлати барои мақсадҳои бақайдгири ва назорат феҳристи умумидавлатии супорандагони андоз аз арзиши иловашударо пеш мебарад.
5. Агар шахс ӯҳдадор бошад, ки барои мақсадҳои андоз аз арзиши иловашуда ба қайд гирифта шавад ва ӯ барои бақайдгири ариза надода бошад, мақомоти андоз бо ташаббуси худ ин андозсупорандаро ба қайд гирифта, ба вай ҳуҷҷатҳои дахлдор мефиристанд.
6. Шахсе, ки барои мақсадҳои андоз аз арзиши иловашуда ба қайд гирифта шудааст, ӯҳдадор аст аз санаи эътибор пайдо кардани бақайдгири оид ба андоз аз арзиши иловашуда дар бораи амалиётҳои андозбандишавандаи худ ҳисобнома-фактураҳо таҳия намояд, дар тамоми ҳисобнома - фактураҳои оид ба андоз аз арзиши иловашуда ва тамоми эъломияҳо, инчунин мактубҳои расмие, ки ба мақомоти андоз мефиристад, рақами мушаххаси андозсупорандаро нишон диҳад.
7. Мақоми ваколатдори давлати тибқи аризаи андозсупорандаи андози арзиши иловашуда метавонад воҳидҳои махсуси вайро ба сифати супорандаи мустақили андоз аз арзиши иловашуда барраси намояд.
Моддаи 205. Бекор кардани бақайдгири
1. Андозсупоранда метавонад дар ҳама ҳолат баъди гузаштани 24 моҳи эътибор пайдо кардани бақайдгирии охирин барои мақсадҳои андоз аз арзиши иловашуда ҷиҳати бекор кардани бақайдгири ба мақсадҳои андоз аз арзиши иловашуда бо ариза муроҷиат намояд, агар ҳаҷми умумии амалиёти андозбандишавандаи андозсупоранда дар 12 моҳи пурраи муттасили (пай дар пайи) тақвими пеш аз додани чунин ариза аз 200 ҳазор сомони зиёд набошад. Бекор кардани бақайдгири барои мақсадҳои андоз аз арзиши иловашуда аз рӯзи якуми давраи андозбанди, ки баъди давраи (моҳи) барои бекор кардани бақайдгири ба мақомоти андоз ариза додани шахс фаро мерасад, эътибор пайдо мекунад (Қонун аз 26 декабри соли 2005 № 114).
2. Ҳангоми барҳам додани шахси ҳуқуқи, ки супорандаи андоз аз арзиши иловашуда мебошад, чунин шахс аз рӯзи хориҷ шуданаш аз феҳристи давлатии андозсупорандагон аз қайд оид ба андоз аз арзиши иловашуда (яъне бекор кардани бақайдгири барои мақсадҳои ААИ нисбати ин шахс эътибор пайдо мекунад) бароварда мешавад.
Дар ҳолати вафот кардани шахси воқеи бекоршавии бақайдгири барои мақсадҳои андоз аз арзиши иловашуда нисбати чунин шахс аз рӯзи вафот кардани ин шахс, ки мақоми дахлдори давлати расман тасдиқ менамояд, эътибор пайдо мекунад.
3. Агар бақайдгирии шахс барои мақсадҳои андоз аз арзиши иловашуда бекор карда шавад, мақомоти андоз ӯҳдадоранд номи (ному насаби) шахс ва дигар маълумотро дар бораи вай аз феҳристи супорандагони ААИ хориҷ намуда, барои хориҷ кардани ин шахс аз феҳристи умумидавлатии супорандагони андоз аз арзиши иловашуда чораҳо андешанд, инчунин шаҳодатномаи бақайдгири доир ба андоз аз арзиши иловашударо тибқи тартиби муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлати аз вай гиранд.
4. Бекор намудани бақайдгири барои мақсадҳои андоз аз арзиши иловашуда мутобиқи ҳамин Кодекс тибқи тартиби муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлати анҷом дода мешавад.
БОБИ 27. ОБЪЕКТҲОИ АНДОЗБАНДИ
Моддаи 206. Объектҳои андозбанди
1. Объектҳои андозбанди аз арзиши илозашуда амалиёти андозбандишаванда ва воридоти андозбандишаванда мебошанд.
2. Таҳвили молҳо, иҷрои корҳо ва хизматрасони, ба истиснои таҳвили молҳо, иҷрои корҳо ва хизматрасони, ки аз пардохти андоз аз арзиши иловашуда озод шудаанд ва дар доираи фаъолияти соҳибкории мустақилонаи шахсон анҷом дода мешаванд, агар онҳо мутобиқи моддаҳои 218 ва 219 ҳамин Кодекс дар Ҷумҳурии Тоҷикистон иҷрошаванда эътироф гарданд, амалиёти андозбандишаванда мебошанд. Амалиёти андозбандишаванда мутобиқи моддаи 219 ҳамин Кодекс хизматрасониҳо ё иҷрои корҳои берун аз қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистонро дар бар намегирад.
3. Агар андозсупоранда молҳоро (корҳоро, хизматрасониҳоро) бо пардохти андоз аз арзиши иловашуда харад ва маблағи дахлдорро ба ҳисоб гирад (ё ҳуқуқи ба ҳисоб гирифтан дошта бошад), истифодаи чунин молҳо (иҷрои корҳо, хизматрасониҳо) ё натиҷаи истифодаи молҳо (иҷрои корҳо, хизматрасониҳо) барои фаъолияти ғайрисоҳибкори амалиёти андозбандишаванда ҳисобида мешавад.
4. Таҳвили молҳо, иҷрои корҳо ё хизматрасонии андозсупоранда ба кормандони худ, аз ҷумла ройгон, амалиёти андозбандишаванда мебошад.
5. Таҳвили молҳо, иҷрои корҳо, хизматрасони, агар онҳо тибқи муқаррароти ҳамин Кодекс аз андоз аз арзиши иловашуда озод набошанд, аз ҷониби як воҳиди махсус ба воҳиди махсуси дигари як шахси ҳуқуқи, ки тибқи қисми 7 моддаи 204 ҳамин Кодекс супорандагони мустақили андоз аз арзиши иловашуда ба шумор мераванд, инчунин чунин таҳвили молҳо, иҷрои корҳо ва хизматрасони ба шахсони тарафи дигар амалиёти андозбандишаванда ба ҳисоб мераванд.
6. Сарфи назар аз дигар муқаррароти ҳамин модда таҳвили молҳо аз тарафи шахсе, ки ин молҳоро дар натиҷаи амалиёти аз арзиши иловашуда андозбандишаванда харидааст, аммо мувофиқи моддаи 226 ҳамин Кодекс ҳангоми харидани ин молҳо барои баҳисобгирии маблағ тибқи андоз аз арзиши иловашуда ҳуқуқ надошт, ҳамчун амалиёти андозбандишаванда ҳисобида намешавад. Агар ҳангоми харидани молҳо баҳисобгири қисман иҷозат нашуда бошад, дар ин сурат андозаи амалиёти андозбандишаванда мутаносибан ба ҳиссаи баҳисобгирии иҷозатнашуда кам карда мешавад.
7. Арзиши бастаҳое (зарфҳое), ки бояд тибқи шарт ва мӯҳлати муқарраркардаи шартномаи (қарордоди) таҳвили молҳо баргардонда шаванд, ба истиснои ҳолатҳои фурӯши чакана, ба маблағи андозбандишаванда дохил карда намешавад. Чаканафурӯшон метавонанд ҳаҷми амалиёти андозбандишавандаро ба маблағе, ки онҳо ба сифати ҳақки ҷуброни баргардонидани бастаҳо (зарфҳо) ба мизоҷон пардохтаанд, кам кунанд.
8. Агар бақайдгирии андозсупоранда бекор карда шавад, молҳои дар лаҳзаи бекоркуни дар ихтиёри он қарордошта ҳамчун молҳои дар доираи амалиёти андозбандишаванда таҳвилшуда барраси мегарданд.
9. Дар ҳолати истеҳсоли молҳо, иҷрои кор ва хизматрасониҳо аз ашё ва маводи фармоишгар, ҳангоме, ки соҳиби ашё, мавод ва маҳсули коркард худи фармоишгар аст, амалиёти андозбандишаванда барои коркардкунанда (истеҳсолкунанда, иҷрокунанда) хизматрасони (корҳо) доир ба коркарди ашё ва мавод барои молҳо (кору хизматрасониҳо) ба ҳисоб меравад.
10. Молҳои ба қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон воридшаванда ё воридшуда (ба истиснои молҳое, ки мутобиқи моддаи 211 ҳамин Кодекс аз андоз аз арзиши иловашуда озод шудаанд), ки мутобиқи қонунгузории гумруки Ҷумҳурии Тоҷикистон бояд, дар эъломия зикр шаванд, воридоти андозбандишаванда ба ҳисоб мераванд.
Моддаи 207. Фурӯш ё супоридани корхона
1. Аз тарафи як супорандаи андоз аз арзиши иловашуда ба дигар супорандаи андоз аз арзиши иловашуда дар доираи як амалиёт фурӯхтан ё супоридани корхона дар маҷмӯъ чун комплекси амволи ё воҳиди мустақили амалкунандаи корхона амалиёти андозбандишаванда ҳисоб карда намешавад.
2. Дар мавриди қисми 1 ҳамин модда харидор ё гиранда ҳуқуқ ва ӯҳдадории фурӯшандаи дар ҳамин фасл зикршударо қабул менамояд, ки ба корхонаи фурӯхта ё додашуда ё воҳиди мустақили амалкунандаи корхона вобаста мебошанд.
3. Ҳамин модда танҳо ҳангоме татбиқ мегардад, ки агар тарафҳои фурӯшанда (супоранда) ва гиранда дар мӯҳлати на дертар аз 30 рӯзи тақвимии баъди фурӯш (супоридан) мақомоти андозро дар бораи қарор оид ба татбиқи муқаррароти ҳамин модда ба таври хатти огоҳ намоянд.
БОБИ 28. МУАЙЯН КАРДАНИ МУОМИЛОТИ АНДОЗБАНДИШАВАНДА ВА ВОРИДОТИ АНДОЗБАНДИШАВАНДА
Моддаи 208. Арзиши амалиёти андозбандишаванда
1. Арзиши амалиёти андозбандишаванда дар асоси маблағе (арзиш, аз ҷумла дар шакли натурали), ки андозсупоранда аз мизоҷ ё аз ҳар шахси дигар мегирад ё ҳуқуқи гирифтанро дорад, аз ҷумла ҳама гуна боҷҳо, андозҳо ва (ё) дигар пардохтҳо, бе назардошти андоз аз арзиши иловашуда ва андоз аз фурӯши чакана, муайян мегардад.
2. Агар андозсупоранда бар ивази амалиёти андозбандишаванда молҳо, корҳо ё хизматрасониҳоро ба даст орад ё ҳуқуқи гирифтани онҳоро дошта бошад, арзиши амалиёти андозбандишаванда нархи бозории ин молҳо, корҳо ва хизматрасониҳоро (аз ҷумла ҳама гуна боҷ андоз ё дигар пардохтҳоро), бе назардошти андоз аз арзиши иловашуда ва андоз аз фурӯши чакана, дар бар мегирад.
3. Дар ҳолате, ки агар андозсупоранда бар ивази амалиёти андозбандишаванда ҳеҷ сарвате нагирад ё ҳуқуқи гирифтанро надошта бошад, арзиши амалиёти андозбандишаванда ба арзиши бозории молҳои таҳвилкардашуда, корҳои иҷрошуда, ё хизматрасонии андозсупоранда дар рафти чунин амалиёти андозбандишаванда (аз ҷумла ҳама гуна боҷ андоз ва дигар пардохтҳо), бе назардошти андоз аз арзиши иловашуда ва андоз аз фурӯши чакана, баробар аст.
4. Дар сурати бо мақсадҳои ғайритиҷорати истеъмол ё истифода бурдани молҳо (корҳо ё хизматрасониҳо) тибқи қисми 3 моддаи 206 ҳамин Кодекс, инчунин ҳангоми таҳвили молҳо (иҷрои корҳо ё хизматрасониҳо) ба кормандони худ мувофиқи қисми 4 моддаи 206 ҳамин Кодекс, арзиши амалиёти андозбандишаванда ба нархи бозории ин молҳо, корҳо ва хизматрасониҳо (аз ҷумла ҳама гуна боҷ андоз ва дигар пардохтҳо), бе назардошти андоз аз арзиши иловашуда ва андоз аз фурӯши чакана, баробар аст.
5. Ҳангоми таҳвили мол бо шарти пардохти мӯҳлатнок арзиши амалиёти андозбандишаванда мутобиқи қисми 1 ҳамин модда бо назардошти тамоми маблағҳои пардохтшаванда мувофиқи ҷадвали мӯҳлат, ки дар шартнома, аз ҷумла шартномаи иҷораи молияви (лизинг), ба истиснои пардохтҳои фоизи, муқаррар шудааст, муайян карда мешавад.
6. Ҳангоми гарави амвол (мол) арзиши чунин амалиёти андозбандишавандаи. гаравдиҳанда бо назардошти маблағи қарзи барои гарави чунин амвол (мол) гирифта шуда, бе илова намудани андоз аз арзиши иловашуда (яъне бе илова намудани андоз аз арзиши иловашуда ба арзиши амволи (моли) ба гарав гузошта ё ба маблағи қарзгирифта) муайян мегардад.
7. Нисбати корхонаҳои савдои яклухт ва чакана, корхонаҳои захиракунандае, ки супорандаи андоз оид ба ААИ мебошанд, дар сурати аз ҷониби онҳо харида шудани мол аз шахсоне, ки супорандаи ААИ намебошанд ва минбаъд таҳвил намудани чунин молҳо аз ҷониби ин андозсупорандагон арзиши амалиёти андозбандишаванда ба фарқияти мусбии байни арзиши таҳвили чунин молҳо бе назардошти ААИ ва арзиши харидани онҳо аз шахсе, ки супорандаи ААИ намебошад, баробар дониста мешавад.
Ҳангоми фарқияти манфи арзиши амалиёти андозбандишаванда барои ҳисобкунии андоз аз арзиши иловашуда баробари сифр қабул карда мешавад.
Моддаи 209. Тасҳеҳи муомилоти андозбандишаванда
1. Ҳамин модда нисбати амалиёти андозбандишавандаи андозсупоранда дар ҳолатҳои зерин татбиқ мегардад:
1) бекор кардани амалиёт:
2) тағйир ёфтани хусусияти амалиёт;
3) тағйир ёфтани ҷуброни мувофиқашуда барои амалиёт ҳам аз сабаби пастшавии нарх ва ҳам ҳама гуна сабабҳои дигар; ё
4) пурра ё қисман баргардонидани молҳо ба андозсупоранда (қабул накардани корҳо ё хизматрасониҳои анҷомдодаи андозсупоранда).
5) тарҳи карзҳои беэътимод (шубҳанок) мувофиқи қисми 20 моддаи 34 ва қисмҳои 1 ва 2 моддаи 150 хамин Кодекс (Конун аз 22 декабри соли 2006 № 219).
2. Агар андозсупоранда дар натиҷаи яке аз сабабҳои дар қисми 1 ҳамин модда зикршуда:
1) оид ба андоз аз арзиши иловашуда ҳисобнома - фактура пешниҳод кунад, ки дар он маблағи андоз аз арзиши иловашуда нодуруст нишон дода шудааст; ё
2) дар эъломияи андоз аз арзиши иловашуда маблағи андоз аз арзиши иловашударо нодуруст зикр карда бошад,
пас мувофиқи қисми 2 моддаи 225 ё қисми 8 моддаи 226 ҳамин Кодекс ба он ислоҳ дароварда мешавад.
3. Тасҳеҳи амалиёти андозбандишаванда дар асоси ҳисобнома-фактураи иловаги оид ба андоз аз арзиши иловашуда ё дигар ҳуҷҷатҳо, ки фаро расидани ҳолатҳои дар қисми 1 ҳамин модда зикршударо баъди содир гардидани амалиёти ибтидоии андозбандишаванда тасдиқ менамояд, гузаронда мешавад.
Моддаи 210. Арзиши воридоти андозбандишаванда
1. Арзиши воридоти андозбандишаванда арзиши гумрукии молҳо, ки мутобиқи қонунгузории гумруки Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян гардидаанд, инчунин ҷамъи маблағи боҷҳо ва андозҳое, ки ҳангоми воридоти молҳо ба Ҷумҳурии Тоҷикистон бояд супорида шаванд, аммо бе назардошти ААИ мебошад.
2. Ҳангоми хизматрасониҳое, ки мутобиқи қисми 2 моддаи 222 ҳамин Кодекс ҳамчун қисми воридоти молҳо барраси мегарданд, арзиши онҳо бе ААИ ба арзиши дар қисми 1 ҳамин модда зикргардида зам карда мешавад,
БОБИ 29. ИМТИЁЗҲОИ АНДОЗ
Моддаи 211. Озод кардан аз андоз
1. Озод кардан аз андоз аз арзиши иловашуда чунин маъни дорад, ки таҳвили молҳо, иҷрои корҳо ва хизматрасониҳои аз андоз аз арзиши иловашуда озод кардашуда амалиёти андозбандишаванда намебошанд ва арзиши онҳо аз ҷониби андозсупоранда ба муомилоти андозбандишаванда дохил карда намешавад, ва воридоти аз андоз аз арзиши иловашуда озодкардашуда ба арзиши воридоти андозбандишаванда дохил намегардад. Ҳамзамон мутаносибан арзиши чунин таҳвили молҳо, иҷрои корҳо, хизматрасониҳо ва чунин воридоти молҳо барои аз ҷониби андозсупоранда тибқи моддаи 224 ҳамин Кодекс ҳисоб кардани андоз аз арзиши иловашуда асос шуда наметавонад.
2. Таҳвили молҳои зерин (ба ғайр аз содироти молҳо), иҷрои корҳо ва хизматрасониҳо аз андоз аз арзиши иловашуда озод карда мешаванд:
1) фурӯш, супоридан ё иҷораи амволи ғайриманқул, ба ғайр аз:
- фурӯш ё супоридани бинои меҳмонҳонаҳо ё манзилгоҳ барои истироҳаткунандагон;
- фурӯш ё супоридани биноҳои истиқоматии аз нав сохташуда, ба ғайр аз ҳолатҳое, ки бино чун манзили истиқомати камаш дар давоми 2 сол истифода шудааст;
2) хизматрасонии молияви (дар қисмати иҷораи молияви (лизинг) мутобиқи моддаи 33 ҳамин Кодекс озод намудан танҳо нисбати фоизҳо пешбини мешавад ва ба маблағи аз ҷониби иҷорагиранда ба манфиати лизингдиҳанда пардохтшуда ба ҳисоби пардохти арзиши предмети иҷораи молияви (лизинг) (қарзи асоси) татбиқ намегардад);
3) таҳвили асъори милли ва (ё) хориҷи (ба ғайр аз мақсадҳои нумизмати), инчунин қоғазҳои қиматноқ;
4) хизматрасонии дини ва маросими аз ҷониби ташкилоти дини;
5) хизматрасонии тибби, ба истиснои хизмати косметологи;
6) хизматрасони дар соҳаи:
- таълиму тарбияи томактаби;
- таҳсилоти умумии асоси, миёнаи умуми;
- таҳсилоти ибтидои, миёна ва олии касби, таҳсилоти касбии баъд аз муассисаи олии таълими;
- таҳсилоти иловаги ва махсус.
Намудҳои фаъолияти пешбининамудаи бандҳои 5) ва 6) ҳамин қисм аз андоз аз арзиши иловашуда озод карда мешаванд танҳо агар онҳоро шахсони дорои иҷозатномаҳои (литсензияҳои) дахлдори давлати барои иҷрои намудҳои мазкури фаъолият, ки тибқи тартиби муқаррарнамудаи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон дода шудаанд, анҷом диҳанд;
7) таҳвили молҳо, иҷрои корҳо ва хизматрасониҳо ба сифати кӯмаки башардӯстона;
8) таҳвили молҳо, иҷрои корҳо, хизматрасони, ки мустақиман муассисаҳои пенитенсиарии Ҷумҳурии Тоҷикистон ё корхонаҳои давлатие, ки ба системаи пенитенсиарии Ҷумҳурии Тоҷикистон шомиланд, истеҳсол намудаанд (иҷро кардаанд, хизмат расонидаанд);
9) таҳвили рӯзномаю маҷаллаҳо, адабиёти бадеи, адабиёти бачагона, асарҳои илмию техники, адабиёти таълими, инчунин иҷрои корҳо оид ба нашри онҳо.
Имтиёзҳои пешбининамудаи ҳамин банд нисбати навъҳои эротики ва дорои хусусияти рекламавии махсусгардонидашудаи маҳсулоти дар боло зикргардида татбиқ намегарданд;
10) таҳвили молҳои (либос ва пойафзол, кӯлоҳ, маҳсулоти ҷуроб) навъҳои кӯдакона тибқи номгӯи муайяннамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон;
11) таҳвили маҳсулоти махсуси истифодаи фарди барои маъюбон мувофиқи номгӯе, ки аз тарафи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад;
12) хизматрасонии санаторию курорти.
13) таҳвили маҳсулоти ҳунарҳои нафисаи ҳалқӣ ва асбобҳои мусиқӣ тибқи номгӯе, ки Ҳукумати Ҷумхурии Тоҷикистон муайян менамояд (Конун аз 22 декабри соли 2006 № 219).
Номгӯи муассисаҳоеро (ташкилотҳоеро), ки чунин хизматрасониро анҷом медиҳанд, Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамояд.
3. Таҳвили алюминийи аввалия ва нахи пахта, аз ҷумла барои содирот аз андоз аз арзиши иловашуда озод карда мешавад (Қонун аз 26 декабри соли 2005 № 114).
Таҳвили пахтаи коркарднашуда, ба истиснои содирот, аз андоз аз арзиши иловашуда озод карда мешавад. Содироти пахтаи коркарднашуда бо андоз аз арзиши иловашуда андозбанди карда мешавад.
Таҳвили тилло, нуқра, платина, палладий (родий, иридий, рутений, осмий) ба Бонки миллии Тоҷикистон, инчунин таҳвили тилло, нуқра, платина, палладий (родий, иридий, рутений, осмий), алмосҳои табий (коркардшуда ва коркарднашуда), сапфир, зумуррад, рубин, александрит, гавҳар, шпинел ба Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон барои Хазинаи давлатии сарватҳо аз андоз аз арзиши иловашуда озод карда мешавад (Қонун аз 26 декабри соли 2005 № 114).
4. Намудҳои зерини воридот аз андоз аз арзиши иловашуда озод карда мешаванд:
1) воридоти асъори милли ва (ё) ҳориҷи (ба ғайр аз мақсадҳои нумизмати), инчунин қоғазҳои қиматнок;
2) воридоти тилло, нуқра, платина, палладий (родий, иридий, рутений, осмий) аз ҷониби Бонки миллии Тоҷикистон,инчунин воридоти тилло, нуқра, платина, палладий (родий, иридий, рутений, осмий), алмосҳои табий (коркардшуда ва коркарднашуда), сапфир, зумуррад, рубин, александрит, гавҳар, шпинел аз ҷониби Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон барои Хазинаи давлатии сарватҳо;
3) воридоти молҳо ба сифати кӯмаки башардӯстона, инчунин воридоти молҳое, ки ба ташкилотҳои эҳсонкори ба мақсади бартараф кардани окибатҳои офатҳои табий, садама ва фалоқатҳо ройгон дода мешаванд ва воридоти молҳое, ки ба мақомоти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ройгон дода мешаванд;
4) воридоти воситаҳои асосӣ, ба истиснои молҳои зераксизӣ, барои ташаккул ё пурра кардани фонди оинномавии корхона мутобиқи ҳуҷҷатҳои таъсисии ӯ дар муддати 3 сол аз рӯзи бақайдгирии давлатии (азнавбақайдгирӣ бинобар зиёд шудани фонди оинномавии) корхонае, ки фонди оинномавиаш дар асоси санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ҳаҷми на зйёда аз 7 миллион сомонӣ ба қайд гирифта шудааст ва дар давоми 5 сол нисбати корхонае, ки фонди оинномавии он дар асоси санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ҳаҷми зиёда аз 7 миллион сомонӣ ба қайд гирифта шудааст, инчунин амволи шахсие, ки кормандони хориҷии корхонаҳои дорои инвеститсияҳои хориҷӣ мустақиман барои эҳтиёҷоти худ ба Ҷумҳурии Тоҷикистон ворид менамоянд. Дар ин сурат рӯзи ворид намудани молҳо рӯзи оғози ба расмиёти гумрукӣ даровардани онҳо мутобиқи қонунгузории гумруки Ҷумхурии Тоҷикистон ҳисобида мешавад.
Дар сурати барҳам дода шудани чунин корхона ё дар давоми 5 сол аз лаҳзаи дохил шудан (воридот) ба ҷумҳурӣ дар ҷараёни истеҳсоли молҳо (иҷрои корҳо, хизматрасониҳо) истифода нашудан, ё аз ҷониби ин корхона ба шахси дигар таҳвил дода шудани воситаҳои асосии ба Ҷумҳурии Тоҷикистон воридгардидаи дар боло нишондодашуда маблағи андоз аз арзиши иловашуда, ки мутобиқи ҳамин банд пардохта нашудааст, бояд ба буҷет бе амалисозии баҳисобгирӣ мутобиқи моддаи 226 ҳамин Кодекс ситонида шавад.
Дар ҳама гуна ҳолат, новобаста аз миқдори ҳолатҳои азнавбақайдгирии корхона бинобар зиёд шудани фонди оинномавии озодкунии пешбининамудаик ҳамин банд нисбати корхонаҳои навтаъсисёфта (нав) аз рӯзи бақайдгирии ибтидоии давлатӣ ва нисбати корхонаҳои дар лаҳзаи мавриди амал қарор додани ҳамин банд мавҷудбуда аз лаҳзаи мавриди амал қарор додани ҳамин имтиёз вобаста ба андозаи фонди оинномавии корхона ба мӯҳлати на зиёда аз 3 ё 5 сол пешниҳод карда мешавад (Конун аз 22 декабри соли 2006 № 219).
5) воридоти техникаи кишоварзи, дорувории тибби, таҷҳизоти тибби, фармасевти ва асбобҳои тибби мувофиқи номгӯи муайяннамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон (Қонун аз 26 декабри соли 2005 № 114);
6) воридоти молҳое, ки барои татбиқи лоиҳаҳои мақсадноки маъқулдонистаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҳисоби (дар доираи) маблағи грантҳо ва (ё) кредитҳо (қарзҳо), ки шахсони ҳуқуқи ва воқеи, давлатҳои ҳориҷи, ҳукуматҳои давлатҳои ҳориҷи ё ташкилотҳои байналмилали додаанд, амали мешавад;
7) воридоти молҳо барои сохтмони объектҳои махсусан муҳим. Номгӯи чунин молҳо ва объектҳои махсусан муҳимро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамояд;
8) воридоти намудҳои асосии ашёи хом (ба истиснои молҳои зераксизи), масолеҳ захираҳои энергетики ва таҷҳизот тибқи номгӯи ва ҳаҷми муайянкардаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки бевосита заводи алюминийи Тоҷикистон барои истеҳсоли алюминийи аввалия анҷом медиҳад;
9) воридоти маҳсулоти махсуси истифодаи фарди барои маъюбон мувофиқи номгӯе, ки аз тарафи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад.
Моддаи 212. Андозбандии боркашонии байналмилали ва транзити
1. Хизматрасонии нақлиёти ё дигар хизматрасониҳо ё иҷрои корҳои бевосита марбут ба ҳамлу нақли бор ва мусофиркашонии байналмилали, инчунин таҳвили масолеҳи сӯзишворию равғанҳои молидани ва дигар маводи истеъмоли, ки ба дохили киштии ҳавои барои истеъмол дар вақти парвозҳои байналмилали бор карда мешаванд, аз андоз аз арзиши иловашуда озод карда мешаванд. Таҳти мафҳуми ҳамлу нақли байналмилали кашондани бор ва мусофирон фаҳмида мешавад, ки нуқтаи сафар ё нуқтаи таъиноти онҳо (яке аз ин нуқтаҳо) берун аз қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон қарор дорад.
2. Барои мақсадҳои ҳамин модда ба корҳо ва хизматрасониҳое, ки бинобар ҳамлу нақли байналмилали анҷом дода мешаванд, инҳо марбутанд:
1) корҳо, хизматрасониҳои нақлиёти (боркашони, ҳамлу нақл), борбардори, борфарори, боргирии барзиёд, ирсоли молҳое, ки аз қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон содир мешаванд, инчунин молҳое, ки тавассути қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон ба тарзи транзит интиқол дода мешаванд;
2) корҳо, хизматрасониҳои нақлиёти вобаста ба интиқоли почта, мусофирон, бағоҷ берун аз қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон;
3) хизматрасонии техники, тиҷорати, аэронавигатсиони, фурудгоҳии рейсҳои байналмилалии ҳавои.
3. Дар ҳолати иҷрои корҳо ва хизматрасониҳои дар банди 1) қисми 2 ҳамин модда пешбинишуда озод намудан аз ААИ ҳангоми риояи шартҳои зерин татбиқ мегардад:
1) мавҷудияти шартнома (қарордод) оид ба иҷрои корҳо, хизматрасониҳо, ки бевосита бо таҳвилкунандаи молҳои содироти (содиркунандаи молҳо) баста шудааст;
2) ба расмият даровардани боркашони бо ҳуҷҷатҳои ягонаи байналмилалии боркашони;
3) нисбати борҳои транзити - мавҷудияти эъломияи гумрукии молҳое, ки ба қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон ворид гардида, таҳти низоми транзит ба расмият дароварда шудаанд.
4. Дар ҳолати иҷро намудани корҳо ва хизматрасониҳои дар бандҳои
2) ва 3) қисми 2 ҳамин модда пешбинишуда озод намудан аз ААИ ҳангоми риоя намудани шартҳои зерин татбиқ мегардад:
1) мавҷуд будани шартнома (қарордод) оид ба иҷрои корҳо, хизматрасониҳо, ки бевосита бо қабулкунандаи (фармоишгари) корҳо, хизматрасониҳои номбаршуда баста шудааст;
2) барасмиятдарории боркашони бо ҳуҷҷатҳои ягонаи байналмилали.
5. Интиқол ва хизматрасонии борфиристониҳои транзитие, ки дар банди 3) қисми 1 моддаи 213 ҳамин Кодекс зикр шудаанд, аз ААИ озод карда мешаванд.
6. Ҳамин модда нисбати давлатҳое, ки оид ба хизматрасонии нақлиёти ё дигар хизматрасониҳо ё иҷрои корҳои мустақиман вобаста ба боркашони ва мусофиркашонии байналмилали ба Ҷумҳурии Тоҷикистон низоми андозбанди аз арзиши иловашударо истифода мебаранд, татбиқ намегардад.
Моддаи 213. Хусусиятҳои андозбанди ҳангоми гузарондани молҳо тавассути сарҳади гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон
1. Ҳангоми воридоти молҳо ба қаламрави гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон вобаста аз низоми гумрукии интихобшуда ва риояи шартҳои он андозбанди тибқи тартиби зайл сурат мегирад:
1) ҳангоми таҳти низоми гумрукии барориш барои амалиёти озод қарор додани молҳо андоз дар ҳаҷми пурра пардохта мешавад;
2) ҳангоми таҳти низоми гумрукии реимпорт қарор додани молҳо андозсупоранда маблағҳои андозҳоеро, ки аз пардохти онҳо озод шуда буд ё вобаста ба содироти молҳо мутобиқи ҳамин Кодекс онҳо ба вай баргардонда шудаанд, тибқи тартиби муқарраркардаи қонунгузории гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон, мепардозад;
3) ҳангоми таҳти низоми гумрукии транзит, анбори гумруки, реэкспорт, мағозаи савдои бебоҷ коркард таҳти назорати гумруки, минтақаи озоди гумруки, анбори озод, нобуд сохтан ва даст кашидан ба фоидаи давлат қарор додани молҳо андоз супорида намешавад;
4) дар мавриди таҳти низоми гумрукии коркард дар қаламрави гумруки қарор додани молҳо андоз ҳангоми ворид намудани чунин молҳо ба қаламрави гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон пардохта шуда, ҳангоми баровардани маҳсулоти коркардашуда аз қаламрави гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон маблағи андози пардохтшуда баргардонда мешавад;
5) ҳангоми таҳти низоми гумрукии воридоти муваққати қарор додани молҳо тибқи тартиби пешбининамудаи қонунгузории гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон озодкуни аз пардохти андоз пурра ё қисман анҷом дода мешавад;
6) ҳангоми ворид намудани маҳсулоти коркарди молҳое, ки таҳти низоми гумрукии коркард берун аз қаламрави гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон қарор доранд, тибқи тартиби пешбининамудаи қонунгузории гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон озодкуни аз пардохти андоз пурра ё қисман анҷом дода мешавад.
2. Ҳангоми аз қаламрави гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон баровардани молҳо андозбанди тибқи тартиби зерин амали мегардад:
1) дар сурати таҳти низоми гумрукии баровардан берун аз қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон қарор додани молҳо андоз пардохта намешавад ё маблағҳои пардохтшудаи андоз мувофиқи тартиби пешбининамудаи қонунгузории гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва ҳамин Кодекс аз ҷониби мақомоти андози Ҷумҳурии Тоҷикистон баргардонида (ба ҳисоб гирифта) мешавад.
Тартиби дар ҳамин банд нишондодашуда инчунин нисбати баровардани молҳо берун аз қаламрави гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон мувофиқи низоми гумрукии содирот нисбати он молҳое, ки дар лаҳзаи содирот таҳти низоми гумрукии анбори гумруки, анбори озод ё минтақаи озоди гумруки қарор доранд, истифода бурда мешавад;
2) ҳангоми баровардани молҳои ҳориҷии таҳти низоми гумрукии реэкспорт қарордошта маблағи андозҳои ҳангоми воридот ба Ҷумҳурии Тоҷикистон пардохтшуда (бо сабаби гузаштани мӯҳлати ҳатмии мувофиқи қонунгузории гумруки муайянкардашудаи баровардани молҳои ҳориҷии таҳти низоми реэкспорт қарордошта), тибқи тартиб ва шартҳои муқаррарнамудаи қонунгуэории гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба андозсупоранда баргардонида мешавад;
3) ҳангоми аз қаламрави гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон мувофиқи низоми дигари гумруки нисбат ба тартиби дар бандҳои 1) ва 2) ҳамин қисм нишондодашуда баровардани молҳо озод кардан аз пардохти андоз ва ё баргардонидани маблағҳои пардохтшудаи андоз ба амал бароварда намешавад, агар дар қонунгузории гумрук тартиби дигаре пешбини нашуда бошад.
3. Ҳангоми аз ҷониби шахсони воқеи тавассути сарҳади гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон гузаронидани молҳои барои фаъолияти истеҳсоли ё дигар фаъолияти соҳибкори пешбининагардида метавонад тартиби соддакардашуда ё имтиёзноки пардохти андоз истифода гардад. Ҳамзамон арзиши молҳои харидашудаи барои истифодаи шахси пешбинншуда набояд аз маблағи муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон зиёд бошад. Маблағи зиёдати тибқи тартиби умумии муқарраршуда (беимтиёз) таҳти андозбанди қарор мегирад. Нисбат ба чунин амалиёт татбиқ кардани низоми соддакардашуда ё имтиёзноки андозбанди тибқи тартиби муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон сурат мегирад.
4. Андозсупоранда ҳангоми риоя накардани шартҳои интихобкардаи низоми гумруки дар ҳолатҳои пешбининамудаи қонунгузории гумруки Ҷумҳурии Тоҷикистон маблағи андоз, инчунин фоизҳои ба ин маблағ ҳисобшударо мепардозад.
БОБИ 30. АМАЛИЁТҲОЕ, КИ ТИБҚИ МЕЪЁРИ СИФР АНДОЗБАНДИ МЕШАВАНД
Моддаи 214. Андозбандии содироти молҳо
1. Содироти молҳо, ба ғайр аз пахтаи коркарднашуда, нахи пахта ва алюминийи аввалия, металлҳои қиматбаҳо ва сангҳои қиматбаҳо, маснуоти зарагари аз металхои киматбахо ва сангхои киматбахо мутобиқи қисми 3 моддаи 211 ҳамин Кодекс бо андоз аз арзиши иловашуда тибқи меъёри сифр андозбанди карда мешавад (Қонун аз 26 декабри соли 2005 № 114) (Конун аз 22 декабри соли 2006 № 219).
2. Ҳангоми тасдиқ нашудани содироти молҳо мутобиқи моддаи 215 ҳамин Кодекс дар ҷараёни 120 рӯзи тақвими аз санаи сабти мақоми гумрук, ки молҳоро таҳти низоми содирот анҷом медиҳад ва ё ҳангоми баровардани молҳо таҳти низоми содирот бо воситаи хатҳои интиқоли қувваи барқ ё бо истифодаи расмиёти эъломияи нопурраи давраги - аз санаи сабти мақоми гумрук, ки расмиёти гумрукиро анҷом медиҳад, таҳвили ин молҳо бояд аз арзиши иловашуда тибқи меъёри мусбии дар қисми 1 моддаи 224 ҳамин Кодекс зикршуда андозбанди гардад (Конун аз 22 декабри соли 2006 № 219).
Моддаи 215. Тасдиқи содироти молҳо
1. Ҳуҷҷатҳои тасдиқкунандаи содироти молҳо инҳо мебошанд:
1) шартномаи (қарордоди) таҳвили молҳои содиршаванда;
2) эъломияи гумрукии бор бо қайди мақоми гумруки, ки молҳоро бо низоми содирот баровардааст ва ҳангоми баровардани молҳо тибқи низоми содирот бо хатҳои интиқоли қувваи барқ ё бо истифодаи расмиёти эъломияи нопурраи даврави эъломияи пурраи гумрукии бор бо сабти мақоми гумрукие, ки барасмиятдарории гумрукро анҷом додааст;
3) нусхаи ҳуҷҷатҳои ҳамроҳикунандаи молфиристони бо сабти мақоми гумрук, ки дар нуқтаи гузаргоҳ дар сарҳади гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон воқеъ гардидааст.
4) ҳуҷҷатҳои маблағсупори ва навиштаҷоти бонк (нусхаи навиштаҷот), ки воридоти воқеии даромади арзиро аз таҳвили молҳо ба содирот ба суратҳисобҳои андозсупоранда дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ва (ё) ба суратхисобхои у дар бонкхои дар хорича, ки мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон кушода шудаанд, тасдиқ менамоянд (Қонун аз 26 декабри соли 2005 № 114).
Дар ҳолате, ки агар шартнома (қарордод) ҳисобу китобро бо маблағҳои нақдии пули пешбини карда бошад, андозсупоранда навиштаҷоти бонкро (нусхаи навиштаҷотро), ки ба суратҳисоби дар бонки Ҷумҳурии Тоҷикистон гузаронидани маблағҳои ба дастовардаашро тасдиқ мекунад, инчунин нусхаҳои ордери хазинавии даромадро, ки воридоти воқеии даромадро (маблағро) аз шахси хориҷи - харидори молҳои содиршуда тасдиқ мекунад, пешниҳод менамояд (Қонун аз 26 декабри соли 2005 № 114).
Дар ҳолати анҷом додани амалиёти иқтисодии хориҷи доир ба мубодилаи молҳо (корҳо, хизматрасониҳо) (амалиёти бартери) андозсупоранда ҳуҷҷатҳои тасдиқкунандаи воридоти молҳоро (иҷрои корҳо, хизматрасониҳоро) ба қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки аз рӯи амалиётҳои зикргардида гирифта шудаанд ва ба ҳисоб гирифтани онҳоро пешниҳод мекунад (Қонун аз 26 декабри соли 2005 № 114).
Дар ҳолати баровардани молҳо таҳти низоми содирот тавассути хатҳои интиқоли қувваи барқ санади қабулу супоридани молҳо низ пешниҳод карда мешавад.
2. Ҳуҷҷатҳои тасдиқкунандаи содироти молҳо ба давлатҳои аъзои Иттиҳоди Давлатҳои Мустақил, ки бо Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамсарҳаданд, ҳуҷҷатҳое мебошанд, ки дар қисми 1 ҳамин модда зикр шудаанд, инчунин нусхаи эъломияи гумрукии бор, ки дар мамлакати воридоти молҳои аз қаламрави гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳти низоми содирот баровардашуда ба расмият дароварда шудаанд.
Мутобиқи шартномаи байналмилали мақоми ваколатдори давлати метавонад тартиби дигари тасдиқкунандаи содироти молҳо ба давлатҳои аъзои Иттиҳоди Давлатҳои Мустақилро муқаррар намояд.
3. Ҳангоми содироти минбаъдаи молҳое, ки қаблан берун аз сарҳади гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳти низоми коркард берун аз қаламрави гумруки бароварда шудаанд ё маҳсулоти коркарди онҳо, тасдиқи содирот мутобиқи қисмҳои 1 ва 2 ҳамин модда, инчунин дар асоси ҳуҷҷатҳои зерин анҷом дода мешавад:
1) эъломияи гумрукии бор, ки мутобиқи он низоми коркард ба ннзоми содирот тағйир дода мешавад;
2) эъломияи гумрукии бор, ки таҳти низоми коркарди молҳо берун аз қаламрави гумруки ба расмият дароварда шудааст;
3) нусхаи эъломияи гумрукии бор, ки ҳангоми воридоти бор ба қаламрави давлати ҳориҷи таҳти низоми коркарди молҳо дар қаламрави гумруки (коркарди молҳо таҳти назорати гумруки) ба расмият дароварда шуда, мақоми гумрукии ин барасмиятдарориро анҷомдода тасдиқ кардааст;
4) нусхаи эъломияи гумрукии бор, ки таҳти низоми содирот ҳангоми баровардани молҳо ё маҳсулоти коркарди онҳо аз қаламрави давлати коркарди мол ба расмият дароварда щудааст ва онро мақоми ба расмият дароварда тасдиқ кардааст.
4. Ҳангоми пешниҳоди ҳуҷҷатҳои тасдиқкунандаи содироти молҳо ба мақоми андози маҳали бақайдгири дар ҷараёни 180 рӯзи тақвими аз санаи сабти мақоми гумруке, ки дар банди 2) қисми 1 ҳамин модда зикр шудааст, андозсупоранда ҳуқуқ дорад андозеро, ки мутобиқи қисми 2 моддаи 214 ҳамин Кодекс ҳисоб шудааст, баргашта гирад. Дар акси ҳол андозсупоранда барои баргашта гирифтани андозе, ки мутобиқи қисми 2 моддаи 214 ҳамин Кодекс ҳисоб шудааст, ҳуқуқ надорад.
5. Низомнома оид ба тартиб ва мӯҳлати тасдиқи содироти молҳо бо назардошти талаботи ҳамин модда бо пешниҳоди мақоми ваколатдори давлати аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда мешавад.
Моддаи 216. Хориҷ карда шуд (Қонун аз 26 декабри соли 2005 № 114).
БОБИ 31. ВАҚТ ВА МАҲАЛИ АНҶОМ ДОДАНИ АМАЛИЁТИ АНДОЗБАНДИШАВАНДА ВА ҚОИДАҲОИ МАХСУС
Моддаи 217. Вақти анҷом додани амалиёти андозбандишаванда
1. Амалиёти андозбандишаванда ҳангоми пешниҳод кардани ҳисобнома - фактура оид ба андоз аз арзиши иловашуда нисбат ба ҳамин амалиёт ба ҳисоб меравад, агар ҳамин модда тартиби дигареро пешбини накунад.
2. Агар дар давоми панҷ рӯзи баъди мӯҳлати дар ҳамин қисм зикршуда оид ба андоз аз арзиши иловашуда ҳисобнома - фактура пешниҳод карда нашавад, қисми 1 ҳамин модда татбиқ намегардад ва амалиёти андозбандишаванда дар ҳолатҳои зерин анҷом дода мешавад:
1) дар лаҳзаи қабул, фурӯхтан ё супоридани молҳо, иҷрои корҳо ва хизматрасониҳо; ё
2) дар ҳолати таҳвили молҳое, ки ҳамлу нақли молҳоро дар назар дорад, дар лаҳзаи боркуни.
3. Ҳангоме, ки пардохт то фарорасии мӯҳлати дар бандҳои 1) ё 2) қисми 2 ҳамин модда зикршуда анҷом дода мешавад, агар ҳисобномафактура оид ба андоз аз арзиши иловашуда дар давоми панҷ рӯзи баъди пардохт пешниҳод нашавад, қисмҳои 1 ва 2 ҳамин модда татбиқ карда намешаванд ва амалиёти андозбандишаванда ҳангоми пардохт анҷом дода мешавад.
4. Барои мақсадҳои қисми 3 ҳамин модда, ба истиснои ҳолатҳои пешбининамудаи қисми 5 ҳамин модда, агар барои амалиёти андозбандишаванда ду ва ё зиёда аз он пардохт сурат гирифта бошад, ҳар як пардохт ҳамчун пардохти барои амалиёти алоҳида ба андозаи маблағи пардохт анҷомдодашуда ҳисоб карда мешавад.
5. Агар хизматрасони дар асоси мунтазам ё доими анҷом дода шавад, пас хизматрасони ҳамчун амали ҳар дафъа дар лаҳзаи пешниҳоди ҳисобнома - фактура оид ба андоз аз арзиши иловашуда (ҳисобнома барои пардохт) вобаста ба ҳама гуна қисми ин, амалиёт ё агар пардохт пештар сурат гирад, дар лаҳзаи пардохти ҳама гуна қисми амалиёт анҷомдодашуда ба ҳисоб меравад.
Дар ҳар ҳолат новобаста аз дигар, муқаррароти ҳамин модда барои мақсадҳои ҳамин қисм ҳисобнома-фактура оид ба андоз аз арзиши иловашуда (ҳисобнома барои пардохт) ба таври ҳатми барои ҳар моҳ на дертар аз рӯзи 10 моҳе, ки бевосита баъди моҳи ҳисоботи фаро мерасад, бояд пешниҳод карда шавад. Агар ҳисобнома-фактура (ҳисобнома барои пардохт) дар мӯҳлати зикршуда пешниҳод нагардад, чунин шуморида мешавад, ки хизматрасони дар рӯзи охирини моҳи ҳисоботи сурат гирифтааст.
6. Ҳангоми татбиқи қисми 3 моддаи 206 ҳамин Кодекс лаҳзаи анҷом додани амалиёти андозбандишаванда лаҳзаи оғози истифодабари ё истеъмоли молҳо, корҳо ва хизматрасониҳо дониста мешавад.
7. Дар ҳолати дар қисми 4 моддаи 206 ҳамин Кодекс зикршуда лаҳзаи анҷом додани амалиёти андозбандишаванда лаҳзаи таҳвили молҳо, иҷрои корҳо ё хизматрасони ба кормандон мебошад.
8. Лаҳзаи анҷом додани амалиёти андозбандишаванда оид ба таҳвили қувваи барқ қувваи гарми, газ ё об мувофиқи қоидаҳои нисбат ба хизматрасони дар асоси мунтазам ё доими амалкунанда муайян карда мешавад.
9. Нисбати андозсупорандагоне, ки усули кассавии баҳисобгирии муҳосибавиро барои андоз аз фоида истифода мебаранд, амалиёти андозбандишаванда дар лаҳзаи ворид шудани маблағ барои моли таҳвилшуда (таҳвилшаванда), кори иҷрошуда (иҷрошаванда), хизмати расондашуда (расондашаванда) сурат мегирад.
Моддаи 218. Маҳалли таҳвили мол
1. Агар шартҳои таҳвили мол ҳамлу нақли молро пешбини намоянд, таҳвили мол дар маҳали саршавии ҳамлу нақли молҳо ба амал бароварда мешавад. Дар дигар ҳолатҳо таҳвили мол дар маҳали супоридани он анҷом дода мешавад.
2. Таҳвили қувваи барқ гарми ва газ дар ҷои гирифтани молҳо ба амал бароварда мешавад. Дар ҳолати аз Ҷумҳурии Тоҷикистон содир намудани чунин молҳо таҳвил дар Ҷумҳурии Тоҷикистон анҷомдодашуда ба ҳисоб меравад.
Моддаи 219. Маҳалли иҷрои корҳо ё хизматрасониҳо
1. Барои мақсадҳои ҳамин фасл маҳали иҷрои корҳо ё хизматрасониҳо инҳо мебошанд:
1) маҳалли ҷойгиршавии амволи ғайриманқул, агар корҳо (хизматрасониҳо) бевосита бо ин амвол алоқаманд бошанд;
2) маҳалли иҷрои амалии корҳо (хизматрасониҳо), агар онҳо бо амволи манқул алоқаманд бошанд;
3) маҳали хизматрасониҳои амали, агар онҳо дар соҳаҳои фарҳанг, санъат, маориф, тарбияи ҷисмони ва варзиш ё дигар соҳаи фаъолияти шабеҳи ин расонида шаванд;
4) маҳали воқеии анҷом додани ҳамлу нақл, агар корҳо (хизматрасониҳо) бо ин ҳамлу нақл алоқаманд бошанд. Барои мақсадҳои моддаи 212 ҳамин Кодекс чунин амалиёти вобаста ба иҷрои корҳо ё хизматрасониҳои андозсупоранда берун аз қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон анҷомдодашуда ба ҳисоб меравад;
5) маҳали ҷойгиршавии муассисаи доимии харидори хизматрасониҳо, ки ин хизматрасониҳо бештар бо он (муассисаи доими) алоқаманд мебошанд.
Муқаррароти ҳамин банд нисбат ба хизматрасониҳои зерин татбиқ карда мешаванд:
- ба моликият додан ё гузашт кардани патентҳо, иҷозатномаҳо, тамғаҳои савдо, ҳуқуқҳои муаллифи ва дигар ҳуқуқҳои шабеҳи он;
- гузаронидани машваратҳо, расонидани хизматрасониҳои ҳуқуқи, муҳосибави, муҳандиси ё рекламави, инчунин хизматрасониҳои коркарди маълумот ва хизматрасониҳои шабеҳи он;
- хизматрасони оид ба пешниҳоди кормандон;
- ба иҷора додани амволи манқул (ба истиснои воситаҳои нақлиёти корхонаҳои нақлиёти);
- хизматрасонии агенте, ки шахсро (корхона ё шахси воқеиро) аз номи иштирокчии асосии қарордод барои иҷрои хизматрасониҳои пешбининамудаи ҳамин банд киро мекунад;
6) маҳалли анҷом додани фаъолияти соҳибкории шахси иҷрокунандаи корҳо ё хизматрасони.
2. Ҳангоми истифодаи қисми 1 ҳамин модда маҳалли иҷрои корҳо ё хизматрасониҳо, ки дар зиёда аз як банди қисми 1 ҳамин модда нишон дода шудааст, маҳалли якуми тартибии яке аз ин бандҳо ба ҳисоб меравад.
Моддаи 220. Андозбандии бо бозгашт
1. Агар шахсе, ки резидент намебошад ва барои мақсадҳои андоз аз арзиши иловашуда дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ба қайд гирифта нашудааст, барои агенти андози дар қисми 2 ҳамин модда зикршуда дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон хизмат расонад ё корҳоро иҷро кунад, барои мақсадҳои ҳамин фасл чунин иҷрои корҳо ё хизматрасониҳо мувофиқи ҳамин модда андозбанди мешавад.
2. Барои мақсадҳои ҳамин модда ҳар шахси дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои мақсади андоз аз арзиши иловашуда ба қайд гирифташуда ва ҳар ашхоси ҳуқуқи - резидент агенти андоз дониста мешавад.
3. Дар сурати татбиқ намудани қисми 1 ҳамин модда, агенти андоз аз маблағе, ки бояд ба ғайрирезидент пардозад, андоз мегирад. Маблағи андоз бо роҳи татбиқи меъёри мусбати андоз мутобиқи муқаррароти қисми 1 моддаи 224 ҳамин Кодекс нисбати маблағе, ки бояд баъди нигоҳ доштани андоз ба ғайрирезидент пардохта шавад, муайян мегардад.
4. Агар агенти андоз барои мақсадҳои андоз аз арзиши иловашуда ба қайд гирифта шуда бошад, андози нигоҳдошташуда бояд ба буҷет дар як вақт бо амалӣ намудани пардохти маблағ ба ғайрирезидент супорида шавад ва ба эъломияи андоз аз арзиши иловашуда барои моҳе, ки дар он амалиёт сурат гирифтааст, чун маблағи пардохтшаванда (чун маблағи ҳисобу замшуда) дохил карда шавад. Ин ба агенти андоз барои ба ҳисоб гирифтани чунин маблағи андоз аз арзиши иловашуда мутобиқи муқаррароти моддаи 226 ҳамин Кодекс ҳуқуқ медиҳад (Конун аз 22 декабри соли 2006 № 219).
5. Агар агенти андоз барои мақсадҳои андоз аз арзиши иловашуда ба қайд гирифта нашуда бошад, ваи ӯҳдадор аст, ки андози нигоҳдошташударо мувофиқи тартиби муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлати дар давоми панҷ рӯз аз рӯзи пардохт ба ғайрирезидент ба буҷет супорад.
6. Дар сурати воридоти амволи ба ғайрирезидент тааллуқдошта барои супоридан ба агенти андоз ба иҷора ҳангоми ситонидани андоз аз арзиши иловашуда аз пардохтҳои иҷора мувофиқи ҳамин модда бо розигии моликғайрирезидент агенти андоз метавонад баҳисобдарории маблағи андоз аз арзиши иловашударо, ки аз воридот пардохта шудааст, талаб кунад. Дар ин ҳолат агенти андоз ҳамчун андозсупоранда дониста шуда, ҳангоми таҳвили минбаъдаи амвол (ба истиснои содироти он) барои пардохти андоз аз арзиши иловашуда ҷавобгар мебошад.
Моддаи 221. Вақти воридот
Воридоти мол дар вақти аз молҳо мувофиқи қонунгузории гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон гирифтани боҷи гумруки ҷойдошта ба ҳисоб меравад. Агар молҳо аз супоридани боҷи гумруки озод карда шуда бошанд, воридоти молҳо дар вақте ҷойдошта ба ҳисоб меравад, ки боҷи гумруки бояд пардохта шуда бошад, агар молҳо аз супоридани боҷ озод карда нашуда бошанд.
Моддаи 222. Амалиётҳои омехта
1. Таҳвили молҳо, иҷрои корҳо ё хизматрасониҳо, ки нисбат ба таҳвили асосии молҳо, иҷрои корҳо ё хизматрасониҳо хусусияти ёридиҳанда доранд, ҳамчун қисми таҳвили асосии молҳо, иҷрои корҳо ё хизматрасониҳо дониста мешаванд.
2. Иҷрои корҳо ё хизматрасониҳо, ки нисбати воридоти молҳо дорои хусусияти ёридиҳанда ҳастанд, қисми воридоти молҳо мебошанд.
3. Амалиёти андозбандишавандае, ки унсурҳои мустақилро дар бар гирифта, як ё якчандтои онҳо таҳвили алоҳидаи молҳо, хизматрасониҳо ё иҷрои корҳои озодшуда аз андоз аз арзиши иловашударо пешбини менамоянд, ҳамчун амали иборат аз амалиётҳои алоҳида ба ҳисоб мераванд. Амалиёти аз ААИ озоде, ки унсурҳои мустақилро дар бар гирифта, як ё якчандтои онҳо таҳвили алоҳидаи молҳо, хизматрасониҳо ё иҷрои корҳои бо андоз аз арзиши иловашуда андозбандишавандаро пешбини мекунанд, ҳамчун амали иборат аз амалиётҳои алоҳида ба ҳисоб мераванд.
Моддаи 223. Амалиётҳое, ки агент анҷом медиҳад
1. Таҳвили молҳо, иҷрои корҳо ё хизматрасониҳо аз тарафи шахсе, ки агенти (шахси бовариноки) шахси дигир (ваколатдиҳанда) мебошад ва аз номи вай ва бо супориши ин шахси дигар (ваколатдиҳанда) анҷом дода мешавад, амалиёти иҷронамудаи шахси ваколатдиҳанда ба ҳисоб меравад.
2. Қисми 1 ҳамин модда нисбат ба хизматрасониҳои агент ба шахси ваколатдиҳанда татбиқ карда намешавад.
3. Қисми 1 ҳамин модда нисбат ба таҳвили молҳо ба Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҷониби агенти резидентии шахсе, ки резидент набуда ба сифати супорандаи андоз аз арзиши иловашуда дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ба қайд гирифта нашудааст, татбиқ намегардад. Дар ин ҳолат барои мақсадҳои андоз аз арзиши иловашуда таҳвил аз тарафи агент анҷомдодашуда ба ҳисоб меравад.
БОБИ 32.ТАРТИБИ ҲИСОБКУНИ ВА ПАРДОХТИ АНДОЗ
Моддаи 224. Меъёрҳои андоз аз арзиши иловашуда ва тартиби ҳисоби он
1. Меъёри андоз аз арзиши иловашуда, ба истиснои содирот, 20 фоизи муомилоти андозбандишаванда ва (ё) 20 фоизи воридоти андозбандишавандаро ташкил медиҳад.
Бо меъёри сифр амалиётҳои андозбандишавандаи дар боби 30 ҳамин Кодекс зикршуда андозбанди карда мешаванд.
2. Муомилоти андозбандишаванда аз арзиши умумии амалиётҳои андозбандишаванда дар давраи ҳисоботи (ҳам бо меъёри мусбат, ҳам бо меъёри сифр андозбандишаванда) иборат мебошад.
3. Маблағи андози аз муомилоти андозбандишаванда ҳисобшуда ҳамчун ҳосили зарби арзиши муомилоти андозбандишаванда ба меъёри дахлдори андоз мутобиқи қисми I ҳамин модда муайян карда мешавад.
4. Маблағи андози аз воридоти андозбандишаванда ҳисобшуда чун ҳосили зарби арзиши воридоти андозбандишаванда мувофиқи моддаи 210 ҳамин Кодекс ба меъёри дахлдори андоз тибқи қисми 1 ҳамин модда муайян карда мешавад.
5. Ҳисоби андоз аз арзиши иловашуда маънои иҷро намудани амалҳои пешбининамудаи қисмҳои 3 ва (ё) 4 ҳамин моддаро дорад.
Моддаи 225. Андоз аз арзиши иловашуда, ки бояд аз муомилоти андозбандишаванда ба буҷет пардохта шавад
1. Маблағи андоз аз арзиши иловашуда, ки бояд мувофиқи моддаи 217 ҳамин Кодекс аз муомилоти андозбандишаванда дар давраи ҳисоботи ба буҷет пардохта шавад, ҳамчун фарқи байни маблағи андоз, ки мутобиқи моддаи 224 ҳамин Кодекс аз муомилоти андозбандишаванда ҳисоб шудааст бо назардошти (иловаи) маблағи андоз, ки тибқи қисми 4 моддаи 220 ҳамин Кодекс ҳисоб шудааст ва маблағи андоз, ки мутобиқи моддаи 226 ҳамин Кодекс бояд ба ҳисоб гирифта шавад, муайян мегардад.
2. Дар ҳолатҳои дар моддаи 209 ҳамин Кодекс зикршуда, вақте, ки андоз аз арзиши иловашудаи пардохтшаванда нисбат ба маблағи воқеан нишондодаи андозсупоранда дар эъломия оид ба андоз аз арзиши иловашуда зиёд аст, маблағи зиёдати ҳамчун андоз аз арзиши иловашудаи пардохташавандаи давраи ҳисоботи, ки дар он ҳолати дар моддаи 209 зикршуда ба миён омадааст, барраси гардида, ба маблағи андози мувофиқи қисми 1 ҳамин модда дар давраи ҳисоботи пардохтшаванада илова мегардад.
Моддаи 226. Андоз аз арзиши иловашуда, ки ҳангоми муайян намудани пардохтҳо ба буҷет ба ҳисоб гирифта мешавад
1. Агар дар ҳамин модда тартиби дигаре пешбини нашуда бошад, маблағи андози аз арзиши иловашудаи ба ҳисоб гирифташаванда маблағи андозе мебошад, ки андозсупоранда тибқи ҳисобнома - фактураҳои оид ба андоз аз арзиши иловашуда ба вай пешниҳодшуда, бо назардошти фаро расидани вақти амалиёти андозбандишаванда тибқи амалиёти зерин бояд пардозад (пардохт):
1) воридоти молҳо дар давоми давраи ҳисоботи тибқи моддаи 221 ҳамин Кодекс; ва
2) амалиётҳои андозбандишаванда, ки таҳвили молҳо, иҷрои корҳо ё хизматрасониҳоро пешбини намуда, тибқи моддаи 217 ҳамин Кодекс дар давраи ҳисоботи иҷрошуда ҳисобида мешаванд.
Ҳамзамон баҳисобгирии андоз аз арзиши иловашуда танҳо дар ҳолате иҷозат дода мешавад, ки агар молҳо, корҳо ва ё хизматрасониҳои дар бандҳои 1) ва 2) ҳамин қисм зикршуда барои мақсадҳои фаъолияти соҳибкории андозсупоранда истифода шаванд ё бояд истифода гарданд, ҳатто агар ин молҳо, корҳо ё хизматрасониҳо ба хароҷоти истеҳсоли дохил карда нашаванд. Барои ба ҳисоб гирифтани андоз аз арзиши иловашуда оид ба воридоти молҳо чунин андоз аз арзиши иловашуда бояд воқеан ба буҷет пардохта шавад.
2. Маблағҳои андоз аз арзиши иловашуда, ки тибқи қисми 1 ҳамин модда баҳисобгирифта дониста шудаанд, инҳо мебошанд:
1) маблағи андозе, ки бояд ба таҳвилкунандагон тибқи ҳисобнома-фактурҳо, бо ҷудо кардани андоз аз арзиши иловашуда, пардохта шавад;
2) маблағи андозе, ки дар эъломияи гумрукии бор мутобиқи қонунгузории гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба расмият дароварда шуда, нишон дода шудааст ва тибқи тартиби муқарраршуда ба буҷети Ҷумҳурии Тоҷикистон пардохта шудааст ва мутобиқи шартҳои низоми гумруки бояд баргардонида нашавад;
3) маблағи андозе, ки мутобиқи моддаи 220 ҳамин Кодекс бояд ба эъломияи андоз аз арзиши иловашуда дохил карда шавад (андозбандии бо бозгашт);
4) маблағи андози дар чиптаи сафар зикршуда, ки дар нақлиёти роҳи оҳан ё ҳавои дода мешавад;
5) маблағи андозе, ки дар ҳуҷҷатҳои аз ҷониби таҳвилкунандагони хизматҳои коммунали истифодашаванда зикр шудааст ва ҳисобу китоби онҳо тавассути бонкҳо анҷом дода мешавад.
3. Андоз аз арзиши иловашуда, ки бояд ба таҳвилкунандагони молҳои ба Ҷумҳурии Тоҷикистон воридшаванда пардохта шавад ва нисбати онҳо мутобиқи шартномаи байналмилали тартиби дигари андозбандии содироту воридоти молҳо татбиқ мегардад, тибқи тартиби муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҳисоб гирифта мешавад.
4. Андоз аз арзиши иловашуда дар ҳамон давраи андозбанди, ки молҳо (корҳо, хизматрасониҳо) гирифта шудаанд, тибқи тартиби муқарраркардаи қисми 2 ҳамин модда ба ҳисоб гирифта мешавад.
Дар сурати ҳисобкунии андоз аз арзиши иловашуда мутобиқи моддаи 220 ҳамин Кодекс андози ҳисобшуда дар ҳамон давраи андоз ба ҳисоб гирифта мешавад, ки дар он амалиёт гузаронида шудааст.
Нисбати андозсупорандагони дар қисми 9 моддаи 217 ҳамин Кодекс номбаршуда андоз аз арзиши иловашуда бо назардошти муқаррароти ҳамин модда дар ҳамон давраи андоз, ки дар он андозсупорандагон воқеан пардохтро анҷом додаанд, ба ҳисоб гирифта мешавад, яъне вақти баҳисобгири мувофиқи усули кассави муайян карда мешавад.
5. Нисбати андоз аз арзиши иловашудае, ки андозсупоранда тибқи ҳисобнома - фактураҳои ба вай пешниҳодшудаи андоз аз арзиши иловашуда барои воридоти мол ва амалиёти андозбандишаванда, ки қисман барои фаъолияти соҳибкории андозсупоранда ва қисман барои дигар мақсадҳо пешбини шудааст, бояд пардозад (пардохтааст), ба ҳисоб гирифтани андоз аз арзиши иловашуда дар асоси вазни қиёсии истифодабарии онҳо дар фаъолияти соҳибкори анҷом дода мешавад (агар муайян намудани вазни қиёсии мақсадҳои истифодабарии молҳои (корҳои, хизматрасониҳои) ба воситаи воридот ва дар доираи дигар амалиётҳои андозбандишаванда ба даст омада бевосита дар давоми давраи андоз, ки онҳо гирифта шудаанд, имконпазир бошад).
6. Дар ҳолатҳои зерин ба ҳисоб гирифтани андоз аз арзиши иловашудае, ки пардохт шудааст (бояд пардохт шавад), иҷозат дода намешавад:
1) автомобилҳои сабукрав, ба истиснои фурӯш ва ба прокат додани он аз ҷониби шахсе, ки фурӯш ва ба прокат додани автомобилҳо барои вай намуди асосии фаъолияти соҳибкори ба ҳисоб меравад;
2) хароҷоти фароғат ё намояндаги, хароҷот барои мақсадҳои эҳсонкори ва ё иҷтимои;
3) ҳисобнома-фактураҳо оид ба андоз аз арзиши иловашуда, ки дар онҳо маблағи андоз аз арзиши иловашудаи аз амалиётҳои андозбандишавандаи мазкур ситонидашаванда дар ин ҳисобнома-фактураҳо мутобиқи моддаи 231 ҳамин Кодекс ба маблағи алоҳида ҷудо карда (нишон дода) нашудааст.
7. Дар ҳолатҳое, ки агар андозсупоранда амалиёти андозбандишаванда ва амалиёти аз андоз аз арзиши иловашуда озод дошта бошад, барои ба ҳисоб гирифтан оид ба андоз аз арзиши иловашуда маблағи андоз аз арзиши иловашудае, ки мутобиқи моддаи 228 ҳамин Кодекс муайян шудааст, қабул карда мешавад. Агар андозсупоранда танҳо муомилоти озод дошта бошад, ба ҳисоб гирифтан иҷозат дода намешавад. Қисми 5 ҳамин модда қабл аз истифодаи ҳамин қисм бо назардошти муқаррароти моддаи 227 ҳамин Кодекс татбиқ карда мешавад.
8. Дар ҳолатҳои дар моддаи 209 ҳамин Кодекс зикргардида, вақте ки андоз аз арзиши иловашуда дар ҳисобнома - фактура ё эъломияи андоз аз арзиши иловашуда нисбат ба андоз аз арзиши иловашуда, ки бояд андозсупоранда пардозад, зиёд бошад, ба андозсупоранда ба ҳисоб гирифтани маблағи зиёдати дар давраи ҳисоботи, ки дар он ҳолати дар қисми 1 моддаи 209 ҳамин Кодекс зикршуда ҷой дошт, иҷозат дода мешавад (яъне кам кардани ӯҳдадориҳои андозсупоранда оид ба андоз ба ҳаҷми маблағи зиёдати иҷозат дода мешавад).
Моддаи 227. Тасҳеҳи маблағҳои андоз аз арзиши иловашуда, ки ба ҳисоб гирифта мешаванд
1. Андоз аз арзиши иловашудае, ки қаблан ба ҳисоб гирифта шуда буд, бояд дар ҳолатҳои зерин аз маблағҳои ба ҳисоб гирифташавандаи минбаъдаи андоз аз арзиши иловашуда бароварда шавад:
1) доир ба молҳое (корҳо, хизматрасониҳое), ки барои мақсадҳои ғайрисоҳибкори истифода шудаанд;
2) доир ба молҳо, аз ҷумла воситаҳои асоси, ҳангоми вайрон ва гум шудани онҳо (ба истиснои ҳолатҳое, ки дар натиҷаи ҳодисаҳои фавқулодда рух додаанд). Вайрон, гум шудани молҳо дар натиҷаи ҳолатҳои фавқулодда бо хулосаи мақоми дахлдори давлати оид ба ҳолатҳои фавқулодда, ки бояд дар мӯҳлати на дертар аз 30 рӯзи тақвимии баъди санаи рух додани ҳолатҳои фавқулодда таҳия ва ба мақоми дахлдори андоз на дертар аз мӯҳлати зикргардида пешниҳод гардад, тасдиқ карда шавад;
3) ҳангоми риоя накардани муқаррароти пешбининамудаи моддаи 231 ҳамин Кодекс.
2. Барои мақсадҳои ҳамин Кодекс вайрон шудани мол (амвол) маънои бад шудани ҳамаи сифатҳои (хусусиятҳои) мол ё сифатҳои (хусусиятҳои) алоҳидаи молро (амволро) дорад, ки дар натиҷаи он мол (амвол) барои мақсадҳои муомилоти андозбандишаванда истифода бурда намешавад.
Таҳти мафҳуми гум шудани мол (амвол) ҳолате фаҳмида мешавад, ки дар натиҷаи содир шудани он нобудшави ва (ё) гумшавии мол (амвол) рух додааст. Дар ҳудуди меъёрҳои камшавии табий, ки асноди меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар намудааст, нест шудани моли (амволи) андозсупоранда маънои гум шуданро надорад.
3. Ҳангоми тағйирёбии арзиши молҳои (корҳо, хизматрасониҳои) қабулшуда дар ҳолатҳои дар қисми 1 моддаи 209 ҳамин Кодекс зикргардида, бо тарзи дахлдор тасҳеҳи маблағи андоз аз арзиши иловашудаи қаблан ба ҳисоб гирифташуда анҷом дода мешавад.
4. Тасҳеҳи маблағҳои андоз аз арзиши иловашудаи ба ҳисоб гирифташуда дар ҳамон давраи андозбандие гузаронида мешавад, ки дар он ҳолатҳои дар қисмҳои 1 ва 3 ҳамин модда зикргардида рух додаанд.
Моддаи 228. Тартиби ба ҳисоб гирифтани андоз аз арзиши иловашуда ҳангоми мавҷудияти муомилоти аз андози арзиши иловашуда озодшуда (муомилоти озодкардашуда)
1. Доир ба молҳое (корҳо, хизматрасониҳое), ки барои мақсадҳои муомилотҳои озодкардашуда истифода мешаванд, андоз аз арзиши иловашудае, ки бояд ба таҳвилкунандагон ва оид ба воридот пардохта шавад, ба ҳисоб гирифта намешавад.
2. Ҳангоми мавҷудияти муомилоти андозбандишаванда ва озодкардашуда бо интихоби андозсупоранда маблағи андоз аз арзиши иловашуда, ки бояд ба ҳисоб гирифта шавад, бо тарзи мутаносиби ё алоҳида муайян карда мешавад.
Тарзи интихобшудаи ба ҳисоб гирифтани маблағи андоз аз арзиши иловашуда дар давоми соли андоз тағйир дода намешавад.
Оид ба тарзи интихобшудаи ба ҳисоб гирифтан андозсупоранда ба таври хатти ба мақоми дахлдори андози ҷои бақайдгири ба сифати супорандаи андоз аз арзиши иловашуда то пешниҳоди эъломияи якум оид ба андоз аз арзиши иловашуда хабар, медиҳад. Оид ба нақшаи тағйир додани тарзи баҳисобгири андозсупоранда ба таври хатти мақоми дахлдори андозро дар давоми 15 рӯзи тақвимии то оғози соли нави андоз огоҳ менамояд.
Моддаи 229. Усули мутаносиби
Бо усули мутаносиби маблағи андоз аз арзиши иловашудае, ки бояд ба ҳисоб гирифта шавад, дар асоси вазни қиёсии муомилоти андозбандишаванда дар маблағи умумии муомилот муайян карда мешавад.
Моддаи 230. Усули алоҳидаги
1. Ҳангоми муайян намудани маблағи андоз аз арзиши иловашудае, ки бояд бо тарзи алоҳида ба ҳисоб гирифта шавад, супорандаи андоз аз арзиши иловашуда баҳисобгирии алоҳидаи хароҷот ва маблағи андоз аз арзиши иловашударо оид ба молҳои (корҳои, хизматрасониҳои) гирифташуда пеш мебарад, ки онҳо барои мақсадҳои муомилоти андозбандишаванда ва озодкардашуда истифода мешаванд.
2. Нисбати хароҷоте, ки тибқи он андоз аз арзиши иловашударо дар асоси баҳисобгирии алоҳида тақсим кардан имконнопазир аст, маблағи андоз аз арзиши иловашуда, ки ба ҳисоб гирифта мешавад, дар асоси усули мутаносиби тибқи моддаи 229 ҳамин Кодекс муайян карда мешавад.
Моддаи 231. Ҳисобнома-фактураҳо оид ба андоз аз арзиши иловашуда
1. Агар қисми 5 ҳамин модда тартиби дигареро пешбини накунад, шахси ба сифати супорандаи андоз аз арзиши иловашуда ба қайд гирифташуда, ки амалиёти андозбандишавандаро иҷро менамояд, аз рӯзи амали гардидани бақайдгири барои мақсадҳои андоз аз арзиши иловашуда ӯҳдадор аст ба қабулкунандаи молҳо, корҳо ё хизматрасониҳо ҳисобнома-фактураи андоз аз арзиши иловашударо пешниҳод намояд. Шахсе, ки барои мақсадҳои андоз аз арзиши иловашуда дар қайд нест, ҳуқуқ надорад, ки ҳисобнома-фактураҳои андоз аз арзиши иловашударо пешниҳод намояд.
2. Ҳисобнома-фактураи андоз аз арзиши иловашуда ҳуҷҷатест, ки мутобиқи моддаи 226 ҳамин Кодекс барои ба ҳисоб гирифтани андоз аз арзиши иловашуда асос мебошад ва дар шакли муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлати таҳия гардида, дорои маълумоти зерин мебошад:
1) номи (ному насаби) андозсупоранда ва харидор (фармоишгар), инчунин номи тиҷоратии андозсупоранда, агар он аз номи ҳуқуқи фарқ кунад;
2) рақами мушаххаси андозсупоранда ва харидор (фармоишгар);
3) рақам ва санаи додани шаҳодатнома дар хусуси бақайдгири барои андоз аз арзиши иловашуда;
4) номи молҳои интиқолшуда, корҳои иҷрошуда ё хизматрасониҳо;
5) маблағи амалиёти андозбандишаванда;
6) маблағи андози аксиз аз молҳои зераксизи;
7) маблағи андоз аз арзиши иловашуда, ки аз ин амалиёти андозбандишаванда гирифта мешавад;
8) санаи додани ҳисобнома-фактураи андоз аз арзиши иловашуда;
9) рақами тартибии ҳисобнома-фактураи андоз аз арзиши иловашуда.
Ҳисобнома-фактура дар се нусха тартиб дода (навишта) мешавад. Нусхаи якуми ҳисобнома-фактура ба қабулкунандаи (харидор, фармоишгари) молҳо (корҳо, хизматрасониҳо) пешниҳод шуда, нусхаи дуюм дар ҳуҷҷатҳои баҳисобгирии андозсупоранда (шахсе, ки ҳисобнома-фактураи андоз аз арзиши иловашударо навиштааст), нигоҳ дошта мешавад ва нусхаи сеюм якҷоя бо эъломия оид ба ААИ ба мақоми андози дахлдор ирсол мегардад. Ҳисобнома-фактураи таҳиягардидаи (навишташудаи) андоз аз арзиши иловашуда дар дафтари бақайдгирии ҳисобнома-фактураҳои андоз аз арзиши иловашудаи навишташуда ва қабулнамудаи андозсупоранда қайд карда мешавад. Шакли ин дафтар ва тартиби пеш бурдани онро мақоми ваколатдори давлати муайян мекунад.
Ҳисобнома - фактураҳои андоз аз арзиши иловашуда ва аксизҳо хуҷҷатҳои ҳисоботи қатъӣ шуморида шуда, силсила ва рақами дахлдор дошта, дар матбааҳои махсус тибқи фармоиши мақоми ваколатдори давлатӣ интишор карда мешаванд ва бо нархе, ки хароҷоти интишор кардан, нигоҳдорӣ ва тақсимоти онҳоро мепӯшонад, аз рӯи дархости супорандагони ААИ ва аксизҳо ба онҳо аз ҷониби мақомоти андози дахлдор фурӯхта мешаванд.
Супорандагони андоз аз арзиши иловашуда ва аксизҳо арзиши хисобнома-фактураҳои андоз аз арзиши иловашуда ва аксизҳои харидаашонро ҳамчун маблағи андоз аз арзиши иловашуда тибқи муқаррароти моддаи 226 ҳамин Кодекс ба хисоб мегиранд (Конун аз 22 декабри соли 2006 № 219)
3. Андозсупоранда ӯҳдадор аст ҳангоми таҳвил ё дар мӯҳлати на дертар аз 5 рӯзи баъди таҳвил ҳисобнома-фактураи андоз аз арзиши иловашударо ба харидори мол (фармоишгари корҳо, хизматрасониҳо) пешниҳод намояд.
Ҳисобнома-фактураи андоз аз арзиши иловашуда бо имзои роҳбар ва сармуҳосиби таҳвилгар ё дигар шахсони мансабдори барои ин кор ваколатдори таҳвилдиҳанда тасдиқ карда мешавад.
4. Агар ҳамин қисм тартиби дигареро муқаррар накарда бошад, ҳаҷми амалиёти андозбандишаванда дар ҳисобнома-фактура оид ба ҳар як номгӯи молҳо (корҳо, хизматрасониҳо) алоҳида нишондода мешавад.
Агар ба чунин ҳисобнома-фактура номгӯи молҳои (корҳо, хизматрасониҳои) таҳвилшаванда замима шавад, ҳаҷми умумии амалиёти андозбандишаванда дар он зикр мегардад. Ҳамзамон дар ҳисобнома-фактура бояд рақам ва санаи ҳуҷҷати замимашаванда, инчунин номи он нишондода шавад.
5. Ҳисобнома-фактураҳои андоз аз арзиши иловашуда танҳо ҳангоми иҷрои амалиётҳои андозбандишаванда пешниҳод карда мешаванд. Агар таҳвили молҳо, иҷрои корҳо ва (ё) хизматрасониҳо мувофиқи муқаррароти ҳамин фасл аз андоз аз арзиши иловашуда озод бошанд, ҳисобнома-фактураҳо пешниҳод карда намешаванд.
6. Ҳисобнома-фактураи андоз аз арзиши иловашуда ба амалиёти содироти бояд дорои чунин нишондодҳо бошад:
1) сабт дар бораи он, ки ҳисобнима-фактура ба амалиёти содироти тааллуқ дорад;
2) мамлакат ва нуқтаи таъиноти содирот;
3) меъёри татбиқшудаи андоз аз арзиши иловашуда ба амалиёти содироти.
7. Дар ҳолатҳои зерин тартиб додани ҳисобнома-фактураҳо талаб карда намешавад:
1) ҳисоббаробаркуни барои хизматрасониҳои коммунали, хизматрасониҳои алоқа ба аҳоли тавассути бонкҳо, бо истифодаи ҳуҷҷатҳои ибтидои, ки барои муҳосиботи бухгалтери асос мебошанд;
2) бо чиптаи роҳкиро ба расмият даровардани ҳамлу нақли мусофирон;
3) ҳангоми пешниҳоди молҳое (корҳо, хизматрасониҳое), ки аз андоз аз арзиши иловашуда озод мебошанд.
8. Ҳангоми таҳвили чаканаи молҳо, иҷрои корҳо ё хизматрасониҳо ба харидороне, ки супорандагони андоз аз арзиши иловашуда нестанд, бар ивази ҳисобнома-фактураи андоз аз арзиши иловашуда мумкин аст квитансия ё ҳисобнома-фактураи дар шакли соддаи муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлати ё чеки мошинаи назоратию хазинавии дорои ҳотираи фискали дода шавад.
9. Дастуруламал оид ба тартиби интишор намудан, байни мақомоти андоз тақсим кардан ва ба супорандагони ААИ ва аксизҳо фурӯхтан, таҳия (навиштан), пешниҳод, баҳисобгирӣ, ҳисоботдиҳӣ, нигоҳдорӣ, нест кардан ва дигар ҷиҳатҳои истифодабарӣ дар фаъолияти соҳибкорӣ, муқаррар намудани нархи фурӯши ҳисобномаҳо-фактураҳо (оид ба ААИ ва аксизҳо) аз ҷониби мақоми ваколатдори давлати қабул карда мешавад (Конун аз 22 декабри соли 2006 № 219).
Моддаи 232. Тартиб додани ҳисобнома-фактураҳои иловаги ҳангоми тасҳеҳи муомилоти андозбандишаванда
1. Ҳангоми тасхеҳи ҳаҷми муомилоти андозбандишаванда ҳисобнома-фактураи иловаги тартиб дода шуда, дар он нишондиҳандаҳои зерин сабт мешаванд:
1) рақами тартиби ва санаи таҳияи ҳисобнома-фактураи иловаги;
2) рақами тартиби ва санаи таҳияи ҳисобнома-фактурае, ки нисбати он ҳисобнома-фактураи иловаги тартиб дода мешавад (тааллуқ дорад);
3) ном, суроға ва рақами мушаххаси андозсупоранда - таҳвилкунанда ва қабулкунандаи молҳо (корҳо, хизматрасониҳо);
4) тасҳеҳи ҳаҷми муомилоти андозбандишаванда бе назардошти андоз аз арзиши иловашуда;
5) маблағи андоз аз арзиши иловашуда.
2. Ҳисобнома-фактураи иловаги 1 аз ҷониби таҳвилкунандаи молҳо (корҳо, хизматрасониҳо) таҳия шуда, аз ҷониби қабулкунандаи чунин молҳо (корҳо, хизматрасониҳо) тасдиқ мешавад.
Моддаи 233. Қоидаҳои махсус
Муайян кардани маблағи андоз аз арзиши иловашуда, ки бояд ҳангоми гузаронидани бозиҳои шавқовар, лотереяҳо, хизматрасонии агентҳои сайёҳи, фурӯши комиссиони, фурӯши молҳои нигоҳдошташуда (қисман истифодашуда) ва дигар намудҳои фаъолият сурат гирад ва вобаста ба иҷрои онҳо мустақиман (бевосита) муайян кардани манбаи андоз ва дигар омилҳои андозбанди дар асоси қоидаҳои умуми душвор аст, тибқи тартиби муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии’Тоҷикистон анҷом дода мешавад.
БОБИ 33. МУҚАРРАРОТИ МАЪМУРИ ВА ХОТИМАВИ
Моддаи 234. Пешниҳоди эъломияҳо ва пардохти андоз аз арзиши иловашуда
1. Ҳар як андозсупоранда вазифадор аст:
1) ба мақоми дахлдори андоз дар бораи андоз аз арзиши иловашуда барои ҳар як давраи ҳисоботи эъломия пешниҳод намояд;
2) барои ҳар як давраи ҳисоботи дар мӯҳлати на дертар аз мӯҳлати барои пешниҳод намудани эъломияи андоз аз арзиши иловашуда муқарраргардида ба буҷет андозро пардохт намояд.
2. Агар ҳамин фасл тартиби дигаре муқаррар накарда бошад, эъломияи андоз аз арзиши иловашуда барои ҳар як давраи ҳисоботи на дертар аз рӯзи 15-уми моҳи баъд аз давраи ҳисоботи пешниҳод карда мешавад.
Ҳамзамон бо эъломияи андоз аз арзиши иловашуда нусхаҳои сеюми ҳисобнома-фактураҳои оид ба ААИ навиштаи ин андозсупоранда барои давраи ҳисоботи ва нусхаҳои ҳисобнома-фактураҳои оид ба андоз аз арзиши иловашудаи гирифтаи ҳамин андозсупоранда оид ба молҳои (корҳо, хизматрасониҳои) харидашуда дар давраи ҳисоботи пешниҳод карда мешавад.
3. Ҳангоме ки бақайдгири ретроактиви, яъне бо санаи гузашта доир мегардад, мутобиқи банди 3) қисми 3 моддаи 204 ҳамин Кодекс, андозсупоранда ӯҳдадор аст андоз аз арзиши иловашударо аз амалиёти андозбандишаванда, ки дар давраи аз лаҳзаи мавриди амал қарор ёфтани бақайдгири иҷро шудааст, супорад ва ҳуқуқ дорад маблағи андозро тибқи тартиби барои андозсупорандагон муқарраршуда ба ҳисоб гирад. Ба ғайр аз ин, амалиётҳои дахлдор бояд дар эъломияи якуме, ки аз ҷониби андозсупоранда пешниҳод карда мешавад, дарҷ карда шаванд ва чунин амалиётҳо дар давоми як моҳе, ки барои он эъломия супорида мешавад, содиршуда ба ҳисоб мераванд. Дар ин ҳолат андозсупоранда ҳуқуқ дорад нисбати амалиётҳои дар эъломия дарҷшуда ҳисобнома-фактураҳои андоз аз арзиши иловашуда пешниҳод намояд.
4. Қисмҳои 1 ва 2 ҳамин модда нисбати шахсе, ки танҳо ҳангоми воридоти молҳо мутобиқи қисми 3 моддаи 201 ҳамин Кодекс андозсупоранда мебошад, татбиқ намегардад.
5. Агар ҳамин Кодекс тартиби дигаре муқаррар накарда бошад, андоз аз арзиши иловашударо оид ба воридоти андозбандишаванда мақомоти гумрук мутобиқи ҳамин Кодекс ва қонунгузории гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон тибқи тартиби барои пардохти гумруки муқарраршуда ҳисоб мекунанд ва меситонанд.
Моддаи 235. Давраи ҳисоботи (андоз) оид ба андоз аз арзиши иловашуда
Давраи ҳисоботи (андоз) оид ба андоз аз арзиши иловашуда моҳи тақвими мебошад.
Моддаи 236. Амалиётҳо бо буҷет дар ҳолати зиёд будани маблағи андози ба ҳисоб гирифташаванда нисбати маблағи андозе, ки барои давраи ҳисоботи ҳисоб карда шудааст
1. Нисбати андозсупорандае, ки на камтар аз 70 фоизи муомилоти андозбандишавандааш дар давраи ҳисоботи бояд тибқи меъёри сифр андозбанди шавад, барзиёдии маблағи андози ба ҳисоб гирифташаванда нисбат ба маблағи ҳисобкардашуда дар давраи ҳисоботи аз ҷониби мақоми молия якҷоя бо мақоми андоз дар давоми 30 рӯзи тақвими аз лаҳзаи аз ҷониби мақоми андоз гирифтани аризаи андозсупоранда дар бораи баргардонидани маблағи зиёдати, ки супорандаи андоз аз арзиши иловашуда дар шакли муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлати пешниҳод кардааст, аз буҷети дахлдор баргардонда мешавад.
Маблағи зиёдатии андози ба ҳисоб гирифташуда нисбати маблағи ҳисобкардашудаи андоз дар давраи ҳисоботи дар асоси ҳуҷҷатҳои зерин баргардонида мешавад:
1) эъломияи андоз аз арзиши иловашуда барои давраи андоз, ки тибқи тартиби муқарраршуда пешниҳод шудааст;
2) ҳуҷҷатҳое, ки мувофиқи моддаи 215 ҳамин Кодекс барои тасдиқ намудани содироти молҳо лозиманд;
3) хулосаи мақоми андоз дар хусуси тасдиқи ҳаққони будани маблағи андоз аз арзиши иловашуда, ки барои баргардонидан пешниҳод шудааст.
2. Андоз аз арзиши иловашуда бо роҳи пай дар пай иҷро намудани амалҳои зерин баргардонида мешавад:
1) ба ҳисоб гирифтани андоз аз арзиши иловашуда ба ҳисоби пардохти андози мавҷудбудаи ин супорандаи андоз аз арзиши иловашуда доир ба қарзи дигар андозҳо, аз ҷумла қарзи андоз аз арзиши иловашуда барои давраҳои пешинаи андоз;
2) ҳисобкуни ба андоз аз арзиши иловашуда, ки ҳангоми воридоти молҳо бояд супорида шавад;
3) ба суратҳисоби бонкии супорандаи андоз аз арзиши иловашуда гузарондани пулҳое, ки баъди иҷрои амалҳои пешбиникардаи бандҳои 1) ва
2) ҳамин қисм боқи мондаанд.
3. Нисбати дигар андозсупорандагоне, ки дар қисми 1 ҳамин модда фаро гирифта нашудаанд, зиёдатии маблағи андози ба ҳисоб гирифташуда нисбати маблағи андози барои давраи ҳисоботи ҳисобшуда ба 6 давраи минбаъдаи ҳисоботи гузаронида мешавад ва ба ҳисоби ӯҳдадориҳои оид ба андоз барои ин давраҳо, инчунин ба ҳисоби пардохти қарздории супорандаи андоз аз арзиши иловашуда доир ба дигар андозҳо, аз ҷумла андоз аз арзиши иловашуда барои давраҳои пешинаи андоз гузаронида мешавад. Ҳама гуна бақияи зиёдати дар давоми 30 рӯзи баъди гузаштани ин давраи 6-моҳа аз буҷет баргардонида мешавад.
4. Дар ҳама ҳолатҳо, агар аз ҷониби мақоми андоз ошкор шавад, ки маблағҳои муайян ба андозсупоранда иштибоҳан баргардонда шудаанд, мақоми андоз метавонад талаб намояд, ки чунин маблағҳо мувофиқи тартиби барои ҷамъоварии андозҳо муқарраршуда баргардонида шаванд.
5. Тартиби баргардонидани изофаи маблағи андози ба ҳисоб гирифташаванда нисбати маблағи ҳисобшудаи андоз дар давраи ҳисоботи бо назардошти муқаррароти ҳамин модда аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда мешавад.
Моддаи 237. Аз андоз аз арзиши иловашуда озод кардани таҳвили молҳо (иҷрои корҳо, хизматрасониҳо), ки аз ҳисоби маблағҳои грант, кредит (қарз) пардохта шудаанд.
1. Аз андоз аз арзиши иловашуда озод кардани таҳвили молҳое (иҷрои корҳое, хизматрасониҳое), ки аз ҳисоби маблағҳои грант, кредит (қарз) пардохта шудааст, дар асоси аризаи (мактуби) грантгиранда (кредитгиранда) ё шахси бо тартиби муқаррарнамудаи санадҳои меъёрии ҳуқуқи ваколатдоркардаи он ба суроғаи (ба номи) молрасон, иҷрокунандаи корҳо ё хизматрасони сурат мегирад, дар ҳолате, ки агар дар як вақт шартҳои зерин риоя гарданд:
1) грант, кредит (қарз), ки аз ҳисоби маблағи он молҳои (иҷрои корҳои, хизматрасониҳои) расонидашуда пардохта мешаванд, ба Ҷумҳурии Тоҷикистон ё Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҷониби давлатҳои хориҷи, ҳукуматҳои давлатҳои хориҷи, ташкилотҳои байналмилали дода шуда бошад;
2) молҳо (корҳо, хизматрасониҳо) танҳо бо мақсадҳое, ки барои татбиқи онҳо грант, кредит (қарз) дода шудааст, харида мешаванд;
3) таҳвили молҳо, иҷрои корҳо, хизматрасониҳо мутобиқи шартнома (қарордод), ки бевосита бо грантгиранда, кредитгиранда ё бевосита бо иҷрокунандаи (шахси) барои иҷро намудани мақсадҳои грант, кредит (қарз) таъиннамудаи грантгиранда, кредитгиранда баста шудаанд, амали мегардад.
2. Тартиби аз андоз аз арзиши иловашуда озод намудани таҳвили молҳо (иҷрои корҳо, хизматрасониҳо), ки аз ҳисоби маблағҳои грант, кредит (қарз) пардохта шудааст, бо дарназардошти муқаррароти ҳамин модда аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда мешавад.
3. Хориҷ карда шуд (Конун аз 22 декабри соли 2006 № 219).
Моддаи 238. Баргардонидани андоз аз арзиши иловашуда ба намояндагиҳои дипломати, консулгари, намояндагиҳои ба онҳо баробаркардашуда, инчунин ҳайати кормандони онҳо, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон аккредититсия шудаанд
1. Баргардонидани андоз аз арзиши иловашуда ба намояндагиҳои дипломати, консулгари, намояндагиҳои ба онҳо баробаркардашуда, инчунин ҳайати кормандони онҳо, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон аккредититсия шудаанд, ба шарте амали мегардад, ки агар чунин баргардониданро дар асоси дутарафа (мутақобили) шартномаҳои байналмилали пешбини карда бошанд ва Ҷумҳурии Тоҷикистон иштирокчии онҳо бошад.
Андоз аз арзиши иловашуда, ки намояндагиҳои дипломати, консулгари, намояндагиҳои ба онҳо баробаркардашуда ба таҳвилкунандагони молҳо (корҳо, хизматрасониҳо) пардохтаанд ва онҳо барои истифодаи расмии намояндагиҳои дипломати, консулгари, намояндагиҳои ба онҳо баробаркардашуда, инчунин истифодаи шахсии ҳайати кормандони дипломати, маъмурию техники ва хизматрасонии ин намояндагиҳо, аз ҷумла аъзои оилаи бо онҳо истиқоматдошта пешбини шудааст, баргардонида мешавад.
2. Баргардонидани маблағи андоз аз арзиши иловашуда ба намояндагиҳои дипломати, консулгари ва намояндагиҳои ба онҳо баробаркардашуда, инчунин ҳайати кормандони онҳо, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон аккредититсия шудаанд, дар асоси ведомостҳои ҷамъбастие (рӯйхатҳое), ки аз ҷониби ин намояндагиҳои дипломати, консулгари ва намояндагиҳои ба онҳо баробаркардашуда тартиб дода мешаванд ва нусхаи ҳуҷҷатҳои (ҳисобнома-фактураҳо, чекҳо ва ғ.), ки далели супоридани андоз аз арзиши иловашударо тасдиқ мекунанд, амали карда мешавад.
Ведомостҳои ҷамъбасти (рӯйхатҳо) дар шакли муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлати тайёр карда шуда, намояндагиҳои дипломати, консулгари ва намояндагаҳои ба онҳо баробаркардашуда ба Вазорати корҳои ҳориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои тасдиқи мубодилаи нотаҳо оид ба риоя намудани принсипи тарафайн ҳангоми пешниҳоди имтиёзҳо оид ба андозҳои ғайримустақим (андоз аз арзиши иловашуда ва аксиз) мувофиқи муқаррароти шартномаи байналмилали, пешниҳод мекунанд. Баъди тасдиқ шудан ведомостҳои (рӯихатҳои) ҷамъбасти ба мақоми андозе, ки мақоми ваколатдори давлати барои баргардонидани маблағҳо муайян менамояд, пешниҳод карда мешаванд.
Агар дар ҳуҷҷатҳои ба ведомостҳои ҷамъбасти (руйхатҳо) замимашаванда маблағи андоз аз арзиши иловашуда дар сатри алоҳида ҷудо нашуда бошад, ҳуқуқ барои гирифтани маблағи баргардонидаи андоз танҳо ҳангоми аз ҷониби таҳвилгари молҳо (корҳо, хизматрасониҳо) тасдиқ намудани дохилшавии андоз аз арзиши иловашуда дар ҳисобнома-фактура имконпазир аст.
3. Маблағи андоз аз арзиши иловашударо ба намояндагиҳои дипломати, консулгари ва намояндагиҳои ба онҳо баробаркардашуда, инчунин ҳайати кормандони онҳо, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон аккредититсия шудаанд, аз буҷети дахлдор мақоми молия якҷоя бо мақоми андоз дар давоми 30 рӯзи тақвимии баъди ведомостҳои ҷамъбастиро (рӯйхатҳоро) аз Вазорати корҳои ҳориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон гирифтани мақоми ваколатдори давлати бармегардонанд.
Маблағи ААИ, ки бояд аз буҷет баргардонида шавад, ба суратҳисобҳои дахлдори намояндагиҳои дипломати, консулгари ва намояндагиҳои ба онҳо баробаркардашуда гузаронида мешавад.
4. Тартиби баргардонидани ААИ ба намояндагиҳои дипломати, консулгари, намояндагиҳои ба онҳо баробаркардашуда, инчунин аъзои ҳайати кормандони онҳо, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон аккредититсия шудаанд, бо назардошти муқаррароти ҳамин модда аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад.
ФАСЛИ VIII. АКСИЗҲО
БОБИ 34. АКСИЗҲО
Моддаи 239. Мафҳуми аксизҳо (андози аксиз)
1. Аксиз (андози аксиз) андози ғайримустақим буда, ба нархи фурӯши молҳои зераксизи дохил карда мешавад.
2. Истеҳсол дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон ва (ё) воридоти молҳои зераксизи, ба истиснои ҳолатҳои озод кардани онҳо аз ин андоз, бояд бо аксизҳо андозбанди шаванд.
Моддаи 240. Андозсупорандагон
1. Агар фасли мазкур тартиби дигаре пешбини накарда бошад, супорандагони аксизҳо тамоми шахсони воқеи ва ҳуқукие мебошанд, ки молҳои зераксизиро дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон истеҳсол мекунанд ва (ё) ворид менамоянд.
2. Дар ҳолатҳое, ки дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон молҳои зераксизи аз ҳисоби ашёи хоми таҳвилкардаи (додаи) фармоишгар истеҳсол мешаванд, супорандаи аксизҳо истеҳсолкунандаи молҳои зераксизи мебошад, ки он ӯҳдадор аст ба фармоишгар молҳои зераксизии аз ашёи хоми вай истеҳсолкардаашро (маҳсулоти тайёрро) бо нархи фурӯше, ки он аксизро мутобиқи ҳамин Кодекс дар бар мегирад, супорад, чуноне ки агар ин ашёи хоми додашуда ба молистеҳсокунанда тааллуқ дошта бошад.
3. Супорандагони аксизҳо ҳамчунин шахсони зерин мебошанд:
1) онҳое, ки молҳои зераксизии мусодирашуда, бесоҳиб, инчунин молҳои зераксизии тибқи ҳуқуқи меросгузори гузашта ва ройгон дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон ба моликияти давлат дода шударо таҳвил медиҳанд;
2) онҳое, ки ба вайроншави, нестшавии молҳои зераксизи роҳ додаанд.
4. Супорандагони аксизҳо бо назардошти муқаррароти ҳамин модда, инчунин шахсони ҳуқуқи-ғайрирезидентҳо ва воҳидҳои махсуси онҳо мебошанд.
Моддаи 241. Объекти андозбанди
Объекти андозбанди амалиётҳои андозбандишавандаи зерин мебошанд:
1) нисбати молҳои зераксизие, ки дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон истеҳсол мешаванд, амалиёти андозбандишаванда баровардани молҳои зераксизи берун аз ҳудуди бинои истеҳсоли (сехҳо) мебошад, аз ҷумла:
а) таҳвили молҳои зераксизи, ба истиснои таҳвил барои содирот;
б) супоридани молҳои зераксизи барои коркард дар асоси ашёи фармоишгар;
в) таҳвили (супоридани) молҳои зераксизие, ки маҳсулоти коркард аз ашёи хом ва маводи фармоишгар мебошанд, аз ҷумла ашёи хом ва маводи зераксизии додашуда;
г) саҳми молҳои зераксизи ба фонди (сармояи) оинномави;
д) истифодаи молҳои зераксизи ҳангоми пардохти натурали;
е) фиристодани молҳои зераксизи аз ҷониби истеҳсолкунанда ба воҳидҳои махсуси худ;
ж) молҳои зераксизии истеҳсолкардаашро барои эҳтиёҷоти истеҳсолии худ истифода бурдани истеҳсолкунанда.
2) ҳангоми воридот амалиёти андозбандишаванда воридоти молҳои зераксизи ба қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон мутобиқи қонунгузории гумруки мебошад;
3) таҳвили (супоридани) молҳои зераксизии мусодирашуда ва (ё) бесоҳиб, тибқи ҳуқуқи мерос ба давлат гузашташуда ва ройгон ба моликияти давлат супоридашуда;
4) вайроншави, нобудшавии молҳои зераксизи.
Моддаи 242. Ҳисоб кардани андози аксиз ва маблағи амалиёти андозбандишаванда
1. Қисмҳои 2-4 ҳамин модда ҳангоме татбиқ мегарданд, ки ҳисобкунии маблағи аксиз ба арзиши молҳои зераксизи ва меъёри аксиз, ки бо фоиз (меъёри адвалори) нисбати арзиш ифода шудааст, асос меёбад. Ҳангоми татбиқи меъёри адвалории аксиз ҳисобкунии маблағи андози аксиз бо роҳи зарби арзиши молҳои зераксизи мутобиқи қисмҳои 2-4 ҳамин модда ба меъёри адвалории муқарраршуда амали мегардад. Дар дигар мавридҳо ҳисобкунии маблағи аксиз бо роҳи зарби меъёри аксиз, ки бо маблағи муайян (меъёрҳои махсус) ба воҳиди ченаки молҳо дар шакли натурали ифода шудааст, ба шумораи дахлдори воҳиди молҳои зераксизи дар шакли натурали амали мешавад.
2. Нисбати молҳои зераксизи, ки дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон истеҳсол мешаванд, маблағи амалиёти андозбандишаванда дар асоси музде, ки андозсупоранда аз мизоҷ ё ин ки ҳама гуна шахси дигар гирифтааст ё бояд гирад, ба истиснои маблағи андоз аз арзиши иловашуда ва аксиз, инчунин андоз аз фурӯши чакана муайян карда мешавад, аммо дар ҳаҷми на камтар аз нархи бозор (бидуни андоз аз арзиши иловашуда ва аксиз, инчунин андоз аз фурӯши чакана). Дар мавриди молҳои зераксизие, ки андозсупоранда дар савдои чакана мефурӯшад, маблағи амалиёти андозбандишаванда дар асоси нархи бозор (бидуни андоз аз арзиши иловашуда, аксиз, инчунин андоз аз фурӯши чакана) муайян карда мешавад.
3. Ҳангоми воридот маблағи амалиёти андозбандишаванда аз арзиши гумрукии молҳои зераксизи, ки мутобиқи қонунгузории гумруки Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда шудааст (аммо дар ҳаҷми на камтар аз нархи бозор бидуни андоз аз арзиши иловашуда ва аксиз), ҷамъ маблағи боҷҳо ва андозҳое, ки бояд ҳангоми воридоти молҳо ба Ҷумҳурии Тоҷикистон, ба ғайр аз андоз аз арзиши иловашуда ва аксиз, супорида шаванд, иборат мебошад.
4. Нархи бастаҳо, ба ғайр аз басатҳби баргардондашаванда, ҳангоми муайян намудани маблағи амалиёти андозбандишаванда ба инобат гирифта мешавад.
Моддаи 243. Вақти анҷом додани амалиёти андозбандишаванда
1. Агар ҳамин модда тартиби дигаре пешбини накунад, ҳангоми истеҳсоли молҳои зераксизи дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон, амалиёти андозбандишаванда дар вақти баровардани молҳо берун аз бинои истеҳсоли содиршуда ба ҳисоб меравад, аз ҷумла дар ҳолати аз ҷониби истеҳсолкунанда таҳвил додани молҳои зераксизии истеҳсолкардааш тавассути шабакаи воҳидҳои махсуси худ ва ҳангоми супоридани молҳои додашудаи зераксизи ба пудратчи (коркардкунанда).
Ҳангоми тайёр кардани молҳои зераксизи аз молҳои фармоишгар, санаи содир гаштани амалиёт рӯзи супоридани молҳои зераксизии истеҳсолшуда ба фармоишгар ё шахси пешниҳоднамудаи фармоишгар ба ҳисоб меравад.
2. Ҳангоми истифодаи молҳои зераксизи барои эҳтиёҷоти истеҳсолии худ санаи содир шудани амалиёт рӯзи супоридани чунин молҳо барои чунин истифодабари мебошад.
3. Ҳангоми вайроншавии маҳсулоти зераксизи санаи содир шудани амалиёт рӯзи тартиб додани санад дар хусуси аз ҳисоб баровардани маҳсулоти зераксизии вайроншуда ё рӯзи қабули қарор оид ба истифодаи минбаъдаи он дар раванди истеҳсолот ба ҳисоб меравад.
Ҳангоми гумшавии маҳсулоти зераксизи санаи содир шудани амалиёт рӯзе ба ҳисоб меравад, ки молҳои зераксизи гум шудаанд.
4. Дар ҳолати воридоти молҳои зераксизи амалиёти андозбандишаванда ҳангоми амали шудани воридот мутобиқи қонунгузории гумрук содиршуда ба ҳисоб меравад.
Моддаи 244. Озодкуни
1. Аз супоридани аксиз инҳо озод мебошанд:
1) нӯшокиҳои спиртдор, ки шахсони воқеи дар доираи номгӯй ва меъёри муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон барои истеъмоли худи истеҳсол мекунанд;
2) ворид намудани як литр нӯшокии спирти, як баста (200 дона) сигор аз тарафи шахси воқеи барои истеъмоли худи, инчунин сӯзишвории автомобил мувофиқи ғунҷоиши зарфи сӯзишвории автомобил барои шахсоне, ки ба Ҷумҳурии Тоҷикистон тавассути автомобил ворид мешаванд;
3) молҳое, ки ба таври транзит тавассути қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон кашонида мешаванд;
4) воридоти муваққатии молҳо ба қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон, ба истиснои молҳое, ки барои реэкспорт таъин шудаанд;
5) воридоти молҳои барои реэкспорт пешбинишуда, дар ҳолати таъминоти кафолати гарав тибқи тартиби пешбиникардаи қонунгузории гумруки;
6) молҳои зераксизи, ба ғайр аз маснуоти спиртдор ва тамоку, ки дар доираи кӯмаки башардӯстона ворид мешаванд, инчунин молҳои воридшаванда барои беподош додан ба ташкилотҳои эҳсонкори ба мақсади бартараф намудани оқибатҳои офатҳои табий, садамаҳо, фалокатҳо ва барои беподош додан ба мақомоти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон;
7) содироти молҳои зераксизи, агар чунин содирот ҷавобгӯи талаботи муқаррарнамудаи моддаи 245 ҳамин Кодекс бошад.
2. Озодкуни аз аксиз, ки дар бандҳои 3)-6) қисми 1 ҳамин модда зикр шудааст, танҳо дар ҳолатҳое татбиқ мешавад, ки шартҳои озодкуни аз боҷи гумруки ҳангоми низоми дахлдор мутобиқи қонунгузории гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон иҷро шаванд. Дар ин ҳолатҳо, агар барои мақсади ситонидани боҷи гумруки воридот таҳти низоми баргардонидани боҷи гумруки қарор гирад ё супориданш боҷи гумруки дар ҳолати вайрон намудани шарти озодкуни талаб карда шавад, ҳамин низом нисбати ситонидани аксиз татбиқ мегардад.
Моддаи 245. Тасдиқи содироти молҳои зераксизи
1. Ҳангоми таҳвили молҳои зераксизи ба содирот барои тасдиқи асоснокии озодкуни мутобиқи моддаи 244 ҳамин Кодекс аз ҷониби андозсупоранда дар давоми 120 рӯзи тақвими аз санаи қайди мақоми гумруке, ки баровардани молҳои зераксизиро ба низоми содирот амали намудааст, ба таври ҳатми ба мақоми андози ҷои қайдаш ҳуҷҷатҳои зерин пешниҳод карда мешаванд (Конун аз 22 декабри соли 2006 № 219):
1) шартнома (қарордод) ба таҳвили молҳои зераксизии содиршаванда;
2) эъломияи гумрукии бор ё нусхаи он, ки мақоми гумрук тасдиқ кардааст бо қайди мақоми гумруке, ки молҳои зераксизиро ба низоми содирот баровардааст, дар мавриди баровардани молҳои зераксизи таҳти низоми содирот бо шабакаи қубурҳои магистрали ё ин ки бо истифодаи қоидаҳои ба расмиятдарории нопурраи эъломияи давраги, эъломияи гумрукии пурраи бор бо қайди мақоми гумруке, ки ба расмиятдарории гумрукиро анҷом додааст, асос мебошад;
3) нусхаи ҳуҷҷатҳои бо мол фиристодашаванда бо қайди мақоми гумруке, ки дар нуқтаи даромадан ба қаламрави гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон воқеъ аст, дар мавриди баровардани молҳои зераксизи таҳти низоми содирот бо шабакаи қубурҳои магистрали санади қабулу супоридани молҳо пешниҳод карда мешавад;
4) ҳуҷҷатҳои маблағсупорӣ ва навиштаҷоти бонк (нусхаи навиштаҷот), ки воридоти воқеии даромади арзиро аз таҳвили молҳои зераксизӣ ба содирот ба суратҳисобҳои андозсупоранда дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ва (ё) ба суратҳисобҳои ӯ дар бонкҳои хориҷа, ки мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон кушода шудаанд, тасдиқ менамояд.
Агар шартнома (қарордод) ҳисоббаробаркуниро бо пули нақд пешбинӣ карда бошад, андозсупоранда навиштаҷоти бонкро (нусхаи навиштаҷотро), ки ба суратҳисоби дар бонки Ҷумҳурии Тоҷикистон ва (ё) ба суратҳисобҳои дар бонкҳои дар хориҷа мувофиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон кушодашудаи ӯ гузаронидани маблағҳои ба дастовардаашро тасдиқ мекунад, инчунин нусхаҳои ордери хазинавии даромадро, ки воридоти воқеии даромадро (маблағро) аз шахси хориҷӣ - харидори молҳои содиршуда тасдиқ мекунад, пешниҳод менамояд.
Дар ҳолати анҷом додани амалиёти иқтисодии хориҷӣ доир ба мубодилаи молҳо (корҳо, хизматрасониҳо), (амалиёти бартерӣ) андозсупоранда ҳуҷҷатҳои тасдиқкунандаи воридоти молҳоро (иҷрои корҳоро, хизматрасониҳоро) ба қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки аз рӯи амалиётҳон зикргардида гирифта шудаанд ва ба ҳисоб гирифтани онҳоро пешниҳод мекунад (Конун аз 22 декабри соли 2006 № 219).
2. Ҳангоми содироти молҳои зераксизи ба давлатҳои иштирокчии Иттиҳоди Давлатҳои Мустақил иловаги нусхаи эъломияи гумрукии бор, ки дар мамлакати воридоти молҳои зераксизии аз қаламрави гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳти низоми содирот баровардашуда тартиб дода шудааст, пешниҳод карда мешавад.
3. Ҳангоми тасдиқ нашудани таҳвили молҳои зераксизи ба содирот мувофиқи қисмҳои 1 ва 2 ҳамин модда чунин таҳвил тибқи тартиби муқаррарнамудаи ҳамин фасл барои андозбандии таҳвили молҳои зераксизи дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон бо аксизҳо бояд андозбанди карда шавад.
4. Ҳангоми ба мақоми андози ҷои қайд пешниҳод намудани ҳуҷҷатҳое, ки содироти молҳои зераксизиро тасдиқ менамоянд, дар давоми 180 рӯзи тақвими аз санаи қайди мақоми гумруки, ки дар қисми 1 ҳамин модда муқаррар шудааст, андозсупоранда ҳуқуқи баргардонида гирифтани андози мутобиқи қисми 3 ҳамин модда ҳисобшударо дорад. Дар акси ҳол андозсупоранда ҳуқуқи баргардонидани андози мутобиқи қисми 3 ҳамин модда ҳисобшударо надорад.
Моддаи 246. Ба ҳисоб гирифтани аксиз барои захираҳои истеҳсоли
1. Шахсе, ки молҳои (масолеҳи ашёи хоми) зераксизиро харида, барои истеҳсоли дигар молҳои зераксизии андозбандишаванда истифода мебарад, ҳуқуқ дорад маблағи аксизи ҳангоми харидани мол (масолеҳи ашёи хом) супоридаашро ҳамчун андози супоридашуда ба ҳисоб гирад ё баргардонидани маблағи аксизро барои чунин мол (масолеҳи ашёи хом) талаб намояд.
Муқаррароти ҳамин қисм ҳамчунин ҳангоми супоридани молҳои зераксизии аз молҳои (маводи ашёи) зераксизии додашуда тайёршуда татбиқ мегардад, ба шарте, ки супоридани аксиз аз ҷониби соҳиби молҳои (маводи ашёии) зераксизии додашуда тасдиқ гардад.
2. Ба ҳисоб гирифтан ё баргардонидани аксизи супоридашуда барои молҳои зераксизие, ки бо мақсадҳои тибби муассисаҳои тибби ва дорухонаҳо ва инчунин корхонаҳои фармасевти ҳангоми истеҳсоли дорувори бо тартиб ва меъёри муқаррарнамудаи Вазорати тандурустии Ҷумҳурии Тоҷикистон бо мувофиқаи мақоми ваколатдори давлати ва Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон истифода мебаранд, иҷозат дода мешавад.
3. Ба ҳисоб гирифтан ё баргардонидани аксиз мувофиқи ҳамин модда танҳо дар мавриди пешниҳод намудани ҳисобнома-фактура, ки супоридани аксизро ҳангоми харидани молҳои зераксизи (ашёи хом) тасдиқ менамояд ё ба шарте, ки супоридани аксиз аз ҷониби соҳиби молҳои зераксизии додашуда (ашёи хом) тасдиқ шавад, ё дар ҳолати воридоти ашёи хом ҳангоми пешниҳоди ҳуҷҷатҳои дахлдор, иҷозат дода мешавад. Маблағи аксиз ба андозсупоранда аз буҷети дахлдор аз ҷониби мақоми молия якҷоя ба мақоми андоз дар давоми 30 рӯзи тақвими баъди супоридани ҳуҷҷатҳо ба мақоми андоз баргардонида мешавад. Номгӯи ҳуҷҷатҳоеро, ки супоридани аксизро тасдиқ мекунанд, мақоми ваколатдори давлати муқаррар менамояд.
4. Мувофиқи ҳамин модда ба ҳисоб гирифтан ё баргардонидани андоз (бо назардошти муқаррароти ҳамин Кодекс) нисбати маблағи аксизе, ки аз ҳаҷми (миқдори, арзиши) дар асл дар давраи андоз истифодашудаи молҳои (ашёи хоми) зераксизии харидашуда (додашуда) барои истеҳсоли дигар молҳои зераксизи, мақсадҳои тибби дар муассисаҳои тибби ва дорухонаҳо, инчунин аз ҷониби корхонаҳои фармасевти ҳангоми истеҳсоли дорувории тибби муайян мешавад, сурат мегирад.
Моддаи 247. Меъёрҳои андоз ва номгӯи молҳои зераксизи
1. Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон мутобиқи номгӯи молҳои фаъолияти иқтисодии ҳориҷи номгӯи молҳои зераксизиро муайян карда, меъёрҳои андози аксизро ба онҳо муқаррар менамояд.
2. Молҳои зераксизи инҳо мебошанд:
1) спирт, нӯшокиҳои беспирт ва спиртдор;
2) тамокуи коркардшуда ва маҳсулоти саноатии ивазкунандаи тамоку;
3) сӯзишвории минерали, нафт ва маҳсулоти коркарди онҳо; моддаҳои битуминози; шамъҳои минерали;
4) шина ва покришкаҳои пневматикии резинии нав, шина ва покришкаҳои пневматикии резинии барқароршуда ё пештар истифодашуда; шина ва покришкаҳои яклухт ё нимпневматики, протекторҳои шинаги ва лентаҳои ҳошиядори резини;
5) автомобилҳои сабукрав ва ҳама гуна васоити нақлиёти мотордоре, ки барои кашонидани одамон таъин шудаанд;
6) маҳсулоти ҷавоҳирот аз тилло, платина ё нуқра.
3. Меъёрҳои аксизҳо мумкин аст бо фоизҳо (адвалори) нисбати арзиши молҳои зераксизи ва (ё) бо маблағи муайян (мутлақи) ба воҳиди ченаки молҳои зераксизи дар ифодаи натурали муқаррар карда шаванд.
4. Меъёрҳои аксизҳо ба маҳсулоти спиртдор мутобиқи қисмҳои 1 - 3 ҳамин модда вобаста аз намуди чунин маҳсулот ё ин ки вобаста аз ҳаҷми спирти беоби дар таркибаш мавҷудбуда (садфоиза) тасдиқ карда мешаванд.
Моддаи 248. Пардохти аксизҳо
1. Ҳангоми истеҳсоли молҳои зераксизи аксизҳо аз амалиётҳои андозбандишавандае, ки дар ҳар як давраи ҳисоботи (андоз) содир шудаанд, на дертар:
- аз рӯзи 13 моҳ - барои даҳрӯзаи аввали моҳ;
- аз рӯзи 23 моҳ - барои даҳрӯзаи дуюми моҳ;
- аз рӯзи 3 моҳи минбаъда - барои қисми боқимондаи моҳи ҳисоботииваз карда шаванд (Қонун аз 26 декабри соли 2005 № 114).
2. Давраҳои ҳисобот оид ба аксиз давраҳои дар қисми 1 ҳамин модда зикргардида ба ҳисоб мераванд (Қонун аз 26 декабри соли 2005 № 114).
3. Андозсупоранда, ба истиснои низоми анбори андоз, ҳуқуқ надорад молҳоро аз ҳудуди биноҳои истеҳсоли бе супоридани аксиз тибқи ин молҳо берун барорад.
4. Ҳангоми воридоти молҳо аксиз аз ҷониби мақоми гумрук тибқи ҳамон тартибе, ки барои боҷи гумруки муқаррар шудааст, ситонида мешавад.
Моддаи 249. Низоми андозбандии маҳсулоти зераксизии спиртдор, бе спирт ва тамоку (Конун аз 22 декабри соли 2006 № 219)
1. Нигоҳдори, интиқол ва аз ҳудуди бинои истеҳсоли (сех) мутобиқи банди 1) моддаи 241 ҳамин Кодекс баровардани маҳсулоти зераксизии спиртдор, бе спирт ва (ё) тамоку, ки дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон истеҳсол мешавад (минбаъд - "баровардан"), мувофиқи шартҳои низоми анбори андоз сурат мегирад (Конун аз 22 декабри соли 2006 № 219).
2. Дар давраи нигоҳдории маҳсулоти зераксизии спиртдор, бе спирт ва (ё) тамоку таҳти низоми анбори андоз ин маҳсулот ба беруни ҳудуди бинои истеҳсоли (сех) баровардашуда ҳисоб намеёбад ва нисбати чунин маҳсулот ӯҳдадории супоридани аксиз ба вуҷуд намеояд (Конун аз 22 декабри соли 2006 № 219).
3. Ба қаламрави Ҷумҳурии Тодикистон даровардани маҳсулоти зераксизии спиртдор ва (ё) тамоку таҳти низоми баровардани молҳо барои муомилоти озод аз ҷониби мақомоти гумрук танҳо баъди пешаки тибқи тартиби муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлати ба чунин маҳсулот гузоштани тамғаҳои аксизи иҷозат дода мешавад. Ба маҳсулоти зераксизии спиртдор ва (ё) тамоку гузоштани тамғаҳои аксизи аз ҷониби воридгари чунин маҳсулот таъмин карда мешавад. Барои ба маҳсулоти зераксизии спиртдор ва (ё) тамокуи ба Ҷумҳурни Тоҷикистон воридшуда гузоштани тамғаҳои аксизи бояд ин маҳсулот мутобиқи қонунгузории гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳти низоми анбори гумруки эъломия карда шавад.
4. Эъломияи маҳсулоти зераксизии спиртдор ва (ё) тамоку бо низоми гумрукии баровардани молҳо барои муомилоти озод мумкин аст бо қисмҳои алоҳида мутаносибан ба маблағи супоридашудаи пардохтҳои гумрукие, ки қонунгузории андоз ва гумруки Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар намудааст, сурат гирад (Конун аз 22 декабри соли 2006 № 219).
5. Бо мақсади амали намудани назорати андози воридкунандаи маҳсулоти зераксизии спиртдор ва (ё) тамоку дар мӯҳлатҳои муқаррарнамудаи қисми 1 моддаи 248 ҳамин Кодекс ба мақоми андози маҳали қайд тибқи тартиб ва шакле, ки мақоми ваколатдори давлати муқаррар намудааст, дар мавриди баровардани маҳсулоти тамғазадаи зераксизии спиртдор ва (ё) тамоку бо назардошти моддаи 241 ҳамин Кодекс, бо замимаи нусхаи ҳисобнома-фактураҳои ба мизоҷон додашуда ё дигар ҳуҷҷатҳо барои баровардани маҳсулот ҳисобот пешниҳод менамояд.
6. Фурӯши маҳсулоти спиртдор ва (ё) тамоку дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки мутобиқи бандҳои 1) ва 2) қисми 1 моддаи 244 ҳамин Кодекс аз супоридани аксиз озод аст, манъ мебошад.
Моддаи 250. Низоми анбори андоз
1. Таҳти низоми анбори андоз маҷмӯи чораҳо ва чорабиниҳои назорати андозе дар назар дошта мешавад, ки аз ҷониби мақомоти андоз нисбати маҳсулоти зераксизии спиртдор, бе спирт ва (ё) тамоку аз лаҳзаи ба охир расидани истеҳсоли онҳо ва (ё) дохилшави ба анбор (минбаъд - "анбори андоз") то лаҳзаи баровардани онҳо андешида мешавад (Конун аз 22 декабри соли 2006 № 219).
2. Таҳти таъсири низоми анбори андоз ҳудуде мавҷуд аст, ки дар он биноҳои истеҳсолии аз ҷониби андозсупоранда барои истеҳсоли маҳсулоти зераксизии спиртдор, бе спирт ва (ё) тамоку истифодашаванда ҷойгир шудаанд (онро бевосита ишғол менамоянд), инчунин берун аз ин ҳудуд барои нигаҳдории он анборҳои махсуси андоз барпо шудаанд. Нигоҳдории маҳсулоти номбаршуда то баровардани он мутобиқи қисми 1 моддаи 249 ҳамин Кодекс дар дигар ҷойҳо, ба истиснои анборҳои андоз ва воситаҳои нақлиёт дар рафти кашонидан (боркашони), манъ аст (Конун аз 22 декабри соли 2006 № 219).
3. Лаҳзаи баровардани маҳсулоти зераксизии спиртдор, бе спирт ва (ё) тамоку аз ҳудуде, ки дар он биноҳои истеҳсоли ҷойгир шудаанд (онро бевосита ишғол менамоянд) ва онҳоро андозсупоранда барои истеҳсоли маҳсулот истифода мебарад ё баровардани он аз анбори андоз лаҳзаи ба охир расидани амали низоми анбори андоз ба ҳисоб меравад (Конун аз 22 декабри соли 2006 № 219).
4. Маҳсулоти зераксизии спиртдор, бе спирт ва (ё) тамокуи таҳти таъсири низоми анбори андоз қароргирифта таҳти назорати кормандони мақомоти андоз дар биноҳои махсуси (анборҳои андози) ҷудокардашуда ва таҷҳизонидашуда нигоҳ дошта мешавад, ки онҳо метавонанд ҳам дар ҳудуд ва ҳам берун аз ҳудуди биноҳои истеҳсолии аз ҷониби андозсупоранда барои истеҳсоли маҳсулоти спиртдор ва (ё) тамоку истифодашаванда воқеъ бошанд (Конун аз 22 декабри соли 2006 № 219).
5. Анборҳои андоз аз ҷониби андозсупорандагон ҳангоми мавҷуд будани иҷозатномаи дахлдоре, ки мақоми ваколатдори давлати медиҳад, ташкил карда мешаванд. Тартиби додани иҷозатнома барои барпо намудани анборҳои андоз, тартиби фаъолият, инчунин маҷмӯи чораҳои назорати андозе, ки нисбати чунин анборҳои андоз андешида мешаванд, Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамояд.
6. Ҳангоми мавҷуд будани маҳсулоти зераксизии спиртдор, бе спирт ва (ё) тамоку дар анборҳои андоз танҳо амалиёти вобаста бо таъмини нигоҳдори, инчунин тайёри ба баровардан ва интиқоли онҳоро гузаронидан мумкин аст (аз ҷумла ба маҳсулоти спиртдор ва (ё) тамоку гузоштани тамғаҳои аксизи) (Конун аз 22 декабри соли 2006 № 219).
Ҳамзамон тамғагузории маҳсулоти зераксизии спиртдор ва (ё) тамоку бо тамғаҳои аксизи метавонад танҳо дар ҳудуде сурат гирад, ки дар он ҷо (ки онро) биноҳои истеҳсолии барои истеҳсоли маҳсулоти зераксизии спиртдор ва (ё) тамоку истифодашаванда ҷойгир шудаанд (бевосита банд кардаанд). Содир намудани маҳсулоти зераксизии спиртдор ва (ё) тамокуи бо тамғаҳои аксизӣ тамғагузорӣ нашуда ба беруни ҳудуде, ки дар он ҷо (ки онро) биноҳои истеҳсолии барои истеҳсоли маҳсулоти зеракскзии спиртдор ва (ё) тамоку истифодашаванда ҷойгир шудаанд (бевосита банд кардаанд), аз ҷумла ҷойгиркунонии чунин маҳсулот ба анбори берун аз ҳудуди истеҳсолии дар боло зикршуда манъ аст.
Ҳангоми вайрон кардани манъкунии дар боло зикршуда мақомоти андоз ҳуқуқ доранд чунин молҳои зераксизиро мутобиқи қисми 1 моддаи 256 ҳамин Кодекс мусодира намоянд (Конун аз 22 декабри соли 2006 № 219).
7. Бо тартиб ва шартҳое, ки Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян мекунад, мақомоти андоз дар корхонаҳои маҳсулоти спиртдор ва тамоку истеҳсолкунанда барои назорати ҳаҷми истеҳсолот ва таҳвили маҳсулоти зераксизии дар боло зикршуда ва маблағҳои андози аксизи ҳисобкардашуда дидбонгохҳо (постҳо) ташкил менамоянд.
Моддаи 251. Вайрон ва гум шудани молҳои зераксизи
1. Ҳангоми вайрон, гум шудани молҳои зераксизии истеҳсолшуда ва (ё) ба Ҷумҳурии Тоҷикистон воридшуда аксиз дар ҳаҷми пурра аз микдори молхои зераксизии вайроншуда ва (ё) гумшуда пардохта мешавад, ба ғайр аз мавридҳое, ки дар натиҷаи ҳолатҳои фавқулодда рух додаанд ва он тибқи тартиби муқаррарнамудаи банди 2) қисми 1 моддаи 227 ҳамин Кодекс тасдиқ карда шудааст (Конун аз 22 декабри соли 2006 № 219).
Ҳамзамон нисбати молҳои зеракскзии ба Ҷумҳурии Тоҷикистон воридшуда сархати мазкур дар он ҳолат истифода бурда мешавад, ки андозсупоранда имконияти супоридани аксизро барои молҳои зераксизии амалан воридшуда бевосита дар лаҳзаи воридшавии онҳо ба Ҷумҳурии Тоҷикистон бо назардошти талаботи моддаи 363 Кодекси гумруки Ҷумҳурии Тоҷикистон надошта, нисбати молҳои зераксизии воридшуда расмиёт ва (ё) низомҳои насупоридани андозҳо пешбинишавандаро истифода бурдаст ва молҳои зераксизии воридшуда дар давраи таҳти расмиёт ва низомҳои фавқуззикр қарор доштанашон вайрон ва нобуд шуда бошанд (Конун аз 22 декабри соли 2006 № 219).
2. Барои мақсадҳои ҳамин модда таҳти мафҳуми вайрон, гум шудани маҳсулоти зераксизи ҳолатҳои дар қисми 2 моддаи 227 ҳамин Кодекс зикршуда фаҳмида мешаванд.
Моддаи 252. Маҳали супоридани аксиз
1. Аксиз дар маҳали қайди супорандаи аксиз супорида мешавад, ба истиснои ҳолатҳое, ки дар қисми 2 ҳамин модда зикр шудаанд.
2. Супорандагони аксизи дорои воҳидҳои махсус аксизро дар ҷои воқеъшавии воҳидҳои махсус тибқи тартиби пешбининамудаи моддаи 253 ҳамин Кодекс месупоранд, агар ин воҳидҳои махсус маҳсулоти зераксизии спиртдор ва (ё) тамоку истеҳсол намоянд ва (ё) онро ба зарфҳо резанд (ба бастаҳо ҷойгир намоянд) ва минбаъд бароранд.
Моддаи 253. Тартиби ҳисоб ва пардохти аксиз аз ҷониби андозсупорандагон барои воҳидҳои махсус
1. Супорандаи аксизи дар қисми 2 моддаи 252 ҳамин Кодекс пешбинишуда, ки воҳидҳои махсус доранд, ӯҳдадоранд онҳоро дар мақомоти андози маҳали ҷойгиршавиашон ба қайд гузоранд ва ба мақоми андози маҳали бақайдгирии худашон дар хусуси ба қайд гузоштани воҳидҳои махсуси худ хабар диҳанд.
2. Маблағи аксизе, ки барои воҳидҳои махсус бояд супорида шавад, дар асоси ҳисобкунии аксиз доир ба воҳидҳои махсус муайян карда мешавад ва он доир ба ҳар воҳиди махсус тибқи шакл ва тартиби муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлати тартиб дода мешавад.
3. Ҳангоми ҳисоб кардани аксиз оид ба воҳидҳои махсус амалиёти бо аксиз андозбандишавандаи содирнамудаи воҳидҳои махсус дар давраи андоз ба ҳисоб гирифта мешавад.
4. Супорандагони аксиз ӯҳдадоранд ҳисоботи маблағи аксизро, ки барои воҳидҳои махсус супорида мешавад, ба мақоми андози маҳалли баҳисобгирии худ ва нусхаи ҳисоботро ба мақомоти андози маҳалли баҳисобгирии воҳидҳои махсус дар мӯҳлатҳои муқаррарнамудаи моддаи 248 ҳамин Кодекс пешниҳод намоянд.
5. Пардохти аксиз барои воҳидҳои I махсус аз ҷониби шахси ҳуқуқи-супорандаи аксиз дар мӯҳлатҳои муқаррарнамудаи моддаи 248 ҳамин Кодекс бевосита аз суратҳисоби ҳисоббаробаркунии худ анҷом дода мешавад ё ба зиммаи воҳидҳои махсус гузошта мешавад.
Моддаи 254. Пешниҳоди эъломия
1. Дар ҳолатҳои дар қисми 1 моддаи 248 ҳамин Кодекс зикргардида андозсупоранда ӯҳдадор аст эъломияро тибқи тартиб ва шакли муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлати, дар мӯҳлатҳои барои супоридани андоз муқарраршуда, бо нишон додани амалиётҳои андозбандишаванда дар давраи ҳисоботи пешниҳод намояд.
2. Супорандагони аксиз, ки дар қисми 2 моддаи 252 ҳамин Кодекс зикр шудаанд, ҳамзамон бо эъломия ҳисобу китоби аксизро барои воҳидҳои махсус пешниҳод менамоянд.
3. Супорандаи аксиз барои ба ҳисоб гирифтани маблағи аксиз мутобиқи моддаи 246 ҳамин Кодекс аризаро якҷоя бо эъломияи пардохти аксиз пешниҳод мекунад. Шахсе, ки супорандаи аксиз намебошад, барои баргардонидани маблағи аксиз аризаи махсус пешниҳод менамояд, ки он метавонад дар ҳар вақт дар давоми як сол аз лаҳзаи пайдо шудани ҳуқуқ ба баргардонидани маблағ пешниҳод шавад.
Шакл ва тартиби навиштан ва пешниҳод намудани аризаро барои ба ҳисоб гирифтан ва аризаи махсусро барои баргардонидани маблағҳо мақоми ваколатдори давлати муқаррар менамояд.
Моддаи 255. Баргардонидани аксиз ҳангоми реэкспорт
1. Нисбати молҳое, ки бо мақсади содироти минбаъда ворид карда шудаанд (яъне ҳангоми аз нав содир намудани молҳо), аксиз ҳангоми воридоти молҳо супорида шуда, баъдан аз ҷониби мақомоти молия, ки ба онҳо ҳангоми воридоти молҳо аксиз супорида шуда буд, якҷоя бо мақомоти дахлдори гумрук мутобиқи ҳаҷми аслии азнавсодирнамои баргардонида мешавад. Баргардонидани маблағ тибқи тартиби муқарраргардида дар давоми 30 рӯзи баъди пешниҳод намудани аризаи хатти анҷом дода мешавад.
2. Қисми 1 ҳамин модда нисбати молҳое, ки воридоти онҳо мутобиқи банди 5) қисми 1 моддаи 244 ҳамин Кодекс аз аксиз озод аст, татбиқ намегардад.
Моддаи 256. Тамғаҳои аксиз
1. Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон молҳои зераксизи, ватани ва воридотиро, ки бояд тамғаҳои аксизи гузошта шаванд, муқаррар менамояд. Воридот ва (ё) фурӯши чунин молҳои зераксизи бе тамғаҳои аксизи манъ аст. Мақомоти андоз ҳуқуқ доранд тибқи тартиби муқарраргардида чунин молҳои зераксизиро, ки ба фурӯш бе тамғаҳои аксизи бароварда шудаанд, мусодира намоянд.
2. Тамғаҳои аксизи ҳуҷҷатҳои ҳисоботдиҳии қатъи буда, дорои дараҷаи муайяни ҳифозат мебошанд. Тартиби таҳия ва муомилоти онҳо аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад.
Тартиби гузоштани тамғаҳои аксизи ба маҳсулоти зераксизи аз ҷониби мақоми ваколатдори давлати муайян карда мешавад.
3. Агар дар ҳамин қисм тартиби дигаре муқаррар нагардида бошад, ҳангоми вайрон шудан ё гум кардани тамғаҳои аксизи аксиз дар ҳаҷми хелҳои маҳсулоти зераксизи пардохта мешавад.
Ҳисоби аксиз вобаста ба тамғаҳои аксизии вайронгардида ё гумшуда (аз ҷумла дуздидашуда), ки барои тамғагузории маҳсулоти спиртдор ё тамоку мутобиқи муқаррароти ҳамин Кодекс пешбини шудааст, бо назардошти меъёрҳои муқарраргардида, ки нисбати воҳиди ҳаҷми зарф (зарф, баста), ки дар тамға зикр шудааст, анҷом дода мешавад.
Ҳангоми дар тамға мавҷуд набудани зикри ҳаҷми воҳиди зарф (зарф, баста) ҳисоби аксиз вобаста ба тамғаҳои аксизии гум ё вайроншуда бо назардошти ҳаҷми нисбатан калони воҳиди зарф (зарф, баста), ки ба он андохтани (печонидани, бастубанди) маҳсулот дар ҷараёни давраи андозе, ки пеш аз давраи вайрон шудан ё гум кардани тамғаҳои аксиз сурат гирифтааст, муайян карда мешавад.
Ҳангоми вайрон шудан, гум кардани тамғаҳои аксизи дар ҳолатҳои зайл аксиз пардохта намешавад:
1) вайрон шудан ё гум кардани тамғаҳои аксизи дар натиҷаи рух додани ҳолатҳои фавқулодда, ки тибқи тартиби муқаррарнамудаи банди 2) қисми 1 моддаи 227 ҳамин Кодекс тасдиқ гардидаанд;
2) тамғаҳои аксизии вайроншуда аз ҷониби мақомоти андоз дар асоси санади аз ҳисоб баровардан ҷиҳати нобудсози қабул гардидаанд.
Моддаи 257. Ҳисобнома-фактураҳои аксиз
1. Агар қисми 3 ҳамин модда тартиби дигаре пешбини накарда бошад, андозсупорандае, ки таҳвили моли зераксизи, аз ҷумла воридотро амали менамояд, ӯҳдадор аст мутобиқи дастуруламалҳои мақоми ваколатдори давлати ҳисобнома-фактураи аксизро навишта, ба қабулкунандагони молҳои зераксизи супорад.
2. Ҳисобнома-фактураи аксиз ҳисобнома-фактурае мебошад, ки тибқи шакл ва тартиби муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлати таҳия карда мешавад ва дорои маълумоте мебошад, ки қисми 2 моддаи 231 ҳамин Кодекс пешбини намудааст. Ба ҳисобнома-фактураҳои аксиз тамоми талаботи моддаи 231 хамин Кодекс дахл доранд (Конун аз 22 декабри соли 2006 № 219).
3. Ҳангоми таҳвили чаканаи молҳои зераксизи мумкин аст ҳисобнома-фактураи аксизи шакли одди, ки мақоми ваколатдори давлати муқаррар намудааст, истифода бурда шавад.
ФАСЛИ IХ. АНДОЗИ ИҶТИМОИ
БОБИ 35. АНДОЗИ ИҶТИМОИ
Моддаи 258. Мафҳум ва нақши андози иҷтимои
Андози иҷтимои маблағсупории ҳатми мебошад, ки барои мақсадҳои суғуртаи иҷтимои аз ҷониби супорандагони андози иҷтимои мувофиқи меъёрҳои муқаррарнамудаи ҳамин Кодекс нисбати маблағи музди меҳнат ё дигар манбаи андоз мутобиқи ҳамин боб пардохта мешавад.
Моддаи 259. Андозсупорандагон
1. Супорандагони андози иҷтимои мутобиқи ҳамин фасл инҳо мебошанд:
1) шахсони воқеи ва ҳуқуқи - корфармоён, аз ҷумла муассисаҳои доимии ғайрирезидентҳое, ки ба шахсони воқеи-резидентҳо, ки ҳамчун коргарони кироя дар Ҷумҳурии Тоҷикистон кор мекунанд, музди меҳнат медиҳанд;
2) шахсони воқеи ва ҳуқуқи, аз ҷумла муассисаҳои доимии ғайрирезидентҳое, ки дар рафти фаъолияти соҳибкории худ ба шахсони воқеи-резидентҳо дар асоси шартномаҳои дорои хусусияти гражданию ҳуқуқи ё бе шартнома ҳақки хизматашонро, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон анҷом дода мешавад, медиҳанд;
3) шахсони воқеии дар бандҳои 1) ва 2) ҳамин қисм номбаршуда, ки пардохт мегиранд;
4) шахсони воқеи-резидентҳое, ки дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон ба фаъолияти инфиродии соҳибкори машғуланд, аз ҷумла онҳое, ки дар қисмҳои 2 ва 3 моддаи 137 ҳамин Кодекс номбар шудаанд.
2. Супорандагони дар банди 1) ва 2) қисми 1 ҳамин модда зикршуда минбаъд дар ҳамин боб суғуртакунандагон номида мешаванд, супорандагони дар банди 3) қисми 1 ҳамин модда зикршуда суғурташудагон номида мешаванд.
3. Тибқи аризаи шахси ҳуқуқи воҳидҳои махсуси вай метавонанд аз ҷониби мақомоти андоз ба сифати супорандаи мустақили андози иҷтимои барраси гарданд.
Моддаи 260. Объекти андозбанди
1. Дар ҳолатҳои пешбининамудаи банди 1) қисми 1 моддаи 259 ҳамин Кодекс объекти андозбанди маблағи супоридашавандаи музди меҳнат ба кормандони кироя мебошад, ки мутобиқи моддаи 136 ҳамин Кодекс муайян карда мешавад. Дар ҳолатҳои дар банди 2) қисми 1 моддаи 259 ҳамин Кодекс пешбинишуда объекти андозбанди маблағи супоридашавандаи музди меҳнат ба шахсони воқеи мебошад, ки мутобиқи моддаи 136 ҳамин Кодекс муайян карда мешавад, чуноне агар ин шахсони воқеи кормандон бошанд.
2. Барои супорандагони дар банди 4) қисми 1 моддаи 259 ҳамин Кодекс зикршуда, ки тибқи қисми 2 моддаи 137 ҳамин Кодекс аз даромад андозбанди мешаванд, объекти андозбанди даромад аз фаъолияти соҳибкори мебошад, ки аз ҷониби онҳо ҳар моҳ мустақилона бо мақсади суғуртаи иҷтимои (бо мақсади муайян намудани ҳаҷми андозҳои иҷтимои), вале на камтар аз даромаде, ки ба мақсади суғуртаи иҷтимои барои ин гурӯҳи андозсупорандагон Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян намудааст, эъломия карда мешавад.
3. Барои супорандагони дар банди 4) қисми 1 моддаи 259 ҳамин Кодекс зикршуда, ки тибқи қисми 3 моддаи 137 ҳамин Кодекс аз даромад андозбанди мешаванд, объекти андозбанди даромад аз фаъолияти соҳибкори мебошад, ки аз ҷониби онҳо ҳар моҳ бо мақсадҳои суғуртаи иҷтимои (бо мақсадҳои муайян намудани ҳаҷми андози иҷтимои) ба таври ихтиёри декларатсия (эълон) карда мешавад, вале на камтар аз музди меҳнати миёнаи моҳонаи номиналии кироякорон, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соли андози гузашта қарор дошт. Муайян намудани музди меҳнати миёнаи моҳонаи номиналии кироякорон, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соли андози гузашта қарор дошт, аз ҷониби Кумитаи давлатии омори Ҷумҳурии Тоҷикистон амали мегардад ва ин ахбор ҳар сол то 1 апрел ба мақоми ваколатдори давлати ва Фонди ҳифзи иҷтимоии аҳолии назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод карда мешавад (Қонун аз 26 декабри соли 2005 № 114).
Моддаи 261. Озодкуни
Аз супоридани андоз озод карда мешаванд (ба объекти андозбанди дохил карда намешаванд):
1) даромади шахсоне, ки дар муассисаҳои дипломати ва (ё) консулгари кор мекунанд ва шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон намебошанд;
2) маблағҳое, ки ҳангоми корношоямии муваққати аз маблағҳои буҷетии барои суғуртаи иҷтимои ҷудошуда дода мешаванд.
Моддаи 262. Меъёрҳои андоз
1. Доир ба андози иҷтимоие, ки ба буҷет гузаронида мешавад, барои суғуртакунандагон меъёри 25 фоиз ва барои суғурташудагон 1 фоиз татбиқ мегардад.
2. Барои шахсони воқеии дар банди 4) қисми 1 моддаи 259 ҳамин Кодекс зикршуда меъёри андози иҷтимои ба 20 фоиз баробар аст.
Моддаи 263. Тартиби муайян кардан ва пардохтани андоз
1. Ҳаҷми андози иҷтимои, ки ба буҷет бояд гузаронда шавад, бо роҳи зарб задани объектҳои андозбанди мутобиқи моддаи 260 ҳамин Кодекс ба меъёрҳои дахлдори андозе, ки моддаи 262 ҳамин Кодекс муқаррар кардааст, муайян карда мешавад.
2. Андози иҷтимои дар ҳолатҳои дар банди 1), 2) ва 3) қисми 1 моддаи 259 ҳамин Кодекс зикршуда тибқи тартиби муқаррарнамудаи моддаи 161 ҳамин Кодекс нисбати музди меҳнати кормандон нигоҳ дошта шуда ба буҷет гузаронда мешавад.
3. Супорандагони дар қисми 2 моддаи 260 ҳамин Кодекс зикршуда андози иҷтимоиро ҳамзамон бо гузаронидани маблағ ба буҷет барои патент ё то ба охир расидани ҳар моҳе, ки барои он маблағи патент гузаронида шудааст, месупоранд.
4. Андозсупурандагоне, ки дар қисми 3 моддаи 260 ҳамин Кодекс зикр ёфтаанд, ҳар моҳ андози иҷтимоиро то рӯзи 10-уми моҳи минбаъдаи моҳи ҳисоботи месупоранд. Ҳамзамон пардохтҳои андози иҷтимои барои давраи аз апрели соли ҷори то марти соли оянда на камтар аз ҳаҷми ҳисобшуда бо дарназардошти музди меҳнати миёнаи моҳонаи номиналии кироякорон дар соли андози гузашта супорида мешаванд. Декларатсия дар бораи андози иҷтимоии пардохтнамудаи андозсупоранда барои соли андози ҳисоботи то 1 апрели соли минбаъдаи ҳисоботи ба мақоми андози маҳалли баҳисобгирии бақайдгирии супорандаи андози иҷтимои пешниҳод карда мешавад (Қонун аз 26 декабри соли 2005 № 114).
ФАСЛИ Х. АНДОЗИ ЗАМИН
БОБИ 36. АНДОЗИ ЗАМИН
Моддаи 264. Андозсупорандагон
Андози заминро заминистифодабарандагоне месупоранд, ки ба онҳо қитъаҳои замин барои истифодаи бемӯҳлат, мӯҳлатнок ва меросии якумра дода шудааст.
Моддаи 265. Объекти андозбанди
1. Андози замин бо назардошти сифату ҷойгиршавии қитъаи замин, арзиши кадастрии замин, таъиноти истифодабари ва хусусиятҳои экологии қитъаи замин муқаррар карда мешавад.
2. Асос барои муайян намудани андози замин бо назардошти муқаррароти қисми 1 ҳамин модда ҳуҷҷатҳои замину кадастрии истифодабарандаи замин мебошад.
Агар масоҳати замини амалан истифодашаванда назар ба масоҳати замини мутобиқи ҳуҷҷатҳои замину кадастрии андозсупоранда зиёд бошад, барои мақсадҳои андозбанди масоҳати замини амалан истифодашаванда қабул карда мешавад.
3. Маблағи андози замин аз натиҷаи фаъолияти ҳочагидории истифодабарандаи замин вобаста набуда, дар шакли пардохтҳои устувор барои воҳиди масоҳати замин ба ҳисоби як сол муқаррар карда мешавад.
Моддаи 266. Меъёрҳои андози замин барои заминҳои шаҳрҳо ва шаҳракҳо
1. Меъёрҳои андоз барои заминҳои шаҳрҳо ва шаҳракҳо дар ҳаҷмҳои зерин муқаррар карда мешаванд:
1) дар шаҳри Душанбе - 500 сомони аз ҳар гектар:
2) дар шаҳрҳои Хуҷанд, Қӯргонтеппа ва Кӯлоб - 375 сомони аз ҳар гектар;
3) дар шаҳрҳои тобеи ҷумҳури, вилояти ва шаҳри Хоруғ - 250 сомони аз ҳар гектар;
4) дар дигар шаҳр ва шаҳракҳо - 180 сомони аз ҳар гектар (Конун аз 22 декабри соли 2006 № 219).
Заминҳои истифодаи кишоварзи ва зери ҷангалу буттазорҳои шаҳрҳо ва шаҳракҳо тибқи минтақаҳои кадастрии моддаҳои 267 ё 308 ҳамин Кодекс андозбанди карда мешаванд.
Ба истиснои заминҳои аз андоз озод, ба масоҳати андозбандишавандаи замин ҳамаи заминҳои вобасташуда, аз ҷумла заминҳои зери сохтмон, иншоотҳо, қитъаҳое, ки барои нигоҳубини онҳо заруранд, минтақаҳои санитарию муҳофизатии объектҳо, минтақаҳои техники ва дигар минтақаҳо дохил мешаванд.
2. Замин барои сохтмони манзили истиқоматии шахсони воқеи дар шаҳр ва шаҳракҳо бояд тибқи тартиби зайл андозбанди гарданд:
1) майдони ҳар як қитъаи замине, ки ба истифодабарандаи замин тибқи ҳуҷҷати алоҳидаи (мустақили) муқарраркунандаи ҳуқуқ вобаста карда шудааст, бо мақсади андозбанди алоҳида барраси мегардад, ба истиснои ҳолатҳое, ки ин қитъаҳои замин ҳамҳудуд мебошанд. Ҳангоми андозбанди майдони қитъаҳои замини ҳамҳудуд, ки ба як андозсупоранда дар асоси Ҳуҷҷатҳои мухталифи (якчанд) муайянкунандаи ҳуқуқ вобаста карда шудаанд, ҷамъ карда шуда ва ин қитъаҳои ҳамҳудуди замин чун як қитъаи замин барраси мегарданд;
2) ҳисоби маблағи андози замин тибқи тартиби зайл вобаста ба ҳаҷми қитъаи замин, ки ба истифодабарандаи замин вобаста карда шудааст, анҷом дода мешавад:
а) то 800 метри мураббаъ - тибқи меъёри муқаррарнамудаи қисми 1 ҳамин модда;
б) бештар аз 800 метри мураббаъ то 2000 метри мураббаъ - маблағи андоз, ки тибқи зербанди а) ҳамин банд ҳисоб шудааст, ҷамъи маблағи бо назардошти меъёри 2-каратаи андози муқаррарнамудаи қисми 1 ҳамин модда ҳисобшуда, барои майдоне, ки аз 800 метри мураббаъ зиёд аст;
в) беш аз 2000 метри мураббаъ - маблағи андозе, ки тибқи зербанди
б) ҳамин банд ҳисоб карда шудааст, ҷамъи маблағи бо назардошти меъёри 5-каратаи андози муқаррарнамудаи қисми 1 ҳамин модда ҳисобшуда барои майдоне, ки аз 2000 метри мураббаъ зиёд аст.
Моддаи 267. Меъёрҳои андози замин барои заминҳои берун аз шаҳрҳо ва шаҳракҳо
1. Меъёрҳои миёнаи андоз аз як гектар замин дар минтақаҳои кадастрӣ ва намудҳои замин, ғайр аз заминҳое, ки бо андози ягона барои истеҳсолкунандагони маҳсулоти кишоварзӣ андозбандӣ мешаванд, ба андозаи зерин муқаррар мешаванд (Конун аз 22 декабри соли 2006 № 219) (бо сомонӣ):
+------------+------Т-----------+----+----+--------------+-----------ҷ
|Намудҳои | Заминҳои кишт ва | ч | а |Роҳ, кӯчаҳо, | Дигар |
| замин | дарахтҳои | а | л |иморати |заминҳое,ки|
|(қитъаҳо) | бисёрсола: обӣ/ | р | а |ҷамъиятӣ, |дар соҳаи |
+------------+ лалмӣ | о | ф |бешаҳо, |истеҳсоли |
| Номи | | г | з |майдонҳо, |маҳсулоти |
|минтақаи | | о | о |каналхо, ҷуйҳо|кишоварзӣ |
|кадастрӣ | | х | р |ва заҳбурҳо |истифода |
| | | х | х | |намешаванд |
| | | о | о | | |
+------------+------------------+----+----+--------------+-----------+
| | | | | | |
|Суғд, аз | | | | | |
|чумла | 60,0 / 11,0 | 2 | 4 | 7 | |
|минтақҳои | | | | | |
|кӯҳӣ | | 4 | 6 | 6 | 0.8 |
| | | | | | |
+------------+------------------+----+----+--------------+-----------+
| | | | | | |
|Ҳисор, аз | | | | | |
|ҷумла | 64,0 / 26,0 | 4 | 5 | 6 | 1 |
|минтақаҳои | | | | | |
|кӯҳӣ | | 4 | 5 | 5 | 0,8 |
| | | | | | |
+------------+------------------+----+----+--------------+-----------+
| | | | | | |
|Рашт | 52,0/38,0 | 4 | 6 | 6 | 0,8 |
| | | | | | |
+------------+------------------+----+----+--------------+-----------+
|Кӯлоб, аз | | | | | |
|чумла | 66,0/31,0 | 3 | 5 | 6 | 1 |
|минтақаҳои | | | | | |
|кӯҳӣ | | 4 | 6 | 5 | 0,8 |
| | | | | | |
+------------+------------------+----+----+--------------+-----------+
|Вахш, аз | | | | | |
|ҷумла | 93,0/23,0 | 2 | 4 | 7 | 1 |
|минтақаҳои | | | | | |
|кӯҳӣ | | 4 | 4 | 5 | 0,8 |
| | | | | | |
+------------+------------------+----+----+--------------+-----------+
|Вилояти | | | | | |
|Мухтори | | | | | |
|Куҳистони | | | | | |
|Бадахшон | 18,0/8,0 | 2 | 3 | 3 | 0,8 |
|(бе минтақаи| | | | | |
|Мурғоб) | | | | | |
+---Р--------+------------------+----+----+--------------+-----------+
2. Меъёрҳои миёнаи андози заминро дар ҳудуди минтақаҳои кадастри доир ба ноҳияҳои ҷумҳури тибқи тартиби муқаррарнамуда Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бо пешниҳоди Кумитаи давлатии заминсозии Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ мекунад.
3. Қитъаҳои замини наздиҳавлиги бояд тибқи тартиби зайл андозбанди карда шаванд:
1) майдони ҳар як қитъаи замини наздиҳавлиги, ки ба истифодабарандаи замин тибқи ҳуҷҷати алоҳидаи (мустақили) муқарраркунандаи ҳуқуқ вобаста карда шудааст, бо мақсади андозбанди алоҳида барраси мегардад, ба истиснои ҳолате, ки ин қитъаҳои замини наздиҳавлиги ҳамҳудуд бошанд. Ҳангоми андозбанди майдони қитъаҳои замини наздиҳавлигии ҳамҳудуд, ки ба як истифодабарандаи замин дар асоси ҳуҷҷатҳои мухталифи (якчанд) муқарраркунандаи ҳуқуқ вобаста карда шудаанд, ҷамъ карда шуда, ин қитъаҳои замини наздиҳавлигии ҳамҳудуд ҳамчун як қитъаи замини наздиҳавлиги барраси мегарданд;
2) ҳисоби маблағи андози замин тибқи тартиби зайл, вобаста ба андозаи қитъаи замини наздиҳавлиги, ки ба истифодабарандаи замин вобаста карда шудааст, анҷом дода мешавад:
а) агар андозаи қитъаи замини наздиҳавлиги дар доираи меъёри муқаррарнамудаи Кодекси замини Ҷумҳурии Тоҷикистон бошад - тибқи меъёрҳои муқаррарнамудаи қисми 1 ҳамин модда;
б) агар андозаи қитъаи замини наздиҳавлиги аз доираи меъёри муқаррарнамудаи Кодекси замини Ҷумҳурии Тоҷикистон зиёд бошадмаблағи андози тибқи зербанди а) ҳамин банд ҳисобшуда, ҷамъи маблағи 172 бо назардошти меъёри 2-каратаи андози муқаррарнамудаи қисми 1 ҳамин модда ҳисобшуда барои майдоне, ки аз меъёри муқаррарнамудаи Кодекси замини Ҷумҳурии Тоҷикистон зиёд аст.
4. Замини чарогоҳҳо, алафзорҳо ва бешаҳо, дигар заминҳое, ки дар соҳаи истеҳсоли маҳсулоти кишоварзӣ истифода намешаванд ва барои бунёди боғҳо ва токзорҳо истифода шудаанд, дар давоми 5 сол аз соли бунёди нн боғҳо ва токзорҳо аз андозбандӣ озод мешаванд.
Дар бораи майдони воқеии боғҳо ва токзорҳое, ки дар мавсими шинондани ниҳолҳои бисёрсола дар замини чарогоҳҳо, алафзорҳо Ев бешазорҳо, дигар заминҳое, ки дар соҳаи истеҳсоли маҳсулоти кишоварзӣ истифода намешаванд, бунёд карда шудаанд, андозсупоранда ба таври хаттӣ ба мақоми андози ҳудудӣ дар давоми 30 рӯзи тақвими аз рӯзи анҷом ёфтани ин кор ахборот медиҳад. Дар акси хол боғҳо ва токзорҳое, ки дар замини чарогоҳҳо, алафзорҳо ва бешазорҳо, дигар заминҳое, ки дар соҳаи истеҳсоли маҳсулоти кишоварзӣ истифода намешаванд, бунёд карда шудаанд, бояд ҳамчун заминҳои бо дарахтҳои бисёрсола бандбуда, бе пешниҳоди давраи 5-солаи имтиёзноки дар боло зикргардида андозбандӣ карда шаванд.
5. Заминҳои дар бандҳои 7 ва 8 моддаи 271 ҳамин Кодекс нишондодашуда аз андозбандӣ озод мешаванд (Конун аз 22 декабри соли 2006 № 219).
Моддаи 268. Тартиби умумии ҳисоб кардан ва пардохтани андози замин
1. Андози замин бо роҳи зарб задани объекти андозбанди (масоҳати қитъаи замин) ба меъёрҳои дахлдори андози замин алоҳида ба ҳар як қитъаи замин ҳисоб карда мешавад.
Меъёрҳои андози замин барои соли ояндаи буҷети нисбат ба меъёрҳои амалкунандаи соли ҷории буҷети аз ҳисоби 0,7 пункти фоизи ба ҳар пункти фоизии таваррум, ки ҳангоми ташаккули буҷети давлати барои соли ояндаи буҷети ба назар гирифта мешавад, индексатсия карда мешаванд.
2. Андози замин аз моҳи минбаъдаи моҳе, ки дар он андозсупоранда ҳуқуқи истифода ё ҳуқуқи истифодаи меросии якумраи қитъаи заминро гирифтааст, ҳисоб карда мешавад.
3. Ҳангоми қатъ гаштани ҳуқуқи истифода ё ҳуқуқи истифодаи меросии якумраи қитъаи замин, андози замин барои шумораи моҳҳои дар асл истифода бурдани қитъаи замин, аз ҷумла моҳи қатъ гаштани ҳуқуқҳои номбаршуда ҳисоб карда мешавад.
4. Ҳангоми дар давоми соли андоз гузаронидани заминҳои маҳали аҳолинишин (қитъаи замин) аз як гурӯҳи маҳалли аҳолинишин ба гурӯҳи дигар, андози замин барои соли ҷори аз андозсупорандагон тибқи меъёрҳои қаблан муқарраршуда барои чунин заминҳои маҳалли аҳолинишин (қитъаи замин), дар соли оянда бошад, тибқи меъерҳое, ки барои гурӯҳи дигари заминҳои маҳали аҳолинишин муқаррар шудааст, ситонида мешавад.
5. Ҳангоми барҳам додани нуқтаи аҳолинишин ва дохил намудани ҳудуди он ба таркиби дигар нуқтаи аҳолинишин дар ҳудуди нуқтаи барҳамхӯрдаи аҳолинишин меъёри нав аз 1 январи соли минбаъдаи соле, ки дар он барҳамдиҳи ба вуқӯъ омадааст, татбиқ мешавад.
Моддаи 269. Тартиби пешниҳоди ҳисобу китоби андоз
1. Андозсупорандагон, ба ғайр шахсони воқеи, ҳар сол на дертар аз 1 марти соли ҷори ба мақомоти андози маҳали ҷойгиршавии қитъаи замин ҳисоботи андози заминро, ки бояд дар соли ҷори супоранд, пешниҳод менамоянд. Шакл ва тартиби ҳисоботи номбурдаро мақоми ваколатдори давлати муқаррар менамояд.
2. Мақомоти андози маҳали ҷойгиршавии қитъаи замин андози замини шахсони воқеиро, ки бояд супоранд, ҳисоб менамоянд. Шакл ва тартиби ҳисоби номбурдаро мақоми ваколатдори давлати муқаррар менамояд.
Шахси воқеи оид ба ӯҳдадориҳои андозиаш доир ба андози замин дар мӯҳлати на дертар аз 1 июни соли ҷори аз ҷониби мақомоти андози дахлдор бояд огоҳонида шавад. Шакли огоҳнома оид ба ӯҳдадориҳои андози заминро мақоми ваколатдори андоз муқаррар менамояд.
3. Доир ба қитъаҳои замини аз нав ҷудокардашуда ҳисоби андози замин дар давоми 30 рӯзи тақвими аз лаҳзаи ҷудокуни пешниҳод мешавад.
4. Мақомоти андоз супорандагони андози заминро ба ҳисоб гирифта, дурустии ҳисоби саривақти ва супоридани андозро назорат мекунанд.
Моддаи 270. Мӯҳлати пардохти андози замин
1. Маблағи андози замин барои соли ҷории андоз дар асоси ҳисоботи пешниҳодшуда мутобиқи моддаи 269 ҳамин Кодекс, аз ҷониби андозсупорандагон, ба истиснои шахсони воқеи, дар мӯҳлатҳои зерин супорида мешавад:
1) доир ба заминҳои дар моддаи 266 ҳамин Кодекс зикршуда на дертар аз 15 феврал, 15 май, 15 август ва 15 ноябри соли ҷори бо ҷамъбасти афзоянда аз оғози сол дар ҳаҷми мутаносибан на камтар аз 25 фоиз, 50 фоиз, 75 фоиз ва 100 фоизи маблағи солона (Қонун аз 26 декабри соли 2005 № 114);
2) доир ба заминҳои дар моддаи 267 ҳамин Кодекс зикршуда на дертар аз 15 феврал, 15 май, 15 август ва 15 ноябри соли ҷори бо ҷамъбасти афзоянда аз оғози сол дар ҳаҷми мутаносибан на камтар аз 15 фоиз, 35 фоиз, 60 фоиз ва 100 фоизи маблағи солона (Қонун аз 26 декабри соли 2005 № 114).
2. Маблағи андози замин барои соли ҷории андоз аз ҷониби шахсони воқеи дар асоси огоҳномае, ки мақомоти андози дахлдор ба онҳо доир ба заминҳои дар моддаҳои 266 ва 267 ҳамин Кодекс зикршуда мерасонанд, дар мӯҳлатҳои на дертар аз 15 июн, 15 август ва 15 ноябри соли ҷори бо ҷамъбасти афзоянда аз оғози сол дар ҳаҷми мутаносибан на камтар аз 33 фоиз, 66 фоиз ва 100 фоизи маблағи солона (Қонун аз 26 декабри соли 2005 № 114).
Агар бо ягон сабаб огоҳномаи мақомоти андоз оид ба ӯҳдадориҳои андози замин ба шахси воқеи то 1 июни соли ҷори нарасида бошад, чунин шахси воқеи ӯҳдадор аст дар ин маврид мустақилона ба мақоми андози маҳали ҷойгиршавии қитъаи замин хабар диҳад ва ҳамаи маблағи андози заминро барои соли ҷории андоз дар мӯҳлати на дертар аз 15 декабри соли ҷори супорад (бо назардошти маблағсупориҳои афзояндаи мӯҳлати супориданашон расида).
Моддаи 271. Имтиёзҳо барои андози замин
Аз андози замин инҳо озод мебошанд:
1) ҳудуди мамнӯъгоҳҳо, боғҳои милли ва дендрологи, ботаники мутобиқи номгӯи чунин ташкилотҳо ва ҳаҷми ҳудудҳои онҳо, ки аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар гаридааст;
2) заминҳое, ки ташкилотҳои буҷети ва Бонки миллии Тоҷикистон ва муассисаҳои он барои татбиқи мақсад, вазифа ва амалҳое, ки дар ҳуҷҷатҳои таъсисии чунин ташкилоту муассисаҳо дарҷ шудаанд, истифода мебаранд;
3) замини ташкилотҳое, ки дар онҳо биноҳои истифодабарандаи онҳо воқеъ гардида, аз ҷониби давлат ҳамчун ёдгориҳои таърихи, фарҳанги ва меъмори ҳифз карда мешавад, тибқи номгӯи ташкилотҳо ва ҳаҷми қитъаҳои замине, ки Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар намудааст;
4) заминҳои барои истифода гирифташуда, ки мутобиқи хулосаи Кумитаи давлатии заминсозии Ҷумҳурии Тоҷикистон бо мувофиқаи мақоми ваколатдори давлати вайроншуда (рекултиватсия талабкунанда) эътироф шудаанд ва заминҳое, ки дар зинаи азхудкунии кишоварзи мебошанд, дар соли барои истифода (азхудкуни) гирифташуда ва дар давоми 5 соли минбаъда аз соли қабул намудани (оғози азхудкунии) чунин заминҳо;
5) заминҳое, ки таҳти хати мушоҳида дар тӯли сарҳади давлати қарор доранд;
6) заминҳои истифодаи умумии нуқтаҳои аҳолинишин ва хоҷагиҳои коммунали, аз ҷумла қабристонҳо, ба истиснои чунин заминҳо, ки дар онҳо фаъолияти соҳибкори анҷом дода мешавад;
7) заминҳое, ки дар зери пиряхҳо, ярч, дарёҳо ва кӯлҳо воқеъ мебошанд;
8) заминҳои захираи озоди давлати;
9) заминҳои таҳти роҳҳои автомобилии истифодаи умум ва роҳи оҳан, инчунин таҳти объектҳои давлатии обтаъминкуни ва таҷҳизоти оби қарордошта;
10) заминҳое, ки барои таъмини фаъолияти мақомоти ҳокимияти давлати ва идоракуни, инчунин барои таъмини мудофиа ва бехатарии Ҷумҳурии Тоҷикистон мутобиқи ҷойгиркуни ва масоҳати муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дода шудаанд;
11) қитъаҳои заминҳои наздиҳавлиги ва заминҳое, ки барои сохтмони манзил ба иштирокчиёни Ҷанги Бузурги Ватани ва шахсони ба онҳо баробаркардашуда ҷудо гардидаанд;
12) қитъаҳои заминҳои наздиҳавлигие, ки ба шаҳрвандони аз дигар ноҳияҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон барои зисти муқими ба ноҳияҳои муайянкардаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон омадаанд (муҳоҷир), ҷудо карда мешаванд, дар соли ҷудо намудан ва ба мӯҳлати 3 соли тақвимие, ки баъди аз соли ҷудо намудани чунин заминҳо фаро мерасад;
13) қитъаҳои заминҳои наздиҳавлиги ва заминҳои барои сохтмони манзил ба муаллимони дар муассисаҳои таҳсилоти ҳамагонии деҳот коркунанда ҷудо кардашуда, дар давраи кори онҳо дар чунин муассисаҳо;
14) заминҳое, ки мустақиман барои мақсадҳои илми ва таълими, инчунин озмоиши навъҳои зироатҳои кишоварзи, дарахтхои ороиши ва мевадиханда аз ҷониби ташкилотҳои илми, хоҷагиҳои экспериментали ва илмию озмоиши, муассисаҳои илмию тадқиқоти ва муассисаҳои таълимии самтҳои кишоварзи ва хоҷагии ҷангал тибқи ҳаҷми замин ва мутобиқи номгӯи истифодабарандагони замин, ки Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамояд, истифода мегарданд (Конун аз 22 декабри соли 2006 № 219);
15) қитъаҳои заминҳои наздиҳавлиги ва заминҳое, ки барои сохтмони манзил ба маъюбони ҳамаи гурӯҳҳо ҷудо карда шудаанд, дар ҳолати мавҷуд набудани аъзои оилаи қобили меҳнат;
16) қитъаҳои заминҳои наздиҳавлиги, ки ба шахсони дар банди 14) моддаи 141 ҳамин Кодекс, аъзои оилаи онҳо, инчунин афсарон, прапоршикҳо, хизматчиёни ҳарбии зиёда аз мӯҳлат ва занон - хизматчиёни ҳарби, ки вобаста ба саломати ё дар натиҷаи ихтисори штат аз хизмат озод карда шуда, дорои собиқаи кории тақвимии 20-сола ва бештар аз он мебошанд, дар доираи меъёрҳои муқаррарнамудаи Кодекси замини Ҷумҳурии Тоҷикистон;
17) заминҳое, ки барои корхонаю ташкилот ҷудо карда шудаанд, агар на камтар аз 50 фоизи кормандони онҳоро маъюбон ташкил диҳанд.
ФАСЛИ ХI. АНДОЗҲО АЗ ИСТИФОДАБАРАНДАГОНИ ҚАЪРИ ЗАМИН
БОБИ 37. МУҚАРРАРОТИ УМУМИ
Моддаи 272. Муносибатҳое, ки ҳамин фасл танзим менамояд
1. Ҳамин фасл хусусиятҳои вобаста ба иҷрои ӯҳдадориҳои андоз, ки аз қарордодҳо барои истифодаи қаъри замин бармеоянд ва тартиби ҳисоб ва супоридани маблағҳои махсуси истифодабарандагони қаъри заминро, ки бонусҳо (обунави, дарёфти тиҷорати, истихроҷи) ва роялтиро дар бар мегиранд, муайян менамояд.
2. Шахсони воқеи ва ҳуқуқие, ки қарордодҳои истифодаи қаъри заминро дар Ҷумҳурии Тоҷикистон татбиқ (иҷро) менамоянд, дар баробари пардохтҳои махсуси истифодабарандагони қаъри замин супорандагони дигар андозҳои муқаррарнамудаи ҳамин Кодекс мебошанд, агар онҳо ба талаботи ҳамин Кодекс нисбати супорандагони дигар андозҳо ҷавоб дода тавонанд.
3. Тамоми намудҳои бонусҳо ва роялти барои мақсадҳои андоз аз фоида (андози даромади соҳибкорони инфироди), аз даромади умуми тарҳ карда мешаванд.
Моддаи 273. Супорандагон
Супорандагони пардохтҳои махсуси истифодабарандагони қаъри замин (минбаъд - "пардохтҳои махсус") шахсони воқеи ва ҳуқуқие мебошанд, ки амалиётро оид ба истифодаи қаъри замин дар Ҷумҳурии Тоҷикистон (минбаъд - "истифодабарандагони қаъри замин") содир менамоянд, аз ҷумла истихроҷи канданиҳои фоиданок аз ташкилаҳои техногении минерали.
Моддаи 274. Муқаррар намудани низоми андоз дар қарордодҳои оид ба истифодаи қаъри замин
1. Низоми андоз, ки барои истифодабарандаи қаъри замин муқаррар карда мешавад, танҳо дар қарордод оид ба истифодаи қаъри замин (минбаъд-"қарордод"), ки тибқи тартиби муайяннамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон байни истифодабарандаи қаъри замин ва мақоми салоҳиятдори ваколатдорнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон (минбаъд - "мақоми салоҳиятдор") имзо шудааст, муайян карда мешавад.
2. Низоми андозе, ки дар қарордод муқаррар карда мешавад, бояд ба талаботи қонунгузории андози Ҷумҳурии Тоҷикистон дар санаи бастани (имзо намудани) қарордод мувофиқат намояд.
3. Масъалаҳои вобаста ба супоридани андозҳо ва пардохтҳои махсусро ба иҷозатномаҳо ва дигар асноде, ки бо истифодаи қаъри замин алоқаманд мебошанд, ҳамроҳ кардан манъ аст, ба истиснои қарордодҳо оид ба истифодаи қаъри замин.
4. Дар мавриде, ки истифодаи қаъри заминро бо як қарордод якчанд андозсупорандагон амали менамоянд, низоми андози дар қарордод муқарраршуда барои ҳамаашон ягона мебошад.
Дар баробари ин фаъолияти якчанд андозсупорандае, ки дар доираи чунин қарордод иҷро мешавад, барои мақсади андозбанди ҳамчун андозсупорандаи ягона ҳисоб ёфта, онҳо ӯҳдадор мебошанд баҳисобгарии ягонаи муштаракро пеш баранд, ҳамаи андозҳо ва маблағҳои махсуси дар қарордод мутобиқи қонунгузории андози Ҷумҳурии Тоҷикистон муқарраршударо супоранд.
5. Истифодабарандагони қаъри замине, ки дар асоси зиёда аз як қарордод фаъолият мекунанд, даромад ва хароҷотро дар доираи қарордодҳои гуногун барои муайян намудани андозҳо ва пардохтҳои махсус наметавонанд якҷоя намоянд. Доир ба ҳар як қарордод бояд баҳисобгирии алоҳидаи даромадҳо ва хароҷот, инчунин баҳисобгарии алоҳидаи андозҳо ва пардохтҳои махсус пеш бурда шавад.
6. Муқаррароти қисми 5 ҳамин модда дар ҳолатҳое, ки истифодабарандагони қаъри замин дар асоси зиёда аз як қарордод фаъолият мекунанд ва ҳамаи ин қарордодҳо ба истихроҷи канданиҳои фоиданоки умумимаъмӯли ва (ё) обҳои зеризамини баста шудаанд, татбиқ намегардад, ба шарте агар ҳамаи чунин қарордодҳо истихроҷи дигар намуди канданиҳои фоиданокро дар бар нагиранд.
7. Истифодабарандаи қаъри замин ӯҳдадор аст баҳисобгарии алоҳидаро барои ҳисоби ӯҳдадориҳои андоз мутобиқи низоми андозе, ки қарордод пешбини намудааст ва ҳисоб намудани ӯҳдадориҳои андоз оид ба фаъолияти аз доираи чунин қарордод берунро (бо истифодаи қаъри замин алоқаманд набуда) амали намояд.
8. Муқаррароти қисми 7 ҳамин модда дар хусуси баҳисобгирии алоҳида дар ҳолатҳое, ки истифодабарандагони қаъри замин дар баробари фаъолият тибқи қарордоди истихроҷи канданиҳои фоиданоки умумимаъмули ва (ё) обҳои зеризамини, фаъолиятеро анҷом медиҳанд, ки аз доираи чунин қарордодҳо берун аст (новобаста бо истифодаи қаъри замин), татбиқ намегардад.
9. Ҳангоми бо мақсади соҳибкори коркард намудани канданиҳои фоиданоки ҳамрадифи дар қарордод пешбининашуда истифодабарандаи қаъри замин доир ба онҳо мувофиқи муқаррароти боби 39 ҳамин Кодекс роялти месупорад.
Моддаи 275. Низоми андоз оид ба амалиёте, ки ба истифодаи қаъри замин мансуб нест
Иҷрои ӯҳдадориҳои андоз доир ба фаъолият, ки дар доираи қарордод сурат мегирад, истифодабарандаи қаъри заминро аз иҷрои ӯҳдадориҳои андози пешбининамудаи ҳамин Кодекс барои фаъолияти берун аз қарордод (ки ба истифодаи қаъри замин мансуб намебошад) мутобиқи қонунгузории андоз, ки дар санаи пайдо шудани чунин ӯҳдадориҳо (ки ба истифодаи қаъри замин марбут намебошад) амал мекунад, озод наменамояд.
Моддаи 276. Устувории низоми андоз
1. Низоми андози муайяннамудаи қарордод, ки мутобиқи тартиби муқарраршуда баста шуда, аз экспертизаи ҳатмии андоз гузаштааст, ба истиснои ҳолати пешбининамудаи қисми 2 ҳамин модда, то охири мӯҳлати амали чунин қарордод бетағйир амал мекунад.
2. Ҳангоми ворид намудани тағйирот ба қонунгузории андоз баъди санаи имзои қарордод, ки боиси имконнопазирии риояи минбаъдаи шартҳои ибтидои мегардад, Истифодабарандаи қаъри замин ва намояндагони мақоми салоҳиятдор, мақоми ваколатдори давлати ва Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон метавонанд ба қарордод тағйирот ё иловаҳое ворид намоянд, ки барои барқарор намудани манфиатҳои иқтисодии тарафҳо мутобиқи ҳолате, ки дар лаҳзаи имзои қарордод мавҷуд буд, заруранд. Ин тағйирот ё ислоҳи шарти қарордод дар давоми шаст рӯз аз лаҳзаи ба таври хатти ирсол намудани огоҳномаи хаттии мақоми ваколатдори давлати ба истифодабарандаи қаъри замин ё ирсоли баръакси чунин огоҳнома ворид карда мешаванд.
3. Ҳангоми бекор кардани намудҳои алоҳидаи андозҳо ва пардохтҳои махсус, ки дар қарордод пешбини шудаанд, Истифодабарандаи қаъри замин супоридани онҳоро ба буҷет то ворид намудани тағйироти дахлдор ба қарордод бо мақсад ва тартиби пешбининамудаи қисми 2 ҳамин модда, тибқи тартиб ва ҳаҷми муқаррарнамудаи қарордод анҷом медиҳад.
Моддаи 277. Анбозбандии гузашт намудани ҳуқуқҳо
Даромадҳое, ки ҳангоми гузашт намудан аз ҳуқуқҳои фароҳамовардаи қарордод ба даст меоянд, бояд тибқи тартиби муқаррарнамудаи ҳамин Кодекс андозбанди шаванд.
Моддаи 278. Экспертизаи андоз
1. Экспертизаи андоз - экспертизаи махсус буда, таҳлил ва баҳодиҳии лоиҳаи қарордоди байни истифодабарандаи қаъри замин ва мақоми салоҳиятдор басташуда, иловаю тағйироти онро дар бар мегирад, ки бо мақсади муайян намудани низоми андоз, аз ҷумла мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар намудани пардохтҳои махсус гузаронда мешавад.
2. Тамоми қарордодҳое, ки байни истифодабарандаи қаъри замин ва мақоми салоҳиятдор (тарафҳои аҳдкунанда) баста мешаванд, то лаҳзаи баста (имзо) шуданашон бояд тибқи тартиб ва мӯҳлати муайяннамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон экспертизаи ҳатмии андозро гузаранд. Ин муқаррарот нисбати тағйирот ва иловаҳое, ки ба қарордодҳои қаблан басташуда ворид карда мешаванд, низ татбиқ мегардад.
3. Ҳангоми тағйирёбии қонунгузории андоз дар давраи аз санаи гузаронидани экспертизаи андоз то санаи имзо намудани қарордод, низоми андоз бояд тавассути экспертизаи такрории андоз ба ин тағйирот мутобиқ гардонида шавад.
4. Низоми андоз, ки тибқи натиҷаи экспертизаи андоз муайян шудааст, бояд ҳатман ба матни ниҳоии қарордод бе ягон тағйирот ва тасҳеҳ дохил карда шавад.
БОБИ 38. БОНУСҲО
Моддаи 279. Муқаррароти умуми оид ба бонусҳо
1. Бонусҳо пардохтҳои устуворонаи истифодабарандагони қаъри замин мебошанд ва дар шакли пули, тибқи ҳаҷм ва тартиби дар қарордоди истифодаи қаъри замин муқарраргардида супорида мешаванд.
2. Истифодабарандагони қаъри замин, бо дарназардошти шартҳои инфиродии истифодаи қаъри замин намудҳои зерини бонусро месупоранд:
1) бонуси обунави;
2) бонуси кашфи тиҷорати;
3) бонуси истихроҷ.
3. Мутобиқи самаранокии иқтисодии қарордодҳои имзошаванда мумкин аст дар онҳо як ё якчанд намуди бонусҳо муқаррар карда шавад.
Моддаи 280. Бонуси обунави
Бонуси обунави пардохти яккаратаи устуворонаи истифодабарандаи қаъри замин барои ҳуқуқи фаъолият ҷиҳати истифодаи қаъри замин дар ҳудуди қарордоди мебошад ва ҳангоми бастани қарордод мувофиқи тартиби муайяннамудаи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда мешавад.
Моддаи 281. Тартиби муқаррар намудан, ҳаҷм ва мӯҳлати пардохти бонуси обунави
1. Ҳаҷмҳои ибтидоии бонусҳои обунавиро, аз ҷумла мувофиқи шартҳои гузаронидани тендер, мақоми салоҳиятдор бо мувофиқаи Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ва мақоми ваколатдори давлати муайян менамояд.
2. Ҳаҷми ниҳоии бонуси обунави дар қарордод вобаста ба аҳамияти иқтисодии конҳои (ҳудудҳои) барои истифода супоридашаванда, аммо на пасттар аз ҳаҷмҳои ибтидои муқаррар карда мешавад.
3. Мӯҳлати пардохти бонуси обунавиро қарордод дар мӯҳлати на дертар аз 30 рӯзи тақвими аз санаи бастани қарордод, муқаррар менамояд.
Моддаи 282. Эъломияи андоз
Эъломия оид ба бонуси обунави аз ҷониби истифодабарандаи қаъри замин ба мақоми андози маҳалли баҳисобгирии худаш то рӯзи 15-уми моҳи минбаъдае, ки баъди моҳи фарорасии мӯҳлати пардохт омадааст, супорида мешавад.
Моддаи 283. Бонуси кашфи тиҷорати
1. Бонуси кашфи тиҷорати маблағсупори барои ҳар як кашфи тиҷорати дар ҳудуди қарордоди, аз ҷумла барои кашфи канданиҳои фоиданок дар рафти гузаронидани кофтукови иловагии конҳо мебошад, ки боиси афзоиши захираҳои дар ибтидо муқарраршудаи истихроҷшаванда мегардад, ба истиснои ҳолатҳое, ки дар қисми 2 ҳамин модда зикр шудаанд.
2. Бонуси кашфи тиҷорати тибқи қарордодҳо барои кашфи конҳои канданиҳои фоиданоке, ки истихроҷи минбаъдаи онҳоро пешбини намекунанд, муқаррар карда намешавад.
3. Кашфи тиҷорати - ин захираҳои навъҳои алоҳидаи канданиҳои фоиданок мебошад, ки дар доираи ҳудуди қарордоди кашф шуда, мувофиқи тартиби муқарраршуда тасдиқ гардидаанд ва барои истихроҷ аз ҷиҳати иқтисоди самаранок мебошанд.
Моддаи 284. Тартиби ҳисоб кардан ва ҳаҷми бонуси кашфи тиҷорати
1. Тартиби ҳисоб намудани бонуси кашфи тиҷоратиро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян мекунад.
2. Ҳаҷми бонуси кашфи тиҷоратиро қарордод муқаррар менамояд.
Моддаи 285. Эъломияи андоз ва мӯҳлати пардохт
Эъломияи оид ба бонуси кашфи тиҷорати аз ҷониби истифодабарандаи қаъри замин ба мақоми андози маҳали баҳисобгирии худ дар мӯҳлати на дертар аз 30 рӯзи тақвими аз санаи тасдиқ шудани кашфи тиҷорати мувофиқи тартиби муқарраргардида пешниҳод гардида, бонуси кашфи тиҷорати на дертар аз ҳамин мӯҳлат пардохта мешавад.
Моддаи 286. Бонуси истихроҷ
Бонуси истихроҷ пардохти устуворона буда, мунтазам, ҳангоми расидан ба дараҷаи ҳаҷми истихроҷ ки дар қарордод муайян шудааст, аз ҷониби истифодабарандаи қаъри замин супорида мешавад.
Моддаи 287. Тартиби ҳисобкуни, ҳаҷм ва мӯҳлати пардохти бонуси истихроҷ
1. Тартиби ҳисоб намудани бонуси истихроҷро доир ба гурӯҳҳои канданиҳои фоиданок Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян мекунад.
2. Ҳаҷми бонуси истихроҷро қарордод барои истифодаи қаъри замин муқаррар менамояд.
3. Бонуси истихроҷ дар мӯҳлати на дертар аз рӯзи 15-уми моҳи минбаъда, ки дар он дараҷаи ҳаҷми истихроҷи дар қарордод муайяншуда фаро расидааст, пардохта мешавад (Қонун аз 26 декабри соли 2005 № 114).
Моддаи 288. Эъломияи андоз
1. Эъломияи оид ба бонуси истихроҷ аз ҷониби истифодабарандаи қаъри замин ба мақоми андоз дар маҳалли баҳисобгирии худаш на дертар аз мӯҳлати муқарраршуда барои супоридани бонуси истихроҷ пешниҳод карда мешавад.
2. Шакли эъломияҳои андоз ва тартиби навиштани онҳоро доир ба бонуси обунави, бонуси кашфи тиҷорати ва бонуси истихроҷ мақоми ваколатдори давлати бо мувофиқаи мақоми салоҳиятдор муқаррар менамояд.
БОБИ 39. РОЯЛТИ
Моддаи 289. Муқаррароти умуми оид ба роялти
1. Роялти пардохте мебошад, ки истифодабарандаи қаъри замин дар алоҳидаги, доир ба ҳар як намуди (доир ба тамоми намудҳои) канданиҳои фоиданоки дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон истихроҷшаванда месупорад, новобаста аз он, ки онҳо ба харидорон (қабулкунандагон) таҳвил (бор карда фиристода) шудаанд ё барои эҳтиёҷоти худи истифода гардидаанд.
2. Роялтие, ки дар қарордод барои истифодаи қаъри замин муқаррар шудааст, ба истиснои ҳолатҳои пешбининамудаи қисми 3 ҳамин модда, дар шакли пули супорида мешавад.
3. Дар рафти фаъолият тибқи қарордод шакли пулии пардохти роялти бо қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон метавонад дар асоси созишномаи иловагии истифодабарандаи қаъри замин бо мақоми салоҳиятдор муваққатан пурра ё қисман ба шакли пардохти натурали, ки ба шакли пули баробар аст, иваз карда шавад. Ҳангоми бастани (имзои) созишномаи иловаги оид ба шакли натуралии пардохти роялти бояд муқаррароти моддаи 295 ҳамин Кодекс риоя карда шавад.
Моддаи 290. Супорандагон
Супорандагони роялти истифодабарандагони қаъри замине мебошанд, ки канданиҳои фоиданок, аз ҷумла канданиҳои фоиданокро аз ташкилаҳои минералии техногени истихроҷ менамоянд, сарфи назар аз он, ки таҳвили (бор карда фиристодани) онҳо дар давраи ҳисоботи сурат гирифтааст ё на.
Моддаи 291. Тартиби муқаррар намудани роялти
1. Ҳаҷми роялти дар асоси объекти андозбанди, заминаи ҳисобкуни ва меъёр муайян карда мешавад.
2. Барои ҳисоб намудани роялти:
1) объекти андозбанди доир ба ҳамаи намудҳои канданиҳои фоиданок аз ҳаҷми истихроҷи канданиҳои фоиданок ё ҳаҷми маҳсулоти молии якуми аз истихроҷи аслии канданиҳои фоиданок гирифташуда, ки дар асоси воҳидҳои дахлдори натуралии ченак муайян шудааст, иборат мебошад.
Ҳамзамон маҳсулоти молии якум метавонанд инҳо бошанд:
а) худи канданиҳои фоиданок:
- нафт, гази табий ва конденсати газ;
- ангишт ва слансҳои сӯзишвори;
- маъданҳои моли;
- обҳои зеризамини, аз ҷумла аз коркарди аввалин гузашта;
- слюда, асбест, ашё барои истеҳсоли маводи сохтмон;
- ашёи хоми ғайримаъдани барои металлургия;
б) металлҳои қиматбаҳо ва (ё) металлҳои софи химияви дар қум, маъданҳо,консентратҳо;
в) консентрати металлҳои сиёҳ, ранга, нодир ва радиоактиви, ашёи кимиёвии кӯҳи;
г) сангҳои қиматбаҳо, ашёи сангҳои ороиши ва пезооптикии аз коркарди якум гузашта;
д) оид ба дигар канданиҳои фоиданок - ашёи минералии аз коркарди якум гузашта;
2) заминаи ҳисоби роялти арзиши канданиҳои фоиданок мебошад, ки тибқи моддаи 292 ҳамин Кодекс муайян карда мешавад;
3) меъёри роялти дар ҳар як қарордод ба таври инфироди, вобаста аз самаранокии иқтисодии лоиҳа алоҳида доир ба ҳар намуди (доир ба ҳамаи намудҳои) канданиҳои фоиданок, ба истиснои канданиҳои фоиданоки маъмӯли ва обҳои зеризамини, тибқи тартибе, ки Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бо назардошти муқаррароти қисмҳои 3, 4 ва 5 ҳамин модда муайян намудааст, муқаррар карда мешавад. Дар баробари ин меъёри ҳадди ақали роялти доир ба ҳама гуна канданиҳои фоиданок бояд на камтар аз 0,5 фоиз бошад.
3. Меъёри роялти нисбати карбогидридҳо тибқи ҷадвали тағйирёбанда (зинадор), чун фоизе мебошад, ки вобаста ба ҳаҷми истихроҷ бо воҳидҳои натуралии ченак ва (ё) аз арзиши ҳаҷми истихроҷ бо яке аз ду усули зерин муқаррар карда мешавад:
1) аз ҳаҷми истихроҷи ҷамъшуда ва (ё) арзиши истихроҷи ҷамъшудаи карбогидридҳо дар тамоми давраи фаъолияти дар қарордод пешбинишуда;
2) аз ҳаҷми истихроҷи ҷамъшуда ва (ё) арзиши истихроҷи ҷамъшуда дар ҳар соли алоҳидаи фаъолият тибқи қарордод.
4. Меъёрҳои роялти доир ба канданиҳои фоиданоки сахт, аз ҷумла тилло, нуқра, платина, дигар металлҳо ва сангҳои қиматбаҳо бо фоизи муайяншуда барои тамоми давраи амали қарордод муқаррар карда мешаванд.
5. Меъёрҳои роялти доир ба канданиҳои фоиданоки маъмули ва обҳои зеризамини барои ҳамаи истифодабарандагони қаъри замин ягона мебошанд ва онҳоро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бо фоиз муқаррар мекунад.
Роялти доир ба канданиҳои фоиданоки маъмули ва обҳои зеризаминиро истифодабарандаи қаъри замин сарфи назар аз он, ки онҳоро ба истеъмолкунандагон таҳвил додааст ё барои эҳтиёҷоти худи истифода бурдааст, месупорад, ба истиснои ҳолатҳои зерин, ки дар ҳамин қисм зикр шудаанд.
Роялти аз ҷониби инҳо пардохта намешавад:
1) аз ҷониби шахсони воқеи доир ба обҳои зеризаминие, ки дар қитъаҳои замини ба онҳо барои истифода вобасташуда ё истифодаи умрбоди мероси додашуда истихроҷ карда мешаванд, ба шарте агар чунин обҳо ба дигар шахс таҳвил дода ё барои истеҳсолот ва эҳтиёҷоти технологи ҳангоми фаъолияти соҳибкори истифода бурда нашаванд;
2) аз ҷониби ташкилотҳои давлатие, ки обҳои зеризаминиро барои эҳтиёҷоти хоҷагидории худ истихроҷ менамоянд;
3) аз ҷониби истифодабарандагони қаъри замин ҳангоми баргашта бо обҳои зеризаминии ҳамроҳ истихроҷшуда пур кардани чои онҳо барои нигоҳдории фишори кишри замин.
6. Ҳангоми тибқи як қарордод истихроҷ намудани якчанд намуди канданиҳои фоиданок роялти доир ба ҳар як намуди канданиҳои фоиданок муқаррар гардида ва пардохта мешавад.
7. Ҳаҷми роялти, ки бояд ба буҷет пардохта шавад, ҳамчун ҳосили зарби арзиши ҳар як намуди канданиҳои фоиданоки истихроҷнамудаи истифодабарандаи қаъри замин дар давраи андоз ба меъёрҳои дахлдори роялти муайян карда мешавад.
Моддаи 292. Тартиби муайян намудани арзиши канданиҳои фоиданоки истихроҷшуда
1. Бо мақсади ҳисоби ҳаҷми роялти, ки бояд ба буҷет пардохта шавад, арзиши канданиҳои фоиданоки истихроҷнамудаи истифодабарандаи қаъри замин дар давраи андоз, ба истиснои тилло, нуқра ва платина, вобаста ба нархи миёнаи таҳвили канданиҳои фоиданоки истихроҷшуда ё маҳсулоти якуми молии аз канданиҳои фоиданоки истихроҷшуда бадастомада дар давраи андоз, бе назардошти андозҳои ғайримустақим муайян карда мешавад.
2. Арзиши тилло, нуқра ва платинаи истихроҷкардаи истифодабарандаи қаъри замин дар давраи андоз вобаста ба нархи миёнаи чунин металлҳо дар давраи андоз дар Биржаи металлҳои Лондон, тибқи тартиби бо мувофиқаи Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлати ҳисоб карда мешавад.
Моддаи 293. Тартиби пардохти роялти
1. Давраи андоз (ҳисоботи) оид ба муайян кардан ва пардохтани роялти моҳи тақвими мебошад.
2. Эъломияи (ҳисоби) роялтиро истифодабарандаи қаъри замин тибқи шакл ва тартиби бо мувофиқаи мақоми салоҳиятдор муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлати ба мақоми андози маҳали баҳисобгирии худ то рӯзи даҳуми моҳи минбаъдаи давраи ҳисоботи пешниҳод менамояд.
3. Роялти доир ба тамоми навъҳои канданиҳои фоиданок дар мӯҳлати на дертар аз рӯзи 15-уми моҳи минбаъдаи давраи ҳисоботи пардохта мешавад.
Моддаи 294. Муайян намудани арзиши канданиҳои фоиданоки истихроҷшуда ҳангоми анҷом надодани фурӯш (таҳвил)
1. Ҳангоми дар давраи андоз анҷом надодани фурӯши маҳсулоти якуми моли ҳамчун нархи миёнаи фурӯш (бидуни андозҳои ғайримустақим), ба истиснои тилло, нуқра, платина, канданиҳои фоиданоки маъмули ва обҳои зеризамини, барои ҳисоби арзиши канданиҳои фоиданоки истихроҷшуда нархи миёнаи фурӯши (бидуни андозҳои ғайримустақим) маҳсулоти молии давраи охирин, ки дар он фурӯш (таҳвил) анҷом дода шуда буд, ба ҳисоб гирифта мешавад.
2. Ҳангоми пурра анҷом надодани фурӯши маҳсулоти якуми моли, ба истиснои тилло, нуқра ва платина, барои ҳисоби арзиши канданиҳои фоиданоки дар давраи ҳисоботи истихроҷшуда ҳамчун нархи миёнаи фурӯш хароҷоти воқеии истихроҷи канданиҳои фоиданок қабул мешавад.
Дар ин ҳолат истифодабарандаи қаъри замин ӯҳдадор аст тасҳеҳи минбаъдаи маблағҳои ҳисобшудаи роялтиро тибқи ҳамон давраи андозе, ки фурӯши якум сурат гирифтааст, бо дарназардошти нархи воқеии фурӯши (бидуни андозҳои ғайримустақим) маҳсулоти якуми моли анҷом диҳад.
3. Ҳангоми анҷом надодани фурӯши канданиҳои фоиданоки маъмули дар давраи андозбанди ё ҳангоми истифодаи пурраи онҳо барои эҳтиёҷоти худи, ба сифати нархи миёнаи фурӯши маҳсулоти якуми моли хароҷоти воқеии истифодабарандаи қаъри замин барои истихроҷ ва коркарди аввалини онҳо қабул карда мешавад, ки бо даромаднокии шарти дар ҳаҷми 10 фоизи маблағи хароҷоти зикргардида зиёд карда шудааст.
Ҳангоми истифодаи обҳои зеризамини ба сифати унсури асосии маҳсулоти истеҳсолшаванда ва (ё) хизматрасониҳо ба сифати нархи миёнаи фурӯши маҳсулоти якуми моли дар давраи андоз маблағи хароҷотиаслии истифодабарандаи қаъри замин барои истихроҷ ва коркарди аввалини он қабул карда мешавад, ки бо даромаднокии шарти дар ҳаҷми 10 фоизи маблағи хароҷоти зикргардида зиёд карда шудааст.
Моддаи 295. Тартиби муқаррар намудан ва пардохтани роялти дар шакли натурали
1. Ҳангоми бастани созишномаи иловаги ба қарордод барои пардохти роялти дар шакли натурали то лаҳзаи имзои он бояд ҳатман экспертизаи ҳуқуқи ва андоз гузаронда шавад.
2. Шакли натуралии пардохти роялти бояд ба шакли пулии пардохт, ки дар қарордод барои пардохти роялти муқаррар шудааст, баробарарзиш бошад.
3. Ҳангоми муқаррар намудани шакли натуралии пардохти роялти, дар созишномаи иловаги ҳатман инҳо нишон дода мешаванд:
1) қабулкунандае, ки аз номи давлат қисми маҳсулоти ба роялти мувофиқро (минбаъд - "қабулкунанда") қабул мекунад;
2) нуқтаи қабул ва шартҳои таҳвил.
4. Мӯҳлати аз ҷониби истифодабарандаи қаъри замин супоридани маҳсулоте, ки ба ҳисоби пардохти роялти дода мешавад, дар созишномаҳои иловаги бояд ба мӯҳлатҳои пардохти роялти, ки дар қарордоди истифодаи қаъри замин барои пардохт дар шакли пули муқаррар шудааст, мувофиқат намояд.
Дар ин ҳолат истифодабарандаи қаъри замин маҳсулотро ба қабулкунанда дар мӯҳлати на дертар аз мӯҳлати пардохти роялти, ки дар қарордоди истифодаи қаъри замин муқаррар шудааст, месупорад.
5. Қабулкунанда дар мӯҳлати пардохти роялти, ки қарордоди истифодаи қаъри замин дар шакли пули супоридани роялтиро муқаррар намудааст, роялтиро дар шакли пули ба буҷет мегузаронад, ки истифодабарандаи қаъри замин мувофиқи шартҳои қарордод ҳисоб намудааст, инчунин мустақилона сари вақт ва пурра аз ҷониби истифодабарандаи қаъри замин ба вай супоридани ҳаҷми дахлдори маҳсулотро дар шакли натурали назорат менамояд.
6. Истифодабарандаи қаъри замин ва қабулкунанда тибқи шакл ва тартиби муқаррарнамудаи мақоми вакодатдори давлати ба мақоми дахлдори андоз оид ба супоридани роялти дар шакли натурали дар мӯҳлати муқаррарнамудаи қарордод ҳисобот пешниҳод менамоянд.
7. Қабулкунанда барои вайрон кардани мӯҳлатҳо ва пуррагии гузаронидани маблағҳо ба буҷет барои маҳсулоти гирифташуда ба ҳисоби пардохти роялти мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷавобгари дорад.
ФАСЛИ ХII. АНДОЗ АЗ ИСТИФОДАБАРАНДАГОНИ РОҲҲОИ АВТОМОБИЛГАРД
БОБИ 40. АНДОЗ АЗ ИСТИФОДАБАРАНДАГОНИ РОҲҲОИ АВТОМОБИЛГАРД
Моддаи 296. Андозсупорандагон
Супорандагони андоз аз истифодабарандагони роҳҳои автомобилгард шахсони зерин ба ҳисоб мераванд, ки даромади умумиашон бе назардошти ААИ ва андоз аз фурӯши чакана дар оғози соли андоз аз 600 ҳазор сомонӣ зиёд мебошад:
1) корхонаҳои резидентӣ;
2) корхонаҳои хориҷие, ки тавассути муассисаҳои доимиашон дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ба фаъолияти соҳибкорӣ машғуланд;
3) соҳибкорони инфиродӣ (Конун аз 22 декабри соли 2006 № 219).
Моддаи 297. Объекти андозбанди
Объекти андозбандӣ маблағи тарҳҳои (хароҷоти) дар давраи ҳисоботии андоз кардашуда - дар ҳаҷми пурра, бе назардошти маҳдудиятҳо ба тарҳҳо (хароҷот), ки боби 19 ҳамин Кодекс муқаррар намудааст, ба ҳисоб меравад (Конун аз 22 декабри соли 2006 № 219).
Моддаи 298. Имтиёзҳои андоз
Бо ин андоз инҳо андозбанди карда намешаванд:
1) ташкилотҳои буҷети, мақомоти ҳокимият ва идоракунии давлати, аз ҷумла Бонки миллии Тоҷикистон ва муассисаҳои он;
2) иттиҳодияҳо ва ташкилотҳои дини, ҷамъиятҳои миллию фарҳанги, ба истиснои фаъолияти соҳибкории онҳо.
Моддаи 299. Меъёри андоз
Меъёри андоз дар ҳаҷми 2 фоизи манбаи андоз муқаррар карда мешавад.
Меъёри андоз барои корхонаҳои савдо, маҳсулоттайёркуни, таъминотию фурӯш дар ҳаҷми 0,5 фоизи манбаи андоз муқаррар карда мешавад.
Моддаи 300. Манбаи андоз
Манбаи андоз бо роҳи ҷамъ намудани ҳамаи тарҳҳои (хароҷоти) дар давраи ҳисоботии андоз кардашуда дар ҳаҷми пурра, бе назардошти маҳдудиятҳо ба тарҳҳо (хароҷот), ки боби 19 ҳамин Кодекс муқаррар намудааст, ҳисоб карда мешавад (Конун аз 22 декабри соли 2006 № 219).
Моддаи 301. Тартиб ва мӯҳлати пардохти андоз
Давраи андоз, мӯҳлати пардохт ва тартиби пешниҳоди эъломия ба монанди онест, ки барои андоз аз арзиши иловашуда муқаррар гардидааст.
ФАСЛИ ХIII. АНДОЗЕ, КИ ТИБҚИ НИЗОМИ СОДДАКАРДАШУДА ПАРДОХТА МЕШАВАД
БОБИ 41. АНДОЗЕ, КИ ТИБҚИ НИЗОМИ СОДДАКАРДАШУДА ПАРДОХТА МЕШАВАД
Моддаи 302. Супорандагон
Супорандагони андозе, ки тибқи низоми соддакардашуда пардохта мешавад, корхонаҳое мебошанд, ки даромади умумии онҳо дар оғози соли андоз бе назардошти андоз аз арзиши иловашуда ва андоз аз фурӯши чакана аз ҳадди 3-каратаи муқаррарнамудаи ҳамин Кодекс барои мақсадҳои бақайдгири ба сифати супорандаи ААИ зиёд намебошад, ба истиснои чунин корхонаҳое, ки ба истеҳсоли молҳои зераксизи, таҳвили нахи пахта ва алюминийи аввалия қарордошта, онҳое, ки истифодабарандагони қаъри замин, дорои воҳидҳои махсус мебошанд, муассисаҳои суғуртакуни, фондҳои инвеститсиони, иштирокчиёни касбии бозори қоғазҳои қиматноқ ташкилотҳои кредити.
Моддаи 303. Объекти андозбанди
1. Объекти андозбанди даромади умумии дар давраи ҳисоботи бадастомада мебошад. Даромади умуми дар асоси усули хазинави чун маблағи фурӯш, ки аз таҳвили молҳо (кору хизмат), нархи фурӯши амволи дар давраи ҳисоботи таҳвилшуда ва даромадҳои ғайрифурӯши дар доираи фаъолияти соҳибкори бо тарҳи маблағи ААИ ва андоз аз фурӯши чакана ҳисоб карда мешавад. Даромади умуми бояд дар асоси ҳуҷҷатҳои даромад, ки тибқи тартиби муқарраршуда ба расмият дароварда шудаанд, тасдиқ гардад (Қонун аз 26 декабри соли 2005 № 114).
2. Корхонаҳое, ки тибқи низоми соддакардашуда андозбанди мегарданд, супорандагони андоз аз фоидаи шахсони ҳуқуқи ва андози ҳадди ақал аз даромади корхонаҳо , инчунин андоз аз истифодабарандагони роҳҳои автомобилгард намебошанд (Қонун аз 26 декабри соли 2005 № 114).
3. Андозсупорандагони дар боло зикрёфта доир ба андоз аз даромад нисбати кормандон агентҳои андоз ва доир ба андози иҷтимои бошад, ҳамзамон андозсупорандагон ва агентҳои андоз ба ҳисоб мераванд.
4. Супорандагони андозе, ки тибқи низоми соддакардашуда пардохта мешавад, баҳисобгирии оддии даромад, хароҷот ва ҳисоботро бо усули соддакардашуда, тибқи тартиби бо мувофиқаи мақоми ваколатдори давлати муайяннамудаи Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон пеш мебаранд.
5. Имтиёзҳои пешбининамудаи моддаи 145 ҳамин Кодекс барои мақсадҳои фасли мазкур татбиқ карда мешаванд.
Моддаи 304. Меъёри андоз
Меъёри андоз дар ҳаҷми 4 фоизи объекти андозбанди муқаррар карда мешавад (Қонун аз 26 декабри соли 2005 № 114).
Моддаи 305. Тартиби истифодаи низоми соддакардашудаи андозбанди
1. Давраи андоз (ҳисоботи) барои корхонаҳо ҳангоми истифодаи низоми соддакардашудаи андозбанди семоҳа мебошад.
2. Корхона ба мақоми андоз дар мӯҳлати то рӯзи 15-уми моҳи минбаъдаи давраи ҳисоботии андоз эъломияро оид ба маблағи пардохтшавандаи андоз пешниҳод менамояд ва дар ҳамин мӯҳлат андози дахлдорро мепардозад.
3. Супорандаи андозе, ки дар моддаи 302 ҳамин Кодекс зикр шудааст, ҳуқуқ дорад ба низоми умумии андозбанди гузарад. Чунин гузариш танҳо аз 1 январи ҳар сол амали шуда метавонад. Дар ин ҳолат андозсупоранда бояд мақоми андозро, ки дар он ба қайд гирифта шудааст, дар бораи гузаштан ба низоми умумии андозбанди то 15 январи соле, ки дар он чунин гузариш амали мегардад, огоҳ намояд.
Андозсупорандае, ки мутобиқи ҳамин қисм ба низоми умумии андозбанди гузаштааст, метавонад гузариши баръаксро барои пардохти андоз тибқи боби мазкур дар мӯҳлати на пештар аз гузаштани 2 соли тақвими аз лаҳзаи гузариши охирин ба низоми умумии андозбанди анҷом диҳад.
ФАСЛИ ХIV. АНДОЗИ ЯГОНА БАРОИ ИСТЕҲСОЛКУНАНДАГОНИ МАҲСУЛОТИ КИШОВАРЗИ
БОБИ 42. АНДОЗИ ЯГОНА БАРОИ ИСТЕҲСОЛКУНАНДАГОНИ МАҲСУЛОТИ КИШОВАРЗИ
Моддаи 306. Андозсупорандагон
1. Супорандагони андози ягона барои истеҳсолкунандагони маҳсулоти кишоварзи (минбаъд - "андози ягона барои истеҳсолкунандагони маҳсулоти кишоварзи") шахсони ҳуқуқи ва хоҷагиҳои деҳқони (фермери), ширкатҳои хоҷагидори ва (ё) кооперативҳои истеҳсолии дар заминаи онҳо таъсисёфта мебошанд, ки барои онҳо замин воситаи асосии истеҳсолот (минбаъд"истеҳсолкунандагони маҳсулоти кишоварзи") ба ҳисоб мераванд.
Хориҷ карда шуд (Қонун аз 26 декабри соли 2005 № 114).
2. Андози ягона барои истеҳсолкунандагони маҳсулоти кишоварзи танҳо ба ҳамон қисми фаъолияти истеҳсолкунандагони маҳсулоти кишоварзи татбиқ мегардад, ки ба истеҳсол ва таҳвили маҳсулоти кишоварзи (фаъолияти кишоварзи) алоқаманд аст.
3. Ҳангоми анҷом додани фаъолияти дигари ғайрикишоварзи нисбати чунин фаъолият истеҳсолкунандагони маҳсулоти кишоварзи бояд тибқи тартиби умумии муқаррарнамудаи ҳамин Кодекс андозбанди карда шаванд ва оид ба даромад ва хароҷоти фаъолияти кишоварзи ва ғайрикишоварзи ҳисоби алоҳидаро пеш мебаранд.
Дар айни замон арзиши маҳсулоти кишоварзии рӯёндаи истеҳсолкунандаи маҳсулоти кишоварзи, ки худаш ба сифати ашёи хом барои коркарди минбаъда истифода мебарад, дар асоси нархи бозории чунин маҳсулоти кишоварзи муайян карда мешавад.
4. Андозсупорандагони дар қисми 1 ҳамин модда зикргардида, ки дар таркиби худ воҳидҳои махсуси дар тавозуни мустақил қарорнадоштаро доранд, ки ба коркарди минбаъдаи маҳсулоти кишоварзии аз замини худ рӯёнида ва аз дигар истеҳсолкунандагони маҳсулоти кишоварзӣ бадастоварда машғуланд, ҳуқуқ доранд ба системаи андозбандии умумӣ гузаранд. Чунин гузариш танҳо аз 1 январи соли минбаъдаи соли ба таври хаттӣ муроҷиат намудан ба мақоми андози ҳудудӣ дар хусуси гузаштан ба системаи андозбандии умумӣ амалӣ мегардад.
Дар бораи мақсади гузаштан ба системаи андозбандии умумӣ андозсупоранда ба таври хаттӣ ба мақоми андози ҳудудӣ то 1 октябри соли ҷорӣ муроҷиат мекунад.
Ҳамзамон барои соли андозе, ки пеш аз соли гузариш ба системаи андозбандии умумӣ (яъне барои соли андозе, ки дар он ба мақоми андози ҳудудӣ дар хусуси гузариши дар боло зикршуда муроҷиати хаттӣ пешниҳод шуда буд) мебошад, андозсупоранда (истеҳсолкунандаи маҳсулоти кишоварзӣ) ӯҳдадор аст ба мақоми андози ҳудудӣ мутобиқи моддаи 197 хдмин Кодекс барои мақсадҳои амалӣ намудани пардохтҳои ҷории (пешпардохти) андоз мутобиқи моддаи 198 ҳамин Кодекс ва иҷрои дигар муқаррароти Кодекси андози Ҷумҳурии Тоҷикистон эъломия пешниҳод намояд. Дар мавриди гузариш ба системаи андозбандии умумӣ андозсупоранда (истеҳсолкунандаи маҳсулоти кишоварзӣ) ҳуқуқи озодкунӣ аз андозҳо ва дигар имтиёзҳои боби 42 ҳамин Кодекс пешбининамударо аз даст медиҳад.
Бозгашт аз системаи андозбандии умумӣ ба низоми андози ягона барои истеҳсолкунандагони маҳсулоти кишоварзӣ ба ҳамин тартиб сурат мегирад (Конун аз 22 декабри соли 2006 № 219).
Моддаи 307. Объекти андозбанди
1. Объекти андозбанди масоҳати замини истеҳсолкунандаи маҳсулоти кишоварзи мебошад.
2. Маблағи андози ягона аз натиҷаҳои фаъолияти хоҷагии истеҳсолкунандаи маҳсулоти кишоварзи вобаста намебошад, ба истиснои ҳолатҳое, ки дар қисми 7 ҳамин модда муқаррар шудаанд ва дар шакли пардохтҳои устувор барси воҳиди масоҳати замин ба ҳисоби як сол муқаррар карда мешаванд.
3. Истеҳсолкунандагони маҳсулоти кишоварзи дар қисми фаъолияте, ки бо андози ягона андозбанди мегарданд (фаъолияти кишоварзи), аз пардохти андозҳои зерин озод карда мешаванд:
- андоз аз арзиши иловашуда оид ба таҳвили маҳсулоти кишоварзи, ки дар заминҳои бо андози ягона андозбандишаванда рӯёнда шудааст;
- андоз аз истифодабарандагони роҳҳои автомобилгард оид ба таҳвили маҳсулоти кишоварзи, ки дар заминҳои бо андози ягона андозбандишаванда рӯёнда шудааст;
- андоз аз фоидаи шахсони ҳуқуқи;
- андози ҳадди ақал аз даромади корхонаҳо;
- андози замин;
- андозе, ки тибқи низоми соддакардашуда супорида мешавад.
4. Маблағи андози ягона ҳамчун ҳосили зарби масоҳати қитъаи замини истеҳсолкунандаи маҳсулоти кишоварзи ба меъёрҳои муқарраршудаи андози ягона муайян карда мешавад.
5. Даромади вобаста ба фаъолияти кишоварзи бадастовардаи аъзои хоҷагии деҳқонии (фермерии) бе шахси ҳуқуқи таъсисёфта, ки бояд бо андози ягона барои истеҳсолкунандагони маҳсулоти кишоварзи андозбанди шавад, аз андози даромад озод карда мешавад.
6. Аъзои хоҷагии деҳқони (фермери), ки шахси ҳуқуқи намебошад, бояд суғуртаи иҷтимои кардашуда, ба буҷет аз даромаде, ки мутобиқи қисми 5 ҳамин модда аз андоз аз даромад озод карда шудааст, тибқи тартиб ва на камтар аз ҳаҷми барои соҳибкорони инфироди муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки дар асоси патенти харида кор мекунанд, мутобиқи қисми 2 моддаи 260 ва қисми 2 моддаи 262 ҳамин Кодекс андози иҷтимои супорад. Ҳамзамон андози иҷтимои аз ҷониби чунин истеҳсолкунандаи маҳсулоти кишоварзи дар мӯҳлати барои пардохти андози ягона муқаррарнамудаи моддаи 310 ҳамин Кодекс супорида мешавад.
7. Ҳангоми рух додани офатҳои табий ё садама бо қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон меъёри андози ягона барои истеҳсолкунандагони маҳсулоти кишоварзи дар ҳудуди муайян ё барои андозсупорандагони муайян мумкин аст кам карда шавад.
Моддаи 308. Меъёрҳои андози ягона
Меъёрҳои андози ягона барои истеҳсолкунандагони маҳсулоти кишоварзӣ аз ҳар гектар замин барои соли тақвимӣ ба андозаи зерин муқаррар карда мешаванд (Конун аз 22 декабри соли 2006 № 219) (бо сомонӣ):
+--------------------+-----------------------------------------------ҷ
| Намудҳои | Заминҳои кишт Дарахтхон бисёрсола |
| заминҳо (қитъаҳо) | |
+--------------------+----------------+----+--------------------+----+
| | обӣ | л | обӣ | л |
| +---Р----+-------+ а +----Р----+----------+ а |
| | Обёрии |Обёрии | л | Обёрии | Обёрии | л |
| | табиӣ |мошинӣ | м | табиӣ | мошинӣ | м |
| Номи минтақаҳои | | | ӣ | | | ӣ |
| кадастрӣ | | | | | | |
| | | | | | | |
+--------------------+--------+-------+----+---------+----------+----+
| Сугд, | 120 | 88 | 7 | 140 | 100 | 8 |
| аз чумла | | | | | | |
| минтакахои кухи | 104 | 80 | 10 | 112 | 88 | 10 |
+--------------------+--------+-------+----+---------+----------+----+
| Ҳисор, | 128 | 88 | 8 | 140 | 100 | 10 |
| аз ҷумла | | | | | | |
| минтақаҳои кӯҳӣ | 100 | 72 | 9 | 108 | 84 | 13 |
| | | | | | | |
+--------------------+--------+-------+----+---------+----------+----+
| Рашт | 104 | 80 | 10 | 112 | 88 | 15 |
+--------------------+--------+-------+----+---------+----------+----+
| Кӯлоб, | 132 | 88 | 9 | 140 | 100 | 7 |
| аз чумла | | | | | | |
| минтақаҳои кӯҳӣ | 100 | 80 | 10 | 108 | 84 | 10 |
| | | | | | | |
+--------------------+--------+-------+----+---------+----------+----+
| Вахш, | 140 | 104 | 6 | 164 | 112 | 6 |
| аз чумла | | | | | | |
| минтақаҳои куҳӣ | 120 | 88 | 9 | 140 | 92 | 8 |
| | | | | | | |
+--------------------+--------+-------+----+---------+----------+----+
| Вилояти Мухтори | 36 | 24 | 4 | 40 | 27 | 3 |
| Кӯҳистони Бадахшон | | | | | | |
|(бе минтақаи Мурғоб)| | | | | | |
| | | | | | | |
+--------------------+--------+-------+----+---------+----------+----+
Истеҳсолкунандагони маҳсулоти кишоварзӣ, барои замини чарогоҳҳо, алафзорҳо, роҳҳо, кӯчаҳо, иморатҳои ҷамъиятӣ, майдонҳо, бешаҳо, каналҳо, ҷӯйҳо, заҳбурҳо ва дигар заминҳое, ки дар истеҳсоли маҳсулоти кишоварзӣ истифода намешаванд, андози заминро тибқи моддаи 267 ҳамин Кодекс месупоранд;
2. Доир ба заминҳои кишти оби, ки амалан барои парвариши пахта истифода мешаванд, меъёри андози ягона барои истеҳсолкунандагони маҳсулоти кишоварзи дар ҳаҷми нисфи меъёри дар қисми 1 ҳамин модда зикргардида муқаррар карда мешавад. Маълумот дар бораи масоҳати заминҳое, ки амалан барои парвариши пахта истифода мешаванд, аз ҷониби андозсупоранда ба мақоми андози маҳали қайд то 1 июни соли ҳисоботи (андоз) пешниҳод карда мешавад (Қонун аз 26 декабри соли 2005 № 114).
3. Меъёрҳои андози ягона барои истеҳсолкунандагони маҳсулоти кишоварзӣ дар ҳудуди минтақаҳои кадастрӣ доир ба ноҳимҳои ҷумҳурӣ, аз ҷумла минтақахои кӯҳӣ, бо тартиби муқаррариамуда аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бо пешниҳоди Агентии заминсозӣ, геодезӣ ва харитасозии назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда мешавад (Конун аз 22 декабри соли 2006 № 219).
Моддаи 309. Тартиби пешниҳод кардани ҳисоби андоз
1. Истеҳсолкунандаи маҳсулоти кишоварзи то 1 феврали соли ҷори ба мақоми андози маҳали ҷойгиршавии (баҳисобгирии бақайдгирии) худ ҳисоби маблағи андози ягонаи соли ҷори ва ҳисоби маблағи андози иҷтимоиро барои соли ҷори тибқи шакл ва тартиби муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлати пешниҳод менамояд (Конун аз 22 декабри соли 2006 № 219).
2. Истеҳсолкунандагони маҳсулоти кишоварзи, ки фаъолияташон аз доираи андозбандии андози ягона барои истеҳсолкунандагони маҳсулоти кишоварзи берун аст (яъне фаъолияте, ки аз доираи истеҳсол ва таҳвили маҳсулоти кишоварзи берун аст), ба мақоми андози маҳали ҷойгиршавии (баҳисобгирии бақайдгирии) худ ҳисоботи андозро тибқи шакл, тартиб ва мӯҳлати мутобиқи муқаррароти ҳамин Кодекс муқарраршуда пешниҳод менамоянд.
Истеҳсолкунандагони маҳсулоти кишоварзи, ки фаъолияташон танҳо бо андози ягона барои истеҳсолкунандагони маҳсулоти кишоварзи андозбанди мешавад, ҳисоботи андози дар боло зикршударо пешниҳод намекунанд.
3. Истеҳсолкунандагони пахта ҳисоби аниқи маблағи андози ягонаи соли ҷории барои истеҳсолкунандагони маҳсулоти кишоварзи муайяншударо ба мақоми дахлдори андоз то 1 июни соли ҷори пешниҳод мекунанд. Ҳамзамон пардохти маблағи андоз, ки барои 15 июн ҳисоб шудааст, бо назардошти тасҳеҳи пардохти маблағи андоз барои 15 феврали соли ҷори анҷом дода мешавад (Конун аз 22 декабри соли 2006 № 219).
Моддаи 310. Мӯҳлати пардохти андози ягона
Андози ягона барои истеҳсолкунандагони маҳсулоти кишоварзи барои соли андози ҷори на дертар аз 15 феврал, 15 май, 15 август ва 15 ноябри соли ҷори бо ҷамъбасти афзоянда аз оғози сол дар ҳаҷми мутаносибан на камтар аз 10 фоиз, 25 фоиз, 45 фоиз ва 100 фоизи маблағи солона супорида мешавад (Қонун аз 26 декабри соли 2005 № 114).
ФАСЛИ ХV. АНДОЗ АЗ ФУРӯШ (НАХИ ПАХТА ВА АЛЮМИНИЙИ АВВАЛИЯ)
БОБИ 43. АНДОЗ АЗ ФУРӯШ (НАХИ ПАХТА ВА АЛЮМИНИЙИ АВВАЛИЯ)
Моддаи 311. Супорандагони андоз
Супорандагони андоз аз фурӯши нахи пахта ва алюминийи аввалия (минбаъд - "андоз аз фурӯш") шахсони ҳуқуқи ва воқеие мебошанд, ки нахи пахта ва алюминийи аввалияи (минбаъд - "молҳои андозбандишаванда") дар Ҷумҳурии Тоҷикистон истеҳсолшударо ба бозорҳои дохили ва ҳориҷи таҳвил медиҳанд, инчунин шахсони воқеӣ ва ҳуқуқии молҳои андозбандишавандаро мустақилона коркардкунанда ё барои коркард ё дигар мақсадҳо диҳанда, ба истиснои шахсоне, ки супорандагони андоз аз маҳсулоти коркарди молҳо мебошанд (Конун аз 22 декабри соли 2006 № 219).
Моддаи 312. Боъекти андозбанди
Объекти андозбанди арзиши молҳои таҳвилшудаи андозбандишаванда, ба гарав монда, тибқи муомилоти фючерси фурӯхташуда, ба сифати ашёи хоми молик додашаванда, содир кардани молҳои андозбандишаванда ба хориҷи Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин арзиши молҳои андозбандишавандаи мустақилона коркарднамуда ё барои коркард ё дигар мақсадҳо додашуда, ба истиснон молҳое, ки бо андоз аз маҳсулоти коркарди молҳо андозбандӣ шудаанд (минбаъд - "амалиётҳои андозбандишаванда") мебошад. (Конун аз 22 декабри соли 2006 № 219).
Моддаи 313. Манбаи андоз
1. Барои муайян кардани манбаи андоз арзиши молҳои ба фурӯш баровардашавандаи (таҳвилшавандаи), инчунин коркардшавандаи, додашавандаи андозбандишаванда, ки дар асоси нархҳои дар санаи содир гардидани амалиёти андозбандишаванда ташаккулёфта ҳисобкардашудаи моли андозбандишаванда бо назардошти сифат, намуд ва навъ дар биржаи дахлдори байналмилали (минтақави), ки Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян кардааст, қабул карда мешавад (Конун аз 22 декабри соли 2006 № 219).
2. Шахсони ҳуқуқи ва воқеие, ки молҳои андозбандишавандаро харида мефурӯшанд, андози фурӯшро дар шакли фарқи байни маблағи андозе мепардозанд, ки дар асоси истифодаи нарх барои андозбанди дар санаи фурӯши молҳои андозбандишаванда ба харидорон ва санаи харидани онҳо аз таҳвилкунандагони худ ҳисоб карда шудааст.
Моддаи 314. Меъёрҳои андоз
Меъёрҳои андоз аз фурӯш барои ҳисобкунии маблағи андоз бо фоиз нисбати нархҳои биржавии молҳои андозбандишаванда дар ҳаҷми зерин муайян карда мешавад:
1) барои нахи пахта - 10 фоиз;
2) барои алюминийи аввалия - 3 фоиз.
Моддаи 315. Тартиби ҳисобкуни ва мӯҳлати пардохти андоз
1. Маблағи андози пардохташавандаро супорандагон мустақилона, дар асоси нархҳои биржави дар рӯзи содир гаштани амалиёти андозбандишаванда, бо назардошти сифат, намуд, навъ ва ҳаҷми молҳои андозбандишаванда, инчунин меъёри андоз ҳисоб мекунанд. Дар ҳуҷҷатҳои пардохти андоз тарзи содир намудани амалиёти андозбандишаванда нишон дода мешавад (Қонун аз 26 декабри соли 2005 № 114).
2. Ҳангоми харида фурӯхтани молҳои андозбандишаванда андоз бо назардошти нарх дар санаи харид, санаи фурӯш ва ҳаҷми амалиёти андозбандишаванда муайян карда мешавад.
3. Ҳангоми дар рӯзи фурӯш дар супоранда мавҷуд набудани нархи биржави андоз дар асоси маълумоти мавҷуда оид ба нархи биржавии моли андозбандишаванда дар санаи наздиктарини рӯзи фурӯш ҳисоб карда мешавад. Маблағи андоз аз ҷониби андозсупоранда ҳангоми ворид гаштани маълумот оид ба нархи моли андозбандишавандаи фурӯхташуда дар санаи фурӯш аниқ карда мешавад (Қонун аз 26 декабри соли 2005 № 114).
4. Андоз то таҳвили моли андозбандишаванда, дар мӯҳлати на дертар аз се рӯзи баъди ворид шудани маблағ ба суратҳисоби супоранда дар муассисаи бонк, ҳангоми ҳисоби бо пули нақд - ба хазинаи ӯ ва ҳангоми ройгон додани он, мубодилаи молҳои андозбандишаванда, супоридан ба сифати ашёи хоми молик ё гарав - то бор кардан, таҳвил, интиқол пардохта мешавад (Қонун аз 26 декабри соли 2005 № 114).
5. Ҳангоми ба ҳориҷи Ҷумҳурии Тоҷикистон содир кардани моли андозбандишаванда андоз то гузаштани сарҳади гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон пардохта мешавад. Шахсоне, ки ба таҳвили молҳои андозбандишаванда ё содироти молҳои андозбандишаванда ба хориҷи ҷумҳури бе пардохти андоз аз фурӯш роҳ додаанд, мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгари кашида мешаванд. Баъди пардохти андоз ҳангоми содирот молҳои андозбандишаванда минбаъд андозбанди карда намешаванд.
Моддаи 316. Ба ҳисоб гирифтани маблағи андоз аз фурӯши нахи пахта ва алюминийи аввалия ба ҳисоби андоз аз арзиши иловашуда ҳангоми таҳвили маҳсули коркарди онҳо ба бозори дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон
1. Нисбати молҳои аз ҷониби резидентони Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳвилнамуда, ки мустақиман маҳсули коркарди нахи пахта ва алюминийи аввалия мебошанд (минбаъд - "маҳсули коркард"), ба ҳисоб гирифтани андоз аз фурӯш, ки ҳангоми хариди нахи пахта ва алюминийи аввалия пардохта шудааст, ба ҳисоби ААИ, ки бояд ҳангоми таҳвили маҳсули коркард ба бозори дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон пардохта шавад, иҷозат дода мешавад.
2. Ҳангоми таҳвили маҳсули коркард барои содирот ва ба бозори дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҳисоб гирифтан мутобиқи қисми 1 ҳамин модда тибқи тартиби пешбининамудаи моддаҳои 228, 229 ва 230 ҳамин Кодекс анҷом дода мешавад.
Дар аини замон тибқи тарзи мутаносиби маблағи андоз аз фурӯш, ки ба ҳисоб гирифта мешавад, бо назардошти вазни қиёсии таҳвили маҳсули коркард ба бозори дохили дар маблағи умумии таҳвили маҳсули коркард (ба бозори дохили ва барои содирот) муайян карда мешавад.
Ҳангоми муайян намудани маблағи андоз аз фурӯш, ки бо тарзи алоҳида ба ҳисоб гирифта мешавад, супорандаи ААИ вобаста ба хароҷот ва маблағи андоз аз фурӯши нахи пахта ва алюминийи аввалияро, ки барои истеҳсол ва таҳвил дар бозори дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва барои содирот истифода шудааст, алоҳида пеш мебарад.
3. Ҳангоми содироти маҳсули коркард ба ҳисоб гирифтани маблағи андоз аз фурӯш ба ҳисоби ААИ, ки бояд пардохта шавад, анҷом дода намешавад.
4. Агар фарқи байни ААИ, ки бояд тибқи таҳвили маҳсули коркард ба бозори дохили пардохта шавад ва маблағи дахлдори андоз аз фурӯш манфи бошад, ҷуброни (баргардонидани) маблағ аз фурӯш аз буҷет анҷом дода намешавад.
Фарқи мусбии байни маблағҳои дар боло зикргардида бояд ба буҷет пардохта шавад.
5. Дастуруламал дар бораи тартиби ба амал баровардани баҳисобгирии пешбининамудаи ҳамин модда аз ҷониби мақоми ваколатдори давлати бо мувофиқаи Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда мешавад.
Моддаи 317. Назорати пардохти андоз
Назорати пардохти саривақти ва пурраи андоз аз фурӯш ба буҷет аз ҷониби мақомоти андоз анҷом дода мешавад.
ФАСЛИ ХVI. АНДОЗИ ҲАДДИ АҚАЛ АЗ ДАРОМАДИ КОРХОНАҲО
БОБИ 44. АНДОЗИ ҲАДДИ АҚАЛ АЗ ДАРОМАДИ КОРХОНАҲО
Моддаи 318. Андозсупорандагон
1. Супорандагони андози ҳадди ақал аз даромади корхонаҳо инҳо мебошанд:
1) корхонаҳои резиденти;
2) корхонаҳои ҳориҷи, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон фаъолияти соҳибкориро тавассути муассисаҳои доимии худ анҷом медиҳанд.
2. Андозсупорандагони дар ҳамин модда зикргардида дар ҳамин боб корхона номида мешаванд.
Моддаи 319. Объекти андозбанди
Объекти андозбанди ин даромади умуми (ба истиснои ААИ, андоз аз фурӯши чакана ва дар мавриди таҳвили нахи пахта ва алюминийи аввалия ба истиснои маблағи ҳисобкардашудаи андоз аз фурӯш) мебошад, ки барои давраи ҳисоботи гирифта шудааст (бояд гирифта шавад) (Қонун аз 26 декабри соли 2005 № 114).
Моддаи 320. Имтиёзҳои андоз
Бо ҳамин андоз корхонаҳое, ки аз андоз аз фоида мутобиқи моддаи 145 ва дигар муқаррароти ҳамин Кодекс озод карда шудаанд, андозбанди намегарданд.
Моддаи 321. Меъёри андоз ва тартиби гузаронидани он ба буҷет
1. Меъёри андози ҳадди ақал аз даромади корхонаҳо ба як фоизи объекти андозбанди баробар аст.
2. Давраи андоз барои андози ҳадди ақал аз даромади корхонаҳо соли тақвими мебошад.
3. Ҳисобкунии ниҳои бо буҷет оид ба андози ҳадди ақал аз даромади корхонаҳо вобаста ба натиҷаи сол дар мӯҳлати на дертар аз 10 апрели баъди соли андоз фарорасанда анҷом дода мешавад.
Моддаи 322. Эъломия дар бораи андози ҳадди ақал аз даромади корхонаҳо
1. Эъломияи солона оид ба андози ҳадди ақал аз даромади корхонаҳо барои соли ҳисоботии андоз то 1 апрели соли баъди соли ҳисоботии андоз фарорасанда пешниҳод карда мешавад.
2. Шакл ва тартиби пешниҳоди эъломияи солонаро оид ба андози ҳадди ақал аз даромади корхонаҳо мақоми ваколатдори давлати муқаррар менамояд.
Моддаи 323. Баҳисобгирии маблағи андоз аз фоидаи шахсони ҳуқуқи ба ҳисоби пардохти андози ҳадди ақал аз даромади корхонаҳо
Баҳисобгирии маблағи ҳисобшудаи андоз аз фоидаи шахсони ҳуқуқи барои давраи ҳисоботии андоз ба ҳисоби маблағи ҳисобшудаи андози ҳадди ақал аз даромади корхонаҳо барои ҳамон давраи андоз анҷом дода мешавад. Агар маблағи андоз аз фоида камтар аз маблағи андози ҳадди ақал аз даромади корхонаҳо бошад, андоз аз фоида пардохта намешавад. Агар маблағи андоз аз фоида аз маблағи андози ҳадди ақал аз даромади корхонаҳо зиёд бошад, андоз аз фоида бояд ба буҷет дар ҳаҷме, ки маблағи андоз аз фоида аз маблағи андози ҳадди ақал аз даромади корхонаҳо зиёд аст, пардохта шавад. Дар ҳама ҳолат маблағи андози ҳадди ақал аз даромади корхонаҳо бояд ба буҷет дар ҳаҷми пурра пардохта шавад.
ФАСЛИ ХVII. АНДОЗҲОИ МАҲАЛЛИ
БОБИ 45. МУҚАРРАРОТИ УМУМИ
Моддаи 324. Муқаррароти умуми
1. Маҷлисҳои маҳаллии вакилони халқ дар ҳудуди худ андозҳои маҳаллиро, ки дар моддаи 6 ҳамин Кодекс пешбини шудаанд, дар асоси муқаррароти ҳамин Кодекс муқаррар менамоянд.
2. Нисбати андозҳои маҳалли муқаррароти қисми умумии ҳамин Кодекс татбиқ мегардад.
3. Маҷлисҳои маҳаллии вакилони халқ агар дар ҳамин Кодекс тартиби дигаре пешбини нашуда бошад, ҳуқуқ доранд дар ҳудуди меъёрҳои андозҳои маҳалли, ки ҳамин Кодекс пешбини кардааст, ҳаҷми меъёрҳоро барои гурӯҳҳои гуногуни андозсупорандагон ва (ё) объектҳои андозбанди тафриқанок гардонанд, гурӯҳҳои алоҳидаи шахсонро аз ҳайати андозсупорандагон истисно намоянд ва (ё) унсурҳои алоҳидаро аз манбаи андозбанди ҳориҷ кунанд.
4. Қарорҳои маҷлисҳои маҳаллии вакилони халқ нисбати андозҳои маҳалли бояд ба муқаррароти ҳамин Кодекс мутобиқат намоянд ва дар нашрияҳои даврагии дастраси омма, ки дар ҳудуди дахлдор паҳн карда мешаванд, расман чоп карда шаванд ва мутобиқд қисми 2 моддаи 2 ҳамин Кодекс эътибор пайдо мекунанд.
5. Дастуруламалҳо оид ба татбиқи андозҳои маҳалли аз ҷониби раисони шаҳру ноҳияҳои дахлдор бо мувофиқаи мақоми ваколатдори давлати ва Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда мешаванд.
БОБИ 46. АНДОЗ АЗ АМВОЛИ ,АЙРИМАНҚУЛ
Моддаи 325. Андозсупорандагон
Супорандагони андоз аз амволи ғайриманқул шахсони воқеи ва ҳуқуқи - моликони амволи ғайриманқул ё шахсоне эътироф карда мешаванд, ки ин амволро истифода мебаранд ва он мутобиқи моддаи 326 ҳамин Кодекс объекти андозбанди мебошад.
Моддаи 326. Объекти андозбанди
Объектҳои андозбанди намудҳои зерини амвол эътироф карда мешаванд: хонаҳои истиқомати, квартираҳо (ҳуҷраҳо), бӯстонсаройҳо, гаражҳо ва дигар биною иморату иншоотҳо (минбаъд - "амволи ғайриманқул").
Моддаи 327. Манбаи андоз
1. Манбаи андоз масоҳати ҳамаи ошёнаҳои амволи ғайриманқул мебошад, ки бо назардошти коэффисиентҳо мутобиқи муқаррароти ҳамин модда тасҳеҳ шудааст.
2. Масоҳати ошёнаи якуми амволи ғайриманқул тавассути аз берун чен кардани андозаи амволи ғайриманқул ё дар ҳолати имконнопазир будани ченкунии берунии андозаи амволи ғайриманқул аз рӯи масоҳати умумии муфиди манзили дохилии амволи ғайриманқул, ки ба коэффисиенти 1,25 зиёд карда шудааст, муайян карда мешавад.
3. Агар амволи ғайриманқул таҳхона дошта бошад, он дар вақти муайян кардани манбаи андоз танҳо дар ҳолате ба ҳисоб гирифта мешавад, ки агар баланди аз фарш то шифт дар таҳхона на камтар аз 2 метр бошад. Дар ин ҳолат дар ҳисоби манбаи андоз масоҳати чунин таҳхона баробари 50 фоизи майдоне қабул карда мешавад, ки мутобиқи қисми 2 ҳамин модда муайян шудааст.
4. Агар амволи ғайриманқул болохона дошта бошад, он ҳангоми муайян кардани манбаи андоз танҳо дар ҳолате ба ҳисоб гирифта мешавад, ки агар баланди аз фарши болохона то нуқтаи пасти шифти болохона на камтар аз 2 метр бошад. Дар ин ҳолат дар ҳисоби манбаи андоз масоҳати чунин болохона баробари 50 фоизи майдоне қабул карда мешавад, ки мутобиқи қисми 2 ҳамин модда муайян шудааст.
5. Ҳангоми ҳисоб кардани манбаи андоз майдони ошёнаи 2 ва 3 амволи ғайриманқул баробари 100 фоизи майдоне қабул карда мешавад, ки мутобиқи қисми 2 ҳамин модда муайян карда шудааст.
6. Ҳангоми ҳисоб кардани манбаи андоз майдони ошёнаи 4 ва 5 амволи ғайриманқул баробари 90 фоизи майдоне қабул карда мешавад, ки мутобиқи қисми 2 ҳамин модда муайян карда шудааст.
7. Ҳангоми ҳисоб кардани манбаи андоз майдони ошёнаҳои 6 ва баландтари амволи ғайриманқул баробари 80 фоизи майдоне қабул карда мешавад, ки мутобиқи қисми 2 ҳамин модда муайян карда шудааст.
8. Агар баланди аз фарш то нуқтаи пасти шифт дар ҳар кадом аз ошёнаҳои амволи ғайриманқул дар масофаи аз 4 то 6 метр қарор дошта бошад, ҳангоми ҳисоб кардани манбаи андоз майдони чунин ошёна баробари 150 фоизи майдоне қабул карда мешавад, ки мутобиқи қисми 2 ҳамин модда муайян карда шудааст, ва он ба коэффисиентҳои ошёнави, ки мутобиқи қисмҳои 3-7 ҳамин модда бо фоизҳо ифода ёфтаанд, тасҳеҳ карда мешавад.
9. Агар баланди аз фарш то нуқтаи пасти шифт дар ҳар кадом аз ошёнаҳои амволи ғайриманқул аз 6 метр зиёд бошад, ҳангоми ҳисоб кардани манбаи андоз масоҳати чунин ошёна баробари 200 фоизи масоҳате қабул карда мешавад, ки мутобиқи қисми 2 ҳамин модда муайян карда шудааст ва он ба коэффисиентҳои ошёнави, ки мутобиқи қисмҳои 3-7 ҳамин модда бо фоизҳо ифода ёфтаанд, тасҳеҳ карда мешавад.
10. Андозаи (ҳаҷми) амволи ғайриманқул дар асоси ҳуҷҷатҳои дахлдори техники ё дигар ҳуҷҷатҳои вобаста ба ин амвол ё дар асоси ченкунии гузаронидаи мақоми андоз, ки ин амвол дар ҳудуди он воқеъ гардидааст, мутобиқи тартиби бо мувофиқаи Кумитаи давлатии сохтмон ва меъмории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлати муайян карда мешавад.
11. Барои шахсони воқеи ҳангоми ҳисоб кардани манбаи андоз майдони биноҳои ғайриманзилии алоҳида ҷойгиршуда (гаражҳо, саройҳо ва монанди инҳо) баробари 50-70 фоиз, майдони биноҳои нигаҳдории чорвобаробари 20-50 фоизи майдоне қабул карда мешавад, ки мутобиқи қисмҳои 1-10 ҳамин модда муайян карда шудааст.
Моддаи 328. Имтиёзҳо
Бо андози мазкур амволи ғайриманқуле, ки моликияти (дар баланси) ташкилоти буҷети буда, ин ташкилоти буҷети мустақиман барои иҷрои вазифаҳои оинномавиаш истифода мебарад ва ба иҷора ё истифодаи шахси дигар дода нашудааст (ба истиснои иҷора ё ба истифода додан ба ташкилоти буҷети) андозбанди намегардад.
Моддаи 329. Меъёри андоз
1. Меъёри андоз аз амволи ғайриманқул дар доираи ҳаҷми аз 10 то 50-каратаи меъёри андози замин мутобиқи моддаҳои 266 ва 267 ҳамин Кодекс муқаррар карда мешавад.
2. Барои мақсадҳои андоз аз амволи ғайриманқул меъёрҳои андози замин барои минтақаи Мурғоб баробари меъёрҳои миёнаи андози замин барои Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон қабул карда мешаванд.
Моддаи 330. Тартиби ҳисобкуни ва пардохтани андоз
1. Меъёрҳои андоз аз амволи ғайриманқул дар ҳаҷми карат аз меъёри андози замин мутобиқи моддаҳои 266 ва 267 ҳамин Кодекс дар ҳудудҳои зерин муқаррар карда мешаванд:
- амволи ғайриманқуле, ки ба сифати биноҳои истиқоматӣ истифода мешаванд - аз андозаи 10-карата то 20-карата;
- амволи гайриманқуле, ки барои амалӣ намудани фаъолияти тиҷоратӣ, ташкили нуқтаҳои хӯроки умумӣ ва хизматрасонии маишии аҳолӣ истифода мешаванд - аз андозаи 20-карата то 50-карата;
- амволи ғайриманқул, ки барои дигар мақсадҳои дар ҳамин қисм зикрнаёфта истифода мешаванд - аз андозаи 15-карата то 40-карата.
Меъёрҳои андоз метавонанд вобаста ба маҳалли воқеият (шаҳр, ноҳия, маҳалли аҳолинишин, маҳаллаҳо, ҳудудҳои махсус, кӯча ва ғайра), истифодаи мақсадноки манбаи андоз ва дигар омилҳо (аз ҷумла, намуди маводҳои сохтмоние, ки ҳангоми барпо намудани амволи ғайриманқул истифода шудаанд, сатҳи хӯрдашавӣ (соли ба истифода даровардани амволи ғайриманкул), ки ба арзиши манбаи андоз таъсир мерасонанд, фарқ кунад.
Аз рӯи амволи ғайриманқуле, ки берун аз шаҳр ва шаҳракҳо қарор дошта, дар асоси муроҷиати Маҷлиси дахлдори маҳаллии вакилони халқ Ҳукумати Ҷумхурии Тоҷикистон метавонад дар минтақаҳои рушди сайёҳӣ, истироҳатӣ ҳадди болоии меъёри андоз аз амволи ғайриманқулро аз рӯи биноҳои истиқоматӣ то андозаи 100-карата, аз рӯи амволи ғайриманқул барои ташкили фаъолияти тиҷоратӣ, хӯроки умумӣ ва хизматрасонии маишӣ то андозаи 200-карата, аз рӯи амволи ғайриманқул барои дигар мақсадҳо то андозаи 150-карата зиёд кунад (Конун аз 22 декабри соли 2006 № 219).
2. Маблағи андоз аз амволи ғайриманқули шахсони воқеи дар соли ҷории андоз дар асоси маълумот оид ба амволи ғайриманқул ба санаи 1 январи соли ҷори ҳисоб карда мешавад.
3. Маблағи андоз аз амволи ғайриманқул танҳо оид ба объектҳои сохтмонашон хотимаёфта, ки онҳо амалан истифода бурда мешаванд, муайян карда мешавад, ҳатто агар онҳо ба қайди дахлдори давлати гузошта нашудаанд ва ба онҳо ҳуҷҷатҳои дахлдори техники ё дигар ҳуҷҷат ба расмият дароварда нашуда бошад.
4. Андозсупорандагон дар бораи маблағи ҳисобшудаи андоз аз амволи ғайриманқули шахсони воқеи аз ҷониби мақомоти андоз тибқи шакл ва тартиби муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлати то 1 июли соли ҷори огоҳ карда мешаванд.
5. Маблағи ҳисобшудаи андоз аз амволи ғайриманқули шахсони воқеи барои соли ҷории андоз, ки дар огоҳномаи мақоми андоз нишон дода шудааст, бояд ба буҷет то 1 октябри соли ҷори пардохта шавад.
6. Агар бо ягон сабаб огоҳнома дар бораи маблағи ҳисобшудаи андоз аз амволи ғайриманқул ба шахси воқеи то 1 июли соли ҷори расонда нашавад, чунин шахси воқеи ӯҳдадор аст мустақилона дар ин бора ба мақоми андози маҳали ҷойгиршавии амволи ғайриманқул хабар диҳад, то ки аз мақоми андоз огоҳномаро дар бораи ҳисобкунии андоз гирифта, маблағи андозро то мӯҳлати дар қисми 5 ҳамин модда муқарраршуда пардозад.
7. Шахсони воқеи пардохти ҷории андоз аз амволи ғайриманқулро на дертар аз 1 феврал, 1 май ва 1 августи соли ҷори бо ҷамъбасти афзоянда аз оғози сол дар ҳаҷми мутаносибан на камтар аз 25 фоиз, 50 фоиз ва 75 фоизи маблағи андоз аз амволи ғайриманқули ҳисобшуда барои соли гузашта ва на дертар аз 1 октябри соли ҷори ба маблағи баробари фарқи байни маблағи андоз аз амволи ғайриманқули ҳисобшуда барои соли андози ҷори ва маблағи андоз аз амволи ғайриманқули барои давраи гузаштаи соли ҷори пардохташуда анҷом медиҳанд (Қонун аз 26 декабри соли 2005 № 114).
БОБИ 47. АНДОЗ АЗ СОҲИБОНИ ВОСИТАҲОИ НАҚЛИЁТ
Моддаи 331. Андозсупорандагон
Ҳама гуна шахси соҳиби воситаи нақлиёт, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон дар воҳидҳои Бозрасии давлатии автомобилии Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон бояд ба қайд гирифта шавад, андозсупоранда мебошад.
Моддаи 332. Боъекти андозбанди
1. Объекти андозбанди ҳама гуна воситаи нақлиётест, ки дар гурӯҳи 87 (таҳти рамзҳои 8702-8705, 8711) номгӯи молии фаъолияти ҳориҷии иқтисоди нишон дода шудааст.
2. Дар воҳидҳои Бозрасии давлатии автомобилии Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар қайд наистодани воситаҳои нақлиёт, ки бояд дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ба қайд гирифта шаванд, инчунин вайрон будан ё бо дигар сабабҳо истифода набурдани воситаҳои нақлиёте, ки аз қайди номбаршуда гузаштаанд (дар ҳисоб мебошанд), барои насупоридани маблағи андоз аз ҷониби соҳибони чунин воситаҳои нақлиёт асос шуда наметавонад. Танҳо воситаҳои нақлиёте, ки аз қайди воҳидҳои Бозрасии давлатии автомобилии Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон тибқи тартиб ва асосҳои муқаррарнамудаи санадҳои меъёрии ҳуқуқи бароварда шудаанд, бояд аз таркиби объектҳои андозбанди ҳориҷ карда шаванд.
Моддаи 333. Озодкуни аз пардохти андоз
Аз андозбанди инҳо озод мебошанд:
1) мошинҳо ва механизмҳои тасмачарх;
2) комбайнҳои муҳаррикдори ғаллағундори ва махсус, аз ҷумла комбайнҳои пахтачини;
3) автобусҳо ва тролейбусҳое, ки корхонаҳои нақлиёти автомобилии истифодаи омма барои мусофиркашони дар шаҳрҳо истифода мебаранд;
4) мотоколяска ва автомобилҳои бо даст идорашавандаи ба маъюбон тааллуқдошта.
Моддаи 334. Манбаи андоз
Манбаи андоз иқтидори муҳаррики воситаи нақлиёт мебошад, ки бо воҳидҳои қувваи асп ифода ёфтааст.
Моддаи 335. Меъёрҳои андоз
Меъёрҳои андоз вобаста ба намуди воситаҳои нақлиёт тафриқа шудаанд ва дар як сол ҳаҷмҳои зеринро ташкил медиҳанд (ба ҳисоби 1 қувваи аспи иқтидори муҳаррик) (Конун аз 22 декабри соли 2006 № 219):
+--------------------------------------+-----------------------------ҷ
| Номи объектҳои андозбандӣ | Андоз бо фоиз нисбати музди |
| | меҳнати ҳадди ақали моҳона,|
| | ки дар рӯзи супоридани андоз|
| | амал мекунад |
+--------------------------------------+-----------------------------+
| Мотосикл ва мотороллерҳо | 2 фоиз |
| | |
| Автомобилҳои сабукрав | 4 фоиз |
| | |
| Автобусҳо (то 12 ҷой) | 5 фоиз |
| | |
| Автобусҳо (барои 13-30 ҷой) | 6 фоиз |
| | |
| Автобусҳо (зиёда аз 30 ҷой) | 7 фоиз |
| | |
| Автомобилҳои боркаш ва дигар | |
| воситаҳои нақлиёти иқтидори | |
| борбардориашон то 10 тонна | 8 фоиз |
| | |
| Автомобилҳои боркаш | |
| (иқтидори борбардориашон | |
| аз 10 то 20 тонна) | 9 фоиз |
| | |
| Автомобилҳои боркаш | |
| (иқтидори борбардориашон | |
| аз 20 то 40 тонна) | 10 фоиз |
| | |
| Автомобилҳои боркаш | |
| (иқтидори борбардориашон | |
| зиёда аз 40 тонна) | 11 фоиз |
| | |
+--------------------------------------+-----------------------------+
Моддаи 336. Тартиби супоридани андоз
1. Андоз ба буҷети дахлдори маҳалли бояд дар ҷои бақайдгирии воситаҳои нақлиёти дар мӯҳлати на дертар аз мӯҳлате пардохта шавад, ки барои гузаштани бақайдгири, аз нав бақайдгири ё муоинаи ҳарсолаи техникии нақлиёти автомобили муқаррар шудааст. Мӯҳлати муоинаи ҳарсолаи техникии воситаҳои нақлиётро Бозрасии давлатии автомобилии Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон бо мувофиқаи мақоми ваколатдори давлати ва Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар менамоянд. Вайрон намудани мӯҳлати супоридани андоз барои ҳисоб намудани фоиз тибқи тартиб ва ҳаҷми муқаррарнамудаи ҳамин Кодекс асос мебошад. Ҳангоми аз нав ба қайд гирифтани воситаи нақлиёт андоз супорида намешавад, агар соҳиби пештараи он барои соли мазкур андозро пардохта бошад.
2. Бе пешниҳоди ҳуҷҷатҳо дар хусуси супоридани андоз барои соли ҷори бақайдгири, аз нав бақайдгири ва муоинаи техники гузаронида намешавад.
Андозсупоранда ҳуқуқ надорад бе пардохти андоз аз соҳибони воситаҳои нақлиёт барои соли ҷори воситаи нақлиётро истифода барад.
3. Дар сурати набудани ҳуҷҷат дар хусуси гузаштани муоинаи ҳарсолаи техники Бозрасии давлатии автомобилии Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз соҳибони воситаҳои нақлиёт бояд ҳуҷҷати супоридани андозро талаб намояд.
4. Ҳисобу китоби маблағи андозе, ки бояд барои соли ҷори пардохта шавад, шахсони ҳуқуқи ба мақоми андози ҷои бақайдгирии худ то 1 апрели соли ҷори пешниҳод менамоянд. Шакли ҳисобу китобро оид ба маблағи ҳисобшудаи андоз мақоми ваколатдори давлати муқаррар мекунад. Мақомоти андоз воситаҳои нақлиётро дар миқёси шахсони ҳуқуқи - соҳибони воситаҳои нақлиёт ва маблағи ҳисобшударо оид ба онҳо тибқи шакл ва тартиби муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлати ба ҳисоб мегиранд.
5. Ҳар сол, то 1 апрели соли баъди соли ҳисоботи, Бозрасии давлатии автомобилии Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба мақоми ваколатдори давлати оид ба воситаҳои нақлиёте, ки ба санаи 31 декабри соли ҳисоботи дар қайди мақомоти Бозрасии давлатии автомобили мебошанд, шумораи воситаҳои нақлиёте, ки аз муоинаи ҳарсолаи техники гузаштаанд ва маблағи андози дар соли ҳисоботи супоридашуда, тибқи шакл ва тартиби муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлати бо мувофиқаи Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳисобот пешниҳод менамояд.
6. Мақоми ваколатдори давлати ва мақомоти ҳудудии андоз назорати андозсупорандагон, инчунин воҳидҳои Бозрасии давлатии автомобилии Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистонро оид ба таъмини пурра ва саривақт супоридани андоз аз соҳибони воситаҳои нақлиёт анҷом медиҳанд.
БОБИ 48. АНДОЗ АЗ ФУРӯШИ ЧАКАНА
Моддаи 337. Андозсупорандагон
Супорандагони андоз аз фурӯши чакана (минбаъд дар боби мазкур -"андоз") шахсони воқеи ва ҳуқуқие мебошанд, ки фурӯши чаканаи молҳоро анҷом медиҳанд.
Моддаи 338. Объекти андозбанди
Объекти андозбанди фурӯши чаканаи молҳо, аз ҷумла фурӯши маҳсулоти хӯроки умуми дар ҳудуди шаҳр (ноҳия) мебошад.
Барои мақсадҳои боби мазкур фурӯши чаканаи молҳо фурӯши молҳо ба ҳисоби нақд, аз ҷумла бо истифодаи воситаҳои пули барои пардохти молҳо, ки дар кортҳои бонки мавҷуданд, эътироф карда мешавад.
Моддаи 339. Манбаи андоз
Манбаи андоз арзиши фурӯши чаканаи молҳо мебошад. Дар айни замон арзиши фурӯши чаканаи молҳо дар асоси усули кассави вобаста ба нархи озод (бозори), ки ҳамаи андозҳо, аз ҷумла андоз аз арзиши иловашуда ва аксизҳо оид ба молҳои зераксизиро дар бар мегирад, вале бе назардошти андоз аз фурӯши чакана муайян карда мешавад.
Моддаи 340. Меъёри андоз
Меъёри андоз дар ҳаҷми то 3 фоизи нархҳои озод (бозори) муқаррар карда мешавад ва нархи чаканаи мол нархи озод (бозори) мебошад, ки ба маблағи андоз зиёд карда шудааст.
Меъёрҳои андоз метавонанд вобаста ба маҳалли амалӣ намудани фурӯши чаканаи молҳо (шахр, ноҳия, маҳалли аҳолинишин, маҳаллаҳо, ҳудудҳои махсус, кӯча ва ғайра), намуди молҳои ба фурӯш баровардашуда ва дигар омилҳое, ки ба даромаднокии фурӯши чаканаи молҳо таъсир мерасонад, фарқ кунанд (Конун аз 22 декабри соли 2006 № 219).
Моддаи 341. Давраи андоз
Давраи андоз семоҳаи тақвими мебошад.
Моддаи 342. Тартиби муайян намудани манбаи андоз, ҳисобкунии андоз, пешниҳоди эъломия ва пардохти андоз
1. Арзиши молҳои чакана фурӯхташуда аз ҷониби андозсупоранда мустақилона, дар асоси нишондиҳандаҳои мошинаҳои назоратию хазинавии дорои хотираи фискали, дигар ҳуҷҷатҳои баҳисобгири ё сабти дафтари фурӯш, ки шакл ва тартиби пешбурди онро, аз ҷумла бо истифодаи технологияҳои компютери, мақоми ваколатдори давлати муқаррар менамояд, муайян шуда дар эъломияи ҳар семоҳа оид ба андози фурӯши чакана инъикос карда мешавад.
2. Эъломия оид ба маблағи ҳисобшавандаи андоз дар семоҳаи ҳисоботи ба мақоми дахлдори андоз то рӯзи 15-уми моҳи ояндаи семоҳаи ҳисоботи пешниҳод карда мешавад ва дар ҳамин мӯҳлат андоз ба буҷет пардохта мешавад (Конун аз 28 июли соли 2006 № 193).
ФАСЛИ ХVIII. НИЗОМҲОИ МАХСУСИ АНДОЗ
БОБИ 49. АНДОЗБАНДИИ СОХТМОНИ НЕРӯГОҲҲОИ БАРҚИ ОБИ
Моддаи 343. Андозбандии сохтмони нерӯгоҳи барқи оби
1. Дар давраи сохтмони нерӯгоҳи барқи оби (минбаъд - "сохтмон") дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон Фармоишгари сохтмон ва Пудратчии генералии сохтмон аз пардохти андозҳои зерин (аз лаҳзаи фарорасидани мӯҳлати пардохт), ки бевосита ба сохтмон алоқаманд мебошанд, озод карда мешаванд:
- андоз аз арзиши иловашуда;
- андоз аз истифодабарандагони роҳҳои автомобилгард;
- андоз аз фоидаи шахсони ҳуқуқи;
- андози ҳадди ақал аз даромади корхонаҳо;
- андози замин;
- андоз аз соҳибони воситаҳои нақлиёт;
- андоз аз амволи ғайриманқул;
- андози иҷтимои нисбати шахсоне, ки бевосита дар сохтмони нерӯгоҳи барқи оби банд ҳастанд ва шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон намебошанд;
- боҷи давлати барои ба қайдгирии лоиҳаҳои эмиссияҳои қоғазҳои қиматноки ғайридавлати, ки бинобар сохтмони нерӯгоҳи барқи оби амали шудаанд.
2. Воридоти молҳо барои сохтмони нерӯгоҳҳои барқи оби, ки барои Ҷумҳурии Тоҷикистон объекти махсусан муҳим ба ҳисоб мераванд, бояд аз андоз аз арзиши иловашуда ва боҷи гумруки бо тартиби муқаррарнамудаи банди 7 қисми 4 моддаи 211 ҳамин Кодекс ва банди 7 моддаи 345 Кодекси гумруки Ҷумҳурии Тоҷикистон озод карда шаванд.
3. Дар давраи сохтмони нерӯгоҳи барқи оби аз пардохти андоз аз арзиши иловашуда ва андоз аз истифодабарандагони роҳҳои автомобилгард, ки бояд бевосита нисбати сохтмони (вобаста ба сохтмони) нерӯгоҳи барқи оби ҳисоб карда шаванд, инчунин аз пардохти андози иҷтимои нисбати шахсоне, ки бевосита дар сохтмони нерӯгоҳи барқи оби банд ҳастанд ва шаҳрванди Ҷумҳурии Тоҷикистон намебошанд, таҳвилгарон ва пудратчиёни сохтмони дар боло зикргардида озод карда мешаванд. Ҳамзамон ба сифати таҳвилгарон ва паймонкорони сохтмони нерӯгоҳи барқи оби шахсони ҳуқуқие, ки бевосита ба Фармоишгари сохтмони нерӯгоҳи барқи оби ё Пудратчии генералии сохтмони нерӯгоҳи барқи оби бо қарордодҳое (шартномаҳое, созишномаҳое), ки таҳвили молҳо, иҷрои корҳо, хизматрасониҳои ба сохтмони (дар сохтмони) нерӯгоҳи барқи оби пешбини мекунанд, алоқаманд мебошанд, барраси мегарданд.
4. Муқаррар карда шавад, ки:
- Фармоишгари сохтмони нерӯгоҳи барқи оби ва Пудратчии генералии сохтмони нерӯгоҳи барқи оби бо пешниҳоди Вазорати энергетикаи Ҷумҳурии Тоҷикистон, мутобиқи дастури Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон мувофиқашуда, аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда мешаванд;
- давраи сохтмони нерӯгоҳи барқи оби бо дархости Вазорати энергетикаи Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки дар якҷояги бо Фармоишгари сохтмони нерӯгоҳи барқи оби ва Пудратчии генералии сохтмони нерӯгоҳи барқи оби таҳия шудааст ва мутобиқи дастури Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон мувофиқа шудааст, аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда мешавад;
- муомилоти (амалиёти, қарордоди, шартномаи, созишномаи) ба сохтмони нерӯгоҳи барқи оби алоқаманд муомилоте (амалиёте, қарордоде, шартномае, созишномае) эътироф карда мешавад, ки аз ҷониби Фармоишгари сохтмони нерӯгоҳи барқи оби тасдиқ шудааст;
- озодкуни аз пардохти андозҳо аз рӯи муомилотҳои (амалиётҳои, қарордодҳои, шартномаҳои, созишномаҳои) ба сохтмони нерӯгоҳи барқи оби алоқаманд, ки дар давраи сохтмони нерӯгоҳи барқи оби баста шуда ва бояд то анҷоми давраи сохтмони нерӯгоҳи барқи оби анҷом ёбанд, пешниҳод карда мешавад (Қонун аз 26 декабри соли 2005 № 114).
БОБИ 50. ХУСУСИЯТИ АНДОЗБАНДИИ КОРХОНАҲОИ АЗНАВТАЪСИСЁФТА,
КИ БА СИЛСИЛАИ ПУРРАИ КОРКАРДИ НАХИ ПАХТА БА МАҲСУЛОТИ НИҲОИ
(АЗ КАЛОБАИ ПАХТА ТО МАҲСУЛОТИ ПАХТАГИИ ДӯЗАНДАГИ) БАНД МЕБОШАНД
Моддаи 344. Хусусияти андозбандии корхонаҳои азнавтаъсисёфта, ки ба силсилаи пурраи коркарди нахи пахта ба маҳсулоти ниҳои (аз калобаи пахта то маҳсулоти пахтагини дӯзандаги) банд мебошанд.
1. Воридоти молҳо бевосита барои зарурати худи корхонаҳои азнавтаъсисёфта, ки ба силсилаи пурраи коркарди нахи пахта ба маҳсулоти ниҳои (аз калобаи пахта то маҳсулоти пахтагини дӯзандаги) банд мебошанд (минбаъд - "корхонаҳои азнавтаъсисёфта"), аз боҷи гумруки ва андоз аз арзиши иловашуда озод мебошанд.
Дар ҳолати аз ҷониби корхонаҳои азнавтаъсисёфта таҳвил додани молҳои воридшуда ба бозори дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон, чунин амалиётҳо бо боҷи гумруки, андоз аз арзиши иловашуда ва дигар андозҳо бо тартиби умумии муқаррарнамудаи Кодекси гумруки Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Кодекси андози Ҷумҳурии Тоҷикистон андозбанди карда мешаванд.
2. Содироти молҳое, ки корхонаҳои азнавтаъсисёфта истеҳсол мекунанд, аз андоз аз арзиши иловашуда озод карда мешаванд.
3. Корхонаҳои азнавтаъсисёфта аз андоз аз фоидаи шахсони ҳуқуқи, андози ҳадди ақал аз даромади корхонаҳо, андоз аз амволи ғайриманқул ва андози замин озод мешаванд.
4. Дар мавриди дар корхонаҳои азнавтаъсисёфта ба миён омадани ӯҳдадориҳои андоз аз рӯи дигар андозҳо чунин ӯҳдадориҳои андоз бояд мутобиқи Кодексҳои андоз ва гумруки Ҷумҳурии Тоҷикистон иҷро карда шаванд.
5. Имтиёзҳои андози дар қисмҳои 1, 2 ва 3 ҳамин модда пешбинигардида бо қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ба мӯҳлати то 12 сол аз 1 январи соли ба қайди давлати гирифтани корхонаҳои азнавтаъсисёфта дода мешавад.
6. Агар корхонаи азнавтаъсисёфта дар давоми 24 моҳи пурраи тақвими пас аз ба кор даровардани силсилаи пештараи коркарди нахи пахта ба маҳсулоти ниҳои ба таъсис додани силсилаи минбаъдаи коркард шурӯъ накарда бошад, имтиёзҳои андози ҳамин модда пешбининамуда амали худро қатъ менамоянд ва маблағи имтиёзҳои андози корхонаҳои азнавтаъсисёфта аз лаҳзаи ба қайди давлати гирифта шуданаш то лаҳзаи қатъ гардидани ин имтиёзҳо бояд аз рӯи меъёрҳое, ки дар давраи гирифтани имтиёзҳои андоз амал мекарданд ҳисоб карда шавад ва ба ҳисоби буҷет рӯёнида шавад. Ҳамзамон таъсис додани силсилаи минбаъдаи коркард бояд дар мӯҳлати бо ҳисобҳои техникию иқтисоди ва таҷрибаи байналмилали асоснокшуда амали карда шавад. Дар хусуси оғози кор тибқи ҳар силсила ва ба кор андохтани ҳар як силсилаи коркард корхонаи азнавтаъсисёфта барои баҳисобгирии махсус (алоҳида) бо мақсади гирифтани имтиёзҳои ҳамин модда муқаррарнамуда ба мақоми ваколатдори давлати ва Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ба таври хатти ахборот медиҳад.
7. Барои гирифтани имтиёзҳои дар ҳамин модда пешбинигардида корхонаҳои азнавтаъсисёфта баъд аз бақайдгирии давлати тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузори дар мақомоти адлия бояд дар мақоми ваколатдори давлати ва Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон бо тартиби муқаррарнамудаи ин мақомоти давлати ба қайди махсус (алоҳида) гирифта шаванд.
8. Агар ҳамин модда муқаррароти дигар пешбини накарда бошад, нисбати корхонаҳои азнавтаъсисёфта ҳамаи муқаррароти қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон амал мекунад (Қонун аз 26 декабри соли 2005 № 114).
БОБИ 51. АНДОЗ АЗ МАҲСУЛОТИ КОРКАРДИ МОЛҲО, КИ БА ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ҲАНГОМИ ИНТИХОБ КАРДАНИ НИЗОМИ ГУМРУКИИ КОРКАРД ДАР ҚАЛАМРАВИ ГУМРУКИ ВОРИД КАРДА МЕШАВАНД (АНДОЗ АЗ МАҲСУЛОТИ КОРКАРДИ МОЛҲО)
Моддаи 345. Андозсупорандагон
Супорандагони андоз аз маҳсулоти коркарди молҳо, ки ба Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳангоми интихоб кардани низоми гумрукии коркард дар қаламрави гумруки ворид карда мешаванд, шахсоне мебошанд, ки аз Ҷумҳурии Тоҷикистон маҳсулоти коркардро мебароранд. (Қонун аз 26 декабри соли 2005 № 114).
Моддаи 346. Объекти андозбанди
Объекти андозбанди арзиши маҳсулоти коркард мебошад (Қонун аз 26 декабри соли 2005 № 114).
Моддаи 347. Манбаи андоз
1. Барои муайян кардани манбаи андоз арзиши бозории маҳсулоти коркарди баровардашаванда, ки дар асоси нархҳои дар санаи баровардани маҳсулоти коркард ҳисоб карда шудааст, қабул карда мешавад.
2. Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон номгӯи маҳсулоти коркардро, ки бояд бо андози мазкур андозбанди шаванд, инчунин номгӯи маҳсулоти коркардро, ки нархҳои онҳо барои ҳисоб кардани манбаи андоз дар биржаи дахлдори байналмилали (минтақави) муқаррар карда мешаванд, муайян менамояд (Қонун аз 26 декабри соли 2005 № 114).
Моддаи 348. Меъёрҳои андоз
Меъёрҳои андоз аз маҳсулоти коркард аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бо фоиз аз арзиши маҳсулоти коркард ё бо маблағи устувор барои воҳид (бо ифодаи асли) муайян карда мешавад (Қонун аз 26 декабри соли 2005 № 114).
Моддаи 349. Тартиби ҳисобкуни ва мӯҳлати пардохти андоз
1. Маблағи андози аз маҳсулоти коркард пардохтшавандаро андозсупорандагон мустақилона дар асоси арзиши маҳсулоти коркард дар санаи баровардани маҳсулоти коркард аз ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон ва инчунин меъёри андоз ҳисоб менамоянд.
2. Шахсоне, ки коркарди маҳсулоти ба Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳти низоми гумрукии коркард дар қаламрави гумруки воридшавандаро анҷом медиҳанд, ба сифати агенти андоз дар бобати сари вақт ва пурра ҳисобкуни ва пардохти андоз аз маҳсулоти коркард амал менамоянд.
3. Андоз то баровардани маҳсулоти коркард аз ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон пардохта мешавад.
4. Мақомоти гумрук дар асоси тасдиқномаи мақомоти дахлдори андоз барасмиятдарории гумрукии баровардани маҳсулоти коркардро аз ҳудуди қаламрави гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон анҷом медиҳанд.
5. Ҳангоми дар рӯзи баровардани маҳсулоти коркард дар андозсупоранда мавҷуд набудани нархи биржави андоз дар асоси маълумоти мавҷуда оид ба нархи биржавии маҳсулоти коркард дар санаи наздиктарини рӯзи баровардан ҳисоб карда мешавад. Маблағи андоз аз ҷониби андозсупоранда ҳангоми ворид гаштани маълумот оид ба нархи биржавии маҳсулоти коркард дар санаи баровардан аниқ карда мешавад.
6. Давраи ҳисоботи оид ба пардохти андоз аз маҳсулоти коркард моҳи тақвими мебошад. Эъломия оид ба маблағи пардохтшудаи андоз аз маҳсулоти коркард ба мақомоти дахлдори андоз то санаи 15-уми моҳи баъди давраи ҳисоботи пешниҳод карда мешавад. (Қонун аз 26 декабри соли 2005 № 114).
Моддаи 350. Назорати пардохти андоз
Назорати сари вақт ва пурра ба буҷет воридшавии маблағи андоз аз маҳсулоти коркардро мақомоти андоз анҷом медиҳад (Қонун аз 26 декабри соли 2005 № 114).
